1
2
Khuyết tật đúc và cách xử lý Khuyết tật đúc là những sai hỏng của vật đúc so với sản phẩm yêu cu hoàn ch!nh" Khi #i$m t%a ch&t l'(ng) nếu m*c đ+ sai hỏng nhỏ c, th$ v-n coi vật đúc là thành phẩm) ho.c s/a chữa lo0i t% sai hỏng đ$ s/ 3ng" #hi m*c đ+ sai hỏng nhi4u) vật đúc t%5 thành phế phẩm" 6, th$ ph7n chia c8c sai hỏng thành c8c nh,m sau9 1" 2" :" ;" <" =" >"
Sai hình dáng, kích thước. Khuyết tật !t ng"ài. #$t. %& h'ng t("ng vật đúc. )& x*, (& cát. Sai t' ch$c. Sai thành +hn h-a hc và c/ tính.
#h- 01 Sai hình dáng, kích thước 2 3 4hiếu h5t1 ?@nh 8ng vật đúc #hAng đy đủ c, nhi4u nguyên nh7n9 Kim lo0i lỏng tho8t %a o lBp) l'(ng #im lo0i %,t #hAng đủ" C+ chảy loDng th&p nhiEt đ+ %,t th&p) %8p #hAng #Fn) #Gp ch.t hay đH #huAn thiếu lIc" ?E thJng tho8t #hF #hAng đ0t yêu cu t0o 8p lIc t%ong #huAn tng lên đến m*c #im lo0i lỏng #hAng đi4n đy đ'(c" KFch th'ớc hE thJng %,t nhỏ" Lhành vật đúc lỏng" 6 3 %7ch l8i, d9ch l8i •
•
Mà sI Nê Och t'Png đJi giữa c8c phn t/ của vật đúc" 6, th$ đ.t m-u sai) đOnh vO t%F m-u #hAng tJt) %8p #huAn thiếu chFnh N8c và #Gp #huAn lỏng" 68c vật đúc #hi đúc th'Qng c, c8c lR %Rng Sên t%ong th7n) v@ thế phải đ'a vào Sên t%ong #huAn %Rng m+t lTi U%u+tV làm SWng c8t đ$ t0o c8c chR t%Jng" Xếu lTi #hAng đ'(c giữ chBc chBn th@ n, sY SO Och chuy$n #hi %,t #im lo0i Nung Zuanh n, g7y nên c8c #huyết tật liên Zuan đến Och lTi nh' S4 ày thành thay đ[i\ :
•
: 3 ;a via1 Mà phn #im lo0i tha %a" X, th'Qng h@nh thành 5 m.t ph7n #huAn) gJi lTi"
•
< 3 %=i1 Mà phn nhA lên t%ên vật đúc o đm ch.t #huAn #]m) #hAng đ4u" ^p su7t tinh của #im lo0i lỏng ]p n]n lên phn đm ch.t yếu"
•
> 3 ?@nh1 Mà sI thay đ[i h@nh 0ng) #Fch th'ớc vật đúc o #ết c&u vật đúc #hAng h(p l_) #hAng đảm Sảo c*ng vững) o m-u SO cong vênh) o
;
cAng nghE %,t) làm ngu+i #hAng h(p l_ ho.c o *ng su&t Sên t%ong vật đúc #hi #ết tinh" •
A B S$t1 Lhao t8c cP h`c #hi ph8 #huAn) c8c hE thJng %,t) đậu ng,t) làm s0ch ho.c những va ch0m t%ong vận chuy$n làm s*t m vật đúc -n đến sau #h8c h@nh 0ng) #Fch th'ớc vật đúc" bai #Fch th'ớc t%`ng l'(ng9 bI sai lEch #Fch th'ớc là o #Fch th'ớc m-u) h+p lTi #Fch th'ớc m-u) h+p lTi thiết #ế sai) lBp %8p và #i$m t%a #huAn m-u #hAng cẩn thận"
KiC t(a DEng1 Zuan s8t) đo SWng m-u) 'ng) th'ớc" KhFc +h5c1 #hBc ph3c c8c nguyên nh7n t%ên Sửa chGa1 SWng c8ch hàn ho.c đúc S[ sung" #h- 001 Khuyết tật !t ng"ài. 2 3 Hháy cát •
•
•
•
•
•
•
do vật vật liEu #huAn lTi SO ch8y 'ới t8c 3ng của nhiEt đ+ %,t S8m Fnh lên S4 m.t vật đúc làm giảm t%0ng th8i S4 m.t"
#guy@n nhIn cháy cát Da" g= 1 e C+ S4n nhiEt của hRn h(p #]m) nhi4u t0p ch&t" e XhiEt đ+ %,t Zu8 cao" e ?E thJng %,t thiếu h(p l_ đ$ #im lo0i tập t%ung c3c S+ Zu8 lớn làm ch8y hRn h(p 5 đ," e Mớp sPn #huAn #hAng đảm Sảo"
6 3Khớ+1 <
•
•
Mà hiEn t'(ng #hAng liên t3c t%ên S4 m.t vật đ.c o sI tiếp gi8p c8c fng chảy của #im lo0i"
J #guy@n nhIn c- thC là1 ,t thiếu liên t3c" C+ chảy loDng #]m) nhiEt đ+ %,t th&p" ?E thJng %,t #hAng h(p l_"
:B%81 •
•
•
Mà những lR c, h@nh 0ng) #Fch th'ớc #h8c nhau làm giảm chi4u ày thành vật đúc" #guy@n nhIn chính là9 do #huAn SO v đ$ l0i l'(ng hRn h(p chiếm ch[ t%ong lfng #huAn"
KhFc +h5c1 t%8nh c8c nguyên nh7n t%ên" Sửa chGa1 cBt Sỏ lớp vỏ) nếu #hAng cBt đ'(c th@ vật đúc SO lo0i" #h- 000 1 #$t. •
•
X*t là #huyết tật t'Png đJi ph[ Siến và nguy hi$m đJi với vật đúc" X*t là 0ng S&t liên t3c o đ*t gDy #im lo0i t%ong Zu8 t%@nh đAng đ.c ho.c sau #hi đAng đ.c" 68c vết N] n,ng U hot ta%sV chFnh là c8c vết n*t #hAng liên t3c c, 0ng gQ sBc) #hAng nhjn" 6húng sinh %a o *ng su&t gia tng 5 gn nhiEt đ+ đAng đ.c) là lúc th]p c, đ+ S4n yếu nh&t" 68c *ng su&t sinh %a o co %út của #im lo0i #hi ngu+i SO cản l0i S5i #huAnU cfn g`i là cản coV hay lTi ho.c S5i phn mỏng hPn đD h,a %Bn t%'ớc" ?knh 2 mA tả nguyên nh7n và vO t%F của lo0i n*t này"
=
•
X*t o *ng su&t là m+t %Dnh %T %àng và gn nh' là m+t đ'Qng đ*t gDy thng t0o thành #hi #im lo0i đAng đ.c hoàn toàn" ng su&t phải đủ lớn mới c, th$ g7y %a lo0i n*t nh' vậy" 68c S&t liên l3c lo0i này đ'(c ph7n lo0i ty thu+c vào thQi đi$m Nu&t hiEn n*t gDy) chng h0n nh' vết n*t *ng su&t o co ng,t) *ng su&t ' o va đập hay o s/ 3ng"
Hình 2 – Các vết xé nóng. •
•
•
•
#guy@n nhIn1 Lhành giao nhau chuy$n tiếp #hAng h(p l_) #hAng l'(n cong" KhuAn) lTi co lún #hAng tJt)c8t nhỏ) đm Zu8 ch.t) Ft ch&t NJp" d #huAn Zu8 sớm >
•
•
•
•
•
•
•
6hủ yếu o *ng su&t Sên t%ong) o c, gi`t #hAng đng đ4u giữa c8c vng #h8c nhau t%ong vật đúc cả t%ong #hi #ết tinh và làm ngu+i" Lho nhiEt đ+ t0o n*t) ta c, hai lo0i chFnh9 X*t n,ng và n*t ngu+i"
#$t n-ng 9 binh %a 5 nhiEt đ+ cao o đ, Sên m.t vết n*t SO oNy h,a làm cho S4 m.t #hAng s0ch" Mo0i n*t này sinh %a #hi #ết tinh" Xguyên nh7n o #im lo0i SO #@m hDm S5i đ+ lún của #huAn và lTi #]m" Xhững h(p #im c, đ+ c, chi4u ài nhỏ Ft SO m*t n,ng"
#$t ngui U col shutsV9 X*t ngu+i Nảy %a 5 nhiEt đ+ th&p nên S4 m.t vết n*t s0ch o #hAng SO oNy ho8" C7y là 0ng S&t liên t3c sinh %a o thiếu h3t của fng #im lo0i lỏng #hi g.p fng #im lo0i lỏng #h8c hay g.p #im lo0i %Bn) chng h0n nh' t@nh t%0ng SBn t, #hi %,t) g.p c8c vật c*ng Sên t%ong gi8 đ" LhAng th'Qng 0ng này đ'(c ph8t hiEn nhQ #i$m t%a SWng mBt và t%Ang giJng nh' m+t vết n*t c, đ'Qng vi4n cong và nhjn" Xếu n, ch! c, 5 S4 m.t th@ đ'(c g`i là nếp gh]p ngu+i Ucol lapV h@nh vY"
q
?@nh : X*t ngu+i
Lt MN Di7n +há+ khFc +h5c •
•
•
•
•
•
O Kết cPu vật đúc 9 Lhiết #ế vật đúc phải đảm Sảo chi4u ày thành đng đ4u ho.c ch! sai lEch t%ong ph0m vi cho ph]p" Xhững ch[ giao nhau phải c, g,c l'(n thFch h(p"
O ?Q !t cRng ngh71 rảo đảm đ+ lún của #huAn lTi SJ t%F hE thJng %,t thFch h(p" 'Png lTi #huAn đ.t s8t S4 m.t lTi làm giảm tFnh lún" .t #huAn 5 những chR tập t%ung #im lo0i làm SWng vật liEu -n nhiEt tJt hPn chR mỏng"
Sửa chGa1 ?àn s/a vết n*t" KiC t(a1 gT) chiếu SWng siêu 7m hay NZuang"
#h- 0? 9 %' h'ng t("ng vật đúc Khi ch&t #hF đ'(c t0o %a Zu0 t%@nh %,t #im lo0i #hong th$ tho8t %a #hỏi #huAn) ho.c %a #hỏi đậu ng,t hay c8c chR cn tho8t #h8c) th@ #hF c, th$ SO ch.c l0i t%ong #im lo0i n,ng chảy" 68c #hF này sinh %a t chFnh #im lo0i n,ng chảy) t #huAn c8t Nanhw t*c là c8t cfn 'ớt) t hPi n'ớc) ho.c đPn thun o sI #hu&y đ+ng #hi %,t #im lo0i" 68c lR #hFU ho.c S`t #hFV g7y %a S5i #hAng #hF 5 t%ong #huAn ho.c lTi ho.c hPi n'ớc SO ch.n l0i t%ong vật đúc) th'Qng nWm 5 t%ên #huAn t%ong Zu8 t%@nh đAng đ.c" 6húng Nu&t hiEn 5 0ng S`t đPn ho.c tập t%ung thành c3m và c, 0ng nhjn) t%fn) #]o ài ho.c Su 3c với c8c #Fch th'ớc #h8c nhau" Lh!nh thoảng Nu&t hiEn c8c `t #hF 0ng ài giJng nh' 0ng %Rng o co ng,t) tuy nhiên c, #h8c là hai đu của S`t #hF th'Qng t%fn và nhjn" •
B )& khí 9 L%ong vật đúc tn t0i những #hAng gian 0ng cu nhjn S,ng ch*a #hF c, 8p su&t với #Fch th'ớc #h8c nhau đ, là %R #hF" R #hF làm m&t #hả nng liên t3c của #im lo0i) làm giảm đ+ S4n) đ+ o của vật đúc" Xếu
x
#hF #hAng tho8t %a ngoài đ'(c sY SO n n]n và ph7n SJ ph7n t8n t%ong #im lo0i cho đến #hi 8p su&t #hF c7n SWng với 8p su&t #im lo0i lỏng" •
•
•
•
•
•
•
;i7n +há+ khFc +h5c (& khí 9 Xguyên tBc chung là giảm l'(ng #hF sinh %a #hi n&u chảy và %,t #im lo0i lỏng vào #huAn) ngn nga #hAng cho ngun t0o #hF tiếp Núc với #im lo0i lỏng #hi %,t"@ vậy cn phải đảm Sảo9 ật liEu n&u s0ch) #hA" út
ngBn thQi gian n&u chảy) nh&t là thQi gian Zu8 nhiEt"
?Rn C.t
h(p #huAn và lTi phải thAng #hF tJt"
đậu hPi đúng và h(p l_"
Kh/ #hF t%'ớc #hi %,t SWng c8ch th[i vào #im
lo0i lỏng những ch&t #hF hfa
tan c, 8p su&t %iêng nhỏ hPn" •
•
•
•
LJt n&u chảy #im lo0i t%ong ch7n #hAng"
B )& c" 9 Mà những phn #hAng gian nhỏ t%ong vật đúc #hAng đi4n đy #im lo0i) #hAng ch*a #hF) h@nh 0ng #Fch th'ớc #h8c nhau và #hAng nhjn S,ng nh' %R #hF"Luz tho tFnh ch&t của h(p #im đúc và #ết c&u vật đúc mà %R co tập t%ung ho.c ph7n t8n" Xguyên nh7n chủ yếu là o #ết c&u vật đúc #hAng h(p l_) SJ t%F hE thJng %,t) đậu ng,t #hAng đúng nên #hAng đ,n đ'(c h'ớng đAng đ.c" d0ng S&t liên t3c o co ng,t #h8c nh' là 0ng s(i chm) 0ng co ng,t vng t%ung t7m) Sao gm c8c chuRi ài c8c đ'Qng ch0y song song #hAng thng hàng Zu&n ch.t vào nhau nh' m0ng l'ới" 0ng l'ới này t0o thành ải Sên t%ong và 5 giữa chi tiết" Kh, c, th$ ph7n SiEt co ng,t 0ng s(i này với c8c vết n*t n,ng Uhot ta%V" 6o ng,t tế vi hay %R S`t tế vi là c8c 0ng #huyết tật nhỏ Nảy %a t%ong vật đúc mà nguyên nh7n là o m+t t%ong hai ho.c cả 2 hiEn t'(ng co ng,t ho.c S`ng #hF) Nảy %a với m+t l'(ng c8c S`ng t%Jng 1{
Zuanh %anh giới h0t U giữa tinh th$ e |nt%n%iticV) giữa c8c phiến 0ng nh8nh c7y" +t 0ng #huyết tật thA và c3c S+ của lo0i co ng,t giữa tinh th$w U |nt%c%ystallinV và giữa nh8nh c7y đ'(c g`i là 0ng NJpU sponginssV"
Hình 1 – Các dạng khuyết tật do co ngót. Kiểm tra: bằng siêu ! h"y x#u"ng. Sửa chữa: H$n %&' h"y %(c b) sung nếu •
%*+c
in l&.
}in lR là lR #hF nhỏ ho.c 5 S4 m.t ho.c 'Pi S4 m.t" MRi này Nảy %a o #hF hfa tan t%ong c8c h(p #im và c8c h(p #im #hAng #h/ #hF đúng c8ch"
11
#h- ?1 )& x*, (& cát •
•
•
•
C, là những phn #hAng ch*a #im lo0i mà ch*a t0p ch&t nh' N!) c8t ho.c c8c phi #im #h8c" ?u hết c8c #huyết tật lo0i này Nu&t hiEn gn S4 m.t) nh' là hiEu *ng S4 m.tU s#in ~~ctV) tuy nhiên) th!nh thoảng chúng c, th$ Nu&t hiEn 5 giữa vật đúc ty thu+c vào fng chảy #im lo0i lỏng"
#guy@n nhIn o l`c N! #hAng tJt) #hAng #h/ hết oNy #hi n&u) nhiEt đ+ %,t th&p) đ+ S4n của #huAn #]m) hE thJng %,t thiếu h(p l_) h0t c8t Zu8 to • SO Song #hỏi m.t #huAn và lTi) g0n N! #hAng s0ch #hi %,t #huAn) vật liEu n&u g! Sẩn g7y nhi4u N!" KhFc +h5c1 t%8nh c8c nguyên nh7n t%ên KiC t(a1 SWng siêu 7m hay NZuang"
#h- ?01 Sai t' ch$c •
•
•
Xh,m này c, t[ ch*c #im lo0i) h@nh 0ng) #Fch th'ớc và sJ l'(ng h0t #im lo0i #hAng đúng tho yêu cu" Xhững phn vật đúc ngu+i nhanh th@ h0t nhỏ) đ+ c*ng lớn #h, gia cAng cBt g`t" LJc đ+ ngu+i #hAng đ4u) #hJng chế ngu+i #hAng h(p l_ sY g7y %a thiên tFch v4 thành phn ho8 h`c và thiên tFch t[ ch*c t%ong #im lo0i vật đúc" bI thiên tFch Usg%gationV9Lhiên tFch là m+t hiEn t'(ng ph*c t0p Nảy %a #hi m+t hay nhi4u nguyên tJ của h(p #im #hAng #huếch t8n mà tập t%ung l0i 5
12
m+t sJ vng nào đ, t%ong vật đúc" Lhiên tFch c, th$ ph7n thành : lo0i9 ph7n SJ đ4u) c3c S+ và 0ng chuRi" Lhiên tFch đ4u Nảy %a #hBp vật đúc và c, h@nh 0ng thay đ[i) chng h0n nh' thiên tFch giữa c8c tinh th$U int%c%ystallin sg%gationV" Lhiên tFch c3c S+ Nảy %a 5 c8c lR h[ng o co ng,t U lTm coV) vết N] n,ng đ'(c đi4n đy toàn S+ hay m+t phn S5i c8c thành phn #h8c c, nhiEt đ+ n,ng chảy th&p hPn" Lhuật ngữ thiên tFch co ng,t Ush%in#ag sg%gationV) thiên tFch N] n,ng Uhot ta% sg%gationV đ'(c ng thFch h(p cho hai t%'Qng h(p này"
Lhiên tFch 0ng chuRi g.p chủ yếu #hi đúc ly t7m) nh'ng #hi đúc #huAn t€nh cng c, th$ Nảy %a" 6húng c, 0ng c8c lớp Nn #Y với h(p #im thêm vào đ$ làm cải tiến cP tFnh"
#h- ?00 1 Sai thành +hn h"á hc và c/ tính. •
Lhành phn ho8 h`c vật đúc #hAng đúng yêu cu" Xguyên nh7n9
1:
e e e
}hJi liEu m n&u #hAng h(p l_" Ci4u ch!nh Zu8 t%@nh n&u #hAng đúng" KhAng #hu&y đ4u #hi %,t #huAn" KhBc ph3c9 t%8nh c8c nguyên nh7n t%ên"
1;
