1.0 UVOD
Analiza stabla – najta č niji niji metod za određ ivanje ivanje zapremine i njenih elemenata u toku 1 č itavog itavog život stabla je analiza stabla ( Mirkovi Mirković ) .
Dendrometrijska analiza stabla je zapravo najpotpuniji nač in in određ ivanja ivanja prirastá svih taksacionih elemenata stabla . U ovoj analizi vrši se određ ivanje ivanje prirastá taksacionih elemenata stabla i promjene veli č ine ine oblič nih nih brojeva po izabranim periodima života stabla. Velič ine ine dobivene analizom iskazuju se u apsolutnim(preč nici, nici, starost, temeljnica, zapremina, prirasti) i raltivnim(procenat prirasta) iznosima i prikazuju se posebno za svaki taksacioni elemenat i to tabelarno k i .(Stojanović) 2. i grafi č čki Dendrometrijska analiza stabla je zapravo određ ivanje: ivanje: -ukupnog prirasta -tekućeg periodič niog niog prirasta -prosječ nog nog periodič nog nog prirasata „TEKU Ć Ć EG“ Č NOG“ -prosječ nog nog dobnog prirasta“PROSJE Č -procenta prirasta osnovnih taksacionih elemenata stabla i promjene oblič nih nih brojeva stabla po
2.3 Postupak pri radu
Izabrano stablo se obori sa što manjim panjem iz razloga da što tač nije utvrdimo ukupnu starost stabla ( manja procjena) i na oborenom stablu se obilježe mjesta ( visine ) gdje će se uzimati koturovi za analizu. Za analizu uzeti su koturovi iz oborenog stabla na odgovarajućim visinama od zemlje: na panju, na prsnoj visini, zatim na svakih 1 - 2 m ili na sredinama sekcija jednakih relativnih dužina (u zavisnosti od oblika debla – stabla ): - na D1,3 , - na D0,9 - na D0,7 - na D0,5 - na D0,3 - na D0,1 U krošnji je udaljenost izme đ u koturova uvjetovana oblikom krošnje. Naroč ito kod liš ćara u krošnji se međ usobna udaljenost koturova mijenja, zavisno od oblika i dimenzija krošnje. Na slici 1 su prikazane visine i međ usobna udaljenost koturova stabla koje je analizirano. deblo
krošnja
ovršak
Kotur treba da je što tanji radi lakše manipulacije, nošenja i rada, ali ne i previše tanki jer bi u tome slu č aju moglo doći do pucanja kotura. Analiza stabla se obavlja u birou i praktič no poč inje sa debljinskom analizom stabla. Prdhodno je potrebno utvrditi starost stabla jednostavnim brojanjem godišnjih prstenova (godova) na panju. Na ovu vrijednost se dodaje procjena broja godina koje su bile potrebne stablu da dostigne visinu panja (po formuli 1).
S
=
S1 + x
(1)
S – ukupna starost stabla S 1 – broj godova na panju x – procjena broja godina do visine panja Nakon utvr đ ivanja starosti panja, potrebno je utvrditi broj godina u periodu po kome će se vršiti analiza. Broj godina u periodu pri rač unanju prirasta u nekoliko zavisi od starosti analiziranog stabla i u principu se za mlađ a stabla i brzorastuće vrste uzima se period od 5 godina, dok se za starija stabla i srednje rastuće vrste uzima se dužina perioda od 10 godina. Za prašume dužina perioda je 20 godina, ali dužina perioda zavisi i od svrhe za koju se podatci uzimaju. 2.4 Formiranje perioda
Analizu koturova potrebno je obaviti neposredno nakon obaranja stabla, tj. utvrditi starost i izvršiti debljinsku analizu. Ne smije se dopustiti da sekoturovi isuše i pri tome ispucaju. Poslije obilježavanja perioda na koturu pristupa se mjerenju preč nika koje je stablo imalo na krajevima pojedinih perioda, na svim koturima. Mjerenje preč nika se vrši obič nim razmjernikom sa milimetarskom podjelom, trakom milimetarskog papira, ili pak naroč ito izrađ enim razmjernikom (lenjirom) sa polumilimetarskom podjelom, pružnim šestarom. slika 4
3.0 REALIZACIJA
Za realizaciju dendrometrijske analize stabla, pri izradi seminarskog rada, analizirano je stablo crnog bora Pinus nigra Arnold;GJ_______________________ i dobiveni rezultati će biti predoč eni u nastavku. ju vrijednosti elemenata zapremie i same zapremine, Kako se pri analizi utvr đu prirasta svih taksacionih elemenata na krajevima pojedinih perioda, to će postupak imati sljedeći radosljed:
TABELA 1: Debljinska analiza stabla
U god. Na presjeku
50 sa korom
45
40
35
30
bez kore
0,20
319,5
279,3
1,30
272,5
2,14
25
20
15
10
5 Broj godova na presjeku
Pre č nik u mm 260,2
239
219
197,5
173,5
142,5
101
54
11
46
239
224
206,5
191,5
173,5
154
127,5
85,5
28,5
44
254
234
216,5
200
183
165
145,5
117
73
9
42
6,42
224
205,5
189,5
171
151
124
94,5
42
10,70
188,5
176
157,5
135,5
109,5
65,5
11
14,98
136,1
125,3
99
64,5
16,5
19,26
66,9
60,5
9
21,3
0
0
34 27 16 6 0
TABELA 2: Površinska analiza
U god. Na presjeku
50 sa korom
45
40
35
30
25
20
15
10
5
Broj godova na presjeku
0,0001
46
bez kore
0,2
0,0802
0,0612
0,0532
0,0448
0,0377
0,0305
0,0236
0,0159
0,0080
0,0023
1,30
0,0583
0,0448
0,0394
0,0335
0,0288
0,0236
0,0186
0,0127
0,0057
0,00063
2,14
0,0506
0,0430
0,0368
0,0314
0,0263
0,0214
0,0166
0,0107
0,0042
0,0000636
6,42
0,0394
0,0332
0,0282
0,0229
0,0179
0,0120
0,007
0,00139
10,70
0,0279
0,0243
0,0195
0,0144
0,0094
0,0033
0,0014
14,98
0,0145
0,0123
0,0077
0,0032
0,0002
0,000095
19,26
0,0035
0,0028
0,00006
44 42 34 27 16 6
3.3 Visinska analiza
Visinska analiza daje visine koje je stablo imalo na kraju svakog perioda posmatranja, a izrađ uje se na osnovu visina na kojima se nalaze pojedini koturi i broja godova na njima. Izrada visinske analize tj. odre đ ivanje visine koju je stablo imalo na kraju pojedinih perioda vrši se: a. rač unski, pomoću formule (3)
h x
=
l h1 + ( S x + s1 − S ) ⋅ s1 − s2
- odnosno, pomoću posebnog formulara za ovu formulu ( tabela 3).
TABELA 3: Visinska analiza stabla
Na visini
(3)
b. grafič ki pomoću visinske linije, na kojoj se mogu o č itati visine koje je stablo imalo na krajevima perioda (grafikon 4). Na osnovu podataka iz debljinske i visinske analize (tabele 1 i 3), nacrta se uzdužni presjek stabla (grafikon 5).Pri tome se za
Grafikon 3: Razvoj visine u odnosu na starost stabla 22 20 18 16 14
) m ( 12 a n i s 10
Grafikon 4: Visinska linija 22 50; 21,3
20 45; 19,6
18 40; 17,54
16 35; 15,41
14 30; 13,4236
) 12
Grafik 5:Uzdužni presjek stabla
22
20
18
16
14
Grafikon 4: Visinska linija Grafikon 5: Uzdužni presjek stabla
