Anyo at Uri ng Panitikan
1. tuluyan o prosa (Ingles: prose) - maluwang na pagsasama-sama ng mga salita sa loob ng pangungusap. Ito ay nasusulat sa karaniwang takbo ng pangungusap o pagpapahayag. a. Alamat - isang uri ng panitikan na nagkukuwento tungkol sa mga pinagmulan ng mga bagay-bagay sa daigdig. Karaniwang nagsasalaysay ang mga ito ng mga pangyayari hinggil sa tunay na mga tao at pook, at mayroong pinagbatayan sa kasaysayan. Kaugnay ang alamat ng mga mito at kuwentong-bayan. b. Anekdota Anekdota - isang uri ng akdang tuluyan na tumatalakay sa kakaiba o kakatwang pangyayaring naganap sa buhay ng isang kilala, sikat o tanyag na tao. Ito ay may dalawang uri: kata-kata at hango sa totoong buhay. Ito rin ang mga ginagawa ng mga pagpapaliwanag sa mga ginagawa ng mga tao. c. obela o kathambuhay- isang mahabang kuwentong piksyon na binubuo ng iba!t ibang kabanata. "ayroon itong #$,$$$-%$$,$$$ salita o &$$-1,&$$ pahina. oong ika-1' siglo, naging istilo nito ang lumang pag-ibig at naging bahagi ng mga pangunahing literary genre. gayon, ito ay kadalasan may istilong artistiko at isang tiyak na istilo o maraming tiyak na istilo. d. abula - isang uri ng kathang-isip na panitikan kung saan mga hayop o kaya mga bagay na walang-buhay ang gumaganap na mga tauhan, katulad ng leon at daga, pagong at matsing, at lobo at kambing. "ay natatanging kaisipang mahahango mula sa mga pabula, sapagkat nagbibigay ng mga moral na aral para sa mga batang mambabasa. inatawag inatawag din itong kathang kuwentong nagbibigay-aral e. arabula ay maikling salaysay na maaaring nasa anyong patula o prosa na malimit nangangaral o nagpapayo hinggil sa isang pangyayari, na kadalasang isinasalarawan ang isang moral o relihiyosong aral. aliwas aliwas sa pabula, ang parabula ay walang inilalahok na tauhang hayop, halaman, bagay, at puwersa sa kalikasan na pawang kumikilos at na gsasalita gaya ng tao. *. maikling kuwento - binaybay ding maikling kwento - ay isang maigsing salaysay hinggil sa isang mahalagang pangyayaring kinasasangkutan ng isa o ilang tauhan at may iisang kakintalan o impresyon lamang. Isa itong masining na anyo ng panitikan. ulad ulad ng nobela at dula, isa rin itong paggagad ng realidad, kung ginagagad ang isang momento lamang o iyong isang madulang pangyayaring naganap sa buhay ng pangunahing tauhan. g. +ula - isang uri ng panitikan. ahahati ito sa ilang yugto na maraming tagpo. inakalayunin nitong itanghal ang mga tagpo sa isang tanghalan o entablado. h. sanaysay - isang maiksing komposisyon na kailimitang naglalaman ng personal na kuru-kuro ng may-akda. i. ala alambuhay mbuhay - isang anyo ng panitikan na nagsasaad ng kasaysayan ng buhay ng isang tao hango sa mga tunay na tala, pangyayari o impormasyon. . alu alumpati mpati - isang buos ng kaisipan o opinyon ng isang tao na pinababatid pinababatid sa pamamagitan ng pagsalita sa entablado. entablado. ayunin nitong humikayat, tumugon, mangatwiran, magbigay ng kaalaman o impormasyon at maglahad ng isang paniniwala. Ito ay isang uri ng komunikasyong pampubliko na nagpapaliwanag sa isang paksa na binibigkas sa harap ng mga tagapakinig. k. Kuwentong-bayan - ay mga salaysay hinggil sa mga likhang-isip na mga tauhan na kumakatawan sa mga uri ng mamamayan, katulad ng matandang hari, isang marunong na lalaki, o kaya sa isang hangal na babae. Karaniwang kaugnay ang kwentong-bayan ng isang tiyak na pook o rehiyon ng isang bansa o lupain. Kaugnay nito ang alamat at mga mito
Kultura ng ilipinas Ang kultura ng Pilipinas o kalinangan ng Pilipinas ay pinaghalong impluwensiya ng mga katutubong tradisyon at mga kultura ng mga unang mangangalakal at mananakop nito noon. Ang pananakop ng mga Kastila sa ilipinas, sa pamamahala ng "ehiko, na tumagal ng mahigit &&& taon, ay may malaking kontribusyon sa Kultura ng ilipinas. Angikang ilipino, na mas kadalasang kilala bilang agalog, ay maraming hiniram na salita galing Kastila. Karamihan sa mga pinagdiriwang na mga tradisyon ay magkahalong Kristiyano, agano, at iba pang lokal na seremonya. /ilang halimbawa, bawat taon, ang mga bayan sa buong bansa, ay nagsasagawa ng malalaking ista, nagpapaalala sa mga 0antong atron ng mga bayan, barangay, o ng mga distrito. Ang mga ista ay kadalasang may patimpalak sa katutubong pagsayaw, at sa ibang lugar ay mayroon pang sabungan. Ang mga ganitong tradisyon ay ginaganap din sa mga bansang nasakop ng mga Kastila. 0a katimugang bahagi ng bansa na karamihan ay mananalig Islam ay nagdiriwang din ng kanilang mga tradisyon at nakagawian. /ago pa man dumating ang mga unang mananakop, ang mga mangangalakal galing sa India, "alaysia, Indonesia, sina at apon ay may malaking kontribusyon din sa Kultura ng ilipinas. Ang induismo at /udismo ay may impluwensiya sa mga katutubong paniniwala ng mga ilipino bago dumating ang mga Kastila at ang mga mangangalakal na"uslim. Ang wikang agalog at iba pang wika sa ilipinas ay maraming hiniram sa wikang 0anskrito. Isang mabuting halimbawa ang karma, na hanggang ngayon ay pinaniniwalaan pa rin ng mga ilipino. "arami sa mga pamahiin, hiniram na salita at pagkain, tulad ng pansit , siopao at iba pa ay minana sa mga mangangalakal na Instik. Ang ibig sabihin ng kultura ay ang paraan ng pamumuhay ng mga tao nagpapakita ng kaugalian, tradisyon, mga sining, sistema ng edukasyon, musika at pamahalaan. ipunang ilipino Ang ipunang ilipino ay magkahalong lipunan. Isa bilang bansa, at marami dahil sa pagkakahiwalay ng mga ito ng lugar, dahil sa pulo pulo nitong ayos at mga kasanayan. Ang bansa ay nahahati sa pagitan ng mga Kristiyano, "uslim, at iba pang pangkat2 sa pagitan ng mga nasa lungsod at sa mga nayon2 mga tagabundok at tagapatag2 at pagitan ng mga mayayaman at ng mga mahihirap. Kaugaliang Pilipino Bayanihan: abuo ang /ayanihan sa mga samahan ng mga magkakapitbahay na nagtutulungan kahit kailan o saan man kailanganin ng tulong. Kadalasan makikita ang bayanihan sa mga sasakyang nasisiraan ng gulong. Ang mga tambay a t ang mga taong-bayang na malapit dito ay agad agad ding tutulungan ang drayber kahit ano pa man ang mangyari maayos lamang ang nasirang sasakyan. 3 kaya naman mas kadalasang inilalarawan ito ng paglilipat bahay noon ng mga nasa lalawigan. Ang mga bahay ay sabay sabay bubuhatin ng mga kalalakihan na sinasabayan pa kung minsan ng awitin upang di gaanong madama ang kabigatan nito. Ito ay kabaligtaran ng ugalingindibidwalismo ng mga lipunang 4uropeo at Amerikano. •
•
•
•
•
•
Matinding Pagkakabuklod-buklod ng Mag-anak: Ang mga ilipino ay kadalasang malalapit sa kanilang maganak at iba pang kamag-anak. Ang pangunahing sistemang panlipunan ng mga ilipino ay mag-anak. "araming mga ilipino ang tumitira malapit sa kanilang mga kamag-anak, kahit pa sila ay may edad na o kaya naman ay may sarili na ring mag-anak. Kadalasan ang isang bahay sa ilipinas ay binubuo ng mahigit sa dalawang mag-anak. 0a mga lalawigan, ang mga nayon ay kadalasang binubuo ng iisang angkan, at halos lahat ay mag-kakakilala Pakikisama516: Ang pakikisama ay ang kaugaliang ilipino na nagnanais magkaroon ng maganda at mabuting pakikitungo sa iba. Hiya: Ang kaugaliang iya ay isang panlipunang kaugalian. Ang mga ilipino kasi ay naniniwala na dapat na kumilos sila kung ano ang mga tinatanggap na kaugalian ng lipunan2 ang kung sila ay nakagawa ng kaugaliang hindi tanggap, ang kahihiyan na ginawa nila ay hindi lang para sa kanilang sarili kundi kahihiyan din ito para sa kanilang mag-anak. Isang halimbawa ay ang pagiging magarbo ng paghahanda kahit na hindi dapat sapat ang kabuhayan niya. Kung ay isa ay pinahiya sa maraming tao, sila ay nakararamdam ng hiya at nawawalan ng lakas ng loob. Utang na Loob516: Ang 7tang na oob, ay isang utang ng tao sa taong tumulong sa kanya sa mga pagsubok na kanyang dinaanan. "ay mga kasabihan nga na: Ang hindi lumingon sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan Amor Propio: agpapahalaga ng isang tao sa kanyang dignidad. citation needed Delicadeza: Isang ugali na kailan na dapat ang isang tao ay kumilos sa tama at nasa lugar. Kailangang ang pagkilos ay tanggap ng lipunan upang hindi marumihan ang dignidad ng mag-anak.citation needed
•
Palabra de Honor : 8"ay isang salita8 Isang kaugalian ng mga ilipino na kailangan tuparin ang mga sinabi nitong mga salita o pangako.
