PROTISTA
1. Ciri Umum Protista Protis otista ta adal adalah ah mikr mikroo oorrgani ganism smee eukariotik yang bukan termasuk hewan, tumbuhan, dan jamur atau fungi Kingdom Protist tistaa adala dalahh berba erbaggai kelo elompo mpok orga organi nism smee euka eukari riot otik ik.. Prot Protis ista ta adal adalah ah uniseluler, ada pula yang kolonial atau mult multis isel elul uler er,, mer mereka eka tida idak memi memililiki ki organ organisa isasi si jaring jaringan an khusus khusus.. Organ Organisa isasi si seluler sederhana membedakan protista dari eukariota lainnya. Sel tubuh protista beri berisi si memi memililiki ki inti inti yang yang dide diden nis isik ikan an dengan baik dan membran organel terika terikat. t. Bebera Beberapa pa memili memiliki ki agela agela ata atauu sili siliaa untuk ntuk berg ergerak erak.. epr eprodu oduksi ksi di proti protista sta bersif bersifat at aseksu aseksual al dan seksu seksual. al. !er !ereka eka hidu hidupp dala dalam m ling lingkkunga ungann yang yang meng mengan andu dung ng air air..Pr ..Prot otis ista ta sebe sebelu lumn mnya ya dianggap sebagai Kingdom, namun sekarang tidak lagi. Protista pertama kali diamati oleh "ohn #ogg di tahun $%&'(an seba sebaga gaii bent bentuk uk unis unisel elul uler er prim primit itifif dari dari hewan dan tumbuhan.
)ambar $.$. *ontoh protista
Pada ada saat saat itu, itu, prot protis istta dik dikenal enal seba sebaga gaii King Kingdo dom m +Pro +Proto to*t *tis ista ta+, +, yang yang se*ara se*ara harah harah berart berartii +makhl +makhluk uk hidup hidup pert pertam ama+ a+.. Pada ada saat saat itu, itu, Proto* oto*ti tist staa merupa merupaka kann kingdo kingdom m keempat eempat setelah setelah hewan, hewan, tumbuh tumbuhan, an, dan minera mineral.l. Pada tahun $%&& rnst #ae*kel men*iptakan nama nama Prot Protis ista ta.* .*ir iri(* i(*ir irii umum umum prot protis ista ta adalah sebagai berikutberikut !emiliki membran inti sel. PROTISTA : UNTUK SEKOLAH MENENGAH MENENGA H AT ATAS DAN PERGURUAN TINGGI
$
PROTISTA
/mumnya uniseluler 0bersel satu1 tetapi ada juga organisme multiseluler atau kolonial #idup dengan bebas atau hidup sebagai parasit. 2erdapat ditemukan di tanah, sampah, tumpukan dedaunan, air tawar, air laut, pasir, endapan lumpur, dan batu. espirasi aerop dan memiliki mitokondria untuk respirasi sel serta ada juga yang anaerobik. anaerobik. /mumnya bergerak dengan agela atau silia, namun ada juga yang tidak memiliki alat gerak. Bereproduksi se*ara aseksual dan seksual 3ikelompokkan dalam 4 jenis yait yaituu prot protis ista ta miri miripp hewa hewann 0pr 0proto5 oto5oa oa1, 1, pro protis tista miri miripp tum tumbuha buhann 0alga alga atau tau gangga ganggang1 ng1,, proti protista sta mirip mirip jamur jamur 0ja 0jamur mur protista1.
:
;( = :>
Seperti yang di jelaskan dalam Surah :n >ur ayat Apa yang protista makan??
)ambar $.6.
Protista yang berbeda mengumpulkan energi dengan *ara yang berbeda. Sel(sel protista perlu melakukan semua fungsi seperti sel(sel lain lakukan, sepe sepert rtii tumb tumbuh uh dan dan berk berkem emba bang ng biak biak,, memp memper erta tahhank ankan homeo omeost staasis sis, dan memper memperole olehh energ energi.i. !erek !erekaa juga juga perlu perlu untu untukk mend mendap apat atka kann 7mak 7makan anan an88 untu untukk meny menyed edia iaka kann ener energi gi untu untukk mela melakkukan ukan fungsi(fungsi ini. 9ngat bahwa protista bisa jadi tumb tumbuh uhan an,, sepe sepert rtii jamu jamur, r, atau atau sepe sepert rtii hewan. 9tu berarti bahwa protista dapat memperoleh makanan seperti tumbuhan, jamur, atau seperti yang hewan lakukan. lakukan. :da :da bany banyak ak tana tanama mann sepe sepert rtii prot protis ista ta,, sepe sepert rtii gang gangga gang ng,, yang yang mend mendap apat atka kann ener energgi dari sinar matahari melalui fotosi fotosinte ntesis sis.. Bebera Beberapa pa proti protista sta sepert sepertii jamur, seperti jamur lendir 0)ambar di bawah1, menguraikan dari material yang membusuk. Protista seperti hewan harus 7makan8 atau menelan makanan. Bebe Bebera rapa pa prot protis ista ta sepe sepert rtii hewa hewann meng menggu guna nakkan 7ek 7ekor8 or8 unt untuk mer mereka eka makan. Protista ini disebut lter(feeders 0atau #ewan penyaring1. !ereka memperoleh nutrisi dengan terus( mene meneru russ men* men*am ambu bukk ekor ekorny nya, a, yang yang disebut agela, bolak(balik. !en*ambuk agel men*iptakan arus yang membawa makanan ke dalam protista.
PROTISTA : UNTUK SEKOLAH MENENGAH MENENGA H AT ATAS DAN PERGURUAN TINGGI
6
PROTISTA
3isisi lain Protista mirip hewan harus 7men 7menel elan an88 mak makanan anan mer mereka eka mela melalu luii proses yang disebut endositosis. ndositosis terjadi ketika sel mengambil 5at melalui membran. Proses ini dijelaskan di bawah ini$. Protista memulai dengan membungkus di sekitar mangsanya, yang biasanya bakteri. 6. Kemudian men*iptakan ?ak ?akuola uola mak makanan anan,, sema sema*a *am m 7wada wadahh penyimpanan makanan,8 di sekitar bakteri. 4. Protista selanjutnya menghasilkan ra*un yang dapat melumpuhkan mangsanya. @. Setelah di*erna, bahan makanan bergerak melalui ?akuola ?akuola dan ke dalam sitoplasma protista tersebut.
)ambar $.4.
Selamat belajar Protista...
PROTISTA : UNTUK SEKOLAH MENENGAH MENENGA H AT ATAS DAN PERGURUAN TINGGI
4
PROTISTA
aut aut $ar"(a $ar"(a "%a$a( "%a$a( &o&ua &o&uasi si &a($t &a($to( o( i(i 'a() 'a()
2. Chroma!"oata
#"ra$i#at $"matia( massa &"()hu(i aut ai(('a $ar"(a m"()aami $"ra,u(a(. #. A&i,om&"a Apicomplexa a%a a%aa ah h &rotista 'a() m"mii$i m"mii$i
or)a("
u(i$
'a()
%is"#ut
apical
complex. complex.
A&i,om&"a #"rsi*at u(is"u"r+ m"m#"(tu$ s&ora %a( %a(
m"ru m"ru&a &a$a $a( (
&ara &arasi sit. t.
A&i,o &i,om& m&" "a a
ti%a ti%a$ $
m"mi m"mii i$i $i *a)"a atau &s"u%o&o%a $",uai $",uai &a%a Gam#ar 2.1.
#"#"ra&a taha& )am"t. )am"t. Pa%a a&i,om&"a t"r%a&at
Chromalveolata s"#ua s"#uah h $a% $a% &rot &rotist istaa 'a() 'a()
#"sar %a( sa()at #"ra("$a ra)am. Chroma!"oata m"ru m"ru&a &a$a $a( ( suat suatu u r")( r")(um um 'a() a() m"m m"m&u(' &u('ai ai %ua %ua su&"r*ium 'aitu su&"r*ium Chromista %a( a!"oata. Su&"r*i r*ium
i(i
$"%u%u$a(('a ('a
%iatas
*i *ium+
or)a(i or)a(ism" sm" s"&"rti s"&"rti ,o,,i%ia+ ,o,,i%ia+ )r")ari("+ &iro&asm+ ha"mo)r")ari("+ ha"mo)r")ari("+ %a %a( maaria3 maaria3 #"#"ra #"#"ra&a &a &"('a$ &"('a$it it 'a() 'a() %is"# %is"#a# a#$a $a( ( o"h o"h or)a or)a(i (ism sm"" a&i, a&i,om om& &"a "a a%aah: •
4a#"siosis 5 4a#"siosis 5 Babesia6 Babesia6
•
Maaria 5 Maaria 5 Plasmodium6 Plasmodium6
•
P"('a$ P"('a$it it 'a() 'a() %is"#a %is"#a#$a #$a( ( Co,,i%ia+ Co,,i%ia+
,a$u& ,a$u&a( a((' ('aa "#i "#ih h uas uas -i$a -i$a %i#a %i#a(% (%i( i()$ )$a( a( %"() %"()a( a( *ium. Alveolata 1. A!" A!"o oat ataa a%a a%aah ah mo(o o(o*ii *ii(' ('aa
%i%u i%u$u() $u()
$"o $"om m&o$ &o$ #ai$ ai$
&rot &rotis ista ta
o"h o"h
mo"$u"r. A!"oata A!"oata m"mii$i *ium. a. Di(o*a)"at Di(o*a)"ataa m"ru&a &a$a $a( ( suat suatu u Dinoflagellata m"ru
'a() a()
sist sist"m "mat ati$ i$aa
t"rmasu$: $"o $"om& m&o$ o$
•
Kri&tos&ori%iosis
5Cryptosporidium
parvum6 parvum6
#"sar *ito &a($to( &"raira( &a($to( &"raira( #"r *a)"a. *a)"a. K"#a('a$a( %i(o*a)"ata m"()hu(i auta(+ /aau&u( -u)a a%a 'a() 'a() m"("m& m"("m&ati ati &"rair &"raira( a( ta/ar ta/ar.. Po&u Po&uasi asi m"r"$a m"r"$a
•
$"%aam $"%aama( a( aut. aut. S"0s" S"0s" Di(o* Di(o*a)" a)"at ataa %ii(% %ii(%u() u()ii •
Di(o*a)"ata #"rta())u() -a/a# atas )"-aa &asa() m"rah+ m"rah+ &"risti &"risti/a /a m"m"rah m"m"rah('a ('a &"rair &"raira( a(
5Cyclospora
cayetanensis )
t"r# t"r#a) a)ii #"r) #"r)a( a(tu tu() () &a%a &a%a suhu suhu++ $a%a $a%arr )aram )aram %a( %a(
o"h "m&"()a( s"uosa.
Si$os&oriasis
To$so&asmosis 5 To$so&asmosis 5Toxoplasma Toxoplasma gondii6 gondii 6
,. Ciiata cilia 7 ram#ut $",i6+ Ciliophora Ciliata 5ati(+ cilia 7 atau Infosoria #"r)"ra$ %"()a( siia 5ram#ut siia 5ram#ut )"tar6.
PROTISTA : UNTUK SEKOLAH MENENGAH MENENGA H AT ATAS DAN PERGURUAN TINGGI
@
PROTISTA
Siia t"r%a&at &a%a s"uruh &"rmu$aa( s" atau ha('a
ra()s ra()sa( a()a )a( ( i() i()$u $u() ()a( a( 'a() 'a() ti%a$ ti%a$ #"rsa #"rsaha ha#a #att
&a%a #a)ia( t"rt"(tu. Ciia m"m#a(tu &"r)"ra$a(
%"()a( m""&as$a( #"(a() &a(-a() 'a() %is"#ut
ma$a(a( ma$a(a( $" sitostoma. sitostoma. Ma$a(a( 'a() t"r$um&u t"r$um&u %i
tri,ho$ista tri,ho$ista 'a() m"(-a%i m"$a(ism" m"$a(ism" &"rtaha(a( &"rtaha(a(
sitost sitostoma oma a$a( a$a( %ia(-u %ia(-ut$a t$a( ( $" sito*a sito*ari( ri(). ). A&a#i A&a#ia a
atau aat m"("m&"$a( &rotista &a%a mat"ri $oam
t"ah t"ah &"(uh+ &"(uh+ ma$a(a( ma$a(a( a$a( a$a( masu$ masu$ $" sito&asma
'a() m"()am#a() saat ma$a(. Kara$t"risti$ siiata a%aah $"#"ra%aa( %ua -"(is
%"()a( %"()a( m"m#"( m"m#"(tu$ tu$ !a$uoa ma$a(a(. ma$a(a(. S" Ciiata m"mii$ m"mii$ii %ua i(ti: makronukleus makronukleus %a( mikronukleus. mikronukleus. Ma$ro( ro(u$"us "us
m"mi "miii$i
*u()si
!")"ta "tati*.
Mi$ro( Mi$ro(u$ u$"us "us m"mii$ m"mii$ii *u()si *u()si r"&ro% r"&ro%u$t u$ti*+ i*+ 'aitu 'aitu &a%a $o(-u)asi. Ciiata hi%u& #"#as %ii()$u()a(
i(ti i(ti s". Ma$ro( Ma$ro(u$ u$"us "us 5i(ti 5i(ti #"sar6 #"sar6 'a() 'a() #"rtu) #"rtu)as as m"()atur a$ti!itas m"ta#oism"+ %a( i(ti $",i atau mi$ro( mi$ro(u$ u$"us "us #"rtu) #"rtu)as as m"()ar m"()arah$ ah$a( a( &"m#"a &"m#"aha( ha( s".
#"rair+ #ai$ air ta/ar mau&u( aut. Ciiata %a&at hi%u& s",ara #ai$ &arasit mau&u( sim#iosis. Co(toh %ari Ciiata a%aah Balantidium a%aah Balantidium coli+ coli + Vorticella+ Vorticella+ %a( Paramecium. Paramecium.
Sito Sito& &as asma ma
sii siiat ataa
#"r% #"r%i* i*"r "r"( "(si sias asii
m"(-a%i "$to&asma uar 'a() $a$u %a( "(%o&asma %aam %aam 'a() 'a() "#i "#ih h ,air ,air.. S"#u S"#uah ah &"i &"i$" $" #"ra% #"ra%aa %i %aam s"a&ut s". 4"#"ra&a s&"si"s m"r"s&o( &a%a ra() ra()sa( sa()a )a( (
i() i()$u $u() ()a( a(
'a() 'a()
ti%a ti%a$ $
#"rs #"rsah aha# a#at at
%"()a( %"()a( m""&as m""&as$a( $a( #"(a() #"(a() &a(-a( &a(-a() ) 'a() 'a() %is"#u %is"#utt tri,ho$ista 'a() m"(-a%i m"$a(ism" &"rtaha(a( atau aat m"("m&"$a( &rotista &a%a mat"ri $oam 'a() m"()am#a() saat ma$a(.
Gam#ar 2.. si$us hi%u& paramecium
2. Chromis mista a. 8ium H"t"ro$o(to& H"t"ro$o(to&h'ta h'ta
Gam#ar 2.2.
Sito Sito& &asm asmaa
sii siiata ata
#"r% #"r%i* i*"r" "r"(s (sia iasi si
m"(m"(-a% a%ii
"$to&asma uar 'a() $a$u %a( "(%o&asma %aam 'a() "#ih ,air. S"#uah &"i$" #"ra%a %i %aam s"a s"a&u &utt s". s". 4"#" 4"#"ra ra&a &a s&"s s&"si" i"ss m"r" m"r"s& s&o( o( &a%a &a%a
Heterokontophyta atau Stram"(o&ia a%aah $"o $"om& m&o$ o$ a)a a)a aut aut 'a() 'a() m"(, m"(,a$ a$u& u& #"#" #"#"ra& ra&aa or)a(ism" *otosi(t"ti$ 'a() &ai() &"(ti() %i&a("t i(i+ s"rta s"-umah $a% h"t"rotro*. Heterokontophyta at atau stramenopila a%aah suat suatu u ,a#a ,a#a() () utam utamaa "u$a "u$ari riot otaa 'a() a() s"$a s"$ara ra() () m"(,a$ m"(,a$u& u& s"$itar s"$itar 19.99 19.99 s&"si"s s&"si"s 'a() 'a() %i$"(a %i$"(a.. K"#a('a$a( K"#a('a$a( a())ota(' a())ota('aa #"ru&a #"ru&a a)a+ muai %ari $"& $"& ra$s ra$sas asaa mut mutis is" "u u"r "r hi() hi())a )a %iatom %iatom 'a() u(is"u"r+ 'a() m"ru&a$a( &"('usu( *ito&a($to( 'a() 'a() utama. utama. A())o A())ota ta Stam"(o Stam"(o&ia &ia ai(('a ai(('a 'a() 'a()
PROTISTA : UNTUK SEKOLAH MENENGAH MENENGA H AT ATAS DAN PERGURUAN TINGGI
A
PROTISTA
t"r$"( t"r$"(a a a%aah a%aah 5umum( 5umum('a 'a &arasit6 &arasit6 Oom',"t"s+ Oom',"t"s+ t"rmasu$ Phytophthora t"rmasu$ Phytophthora 5&"('"#a# 5&"('"#a# &"('a$it ha/ar %au( %a( #ata()6 %a( -u)a Pythium Pythium 'a() m"('"#a#$a( #usu$ a$ar 5u&as6.
Stru$tur ,a()$a() Diatom %ii#arat$a( s"#a)ai s"#uah $ota$ #"rsama tutu&('a $ar"(a t"r%iri %ari %ua %ua #a)i #a)ia( a( 'a() 'a() ,o,o ,o,o$ $ satu satu sama sama ai(. ai(. Di(% Di(%i( i() )
Nama heterokontophyta m"ru-u m"ru-u$ $ &a%a &a%a taha& taha&
5#"rsama s"('a6 %is"#ut frustula %is"#ut frustula.. Mor*oo)i *rustua
%aur hi%u& moti 5#"r)"ra$ a$ti*6. Guma aut 'a()
t"r%iri t"r%iri %ari %ari %ua !a!a !a!a 5!a!" 5!a!"66 s"ta()$ s"ta()$u& u& #a)ai$ #a)ai$a( a(
#iasa m""$at atau t"ra&u() %i air #"ra%a &a%a taha& stas stasio io(" ("rr 5m"( 5m"("t "ta& a&6. 6. Pa%a Pa%a taha taha& & moti moti+ + s" s" a)a a)a m"m& m"m&u( u(' 'ai %ua %ua *a)"a 'a() 'a() &a(-a() &a(-a()('a ('a #"r#"% #"r#"%aa
,a/a ,a/a( ( &"tr &"trii 5 petri petri disk 6 'a() 'a() %ihu# %ihu#u() u()$a( $a( o"h o"h sa#u$ sa#u$0s 0sa# a#u$ u$ &"() &"()hu hu#u #u() () 'a() 'a() sai( sai() ) tum& tum&a( a() ) ti(% ti(%ih ih
%a( %a(
#"rs #"rsam ama0 a0sa sama ma
m"m# m"m#"( "(tu tu$ $
)"a )"a() ()
5 girdle6. girdle6. Valve 'a() Valve 'a() "#ih #"sar %i(ama$a( "&it"$a
5heteros 7 heteros 7 #"r#"%a6.
5epitheca6 epitheca6 %a % a( valve 'a() 'a() "#ih "#ih $",i $",i %i(ama %i(ama$a( $a( 8iu 8ium m i(i i(i m"mi m"mii$ i$ii s"&u s"&uuh uh $"as $"as 'a() 'a() #isa #isa %i$"(a "(a.
4"#"ra& ra&a
$"a "as
masih sih
#"um
-" -"as
i%"(ti*i$asi('a.
hi& hi&ot"$ ot"$aa
5hipotheca6. hipotheca6.
Prot Proto& o&a asm smaa
s"u s"uru ruh( h(' 'a
t"r"ta$ %i%aam ,a()$a()+ t"ta&i u(tu$ &"rtu$ara( hasi0h hasi0hasi asi m"ta#o m"ta#oi$( i$('a 'a %ihu#u %ihu#u()$ ()$a( a( o"h o"h ra*" 5raphae6 raphae 6 %aam valve &a%a valve &a%a -"(is0-"(is t"rt"(tu atau
16 K"as
4a,iario&h',"a"
5Diatom"6
m"a "au ui
&ori &ori0& 0&or orii
$",i ",i &a% &a%a
-"(i -"(iss
'a() a()
ai( ai(
5Romimohtarto %a( >u/a(a+ 29916.
Diat Diatom om 'a() 'a() m"ru m"ru&a &a$a $a( ( s"#ut s"#uta( a( ai( ai( u(tu u(tu$ $ $"as 4a,iario&h',"a"+ m"ru&a$a( *ito&a($to( 'a() %omi %omi(a (a( ( %i aut. aut. 4"(t 4"(tu$ u$ %iat %iatom om %a&a %a&att #"ru #"ru&a &a s" tu() tu())a )a atau atau ra() ra()$a $aia ia( ( s" s" &a(&a(-a( a()+ )+ s"ti s"tia& a& s" s" %ii(%u()i o"h %i(%i() sii,a 'a() m"('"ru&ai $ota$ 5Sa,ha 5Sa,ha(+ (+ 1;<23 1;<23 Ari(a Ari(ar%i r%i "t a.+ a.+ 1;;=6. 1;;=6. >"(is0-" >"(is0-"(is (is %iatom 'a() #a('a$ %it"mu$a( %i &"raira( &a(tai atau muut muut su()ai su()ai a%aah a%aah ,ha"to, ,ha"to,"ro "ros+ s+ rhi?os rhi?oso" o"(ia (ia++ %a( ,os, ,os,i( i(o% o%is is,u ,uss 5Ari 5Ari(a (ar% r%ii et al .+ . + 1;;= 1;;=6. 6. Distr Distri# i#us usii %iatom sa()at uas m"i&uti air aut sam&ai air ta/ar+ #ai$ %aam $omu(itas &a($to( mau&u( #"(ti$.
4"r% 4"r%as asar ar$a $a( (
#"(tu "(tu$( $(' 'a+
%iato iatom m
%i$"om&o$$a( m"(-a%i %ua+ 'aitu $"om&o$ centric %iato %iatom m %a( %a( $"om $"om&o &o$ $ pennate %iatom. %iatom. K"om&o$ K"om&o$ centrales m"mi m"mii i$i $i #"(t #"(tu$ u$ !a! !a!"" 'a() t"rsu t"rsusu su( ( s",ara ra%ia atau t"r$o(s"(trasi satu titi$ 5Lai %a( Parso(s+ 1;;@6. Umum('a $"om&o$ i(i m"m&u('ai )am#ar )am#ara( a( #"(tu$ #"(tu$ %i(%i( %i(%i() ) s" #uat+ #uat+ sii(%r sii(%ris+ is+ atau s")it s")iti) i)aa %a( %a( s"#a) s"#a)ia ia( ( #"sar #"sar #"rsi #"rsi*a *att &a( &a($t $to( o(i$ i$.. S"%a()$a( $"om&o$ &"((at" m"mii$i #"(tu$ 'a() &a(-a() %"()a( sim"tris #iat"ra s"&a(-a() sum#u $atu& %i(%i() s" 5Lai %a( Parso(s+ 1;;@6.
Ko(%isi i(i %is"#a#$a( o"h $"mam&ua( r"&ro%u$si %iat %iatom om 'a() a()
"#i "#ih h
#"sa #"sarr
%i#a %i#a(% (%i( i()$ )$a( a( %"() %"()a( a(
26 Pha"o&h'ta
$"om&o$ *ito&a($to( ai(('a. Pha"o&h'ta atau a)a ,o$at a%aah $"om&o$ aut autotro* ro*+
or)a(ism" sm"
mutis tis"+
PROTISTA : UNTUK SEKOLAH MENENGAH MENENGA H AT ATAS DAN PERGURUAN TINGGI
mii ii$
$"a "as
&
PROTISTA
Pha" Pha"o& o&h' h',"a ,"a""
%i %i!i %i!isi si Chrom Chromo& o&h' h'ta. ta. M"r"$ M"r"$aa
$om&"$s
m"()a(%u() &i)m"( a(to*i *u,oa(thi(+ s"ai(
ai(('a
$oro*i ro*i
&oisa$ari%a. A())ota
a
%a(
,.
O"h
$ar"(a "(a
itu+
a())ota •
Pha" Pha"o& o&h' h'ta ta
m"(u m"(u((-u$ u$$a $a( (
$ara$ $ara$t" t"ris risti ti$ $
/ar( /ar(aa
Pha"o&h'ta
$"hi-au $"hi-aua(0 a(0,o$ ,o$at. at. Pi)m"( Pi)m"( #"r/ar #"r/ar(a (a ,o$at ,o$at sa()at sa()at
mii$
&"(ti() u(tu$ a%a&tasi Pha"o&h'ta %i aut %aam %a(
Lami(ara"s
samu%"ra. Pha"o&h'ta #iasa('a %is"suai$a( %"()a(
%is"#ut $"&s. K"&s a%aah
•
i()$u()a( aut+ ha('a #"#"ra&a Pha"o&h'ta 'a()
or%o
satu0satu('a
m"ru&a$a( s&"si"s air ta/ar. 4ah$a(+ s"#a)ia( #"sar
a)a
Pha"o&h'ta 'a() %omi(a( %i ?o(a #"ri$im #"aha(
%i*"r"(siasi -ari()a( i(t"r(a
#umi utara+ s"%a()$a( #"#"ra&a s&"si"s %it"mu$a( %i &"rair &"raira( a( tro&is tro&is 'a() 'a() ha()at ha()at.. Sam&ai Sam&ai s"$ara( s"$ara()+ )+
%"()a(
•
'a() si)(i*i$a(. M"s$i&u(
s"$itar 19902999 s&"si"s a)a ,o$at %ii%"(ti*i$asi
m"mii$i
%i s"uruh %u(ia.
-ari()a( $o(%u$ti* s"&"rti
Ph"o Ph"o&h &h' 'ta
m"m& m"m&u( u(' 'ai
,iri ,iri0, 0,ir irii
i"m %a( *o"m
s"#a s"#a)a )aii
ti%a$ ha%ir+ $"&s
#"ri$ut:
m"(u(-u$$a( s"ma,am •
Pha"o&h'ta
-ari()a(
a%a a%aah ah
$o(%u$ti*. P"r$"m#a()a(
#"(tu "(tu$ $
&ai() $om&"$s %ari
•
a)a.
Di(%i()
miri&
s"
s&"si"s
t"r%iri
%ari
ai(('a+
s"uosa
%a(
r"&ro% r"&ro%u$s u$sii
asam
a)i(at
Ti%a$
s"&"rti
a)a
%"()a(
$om&"$s6. hi-au atau
Choro&h'ta+ m"r"$a ti%a$ #"(ar &ati. Ca%a()a( •
a)a a)a a)a
i(i #"ra() #"ra()su( su() )
5&oisa$ari%a •
%"()a(
#ai$
,ara0,ara s"$sua •
%a( as"$sua. Pha"o&h'ta &a%a ti()at
ti())i
ma$a(a(
m"mii$ m"mii$ii
si$us si$us
m"()a(%u()
hi%u&
)ua+
t"r%iri %ari taha&
a$oho
'a()
'a() "#ih ti())i
ha&oi%
%a(
%i&oi %i&oi%+ %+ %is"#ut %is"#ut
#"(tu$
PROTISTA : UNTUK SEKOLAH MENENGAH MENENGA H AT ATAS DAN PERGURUAN TINGGI
%a(
PROTISTA
s"#a)ai
A)a 'a() &ha)otro&h' m"(%a&at (utrisi %a( "("r)i
&"r)a(tia(
%"()a( m"(,"r(a #a$t"ri.
)"(" )"("ra rasi si..
tau tauss
m"/a m"/a$i $ii i
taha& taha&
ha&oi%
%a(
taha&
%i&oi%
mu() mu()$i $i( (
miri miri& &
5isomor*i$6 5isomor*i$6 atau 5h"t"romor&hi,6. Alga Coklat Coklat-6 Chr' Chr'so so&h &h' ',"a" ,"a" Alga keemasan
a) a)a
,o$"at. at.
&ai &ai() ()
Kromo*or *ora
Chr'so&h',"a" m"()hasi$a( susu(a( /ar(a ,o$at $""masa( $ar"(a a%a('a B0$arot"(" %a( a(tho&h' $husus $husus 'aitu 'aitu $arot" $arot"(oi (oi%s %s %a( -u)a -u)a m"()a( m"()a(%u( %u() ) $horo*i $horo*i a. K"#a('a$a( K"#a('a$a( %ari a)a Chr'so&h' Chr'so&h',"a( ,"a( a%a a%aah ah u(i, u(i," "u uar ar ,o(t ,o(toh oh(' ('aa O,hr O,hrom omo( o(as+ as+ %a( %a( #"#"ra&a a%a 'a() #"ru&a $oo(i ,o(toh('a S'(ura+ S '(ura+ %a( -ara() -ara() 'a() 'a() #"r#"( #"r#"(tu$ tu$ *iam"( *iam"(.. 4a('a$ 4a('a$ -"(is -"(is 'a() ti%a$ m"m&u('ai %i(%i() s" %a( %i"m)$a&i o"h o"h m"m#ra( m"m#ra( sito& sito&asm asmi$+ i$+ s"%a() s"%a()$a( $a( #"#"ra& #"#"ra&aa &"rmu$aa( s" %itutu& o"h &at m"()a(%u() ?at $a&ur atau m"()a(%u() sii$a. R"&ro%u$si
s ",ar a
&"m#"aha(
s" s",ara
u(i," ,"u uar
%"()a(
Chro Chromu mui i(a (a++
Chr' Chr'so so,o ,o,, ,,us us
!")"tati*
%"()a(
tu())a %a( %a(
'a()
m"i "i&uti
Ma Maom omo( o(as as..
Chr'so&h' Chr'so&h',"a" ,"a" 'a() #"r#"(tu$ $oo(i 'a() #"sar misa misa(' ('aa
S'(u S'(ura ra++
5air
ta/ar+
air
aut6.
%a( ti%a$ ti%a$ #"r*a) #"r*a)". ". S"(' S"('aa #"r#"( #"r#"(tu$ tu$ #oa+ #oa+ #"ru$ura( $",i %"()a( %iamat"r =0 mm.
%ari Nannochloris %ari Nannochloris $ar"(a
ti%a$
a%a('a
,horo&h' b. M"ru&a$a( &a$a( 'a() &o&u"r u(tu$ u(tu$ roti*"r roti*"r++ artemia+ artemia+ %a( &a% &a%a umum umum(' ('aa m"ru&a$a( m"ru&a$a( or)a(ism" or)a(ism" filter filter feeder 5&"('ari()6 5A(o(+ 299<6. 8ito 8ito& &a( a($t $to( o( i(i i(i #"ru #"ru$u $ura ra( ( 20= 20= mi$r mi$ro( o(++ #"r/ar(a
hi-au
%a(
m"mi$i
%ua
*a)"a
5H"t"ro$o(tous6 'a() saah satu *a)"a #"ram#ut ti&is. Na((o,horo&sis s& m"mii$i $oro&as %a( (u, (u,"u "uss
'a() a()
%ia %ia&i &isi si
m"m m"m#ra( #ra(..
Kor Koro o&as &as
m"mii$i sti)ma 5#i(ti$ mata6 'a() #"rsi*at s"(siti* t"rh t"rha% a%a& a&
,aha ,aha' 'a.
Na(( Na((o, o,h hor oro& o&si siss
s&
%a&a %a&att
"r*otosi(t"sis $ar"(a m"mii$i $oro*i. Cirri $has
m"m#u-ur. >"(is
*a)"
Na((o,horo&sis
Or)a(ism" i(i m"ru&a$a( %i!isi 'a() t"r&isah
A)a A)a 'a() 'a() &ai( &ai() ) #"sar #"sar %a( 'a() 'a() a%a a%aah
Saa Saah h satu satu ,o(t ,o(toh oh %ari %ari $"as $"as i(i i(i 'ait 'aitu u
M"ru&a$a( s" #"r/ar(a $"hi-aua(+ ti%a$ moti+
#"r#"%a
$om&"$s "$s
=6 Eusti Eusti)m )mato ato&h &h', ',"a" "a"
Chr' Chr'so so&h &ha"r a"r" "a+ a+
Uro) Uro)" "(a (a++
%a( Di(o#r'o(. 4"#"ra&a -"(is a)a Chr'so&h',"a"
%ari Na((o,horo&sis s& a%aah m"mii$i %i(%i() s" 'a() t"r#uat %ari $om&o("( s"uosa. Na((o,horo&sis
s&
#"rsi*at
$osmo&oit
%a&at %a&at tum#u tum#uh h &a%a &a%a sai(it sai(itas as 90 90 &&t. &&t. sai(it sai(itas as o&timum u(tu$ &"rtum#uha(('a a%aah 20 &&t+ suhu suhu 20 2099 99C C m"ru m"ru&a &a$a $a( ( $isa $isara ra( ( suhu suhu 'a() 'a() o&tima 8ito&a($to( i(i %a&at tum#uh #ai$ &a%a
%a&at m"a$u$a( m"a$u$a( *otosi(t"sis *otosi(t"sis %"()a( %"()a( &ha)otro&h' &ha)otro&h'..
PROTISTA : UNTUK SEKOLAH MENENGAH MENENGA H AT ATAS DAN PERGURUAN TINGGI
%
PROTISTA
$isara( &H <0;+ %a( i(t"(sitas i(t"(sitas ,aha'a ,aha'a 19901999 199019999 9
S",ara $has s"('a 'a() moti m"m&u('ai %ua
u u 5Na( 5Na((o (o,h ,hor oro& o&si siss s& "#ih "#ih %i$" %i$"(a (a %"() %"()a( a(
*a)" ta$ sama &a(-a()+ %a( %i(%i() s"('a $"ra&
(ama
&a$a(
$ai #"risi$ #"risi$a( a( sii,a. sii,a. Pro%u$ Pro%u$ ,a%a() ,a%a()a(( a(('a 'a a%aah a%aah
$ar"(a
mi('a$.
Chor"a "a
#ar,hio(us
aut
&i,atiis
%i$utu tur atau
u(tu$ Roti*"r
m"()a(%u( m"()a(%u() ) itami( itami( 412 %a( Ei,osa&"(ta" Ei,osa&"(ta"(oi, (oi, a,i% 5EPA6 s"#"sar 9+ %a( totra $a(%u()a( om")a HU8As s"#"sar =2+@+ s"rta m"()a(%u() &rot"i( @+92 . !itami( 412 sa()at &"(ti() u(tu$ &o&uasi roti*"r %a( EPA &"(ti() u(tu$ (iai (utrisi (utrisi(' ('aa s"#a)a s"#a)aii &a$a( &a$a( ar!a ar!a %a( -u!"(i -u!"(i" " i$a( i$a( aut aut 58u$s 58u$s %a( Mai( 1;;16. 1;;16. S"ai( itu+ mu%ah mu%ah %i$utur %i$utur s",ara missa+ ti%a$ m"(im#u$a( m"(im#u$a( ra,u( atau atau $"ru $"rusa$ sa$a( a( "$os "$osist ist"m "m %i #a$ #a$ &"m"i &"m"iha haraa raa( ( ar!a+ &"rtum#uha(('a r"ati!" ,"&at %a( m"mii$i $a(%u( $a(%u()a( )a( a(ti#io a(ti#ioti,. ti,. K"&a%a K"&a%ata( ta( o&timu o&timum m 'a() 'a() %a&at %i,a&ai u(tu$ s$aa a#oratrium 909 -uta s"Fm+ s"Fm+ s$aa s"mi s"mi massa massa 2902 2902 -uta -uta s"Fm s"Fm %a( massa 1029 -uta s"Fm %"()a( masa $utur =0@ hari.
ar(a $has a)a &ira() #"rasa %ari $arot"(oi% ar(a $u(i() %a( ,o$"at 'a() %imii$i('a. S"0s" a)a &ira() #iasa('a m"ru&a$a( #i*a)"ata+ %"()a( $"%ua *a)"a 'a() m""$at %i %"$at saah satu u-u() s". 4a('a$ a)a &ira() m"ru&a$a( $om&o("( %ari &a($to( air ta/ar %a( aut. M"s$i&u( s"mua a)a &ira() #"rsi*at *otosi(t"ti$+ #"#"ra&a s&"si"s #"rsi*at #"rs i*at mi$roso mi$rosotro tro*i$. *i$. Mi$aro Mi$arosot sotro* ro*i$0 i$0 Mi$ros Mi$rosotr otro*i o*i$ $ i(i %a&a %a&att m"() m"()a# a#so sor& r&si si s"('a s"('a/a /a0s" 0s"(' ('a/ a/aa or)a or)a(i (i$ $ t"raru t"rarutt atau m"("a( m"("a( &arti$ &arti$" " &arti &arti$" $" ma$a(a ma$a(a( ( t"rmasu$ t"rmasu$ s"0s" hi%u& 5"u$ariota 5"u$ariota %a( &ro$ariota &ro$ariota6+ 6+ m"aui *a)ositosis. K"#a('a$a( s&"si"s m"ru&a$a( u(is"u u(is"u"r "r++ (amu( (amu( #"#"ra #"#"ra&a &a 'a() 'a() #"rasa #"rasa %ari %ari air ta/a ta/arr misa misa( (' 'a Di(o Di(o#r #r' 'o(+ o(+ #"rs #"rsi* i*at at $oo $oo(i (ia a.. A&a#i A&a#iaa $o(%isi $o(%isi0$o 0$o(%i (%isi si i()$u i()$u()a ()a( ( m"m#ur m"m#uru$+ u$+ #a('a$ s&"si"s m"m#"(tu$ $ista &"i(%u() 'a() %a&at #"rtaha( s"ama #"#"ra&a %"$a%".
Bagaimana, sudah mengerti D Nannochloropsis Nannochloropsis s&. s&. m"mii$i $a(%u()a( i&i%
'a() a() ,u$u ,u$u& & ti() ti())i )i 'aitu aitu a(ta a(tara ra 10 10< < #"ra #"ratt $"ri() $"ri() . Nannochloropsis s&. %a&at %a&at %ima(*a %ima(*aat$a at$a( ( s"#a)ai ma$a(a( ma$a(a( ?oo&a($t ?oo&a($to( o( 5roti*"r+ 5roti*"r+ $"&o&o%a+ $"&o&o%a+ art"mia art"mia66 'a() 'a() m"ru&a m"ru&a$a( $a( ma$a(a ma$a(a( ( ar!a ar!a $"ra&u $"ra&u #ati$. S"ai( itu #iomasa a)a Nannochloro a)a Nannochloropsis psiss&. s&. %a&a %a&att %i)u %i)u(a (a$a $a( ( s"#a) s"#a)ai ai #ios #iosor or#" #"( ( o)a o)am m #"rat #"rat $ar"(a "(a
m"ii "ii$ $i
$"mam& am&ua(
a%sor#si
'a() a()
%is"#a#$a( a%a('a )u)us a$ti* 'a() t"r$a(%u() %i %aam('a. 16 K"as a(tho&h',"a" 5A)a &ira()6
PROTISTA : UNTUK SEKOLAH MENENGAH MENENGA H AT ATAS DAN PERGURUAN TINGGI
C
PROTISTA
Refreshing sejenak...
Co#a &"rhati$a( )am#ar %i#a/ah i(i
M"()ha%a& ma(a$ah Pria t"rs"#utJ a. K" %"&a( #. $" #"a$a() ,. $" $a(a( %. $" $iri A'oo s")"ra isi %a( tuis$a( -a/a#a(mu %i#a/ah i(i #"s"rta aasa(('a... >a/a#a( :
PROTISTA : UNTUK SEKOLAH MENENGAH MENENGA H AT ATAS DAN PERGURUAN TINGGI
$'
PROTISTA
. Protista 5Proto?oa6
Miri&
H"/a(
Rhi?aria a%aah $"om&o$ #"sar %ari &rotista 'a() 'a() $a'a $a'a a$a( a$a( s&"si s&"si"s "s.. 4"(t 4"(tu$ u$ m"r"$ m"r"$aa sa() sa()at at #"ra)am+ (amu( $"#a('a$a( %ari m"r"$a #"ru&a amo" amo"#o #oi% i% 5miri 5miri& & amo" amo"#a #a66 %"() %"()a( a( m"m& m"m&u( u('a 'aii &s"u%o&o%ia 5$a$i s"mu6 *iosa+ r"ti$uosa+ atau %ito %ito&a &a() () mu$r mu$rot otu# u#u uus us.. 4a(' 4a('a$ a$ rhi? rhi?ari ariaa 'a() 'a() m"() "()hasi$a( ,a()$a() a() atau ra( ra()$a 'a() stru$tur('a #isa ,u$u& $om&"$s %a( ra()$a atau ,a() ,a()$a $a() () i(i i(i m"ru m"ru&a &a$a $a( ( ma' ma'orit oritas as %ari %ari *osi *osi &roto?oa. ham&ir s"mua a())ota rhi?aria m"mii$i mito$o(%ria %"()a( $rista #"r#"(tu$ tu#u"r 5s"&"rti ta#u()6.
Tahkah an!a"""
#"r&s"u%o&o%ia #"r#"(tu$ *iosa+ umum %it"mu$a( %i ta(ah. 8orami(i*"ra 'a 'aitu s" s"ma,am am amo"#oi% %"()a( %"()a( &s"u%o&o%i &s"u%o&o%iaa r"ti$uosa+ r"ti$uosa+ umum('a umum('a s"#a)ai #"(tos %i aut. Ra%ioaria 'aitu s"ma,am amo"#oi% %"()a( a$so&o%a+ umum('a s"#a)ai &a($to( aut. 4"#"ra& 4"#"ra&aa $"om& $"om&o$ o$ ai( ai( mu()$i mu()$i( ( t"rmasu$ t"rmasu$ %aa %aam m C"r, C"r,o? o?oa oa++ (amu (amu( ( &a%a &a%a #"#" #"#"ra ra&a &a &oho &oho( ( (am&a$ "#ih %"$at &a%a 8orami(i*"ra. K"om&o$ i(i a%aah Ph'tom'"a %a( As,"tos&or"a+ masi()0 masi() m"ru&a$a( &arasit tum#uha( %a( h"/a(+ %a( amo"#oi% Gromia 'a() )a(-i. K"om&o$0$"om&o$ rhi?a rhi?aria ria i(i i(i %ia( %ia()) ))a& a& #"r$ #"r$"ra "ra#a #att %"$a %"$att t"rut t"rutam amaa #"r%asar$a( $"miri&a( )"("ti$+ %a( %ia())a& s"#a)ai s"#a)ai &"rua &"ruasa( sa( %ari %ari C"r,o? C"r,o?oa. oa. Nama Nama Rhi?ari Rhi?ariaa u(tu$ $"om&o$ 'a() %i&"ruas t"rs"#ut %i&"r$" %i&"r$"(a (a$a( $a( o"h o"h Thoma Thomass Ca!ai" Ca!ai"r0S r0Smit mith h &a%a &a%a tahu( tahu( 2992+ 2992+ 'a() 'a() -u)a -u)a m"masu$ m"masu$$a( $a( ,"(tro ,"(troh" h"i%a i%a %a( A&uso?oa. Tahkah Tahkah an!a"
Dari #"r#a)ai #"r#a)ai &rotista &rotista 'a() t"r,a(tum t"r,a(tum %i atas t"r('ata Ra%ioaria m"m&u('ai $"ra()$a %ari ?at $"rsi$. Ra%ioaria 'a() mati a$a( m"(i())a$a( ,a()$a()('a %a( m"m#"(tu$ ta(ah ra%ioaria 'a() %a&at %i)u(a$a( s"#a)ai Dahu Dahuu u++ #a(' #a('a$ a$ rhi? rhi?ari ariaa %ia() %ia())a )a& & s"#a) s"#a)ai ai h"/a( h"/a( $ar"(a $ar"(a %a'a %a'a )"ra$ )"ra$ %a( $"h"t"r $"h"t"rotr otro*a o*a((' (('aa s"#a)ai s"#a)ai %asar. %asar. Namu( saat sist"m sist"m ima ima $i()%o $i()%om m m"()am#i aih %i$otomi h"/a(0tum#uha( + rhi?aria %it"m& %it"m&at$ at$a( a( &a%a &a%a $i()%o $i()%om m Protis Protista. ta. Lau+ Lau+ s"t"ah s"t"ah Car o"s" m"m& "m&u#i$asi$ si$a( sis sist"m ti)a %oma %omai( i((' ('a+ a+ $ar" $ar"(a (a $i() $i()%o %om m mo(" mo("ra ra #"rs #"rsi* i*at at &ara*i"ti$+ &ara ta$so(om m"()aih$a( &"rhatia( m"r"$a &a%a %omai( "u$ariota+ %a( si*at &ara*i"ti$ %ari %ari Prot Protist ista. a. S"t" S"t"ah ah #a(' #a('a$ a$ &"r% &"r%"# "#at ata( a( 'a() 'a() #"ra(-ut hi())a s"$ara()+ Rhi?aria mu(,u s"#a)ai $"om&o$ 'a() mo(o*i"ti$
S"a "a(-ut -ut('a ('a 8orami( ami(ii*"ra+ h"/a( i(i m"m&u('ai &"i(%u() tu#uh 'a() m"()a(%u() ?at $"rsi $"rsi$ $ atau atau ?at $a&u $a&ur. r. S"mu S"muaa -"(is -"(is *oram *orami( i(i* i*"ra "ra hi%u& %i aut. A&a#ia A&a#ia *orami(i*"ra *orami(i*"ra mati+ $uit('a $uit('a a$a( m"m#"(tu$ "(%a&a( ?at $"rsi$ %a( ?at $a&ur %i %asar %asar aut aut.. Saa Saah h satu satu -"(is -"(is ta(ah ta(ah "(%a "(%a&a &a( ( $ui $uitt *orami(i*"ra 'a() &"(ti() a%aah ta(ah )o#i)"ri(a. Ta(ah atau *osi )o#i)"ri(a i(i m"ru&a$a( &"tu(-u$ a%a('a tam#a() mi('a$ #umi.
A%a ti)a $"om&o$ utama rhi?aria C"r,o?oa 'aitu s"ma,am rhi?aria #"r*a)" %a( rhi?aria 'a() miri& amo"#a+ #iasa('a
PROTISTA : UNTUK SEKOLAH MENENGAH MENENGA H AT ATAS DAN PERGURUAN TINGGI
$$
PROTISTA
=. Protis Protista ta Miri& Miri& Tum#uh um#uha( a( 5A)a6 :lga merupakan tumbuhan talus yang hidup di air, baik air tawar maupun air laut. 2umbuhan talus ialah tumbuh( tumbuhan yang belum dapat dibedakan dalam tiga bagian utamanya yaitu akar, bata batang ng dan dan daun daun.. 2ubuh ubuh yang yang beru berupa pa talus ini mempunyai struktur dan bentuk dengan ?ariasi yang berbeda(beda.
:
;( = :>
:ll ah SE2 berrma n dalam :l(
:lga merah dan alga hijau adalah kerab kerabat at terdek terdekat at tumbuh tumbuhan an darat. darat. Alga mera merah h dan dan alga alga hija hijau u adalah adalah kelompo kelompokk monoletik yang diturunkan dari protista purba yang menelan sianobakteri. 3isini kita akan mempelajari keanekaragaman alga kerabat terd erdekatnya yaitu alga merah dan alga hijau . Alga Merah Merah Bany $. Alga Banyak ak di anta antara ra &.''' spesies alga merah atau rhodo hodoph phyt yta, a, dari dari kata kata yuna yunani ni rhodo hodoss ber berarti arti mer merah yang yang telah elah diket iketah ahuui berwarna merah akibat pigmen foto fotosi sint ntet etik ik akse akseso sori riss yang yang dise disebu butt koer koeritr itrin, in, yang yang menyam menyamark arkan an warna warna hija hijauu klor kloro ol.l. :lga :lga mera merahh meru merupa paka kann alga berukuran besar yang paling ber berlimp limpah ah di perai erairran pesi esisir sir yang ang hangat di dalutan tropis. Pigmen akse akseso sori risn snya ya memu memung ngki kink nkan an mer mereka eka menyerap *ahaya biru dan hijau, yang mene menemb mbus us *uk *ukup jauh jauh ke dala dalam m air air. Satu Satu spes spesie iess alga alga mera merahh dite ditemu mukkan hidup di dekat Bahama pada kedalaman lebi lebihh dari dari 6&' 6&' m. :da pula pula seju sejuml mlah ah ke* e*ilil spes spesie iess yang yang hidu hidupp di pera perair iran an tawa tawarr dan dan dara daratn tn.. Keban ebanya yakkan alga alga merah merah bersifat bersifat multiselul multiseluler er.. Ealaupun alaupun tida tidakk ada ada yang yang sebe sebesa sarr kelp elp *o *okkelat elat raksasa, alga merah multiselular yang paling besar men*akup alga yang se*ara
PROTISTA : UNTUK SEKOLAH MENENGAH MENENGA H AT ATAS DAN PERGURUAN TINGGI
$6
PROTISTA
info inforrmal mal dise disebu butt rump rumput ut laut laut.. :nda :nda mungki mungkinn pernah pernah memak memakan an salah salah satu satu dari alga merah multiselular ini, Porphyta sebagai lembaran garing atau pembungkus sushi.
dalam alam kin kingdom gdom Ttum tumbuha buhanT nT yang ang diperluas, Uiridiplantae dari kata latin ?iridi yaitu hijau. Se*ara logenetik, perub erubah ahan an ini ini masu asuk akal akal,, seb sebab bagaimanapun juga alga hijau adalah kelompok paraletik. V Whlor Whloroph ophyta yta adalah salah satu klas dari ganggang berdasarkan 5at warna atau pigmen pigmentas tasiny inya. a. )angga )anggang ng hijau hijau ada yang yang bers bersel el tung tungga gall dan dan ada ada pula pula yang bersel banyak berupa benang, lemb lembar aran an atau atau memb memben entu tukk kolon olonii spesies ganggang hijau yang bersel tung tungga gall ada ada yang yang dapa dapatt berp berpin inda dahh tempat, tetapi ada pula yang menetap. a. Gang Gangga gang ng hija hijau u
Gam#ar =.1. A)a M"rah
2. Alga Hijau Kloroplas
hijau rumput milik alga hijau memiliki ultrastruktur dan dan kompo omposi sisi si pigm pigmen en yang yang miri miripp kloroplas tumbuhan darat. Sistematika molekular dan morfologi selular selular menyisak menyisakan an sedikit sedikit keragua keraguann bahwa alga hijau dan tumbuhan darat
adalah salah satu lum dari alga hijau. 3i beberapa kelompok ia seperti gang gangga gang ng hija hijauu yang yang berk berkon onju juga gasi si,, namun tidak memiliki sel beragella. b.
Charophyta
AOO AOO LE4IH 8OKUS LAGI DALAM 4ELA>AR
berkeraba berkerabatt dekat. dekat. Bahkan, Bahkan, sejumlah sejumlah ahli ahli sist sistem emat atik ikaa kini kini meny menyar aran anka kann untu untukk mem memasuk asukkkan alga lga hija hijauu ke
) ambar @.6. :lga #ijau
PROTISTA : UNTUK SEKOLAH MENENGAH MENENGA H AT ATAS DAN PERGURUAN TINGGI
$4
PROTISTA
:;(=:> ^ M F _ ` _ R R M c Q R M RM HI Hq v H J q H x L M HQ I v _ Q `I G_ z { }~ } •}€ N G R F | ~ •}€ G_ ”Dan apakah orang-orang yang kafr tid tidak
meng engetah etahu ui
bahw ahwasan asany ya
langit dan bumi itu keduanya dahulu adalah suatu yang padu, kemudian Kami ami
pisa pisahk hkan an anta antara ra kedu keduan anya ya..
Dan Dan dari dari air air Kami ami jadi jadika kan n sega segala la
umput umput laut laut di 9ndone 9ndonesia sia telah banyak dimanfaatkan seb sebagai agai obat( bat(ob obat atan an,, bah bahan makanan,bahan dasar kosmeti kosmetik, k, dan senyawa senyawa bioaktif bioaktif serta nutrisi. Salah satu senyawa bioaktif yang dominanter kandung pada rumput laut mera merahh adal adalah ah kob kobililin in,, terd terdir irii dari dari koe koeri ritr trin in dan dan kos kosia iani nin. n. Xikobilin terbentuk oleh reduksi bili?erdin mealalui tokromobilin. tokromobilin. Pigmentersebut Pigmentersebut berperan penting sebagai pigmen pelengkap pada proses fotos fotosint intesi esiss rumpu rumputt laut laut merah merah dengan membentuk klorol dalam menyerap *ahaya, koerit eritrrin meny menyer erap ap *a *ahhaya aya
hijau yang dapat menutupi warna hijau dari klorol dan biru dari kosianin. Stru Strukt ktur ur subu subuni nitt koe koeri ritr trin in 0P1 0P1 adalah 0YZ1&[ dengan n ila i absorbansi maksimal sekitar A%' nm. P telah digunakan se*ara luas dalam indust industri ri dan labor laborato atoriu rium m penelit penelitian ian immuno immunolog logi,i, *ontoh *ontoh sebaga sebagaii label label antibodi, reseptor antigen dan molekul biologi yang lain. Selain itu Pe Refreshing sejenak... digunakan dalam aplikasi Co#a &"rhati$a( )am#ar %i#a/ah i(i hist histok okim imia ia,, digu diguna naka kann seba sebaga gaii foto foto sens sensit iti5 i5er er untu untukk peng pengob obat atan an tumo tumorr dan berpotensi sebagai antioksidan. Secara Asexual Perkembangbiakan
dengan *ara membentuk sel khusus yang yang mamp mampuu berk berkem emba bang ng menj menjad adii indi?idu baru tanpa terjadinya 4"ra&a$ah -umah $a'u t"rs"#utJ peleburan sel kelamin. Pada umumnya a. = terjadi dengan perantara spora, oleh #. karena itu sering disebut ,. perk perkem emba bang ngbi biak akan an se*a se*ara ra spor sporik ik.. !enur%.utsaah s"mua litelatur yang lain A'oo s")"ra isi %a( perk perkem emba bang ngbi biak akan an se*a setuis$a( *ara ra -a/a#a(mu ase\ ase\ua uall %i#a/ah i(i #"s"rta aasa(('a... terjadi dengan pembentukan >a/a#a( : 5oospo 5oospore re,, yang yang berben berbentuk tuk buah buah per dengan 6 ] @ bulu *ambuk tanpa rambu ambutt( rambu ambutt mengk engkililap ap pada ada ujun jungny gnya, mempu empuny nyai ai 6 ?akuo akuola la kontr ontrak akti til,l, keban ebanya yaka kann juga juga suat suatuu
PROTISTA : UNTUK SEKOLAH MENENGAH MENENGA H AT ATAS DAN PERGURUAN TINGGI
$@
PROTISTA
bintik mata merah, dengan kloroplas di bagian bawah yang berbentuk piala Secara sexual atau pot. Perk erkemba embang ngbi biak akan an se*a se*ara ra se\u se\ual al ban banyak yak diju dijump mpai ai yait yaituu - isog isogam ami,i, anisogami, dan oogami. !eiosis dapat terjadi pada 5igot yang berke*ambah atau pada waktu pembentukan spora atau gamet. 3aur hidup yang umum dijumpai adalah tipe haplon lontik, mesk meskip ipun un bebe bebera rapa pa jeni jeniss ter termasu masukk Isogami tipe diolo iolohhaplonthik. merupakan perkembangbiakan se*ara seks seksua uall yang yang pali paling ng sede sederrhana hana dan dan menunjukan kearah anisogami. Pada tipe anisogami masing ] masing jenis merupakan sel bebas dengan ukuran tida tidakk sama sama,, seda sedang ngka kann yang yang lebi lebihh maju maju yait yaituu tipe tipe oo ooga gami mi.. Pada ada tipe tipe oogami masing ] masing jenis telah menunj menunjuk ukan an perbed perbedaan aan baik baik ukur ukuran an maupun bentuknya.
PROTISTA : UNTUK SEKOLAH MENENGAH MENENGA H AT ATAS DAN PERGURUAN TINGGI
$A
PROTISTA
. Protista 'a() M"mii$i K"ra#at D"$at %"()a( 8u()i %a( H"/a(. 3alam klasikasi yang ditentukan oleh 9nternational So*iety of Protistologists, itu dipert ertahankan seba sebaga gaii +sup +super ergr grup up++ tanp tanpaa ting tingka kata tann dala dalam m uk ukaryo aryota ta.. :nal :nalis isis is gene geneti tikka mole molekkuler uler men menduk dukung :moe :moebbo5oa 5oa sebaga sebagaii klad klad monol monoletik etik.. Kebanya ebanyaka kann poho pohonn loge logennetik etik men mengid gidenti entikasi asi :moebo5oa sebagai kelompok saudara Opisthokonta, klad besar lain yang berisi baik fungi dan hewan serta beberapa 4'' spesies protista uniseluler. :moebo5oa :moebo5oa dan Opisthok Opisthokonta onta kadang( kadang( kadang dikelompokkan bersama dalam takson tingkat tinggi, bernama /nikonta, :morphea atau Opimoda.
0tunggal dan spongarium1. Spongarium adal adalah ah stru strukt ktur ur repr eproduk oduksi si peng pengha hasi sill spora. Kumpulan dari sporangium disebut badan buah. "ika kondisi kondisi memungkinkan untuk tumbuh, misalnya kelmbaan tinggi, sora yang dihasilkan sporangium akan berke*ambah. Pada proses perk perke*amba e*ambahan han,, spora spora dilepa dilepass dalam dalam bentuk sel(sel agela atau sel(se (sel ameboid. :da akhirnya kedua bentuk sel tersebut bersatu membentuk 5igot dan tumbuh membentuk plasmodium multi nukleat lagi. Pada jenis tertentu berwarna kuning , jingga merah, berwarna tersebut umumnya disebabkan oleh pigmen ysng dihsdilksn oleh plasmodium.
>amur "(%ir t"ah #"r%i!"r)"(si m"(-a%i %ua ,a#a() ,a#a() utama+ utama+ -amur -amur "(%ir "(%ir &asmo &asmo%ia %ia %a( -amur "(%ir s"uar. 3ikenal sebagai jamur
lendir plasmodial atau seluler. Seluruh jamur lendir menghasilkan sel(sel yang hidup bebas pada sebagian siklus hidupnya. "amur lendir dir lasmodial bias biasan anya ya hidu hidupp sepe sepert rtii plas plasmo modi dium um.. !er !ereka eka memi memililikk lapi lapissan len lendir dir dan dan bers bersififat at fago fagosi sito tosi sitt ter terhada hadapp mate materi ri tumbuhan dihutan atau lahan pertanian. :da saat saat yang yang tidak tidak mengun menguntun tungk gkan, an, sepe sepert rtii musi musim m kemar emarau au,, plas plasmo modi dium um berk berkem emba bang ng memb memben entu tukk spon sponga gari riaa
PROTISTA : UNTUK SEKOLAH MENENGAH MENENGA H AT ATAS DAN PERGURUAN TINGGI
$&
PROTISTA
. P"ra(a( K"hi%u&a(
Protista
%aam
K"#a('a$a( &rotista a%aah a$uati$+ %a( m"r"$a %it"mu %it"mu$a( $a( ham&ir ham&ir %i s"mua s"mua t"m&at t"m&at 'a() 'a() t"r%a& t"r%a&at at air+ air+ t"rm t"rmas asu$ u$ hata hatatt %arat %arata( a( 'a() 'a() "m#a "m#a& & s"&" s"&"rti rti ta(a ta(ah h "m# "m#a& a& %a( %a( sam&a sam&ah h %"%a %"%au( u(a( a(.. Di aut auta( a(++ $oam %a( %a(au+ #a('a$ &rotista a%aah &"()hu(i %asar 'a() m""$at $" #"#atua( %a( su#trat ai( atau m"ra'a& m"aui &asir %a( "(%a&a( um&ur. Protista 'a() a() ai( ai( m"ru m"ru&a &a$ $a( &"(' "('usu( usu( &"(t &"(ti( i() ) %ari ari &a($to(. Di si(i $ita a$a( #"r*o$us &a%a $u(,i 'a() %imai($a( o"h &rotista %i #"r#a)ai ha#itat t"m&at ia hi%u&.
A. Pa%a Pa%a $omu(i $omu(itas tas0$om 0$omu(i u(itas tas a$uati a$uati$+ $+ &ro%us"( utama('a a%aah &rotista %a( &ro$ariota *otosi(t"ti$.
Gam#ar .2. Chorella sp hi%u& %i air aut
Proti rotist staa s"m s"ma,am a,am i(i i(i #"r* #"r*u( u()s )sii s"# s"#a)ai a)ai &ro%us"(. K"om&o$ i(i t"r%iri atas+ or)a(ism" "u$arioti$ #"rs" satu mau&u( #"rs" #a('a$+ 'a() s"0s" s"0s"( ('a 'a m"mii m"mii$i $i ,iri0, ,iri0,iri iri 'a() 'a() sama sama.. Kar" Kar"(a (a $"mam&ua(('a m"a$u$a( *otosi(t"sis+ $"#a('a$a( &rotista %ari $"om&o$ i(i m"ru&a$a( *ito&a($to( %a( %a( m"ru m"ru&a &a$a $a( ( &"(' &"('"% "%ia ia #iom #iomasa asa s"rta s"rta o$si) o$si)"( "( %aam %aam -um -umah ah sa() sa()at at #"sar #"sar.. D"() D"()a( a( %"mi %"mi$i $ia( a(++ Protis Protista ta #"r&"ra #"r&"ra( ( s"#a)a s"#a)aii a/a ra(tai ra(tai ma$a(a ma$a(a( ( %i &"raira(.
S"ai( S"ai( &"ra( &"ra( %i atas+ atas+ &rotist &rotistaa 'a() 'a() m"('"ru& m"('"ru&ai ai tum# tum#uh uha( a( t"a t"ah h %ima %ima(* (*aa aat$ t$a( a( ma(u ma(usi siaa %aa %aam m #a('a$ ha. A)a m"rah atau a)a ,o$"at+ %i)u(a$a( Protist Protistaa 'a() 'a() m"('"ru m"('"ru&ai &ai tum#uh tum#uha(. a(. Dis"#u Dis"#utt s"#a)ai s"#a)ai &u&u$. &u&u$. Diatom Diatom 'a() 'a() %a&at %a&at m"()ha m"()hasi$ si$a( a( %"mi$ia( $ar"(a ma$hu$ hi%u& i(i #"rsi*at autotro* ta(a ta(ah h %iat %iatom om %a&a %a&att %i)u %i)u(a (a$a $a( ( s"#a s"#a)a )aii #aha #aha( ( 5%a&at 5%a&at m"()ha m"()hasi$ si$a( a( ma$a(a ma$a(a( ( s"(%ir s"(%iri6 i6 s"hi() s"hi())a )a &"())oso$+ #aha( &"()i(soasi &a(as %a( #"#"ra&a %a&a %a&att #"r* #"r*u( u()s )sii s"#a s"#a)a )aii &ro% &ro%u us"(. s"(. K"o K"om& m&o$ o$ ma,am ma,am *it" *it"r. r. Di >"&a( >"&a()+ )+ A)a )a m"ra m"rah h Por& Por&h' h'ra ra t"rs t"rs"# "#ut ut m"m& m"m&"r "ro o"h "h ma$a( a$a(a( a( m"a m"au uii &ros &ros"s "s %ima %ima(* (*aa aat$ t$a( a( s"#a s"#a)a )aii ta(a ta(ama ma( ( &a() &a()a( a( $ar" $ar"(a (a *oto *otosi si(t" (t"si siss $ar"( $ar"(aa m"r" m"r"$a $a m"mi m"mii i$i $i $or $oro& o&a as. s. m"()hasi$a( %ua &ro%u$ &oisa$ari%a 'a() &"(ti()+ Protista 'a() m"('"ru&ai tum#uha( a%aah &rotista 'aitu $aro)"( %a( a)ar. K"%ua('a %a&at %i)u(a$a( autotro* 'a() #a('a$ %it"mu$a( &a%a &"rmu$aa( air s"#a)ai #aha( &"()"musi %a( &"()"(ta. ta/ar atau&u( air aut %i s"uruh %u(ia. Proti rotist staa 'a() a() m"(' "('"ru& "ru&ai ai tum tum#uha #uha( ( i(i i(i %i$" %i$"om om&o &o$$ $$a( a( m"(m"(-a% a%ii #"#" #"#"ra& ra&aa %i!i %i!isi si++ 'aitu 'aitu Eu) Eu)"( "(o& o&h' h'ta ta atau atau Eu) Eu)"( "(oi oi%+ %+ P'rr P'rro& o&h' h'ta ta atau atau Di(o*a)" a)"a ata+ ta+ Chr'so r'so& &h'ta+ Pha"&h't h'ta+ Rho%o&h'ta+ %a( Choro&h'ta.
Gam# Gam#ar ar .1. rcella sp. Da( !uglena viridis Hi%u& Hi%u& %i air ta/ar.
PROTISTA : UNTUK SEKOLAH MENENGAH MENENGA H AT ATAS DAN PERGURUAN TINGGI
$
PROTISTA
K"ti$a ma(usia m"(am#ah$a( (utri"( $" $omu(itas a$uati$ a$uati$ %"()a( %"()a( ,ara i(i atau ,ara0,ara ,ara0,ara 'a() 'a() ai(+ ai(+ $"im& $"im&aha aha( ( &rotist &rotistaa *otosi *otosi(t"t (t"ti$ i$ %a&at %a&at m"(i() m"(i()$at $at s",ara s&"$ta$u"r. P"(i()$a(ta( s"ma,am itu %a&at m"() m"()u# u#ah ah $"im $"im&a &aha ha( ( s&"si s&"si"s "s 'a() 'a() ai( ai( %aam %aam $omu(itas t"rs"#ut. E*"$0"*"$ s"ru&a %a&at t"r-a%i %i%arata(+ (amu( %i %asar -"-ari() ma$a(a( %ihu(i #u$a( o"h &rotista m"ai($a( o"h tum#uha( tum#uha( %arat. A()) A())ota ota0a 0a() ())o )ota ta &rot &rotist istaa miri& miri& tum# tum#uh uha( a( m"ru m"ru&a &a$a $a( ( &rot &rotis ista ta *oto *otosi si(t (t"t "ti$ i$ 'a() 'a() mam&u am&u m"ma(*aat$a( m"ma(*aat$a( "("r)i "("r)i matahari matahari u(tu$ u(tu$ m"m#"(tu$ m"m#"(tu$ #aha( or)a(i$. Protista miri& tum#uha( m"ru&a$a( &"()hu(i auta( %a( air ta/ar 'a() hi%u& %i $a/asa( &"raira( 'a() masih %a&at %it"m#us ,aha'a mataha matahari. ri. Or)a(i Or)a(ism" sm" i(i m"ru&a m"ru&a$a( $a( &"('u &"('um# m#a() a() ma'oritas o$si)"( %i i()$u()a( &"raira(.
8orami(i*"ra %a( Ra%ioaria a%aah $"om&o$ Sar,o%i(a aut 'a() m"()"uar$a( ,a()$a() $"rras %a $" %arri s"(' ('a/ a/aa mi( i("r "ra a %i %iss"$ "$iita tar r tu#u tu #uh( h('a 'a.. Sa Saat at m" m"r" r"$a $a ma mati ti++ ,a ,a() ()$a $a() () m"r" m" r"$a $a m" m"((-a% a%ii &" &"(' ('us usu( u( &" &"(t (ti( i() ) &a &a%a %a um&ur %i %asar samu%"ra. 8orami(i*"ra t"ah m"m#a()u( "(%a&a( $a&ur 'a() #"rasa %ari ?ama( ?am a( Ka Kam#r m#ria3 ia3 Ra% Ra%io ioari ariaa 'a( 'a() ) m" m"(-a (-a%i %i #atua( sii$a #"rasa %ari %ari ?ama( Pra Kam#ria. Kam#ria.
Gam#ar : Amo"#a &rot"us
4. Pa%a i()$u()a( a$ua $uati$+ &rot rotista *otos otosii(t"t (t"ti$ i$ s"ri s"ri() ()$a $ai t"rh t"rham am#a #att o"h o"h $o(s"(trasi (itro)"(+ *os*or atau #"si 'a() r"(%ah. 4"r#a)ai ti(%a$a( ma(usia %a&at m"(i()$at$a( $o(s $o(s"( "(tr tras asii u(su u(sur0 r0u( u(su surr i(i i(i %aa %aam m $omu $omu(i (ita tass a$uati$. a$uati$. Misa('a+ Misa('a+ $"ti$a $"ti$a a%a() a%a() s"%a() s"%a() %i&u&u$+ %i&u&u$+ s"#a)i s"#a)ia( a( %ari %ari &u&u$ &u&u$ mu()$i mu()$i( ( t"r#i t"r#ias as o"h o"h hu-a( hu-a( m"(u-u su()ai 'a() #"rmuara $" %a(au atau aut.
Prot Protist istaa miri& miri& tum# tum#uh uha( a( a%a a%a 'a() 'a() #"rsi #"rsi*a *att u(is"u u(is"u"r "r %a( #iasa #iasa %is"#u %is"#utt %"()a( %"()a( *ito& *ito&a($ a($to( to( s"rta a%a 'a() #"rsi*at mutis"u"r %a( #iasa %is"#ut a)a a)a.. 8ito 8ito& &a( a($t $to( o( hi%u hi%u& & m"a m"a' 'a()0 a()0a a' 'a() a() %i &"raira( %a( ti%a$ m"("m&" &a%a su#strat+ air $oam atau&u( %a(au %a&at #"ru#ah /ar(a m"(-a%i hi-au $ar"(a &"rtum#uha( %ari *ito&a($to( t"rs"#ut. A)a A)a #ias #iasa( a(' 'a hi%u hi%u& & m"(" m"("m& m&" " &a%a &a%a su#s su#str trat at t"rt"(tu %a( %a&at tum#uh hi())a m"(,a&ai &uuha( m"t"r. 4"#"ra& 4"#"ra&aa &rotist &rotistaa miri& miri& tum#uh tum#uha( a( m"mii$ m"mii$ii !a$uoa !a$uoa $o(tra$ti $o(tra$ti 'a() #"r*u()si #"r*u()si s"#a)ai s"#a)ai or)a(" or)a(" &"mom&a ,aira( %i %aam s". a$uoa a$uoa i(i a$a( m"() m"()at atur ur &"r) &"r)"r "ra$ a$a( a( ,air ,aira( a( s"hi s"hi() ())a )a t"r, t"r,i& i&ta ta $"s"im# $"s"im#a() a()a( a( ,aira( ,aira( %aam %aam s" &rotis &rotista ta t"rs"# t"rs"#ut. ut. 4"#"ra&a &rot rotista sta miri& tum#uha( mam&u m"m#"(tu$ m"m#"(tu$ ,a()$a() $"ras 'a() m"i(%u()i m"i(%u()i s"0 s"( s"(' 'a. Ca( Ca()$a( )$a() )0,a( 0,a()$ )$a( a() ) i(i i(i ti%a ti%a$ $ a$a( a$a( m"m#usu$ /aau&u( or)a(ism" t"rs"#ut t"ah mati.
:;(=:>
PROTISTA : UNTUK SEKOLAH MENENGAH MENENGA H AT ATAS DAN PERGURUAN TINGGI
%$ PROTISTA
@. Protista miri& -amur 5-amur "(%irFSim" Mo%6 >amur >amur "(% "(%ir ir &asm &asmo% o%ia ia 5as" 5as"u uar ar66 hi%u hi%u& & s"#a s"#a)a )aii %"$o %"$om& m&os os"r "r 'a() 'a() m"a$ m"a$u$ u$a( a( *a)os *a)osit it t"rha% t"rha%a& a& mat"ri mat"ri tum#uh tum#uha( a( %i huta( huta( atau aha( aha( &"rta(ia(. Pa%a $o(%isi i()$u()a( 'a() ti%a$ ('ama(+ &asmo%ium 5massa sito&asma tu())a 'a() ti%a$ %i#a)i o"h m"m#ra(" %a( m"() m"()a( a(%u %u() () #a(' #a('a$ a$ (u$ (u$"u "us6 s6 m"m# m"m#"( "(tu tu$ $ #a('a$ s&ora()ium &"()hasi s&ora. Kum&ua( s&ora( s&ora()ia )ia a$a( a$a( m"m#"( m"m#"(tu$ tu$ tu#uh tu#uh #uah. #uah. S&ora S&ora a$a( a$a( tum#u tum#uh h saat saat $""m $""m#a #a#a( #a( i() i()$u $u() ()a( a( %i s"$itar('a s"$itar('a t"ah m"mu()$i( m"mu()$i($a(. $a(. Co(toh Co(toh -amur "(%ir &asmo%ia a%aah Ph'sarum.
Co(toh -amur D',t'ost"ium.
"(%ir
s"uar
a%aah
Gam#ar @.2. D',t'ost"ium
@.1. >amur "(%ir s"u"r m"mii$i s"0s" t"ta& t"r&isah o"h m"m#ra( &asma i(%i!i%ua('a.
Gam#ar @.1. Physarum polychepalum
>amur >amur "(%i "(%irr s"u s"uar ar hi%u hi%u& & s"&" s"&"rt rtii i(%i i(%i!i !i%u %u s" am"#oi%+ (amu( t"ta& t"r&isah saat m"r"$a #"r)a#u() m"m#"(tu$ &s"u%o&asma%ium atau massa mut mutis" is"u u"r "r.. Pa%a Pa%a -amur -amur "(% "(%ir ir i(i i(i -i$a -i$a ma$a ma$a(a (a( ( #"r$ura()+ amo"#a m"(s"$r"si$a( ?at $imia 'a() m"ra( m"ra()s )sa( a() ) amo" amo"#a #a u(tu u(tu$ $ #"r) #"r)a# a#u( u() ) m"m# m"m#"( "(tu tu$ $ &asmo%ium s"&"rti si&ut ta(&a ,a()$a().&asmo%ium #"r)"ra$ $" arah ,aha'a. >i$a a%a ma$a(a(+ &asmo%ium i(i #"rh"(ti %a( m"m#"(tu$ tu#uh #uah 'a() m"()a(%u() s&ora r"&ro%u$si. S" ta()$ai a$a( m"() "()hia hia( () %a( %a( s&o s&ora #"rt #"rtah aha( a(.. >i$a >i$a $o(%i o(%isi si i()$u()a( i()$u()a( #ai$+ s&ora m"m#"(tu$ amo"#a %a( si$us #"rua().
>amur >amur L"(%ir L"(%ir S"u" S"u"rr 5C"u 5C"uar ar Sim" Sim" Mo%6 Mo%6 %is"#ut -u)a A,rasiom',ota 5-amur "(%ir #"rs"$at6. >amur >amur "(% "(%ir ir i(i i(i m"mi m"mii i$i $i taha taha&a &a( ( 5*as" 5*as"66 ma$a ma$a( ( #"ru&a s"0s" 'a() hi%u& soit"r+ t"ta&i s"t"ah ma$a ma$a(a (a((' (('aa ha#i ha#is+ s+ s"0s" s"0s" t"rs" t"rs"#u #utt m"m# m"m#"( "(tu tu$ $ a)r" a)r")a )att 5$o 5$oo( o(i6 i6 %aa %aam m suat suatu u u(it u(it.. Daa Daam m satu satu a)r" a)r")a )att t"rs t"rsus usu( u( s"$i s"$ita tarr 12. 12.99 999 9 s". s". A)r") )r")at at t"rs"#u t"rs"#utt %a&at %a&at #"r&i( #"r&i(%ah %ah t"m&at t"m&at u(tu$ u(tu$ s"m"(t s"m"(tara ara /a$t /a$tu u. Pa%a Pa%a *as" *as" ma$a ma$a(+ (+ s" s" am"# am"#oi oi% % soi soit" t"r r #"r)"ra$ %"()a( &s"u%o&o%ia %a( m"ma$a( #a$t"ri. 4"r#"% 4"r#"%aa %"()a( %"()a( -amur -amur "(%ir "(%ir &asmo &asmo%ia %ia++ -amur -amur "(%ir s"u"r #"r$romosom ha&oi% 5(6+ ha('a ?i)ot 'a() m"mii$i $romosom %i&oi% 52(6. >amur >amur "(%ir "(%ir i(i #"r"&r #"r"&ro%u o%u$si $si s",ara s",ara as"$sua as"$sua %"()a( m"m#"(tu$ tu#uh #uah 5*ruiti() #o%'6+ %a( #"r"&ro%u$si s",ara s"$sua %"()a( si()ami s" am"#oi am"#oi%. %. Tu#uh Tu#uh #uah #uah #"risi #"risi s&ora s&ora %a( m"mii m"mii$i $i #ata() &"('o$o() 5sta$6. Sta$ &a%a A,'tost"ium s&. m"()a(%u() s"uosa. T"r%a&at T"r%a&at s"$itar s&"si"s -amur "(%ir s"u"r+ a(tara ai( Di,t'ost"ium %is,oi%"um+ Po's&ho(%'ium s&.+ Co"(o(ia s&.+ %a( A,'tost"ium s&.
PROTISTA : UNTUK SEKOLAH MENENGAH MENENGA H AT ATAS DAN PERGURUAN TINGGI
$C
PROTISTA
Si$ Si$us us hi%u hi%u& & -amu -amurr "(% "(%ir ir s"u s"u" "rr a%a a%aah ah s"#a)ai #"ri$ut. 16 Pa%a saat &"rs"%iaa( ma$a(a( ma$a(a( ti%a$ a%a+ s"0 s" am"#oi% #"r$romosom ha&oi% 5(6 m"m#"(tu$ a)r")at.
116 4ia %i(%i() s" ra$sasa &",ah+ ma$a s" am"# am"#oi oi% % #aru #aru 'a() 'a() ha& ha&oi oi% % 5(6 5(6 a$a( a$a( $"u $"uar ar %a( %a( m"(-a%i s" &"ma$a( 5misa('a m"ma$a( #a$t"ri6. S"0s" am"#oi% hasi r"&ro%u$si s"$sua -u)a %a&at m"m#"(tu$ a)r")at #ia %i i()$u()a( ti%a$ t"rs"%ia ma$a(a( 'a() m"ma%ai.
26 A)r")at #"r#"(tu$ s"&"rti &"uru %a( %a&at #"r&i(%ah t"m&at. 6 A)r") )r")at at m"(" m"("ta ta& & %i suat suatu u t"m& t"m&at at u(tu u(tu$ $ m"m#"(tu$ tu#uh #uah 5*ruiti() #o%'6. =6 4"#"ra&a s" m"()"ri() m"m#"(tu$ #ata() &"('o$o() 5sta$6. K"mu%ia(+ s"0s" 'a() ai( #"r)"ra$ m"ra'a& $" atas s" 'a() m"()"ri()3 m"(-a% m"(-a%ii $um&u $um&ua( a( s&ora s&ora 'a() 'a() ha&oi ha&oi% % 5(6. 5(6. Sta$ Sta$ %"()a( $um&ua( s&ora t"rs"#ut m"ru&a$a( tu#uh #uah.
Gam#ar @.. si$us hi%u& -amur "(%ir
6 S&ora S&ora #"rsi*a #"rsi*att r"sist" r"sist"( ( atau atau taha( taha( t"rha%a t"rha%a& & $o(%isi i()$u()a( #uru$ 5misa('a+ $"$"ri()a(6.
@.. Oomis"t"s m"(,a$u& -amur air+ $arat &utih+ %a( "m#u( t"&u().
6 4ia s&ora -atuh %i t"m&at 'a() m"()u( m"()u(tu( tu()$a )$a(+ (+ ma$a ma$a a$a( a$a( tum#uh tum#uh m"(-a%i m"(-a%i s" am"#oi% 'a() ha&oi% 5(6.
Oom',ota 5arti('a *u()i t"ur6 atau -amur air 5/at" 5/at"rr mo% mo%66 m"ru m"ru&a &a$a $a( ( -amur -amur u(is" u(is"u u"r "r atau atau mutis"u"r 'a() m"mii$i %i(%i() s" %ari s"uosa. Oom', Oom',ota ota %is"#u %is"#utt -u)a -u)a s"#a)ai s"#a)ai -amur -amur $arat $arat &utih &utih 5/hi 5/hit" t" rust rust66 atau atau -amu -amurr #"r# #"r#u uu u hau hauss 5%o/ 5%o/(' (' mi%"/ mi%"/6. 6. Oom', Oom',ota ota 'a() 'a() mutis mutis"u "u"r "r #"r#"( #"r#"(tu$ tu$ hi*a haus #"r,a#a()+ ti%a$ #"rs"$at+ %a( m"mii$i #a('a$ i(ti 5s"(ositi$6. Oom',ota #"r"&ro%u$si s",ara s",ara as"$ as"$sta sta %"() %"()a( a( &"m# &"m#"( "(tu tu$a $a( ( ?oos ?oos&o &ora ra #"r*a)"a %ua+ %a( s",ara s"$sua %"()a( &"m#uaha( s" t"ur o"h i(ti s&"rma 'a() m"()hasi$a( m"()hasi$a( ?i)ot r"sist"( 5oos&ora6. 5oos&ora6. Oom',ota Oom',ota t"ah m"(-a%i aat #a(tu u(tu$ &"("mua( #aru %aam imu &"()"tahua( %a( %aam i(%ustri a())ur.
@6 S" S" am"# am"#oi oi% % #"ra% #"ra%aa %aa %aam m taha taha& & ma$a ma$a(+ (+ hi%u& soit"r+ %a( #"r)"ra$ %"()a( &s"u%o&o%ia. <6 4ia ma$a(a( su%ah ti%a$ t"rs"%ia+ ma$a s"0 s" am"#oi% m"()"uar$a( s"('a/a $imia/i 'a() %a&at r("ra()sa() s" am"#oi% ai( u(tu$ #"r)"ra$ $" arah &usat a)r")at u(tu$ m"m#"(tu$ suatu u(it. ;6 Pa%a Pa%a $o(% $o(%isi isi t"rt" t"rt"(t (tu+ u+ s" am"# am"#oi oi% % %a&a %a&att m"a$u$a( si()ami s"hi())a t"r#"(tu$ ?i)ot 'a() %i&oi% 52(6. 196 i)ot 'a() %i&oi% 52(6 a$a( m"ma$a( s" am"#oi% ai( %a( tum#uh m"(-a%i s" ra$sasa 'a() %ii(% %ii(%u() u()ii %i(%i( %i(%i() ) s" 'a() 'a() r"sist" r"sist"(. (. S" ra$sas ra$sasaa t"rs"# t"rs"#ut ut $"mu%i $"mu%ia( a( m"()aa m"()aami mi &"m#"a &"m#"aha( ha( s",ara s",ara m"io "iosis sis %a( %a( #"#"r "#"ra& a&aa $ai ai mito itosis sis s"h s"hi() i())a m"()hasi$a( s"0s" am"#oi% 'a() ha&oi% 5(6 %i %aam('a
Ciri0,iri >amur Air 5Oom',ota6Oom',ota hi%u& s",a s",ara ra h"t"r "t"rot otro ro** %"() %"()a( a( ,ara ,ara m"() "()urai urai$ $a( or)a(ism" ai( 'a() su%ah mati 5sa&ro#a6. 4"#"ra&a -"(is a%a 'a() hi%u& s"#a)ai &arasit. S"#a)ia( #"sar Oom',ota m"ru&a$a( &"()urai or)a(ism" air ta/ar 'a() 'a() su%a su%ah h mati+ mati+ misa misa(' ('aa i$a( i$a( %a( %a( )a() )a())a )a() ()++ s"%a s"%a() ()$a $a( ( 'a() a() hi%u hi%u& & &ara &arasi sitt &a%a &a%a umum umum(' ('aa tum#uh %i tu#uh i$a(+ misa('a %i #a)ia( i(sa()+
PROTISTA : UNTUK SEKOLAH MENENGAH MENENGA H AT ATAS DAN PERGURUAN TINGGI
6'
PROTISTA
sisi$+ sisi$+ atau -ari()a -ari()a( ( 'a() 'a() t"ru$a t"ru$a.. 4"#"ra& 4"#"ra&aa -"(is -"(is Oom' Oom',o ,ota ta a%a a%a 'a() a() hi%u hi%u& & %i ta(a ta(ah h #asa #asah h atau atau &arasit &a%a tum#uha(. T"r%a&at s"$itar 99 s&"si"s Oom',ota+ a(tara ai( s"#a)ai #"ri$ut : •
Sa&r Sa&ro o") ")(i (iaa s&.+ s&.+ &ara &arasi sitt &a%a &a%a i$a( i$a( %a( %a( s"ra())a+ %a&at hi%u& %i air ta/ar %"()a( suh suhu s"$ s"$ita itar 9C 9C. T"r%a&a a&at #"#"ra&a s&"si"s+ a(tara ai( Sa&ro")(ia austrais %a( Sa&ro")(ia *"ra.
Gam#ar @.=. "aprolegnia sp. •
Ph'to&hthora s&.+ %i a(tara('a Ph'to&hthora i(*"sta i(*"sta(s (s 5&"(' 5&"('"#a# "#a# &"('a &"('a$it $it at" at" #i)ht #i)ht++ m"(' m"('"ra "ra() () ta(a ta(ama ma( ( #u%i #u%i%a %a'a 'a++ misa misa(' ('aa tomat %a( $"(ta()6+ Ph'to&hthora &ami!ora 5&arasi 5&arasitt &a%a &a%a $"a&a $"a&a6+ 6+ Ph'to& Ph'to&hth hthora ora so-a" so-a" 5&a 5&aras rasit &a%a ta(ama( ama( $"%"ai ai6+ %a( Ph' Ph'to&h to&hth thor oraa (i,o (i,oti tia( a(a" a" 5&ar 5&aras asit it &a%a &a%a t"m#a$au6.
Gam#ar @.. Plasmopara viticola •
P'thium P'thium s&.+ m"('"#a#$a( m"('"#a#$a( &"('a$it &"('a$it r"#ah s"mai s"mai &a%a &a%a ta(a ta(ama ma( ( $ar" $ar"(a (a m"(' m"('"ra "ra() () #a)ia( &a()$a #ata() #i#it ta(ama(.
Gam#ar @.. Pythium sp.
>am >amur Air -u) -u)a m"ru "ru&a$ &a$a( &ara &arasi sitt &a% &a%a or)a(ism" ai(. Pa%a air+ Oom',ota %a&at %it"mu$a( &a%a sisi$ s isi$ i$a(+ t"ur atau am*i#i. P"()aruh masi()0 masi masi() () oom' oom',o ,ota ta #"r# #"r#"% "%aa %aa %aam m i() i()$u $u() ()a( a( masi masi() ()0m 0mas asi( i(). ). >i$a >i$a air air t"r) t"r)"( "(a( a()+ )+ i$a( i$a( a$a( a$a( m"()aami "si. 4"#"ra&a samo( m"mii$i masaah i(i i(i $"ti $"ti$a $a m"r" m"r"$a $a &"r) &"r)ii $"hu $"huu u u(tu u(tu$ $ #"rt #"rt"u "ur. r. P"()hu(i air ai(('a s"&"rti arthro&o%a+ ("mato%a+ %iatom %a( roti*"ra s"rta i(!"rt"#rata ai( -u)a %a&at %i&"()aruhi o"h &arasit i(i.
Gam#ar @.. Phytophthora sp. •
Pasmo&ara Pasmo&ara !iti,oa+ &arasit &a%a ta(ama( a())ur.
PROTISTA : UNTUK SEKOLAH MENENGAH MENENGA H AT ATAS DAN PERGURUAN TINGGI
6$
PROTISTA
#am #amr yang yang $isa isa %enya nyala !ala !alam m &elap elap Ora() Ora() 'a() 'a() ti%a$ ti%a$ tahu tahu mu()$i mu()$i( ( a/a(' a/a('aa #a$a #a$a m"()ir m"()iraa i(i s"&"rt s"&"rtii ha(tu. ha(tu. >amur >amur t"rt"( t"rt"(tu+ tu+ 'a() 'a() t"(tu sa-a hi%u& %i t"m&at0t" t"m&at0t"m&at m&at 'a() "m#a#+ "m#a#+ %a&at #"r&"(%ar #"r&"(%ar %aam $")"a&a(. $")"a&a(.4"#" 4"#"ra&a ra&a -"(is -amur 'a() tum#uh %i huta( tro&is Tama( Tama( isata isata Nasio(a L"m#ah Ri#"ira+ %"$at Sao Puo+ 4ra?i m"m"(%ar$a( ,aha'a saat s"$itar('a )"a&. >amur0 -amur t"rs"#ut m"mii$i $"mam&ua( #ioumi("s,"(t $ar"(a r"a$si $imia %i tu#uh('a m"()hasi$a( ,aha'a #"r/ar(a hi-au.
>amu >amurr0-am 0-amur ur 'a() 'a() %it" %it"mu mu$a $a( ( %i 4ra? 4ra?i i itu itu t"rmasu$ %aam )"(us M',"(a. Di s"uruh %u(ia t"r%a&at s"$itar 99 -"(is -amur 'a() masu$ $" %aa %aam m )"(u )"(uss i(i+ i(i+ ta&i ta&i ha(' ha('aa &"rs &"rs"( "( 'a() 'a() m"mii$i $"mam&ua( #ioumi("s,"(t. A%a "#ih %ari 19 -"(is -amur #ioumi("s,"(t 'a() #aru %it"mu$a( %i 4ra?i s"-a$ 2992+ "m&at %i a(tara('a m"ru&a$a( s&"si"s 'a() #"um %i$"tahui s"#" s"#"u um( m(' 'a. T"mua( mua( i(i i(i m"ru m"ru&a &a$a $a( ( hasi hasi &"("itia( 'a() %ia$u$a( Cassius St"!a(i+ &ro*"sor $imia %ari U(i!"rsitas Sao Pauo+ D"((is D"s-ar%i D"s-ar%i(+ (+ &ro*"sor &ro*"sor imu -amur -amur %ari U(i!"rsita U(i!"rsitass N")"ri Sa( 8ra(sis,o Cai*or(ia+ %a( Mari(a Ca&"ari %ari I(stitut 4ota(i 4ra?i.
PROTISTA : UNTUK SEKOLAH MENENGAH MENENGA H AT ATAS DAN PERGURUAN TINGGI
66