CHƯƠNG I: CƠ SỞ HÌNH THÀNH VĂN MINH 1. Cơ sở sở hình hình thàn thành h VM Ai Cập Cập Vào thiên niên kỷ thứ 4 TCN, ở lưu vực sông Nin có xuất hiện 1 nền VM. Trải qua nhiều thế kỷ nền VM này đạt tới trình độ phát triển cao về kt, ct, xh, đồng thời để lại lại rất nhiều thành tựu rực rỡ. a) Điều Điều kiện kiện tự nhiê nhiênn - Ai cập cập là 1 quốc quốc gia nằm ở vùng Đông bắc Châu Châu phi phi ( giáp giáp với với phươ phương ng nam nam Châu Châu Âu) . Với DT: >1tr km2; Dân số: >70tr người - Vị trí địa lý: + Phía bắc giáp với Địa Trung Hải + Phía đông giáp với Biển Hồng Hải. + Phía nam giáp với nước Cộng hòa Xu Đăng ( giao thương khó khăn) + Phía tây giáp sa mạc Sahara. Ai cập là một quốc gia tương đối khép kím so với bên ngoài - Địa Địa hìn hình: h: chi chia làm làm 2 vùn vùngg + Vùng thượng Ai cập( phía nam) : có nhiều ghềnh thác của Sông Nin đi qua (cụ thể là có 5 thác), giao thông đường thủy kém phát triển. Mặt khác, có nhiều núi đá với nhiều thung lũng dài, hẹp xen kẽ nên thuận lợi cho phát triển chăn nuôi. + Vùng hạ Ai cập ( phía bắc ) là đồng bằng phì nhiêu do nước của sông Nin bồi đắp. Thời cổ đại, người Ai cập đã khai thác ở vùng Đồng bằng để phát triển trồng trọt chăn nuôi với nhiều cây lương thực khác nhau. - Vai trò trò của của Sông Sông Nin: Nin: Đây là là con sống sống dài dài bậc nhất nhất TG khoả khoảng ng gần 6700k 6700km, m, bắt bắt nguồn từ miền xích đạo Châu phi ( Hồ Victoria) chảy qua nhiều nước Châu phi. Phần sông Nin chay qua Ai cập khoản 700km, lại là vùng hạ nguồn nên Sông Nin có vai trò vô cùng quan trọng. Cụ thể là: + Đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra vùng ĐB ở miền hạ Ai cập. + Là huyết mạch chính, đường thủy quan trọng của người Ai cập cổ xưa. Ngoài việc nối các vùng với nhau, còn khai thác để vận chuyển hàng hóa, VLXD, để xây dựng nhiều công trinh kiến trúc như Kimm tự tháp + Cung cấp nguồn thủy sản vô tận. Đây là điều kiện quan trọng để người Ai cập ước vào xd nền VM Ai cập → Sông Nin đã trở thành biểu tượng cao đẹp của người Ai cập Vào thế kỷ thứ 5, TCN khi đặt chân tới Ai cập, nhà sử học Hêrôđốt đã nói “Ai cập là tặng phẩm của Sông Nin, không có sông Nin sẽ không có VM Ai cập” - Tài nguyên: + Đá: là tài nguyên chủ yếu, dùng để chế tạo cơ sở sản xuất. Có nhiều loại đá như: Đá vôi: dùng làm vật liệu xây dựng Đá hoa cương, đá mã lão dùng làm đồ trang sức. + Cây papyrút dùng làm giấy + Đồng, vàng ở vùng núi giáp bờ biển Hồng Hải, vùng bán đảo Xinai. + Khí hậu: Ai cập có khí hậu cận nhiệt đới ( nóng, ẩm), nhiệt độ < 30oC ( mùa nóng), rất tốt đối với đời sống con người và sản xuất Nông nghiệp. Do đó, trong thời kỳ cổ xưa có nhiều tộc người di cư tới Ai cập, ở dọc sông Nin để phát triển nông nghiệp. b) Nền kin kinhh tế nông nông nghi nghiệp ệp thủy thủy nông. nông. • •
2. a)
-
-
-
Trên cơ sở điều kiện tự nhiên thuận lợi, nên kt nông nghiệp xuất hiện vào thiên niên kỷ thứ V trước trước công nguyên, người Ai cập đã biết khai thác mực nước sông Nin, vùng đồng bằng phì nhiêu, dùng trồng cây lương thực như mì, mạch, ngũ cốc. Ngay từ thiên niên kỷ thứ IV TCN, đã biết xây dựng hệ thống thủy lợi bằng cách nạo vét sông Nin. Đào hệ thống hồ chứa nước khá lớn, đào kênh mương nối các hồ chứa nước với sông Nin. Tạo hệ thống thủy lợi để phục vụ sản xuât nhiều vụ → Nền kinh tế của Ai cập dựa trên : + điều kiện tự nhiên thuận lợi. + Hệ thống thủy lợi Kinh tế phát triển, triển, sự phân hóa diễn ra nhanh chóng và kéo theo một loạt sự phát tiển vê văn hóa, xã hội, xây dựng. Sự xuất hiện các giai cấp kinh tế này không chỉ nuôi 1 bp lớn dân cư ở đây mà còn tích lũy của cải dư thừa. Đồng thời xuất hiện nhiều mqh khác nhau ( trong đó là là quan hệ thống tri – bị trị, quan hệ chủ nô – nô lệ). Cũng trên nền tảng ấy Nhà nước Ai cập cổ đại ra đời nhằm bảo vệ quyền lợi của giai cấp chủ nô và điều hòa các mối quan hệ xã hội Như vậy nền văn minh Ai cập hình thành, phát triển trên cơ sở nền văn hóa nông nghiệp ở lưu vực sông Nin. Nền kinh tế càng ngày càng phát triển, làm xh thay đổi, các mqh xuất hiện bắt đầu sự phân công lao động. Lao động trí óc tách khỏi lao động chân tay làm khoa học kỹ thuật phát triển Cơ sở sở hình hình thành thành Văn Văn minh minh Ấn Ấn độ độ Điều Điều kiện kiện tự nhiê nhiênn Ấn độ là một quốc gia lớn, nằm ở phía nam Châu Á Diện tích: xấp xỉ 3,3 tr km2( =1/3 TQ, =10 lần VN) Dân số: >1,1 tỷ người ( đứng thứ 2 TG, sau TG) Dân tộc: là quốc gia đa ngôn ngữ, đa dân tộc. Nhưng ngôn ngữ chính của Ấn Độ có 15 ngôn ngữ phổ thông khác nhau. Vị trí trí địa địa lý: lý: llàà quốc quốc gia gia tươ tương ng đối đối khé khépp kín kín Phía đông giáp Vịnh Bengan Phía nam: giáp biển Ấn Độ Dương Phía tây: Giáp với biển Ả rập Phía tây bắc: giáp với Pakixtan Phía đông bắc : Giáp với TQ, dãy núi Hymalaya là đường biên giới giữa Ấn độ và TQ, đi lại khó khăn Địa Địa hìn hình: h: Chi Chia 2 vùng vùng rõ rệt + Phía bắc: là cùng có nhiều sông lớn chảy qua, điển hình là 2 con sông lớn ( sông Ấn, sông Hằng). Nước phù sa của 2 con sông này tạo ra vùng Đông Bắc dọc theo lưu vực 2 con sông ( ĐB Ấn, ĐB Hằng). Thời cổ đại, người Ấn Độ đã biết khai thác ( trồng mỳ, mạch). Sông Ấn,, Hằng có giá trị về mặt giao thông, cùng cấp nguồn thủy sản lớn cho Ấn Độ. Khí hậu phía bắc có phần lạnh hơn Phía Nam + Phía nam: là vùng cao nguyên rộng lớn, có trữ lượng khoáng sản lớn ( than, sắt, đồng, chì). Là điều kiện thuận lợi đối với đối với người Ấn độ để họ xây dựng nền văn minh Ấn độ. Tài nguy nguyên ên thiê thiênn nhiên: nhiên: khá khá phong phong phú phú và da da dạng dạng nhất nhất là tài tài nguyê nguyênn rừng rừng và tài tài nguyên biển.
b)
3. a)
-
-
+ tài nguyên rừng: gồm nhiều loại cây gỗ quý hiếm. Ấn độ có nghề thuần dưỡng voi trên TG + Tài nguyên biển: có nhiều hải cảng tốt, phát huy nghề đánh cá và ngoại thương đường biển + Khí hậu: ở Phía nam có khí hậu nóng hơn Phía bắc. Phía đông có khí hậu mang tính nhiệt đới gió mùa. Kinh tế nông nghiệp D ân c ư + là QG đa dân tộc. Tộc người đầu tiên xuất hiện ở Ấn Độ là người Dravida( người tầm thước, da ngăm đen, tóc quăn). Họ là chủ nhân của VM Sông Ấn, địa bàn cư trú là ở Miền nam. + Người Arian ( người cao quý): là người di cư từ Châu Âu tới Ấn Độ khoảng giữa thiên niên kỷ thứ II TCN. Là người da trắng, cao 1,7-1,8m, mũ trắng), địa bàn cư trú ở Miền bắc hiện nay. Họ là chủ nhân của VM Ấn độ thời kì Vê đa. + Người Hy lạp – makeđônia: tộc người này đến Ấn Độ vào thế kỷ 4 TCN + Người Hồi giáo: Vào khoảng TK 7, họ thống trị ở Ấn Độ vào khoảng đầu TK 16 + Người Mông Cổ: Vào khoảng đầu TK 16 + Từ TK 17 trở đi, có nhiều nước phương tây lần lượt tới Ấn Độ. Người Tây Ban Nha, người Pháp, người Anh khai thác thuộc địa. + Năm 1840, Ấn Độ chính thức trở thành thuộc địa của Anh + Năm 1947, Anh mới trao trả độc lập cho Ấn Độ Cơ sở hình hình thành thành Văn Văn Min Minh h Trung Trung Quốc Quốc Điều Điều kiện kiện tự nhiê nhiênn Là một nước lớn, nằm ở khu vực Đông Bắc Á Dân số: >1,3 tỷ người ( = 15 lần VN) Diện tích: 9,6tr người( sau Nga, Canada, Mỹ) Có 56 dân tộc trong đó dân tộc Hán chiếm 93% Vị trí trí địa địa lý: lý: là nước nước có có biên biên giới giới tiếp tiếp giáp giáp với với nhiều nhiều quốc quốc gia gia trên trên TG + Phía bắc giáp Mông Cổ + Phía Đông Bắc giáp Nga, Triều tiên + Phía Đông bắc Biển Đông + Phía nam giáp VN + Phía tây nam giáp Lào, Miến Điện + Phía tây bắc giáp Ấn Độ. Địa hìn hình: h: Được Được chia chia 2 vùng khác khác nhau, nhau, Miền Miền Đông Đông và Miền Miền Tây Tây + Miền tây: có nhiều núi cao, khí hậu khô hanh, không thuận lợi với kinh tế nông nghiệp. Là miền có trữ lượng thủy điện lớn, là nơi bắt nguồn của nhiều con sông lớn trên thế giới như Trường Giang, Hoàng Hà, Mê kông, Sông hồng) còn phát triển chăn nuôi gia súc vì có nhiều bình nguyên, đồng cỏ lớn. + Miền Đông: Có nhiều ĐB lớn do nước phù sa Trường Giang, Hoàng Hải bồi đắp. Trong đó có 2 ĐB Hoa bắc, Hoa nam được coi là 2 vựa lúa lớn của TQ ĐB Hoa Bắc ( thuộc lưu vực Sông Hoàng Hà), khí hậu ôn đới dùng để trồng mỳ, mạch, ngũ cốc. ĐB Sông Trường Giang, thuận lợi trồng lúa nước ( mang khí hậu nhiệt đới gió mùa)
-
b)
4. a)
c)
d)
Hai khu vực nói trên được coi là cái nôi của nền VM TQ, là cái nôi của những tộc người Hán đầu tiên. Tài nguy nguyên: ên: có có nguồn nguồn tài nguy nguyên ên phong phong phú, phú, đa dạng, dạng, có trữ trữ lượng lượng than, than, dầu khí, khí, vàng, bạc, đồng, chì khá lớn. + có đường biển dài 18000 km, có nhiều hải cảng tốt, thuận lợi với kinh tế ngoại thương, đường biển. Phạm vi buôn bán được mở rộng, Triều Tiên, Nhật Bản, các nước ở Phương Nam Biển đông (VN, Indonexia) + Hai con sông lớn được coi là điều kiện quan trọng nhất của VM TQ ngoài việc cung cấp phù sa và huyết mạch chính về giao thông đường thủy đặc biệt cung cấp nguồn thủy sản lớn. Tóm lại VM TQ cũng là VM nông nghiệp, phát triển ở lưu vực các con sông lớn. Dân cư: Có 3 ngữ ngữ hệ tộc người người chính chính + Hoa Hạ: địa bàn cư trú là lưu vực sông Hoàng Hà, là chủ nhân văn hóa đầu tiên xuất hiện ở TQ, là người gốc của các tộc người nhà Hạ, Thương, Chu + Hán tạng: Địa bàn cư trú là miền tây và tây nam n am TQ + Tung gút: Gồm nhiều tộc người ( Choang, Di, Mãn, Mông cổ). Địa bàn cư trú là miền đông và Đông bắc TQ 3 ngữ hệ người nêu trên đều góp phần xây dựng VMTQ trong quá khứ. Điều kiện hình thành Văn minh Hy Lạp – La Mã Điều kiện tự nhiên + là 2 nước nằm ở Phía nam Châu Âu, là bán đảo nằm trên biển Địa Trung Hải. Trong quá trình tồn tại và phát triển, VM La Mã chịu chi phối sâu sắc của VM Hy Lạp cà đều phát triển. + Điều kiện tự nhiên của 2 nước này thì khác so với các nước Phương Đông vì không cso nhiều ĐB phì nhiêu. Địa hình chủ yếu là đồi núi, vịnh ở Hy lạp có nhiều khu bị chia cắt, biệt lập với nhau. Tuy nhiên, ở Hy lạp có nhiều tài nguyên thiên nhiên, khoáng sản phong phú và Miền nam có nhiều ĐB phì nhiêu, thuận lợi cho việc phát triển kinh tế trồng nho và ôliu Ở La Mã, có nhiều vùng ĐB ở Miền bắc, Miền trung. Miền nam có nhiều đồng cỏ rộng lớn, phát triển chăn nuôi nhiều khoáng sản quý hiếm + Đường biển 2 nước rất dài, nhiều hải cảng rất tốt, có thể phát triển kinh tế ngoại thương, đường biển. + Khí hậu cận nhiệt đới thuận lợi cả vùng nông nghiệp trồng nho, ôliu đối với đời sống con người. Vì vậy, ở thời cổ đại có nhiều tộc người đến sinh sống. Nền Nền kin kinhh ttếế côn côngg tthư hươn ơngg Do điều kiện tự nhiên thuận lợi, nhiều khoáng sản, đường biển dài, hải cảng tốt. Tạo điều kiện kinh tế nông thương nghiệp phát triển, đồng tiền ra đời, ngân hàng ra đời sớm từ thời cổ đại. Hiện tượng cho vay lấy lãi đã xuất hiện ngay từ đầu trong nền kinh tế. Hy lạp – La mã: trong suốt thời cổ đại. 2 nước này phát triển kinh tế theo xu hướng đó Tiếp Tiếp thu thu VM VM phư phươn ơngg đông đông Do vị trí địa lý nằm gần phía đông ( Ai cập, Châu á) vì vậy đã nhanh chóng tiếp thu VM phương đông 1 cách có chọn lọc như về khoa học tự nhiên. Trên cơ sở đó sáng tạo ra nền VM độc đáo riêng của Phương tây, tốc độ phát triển VM rất nhanh hơn hẳn các nước phương Đông)
CHƯƠNG II: NHỮNG THÀNH TỰU VĂN MINH 1. Thàn Thành h tựu tựu của của VM VM Ai cập cập a) Nghệ thuật Trong all những thành tựu VM mà Ai cập để lại cho nhân loại thì nghệ thuật là thành tựu lớn nhất vì: + Nghệ thuật của AC đạt tới trình độ quy mô lớn nhất, trình độ kỹ thuật và nghệ thuật cao nhất + Phản ánh trung thực, khá đầy đủ toàn bộ đời sống sinh hoạt ( tinh thần ) của người AC Gồm 2 loại hình nghệ thuật chủ yếu: Kiến trúc và điêu khắc - Kiến trúc: + Đặc điểm: phụ thuộc vào yếu tố tôn giáo vì all các công trình đều phục vụ cho mục đích tôn giáo. Ví dụ như lăng tẩm, đền đài, kim tự tháp. Phụ thuộc vào yếu tố địa lý vì các công trình đều được xây dựng bằng đá, phạm vi khai thác đá rộng chủ yếu ở 2 khu vực thượng nguồn Sông Nin và bờ biển Hồng Hải. Các công trình kiến trúc rất to lớn hùng vĩ + Loại hình: gồm Kim tự tháp và đền cổ Kim tự tháp: thời gian : 2800-2300 TCN, số lượng>70 chiếc, gồm có 2 loại ( kim tự tháp bậc thang và kim tự tháp mặt phẳng nghiêng). Nằm ở khu vực Sáckara ở vùng sa mạc bên bờ tây của sông Nin, cách TĐ của Ai cập ngày nay 30km về phía tây bắc. Nhà vua đầu tiên xây dựng kim tự tháp là Dêje( kim tự tháp đầu tiên cao 60m, chiều dài đáy là 120m, chiều rộng là 106m). sau đó là nhà vua Xênêphru xây dựng 2 kim tự tháp( mặt phẳng nghiêng) , cái đầu tiên có chiều cao 36m, cái thứ hai có chiều cao 99m. Số lượng và chiều cao kim tự tháp phụ thuộc vào quyền lực nhà vua. Trong hệ thống kim tự tháp có 3 kim tự tháp điển hình trong đó có 1 kim tự tháp đã được công nhận là 1 trong 7 kỳ quan của TG (1) (1) Kim Kim tự tháp tháp Kêốp Kêốp ( kim kim tự tháp tháp mặt mặt phẳn phẳngg nghi nghiên êng) g).. Có chiều chiều cao cao 146,5m; đáy là hình vuông cạnh = 230m, diện tích = 52.900m2, 52.900m2, số lượng lượng đá xây dựng = 2,5tr phiến đá ( mỗi phiến đá nặng 2,5 tấn) phiến đá dưới đáy nặng 30 tấn/ tảng đá. Thời gian xây dựng là 30 năm. Số tiền cho kim tự tháp này là 16.000 talăng bạc ( 1 talăng = 34 kg) . Đây là kim tự tháp lớn nhất Ai cập, đến nay vẫn tôn tại. (2) Kim tự tháp Kêfren Kêfren ( con trai Kêốp), Kêốp), chiều cao= 137m, điều điều đặc biệt là ở chân kim tự tháp cố tạc 1 con nhân sư với chiều cao = 20m, chiều dài 57m (3) Kim tự tháp tháp Mykêrin Mykêrin có chiều chiều cao là 66m Có thể nói kim tự tháp ở AC được xây dựng trong vòng 500 năm, đã chứng minh thời kì thịnh vượng của thời kỳ cổ vương quốc, không chỉ là di sản văn hóa của nhân loại mà còn là niềm tự hào của người dân AC Đền cổ: AC xây dựng đền cổ để thờ các vị thần và chứa thi hài các vị vua của AC Thời gian xây dựng: vào thời kì trung và tân vương quốc Chất liệu: Đá lớn với các trụ, bức tường, hành lang nối các ngôi đền bằng đá. •
•
•
•
2 ngôi đền điển hình: Cácnat, Luxo xây dựng ở cố đô the bơ, 2 ngôi đền này được nhà văn Hôme ( Hylap) mô tả là 2 ngôi đền điển hình nhất của người AC được xây dựng trên 1 phần đất của TĐ có hàng trăm cửa ra vào. Trên những bức tường bằng đá của ngôi đền còn là các trang tư liệu về thời kì đó - Điêu Điêu khắc: khắc: chủ yếu yếu là là tượ tượng, ng, phù phù điê điêuu + Chất liệu bằng đá + Dùng kim loại để điêu khắc trên đá + Mang tính tôn giáo khá lớn + Ngoài đề tài tôn giáo có đề tài xh + Một số các tp điêu khắc điển hình như: * Bức tượng Pharaong * ------------- quan thư lại trong hoàng gia * ----------------------- nữ hoàng AC mà điển hình nhất là tượng tượng của nữ hoàng hoàng Nêfetty( tân vương quốc) b) Tôn giáo: giáo: Tôn Tôn giáo giáo ở AC là tôn tôn giáo giáo đa thần. thần. Đặc điểm tôn giáo: + Thờ các vị thần ở nhiều cấp độ khác nhau. Từ thần Trung ương đến thần địa phương, từ thần mang hình thể người đến thần nửa người nửa vật, từ thần tầm thường đến thần vũ trụ ( như mặt trăng, mặt trời) + Có 2 hình thức tôn giáo chủ yếu * Sự sùng bái các hình tượng động vật và tự nhiên vì người Ai cập cho rằng mỗi động vật đều là hóa thân của các vị thần và hình tượng tự nhiên đều có mối quan hệ chặc chẽ với đời sống con người. Thần tự nhiên như Ra( thần mặt trời), Pta( sáng tạo), Thốt ( mặt trăng), horút ( sức mạnh), Osirit( thần sông Nin). Trong đó Osirit được thờ nhiều nhất. * Sự thờ cúng linh hồn người chết vì: Người AC cho rằng linh hồn là bất tử. Khi con người chết đi, linh hồn thoát khỏi thể xác và có thể vào một lúc nào đó tìm về với xác. Vì vậy người giàu có tìm mọi cách để giữ gìn thể xác, kĩ thuật ướp xác vì vậy cũng phát triển. Tôn giáo ở AC k chỉ là món ăn tinh thần của người dân AC mà còn liên quan đến kinh tế, chính trị, xã hội. Vua được thần thánh hóa, quý tộc và tôn giáo để khẳng định vị trí chính trị của họ, tăng lữ dựa vào tôn giáo để chiến nhiều đặc quyền đặc lợi. c) Khoa học tự tự nhiên: là là quốc gia cổ cổ đại có nên khoa khoa học tự nhiên nhiên khá phát phát triển triển đặc biệt trong 3 lĩnh vực. + Toán học: đạt được nhiều thành tựu trong cả số học và hình học: * số học: học: đã biết biết số đếm đếm từ 1→9, 1→9, nhưn nhưngg chưa biết biết tới tới số 0, 0, vẫn phải phải sử dụng dụng phương pháp tượng hình để thực hiện các số điếm. cũng đã thành thạo phép cộng, trừ song chưa tới biết tới phép nhân, chia. Nhân chia được thực hiện bằng cách cộng trừ nhiều lần * Hình Hình học: học: Biết Biết tín tínhh diện tích tích một số số hình đơn đơn giản giản như hình hình vuông, vuông, tam tam giác, hình chữ nhật và đã biết trong tam giác vuông bình phương cạnh huyền bằng tổng bình phương 2 cạnh góc vuông. Mặt khác họ cũng tính được số Pi=3.14
+ Thiên văn học: cũng đạt được nhiều thành tựu. Đã biết tới vị trí các sao ( sao hỏa, sao kim, thủy, mộc, thủy, thổ. Biết được sự chuyển dịch của các sao kết hợp với sự lên xuống mực nước Sông Nin, sáng tạo ra hệ thống dương lịch để phục vụ sản xuất. Họ biết 1n= 365 ngày, 1 tháng= 30 ngày, 12 tháng/ năm. 1n có 3 mùa, mùa nước dâng( t6-t11), mùa ngũ cốc ( t11 – t4), mùa thu hoạch ( t4-t6) + y học: Đã chia ra các khoa như nội, ngoại, mắt, dạ dày, răng… Họ biết khá rõ các bộ phận trong cơ thể thể người do tiến hành hành ướp xác. Họ biết giải phẫu phẫu và chữa bệnh bằng thảo mộc d) Chữ viết. viết. Khoảng Khoảng hơn hơn 3000 nămTCN nămTCN,, người người Ai Cập cổ đại đã sáng sáng tạo ra chữ tượng hình . Muốn chỉ một vật gì thì họ vẽ những nét tiêu biểu của sự vật đó. Để diễn tả những khái niệm trừu tượng thì họ mượn ý. Thí dụ để diễn tả trạng thái khát thì họ vẽ ba làn sóng nước và cái đầu bò đang cúi xuống; để nói lên sự công bằng thì họ vẽ lông chim đà điểu ( vì lông đà điểu hầu như dài bằng nhau ). Từ chữ tượng hình, sau này người Ai Cập cổ đại đã hình thành ra hệ thống 24 chữ cái. Vào thiên niên kỉ II TCN, người Híchxốt đã học cách viết của người Ai Cập để ghi lại các ngôn ngữ của mình. Về sau này, loại chữ viết ấy lại ít nhiều ảnh hưởng tới người Phênixi và người Phênixi đã sáng tạo ra vần chữ cái A , B ...Những chữ tượng hình của người Ai Cập được khắc trên đá, viết trên da, nhưng nhiều nhất là được viết trên vỏ cây sậy papyrus. Đây là một loại “giấy” cổ xưa nhất, do vậy ngôn ngữ nhiều nước trên thế giới, giấy được gọi là papes, papier . Năm 1822, một nhà ngôn ngữ học người Pháp là Sampôliông ( Champollion ) đã tìm cách đọc được thứ chữ này. e) Về Văn học: học: những tác tác phẩm tiêu tiêu biểu còn còn lại như Truyệ Truyệnn hai anh em, Nói Nói Thật và Nói Láo, Đối thoại của một người thất vọng với linh hồn của mình , Người nông phu biết nói những điều hay ... 2. Thành Thành tựu tựu của của Văn Văn minh minh Ấn Độ 2.1 2.1 Đạo Đạo phật phật - Sự xuất xuất hiện hiện của của đạo đạo phật phật Người sáng tạo ra là “ thích ca mâu ni”. Xuất thân là vị hoàng tử của vương quốc Kapilavaxtu nằm ở gần biên giới giữa Nêpan và Ấn Độ ngày nay, tên là Xittácđa Gôtama. Năm 29 tuổi, hoàng tử rời bỏ Hoàng cung vào rừng để tu luyện đến năm 35 tuổi, ông đã tìm thấy chân lý về nỗi khổ của con người và phương pháp diệt trừ nỗi khổ ấy. Sau đó, Đức phật nói: “ cuộc đời của con người là bể khổ và sự khổ đau ấy là tuyệt đối. Cả cuộc đời của Đức phật chỉ đi tìm 1 chân lý về nỗi khổ và phương pháp diệt trừ”. trừ”. Ông cũng đã nói: “ giống như nước đại dương chỉ có 1 vị là mặn, còn học thuyết của ta chỉ có 1 vị là cứu vớt” Năm 35-80 tuổi, Đức phật đã được truyền bá khắp Ấn Độ học thuyết của mình. Năm Đức phật 80t, có nhiều người đi theo đạo phật và từ năm này ( 544) gọi là năm kỷ nguyên đầu tiên của Đạo phật. - Giáo Giáo lý cơ cơ bản của của đạo đạo phật: phật: Được Được tập tập trun trungg vào một một số thu thuyết yết như sau sau Thuyết tứ diệu đế: Về mặt khoa học, tứ diệu đế của nhà Phật được coi là nhân sinh quan của Đạo phật, hòn đá tảng cơ bản của Đạo phật gồm 4 nội dung: (a) Khổ đế: Đề Đề cập đến 8 nỗi nỗi khổ của của con người người •
Sinh, lão, bệnh, tử Oán tăng hội khổ: phải sống với người mình không yêu mến Sở cầu bất đắc: điều mong muốn không thực hiện được Ái biệt ly khổ: phải xa cách người mình yêu mến Ngũ thụ uẩn khổ: sắc, thụ, tưởng, hành, ( b) Tập đế: là nguyên nhân gây ra nỗi khổ của con người là ham muốn, ham muốn thể hiện qua hành động ( nghiệp), trải qua vòng luân hồi tạo ra nỗi khổ. Ngoài ra, vô minh ( văn hóa kém) cũng dẫn đến nỗi khổ. Ham muốn thể hiện qua tham ( lòng tham), sân ( những điều u uất trong người), si ( sự u mê, kém tỉnh táo). (c) Diệt đế: diệt nỗi khổ. khổ. Theo nhà phật, phật, nỗi khổ khổ từ bỏ được bằng bằng cách từ bỏ ham muốn. (d) Đạo đề: đề ra con đường, đường, phương phương pháp từ bỏ nỗi khổ, có 8 con đường. Chính kiến: phải có tín ngưỡng đúng đắn. Chính tư duy: bằng suy nghĩ đúng đắn Chính ngữ: nói năng đúng đắn Chính mệnh: sống đúng đắn tức có sức khỏe tốt Chính nghiệp: hành động đúng đắn Chính tịnh tiến: tưởng nhớ đến cái đúng đắn Chính niệm: mơ tưởng đến cái đúng đắn Chính định: kiên định, suy nghĩ đến cái đúng đắn Nhận thức về thế giới quan nhà Phật. Thế giới quan được tập trung vào 1 số học thuyết lớn a) Thuy Thuyết ết vô tạo giả: giả: tức là phủ phủ nhận vai vai trò của thần thần thánh thánh ( khôn khôngg công nhận có vị thần nào tồn tại trong thế giới). Nó còn phủ nhận chế độ đẳng cấp b) b) Thuy Thuyết ết vô ngã ngã c) Thuyết Thuyết vô thườn thường: g: tức là cho rằng rằng vật chất chất và tinh thần thần không không tồn tại 1 cách cố định và cũng không vận động 1 cách ổn định, vận động đi theo 1 quy luật chung là sinh – trụ - dị - diệt( sinh ra, tồn tại, biến b iến đổi, mất đi) Theo nhà phật, toàn bộ sự vật hiện tượng tồn tại trong trong vũ trụ đều do nhân và duyên sinh ra. Trong đó nhân là các quy định, duyên là cái hỗ trợ. Nhân và duyên do tâm ( trái tim) sinh ra. Như vậy, xét về mặt triết học. Đạo phật chính là trường phái duy tâm chủ quan. Cho rằng do tâm sinh ra. Bên cạnh đó, Đạo phật còn nêu ra các quy luật cho các tiền đề. + cấm sát sinh + cấm trộm cắp + cấm tà dâm + cấm nói dối + cấm uống rượu Kinh phật có 1 cuốn duy nhất là “ đại tạng kinh”. Trong đó gồm 3 phần ( kinh, luật, luận) Từ khi ra đời, khoản tk 3 TCN, đạo phật bước vào giai đoạn hoàng kim điển hình nhất là vào thời đại vua Asôca. Ông đã cho xd 84.000 đền, tháp. •
Tuy nhiên đến đầu công nguyên, đạo phật bị phân hóa thành (1) Đại thừa: + thờ nhiều vị thần khác nhau, ngoài việc công nhận đức thích ca, còn công nhận Dược sư, Di lạc là những vị thần có quyền lực như thích ca, công nhận hàng bồ tát ( quan âm, văn thù, phổ hiền). Những vị phật này không trở về cõi phật mà ở lại trần gian cứu vớt chúng sinh. + y phục màu nâu. (2) Tiểu thừa: + Chỉ công nhận duy nhất Đức Thích ca mới hóa giải được nổi khổ của con người. + chủ trương hạn hẹp cho người tu hành, chỉ có 1 số được đi tu và được cứu vớt. + Áo cà sa màu vàng Đạo phật đại thừa được truyền bá từ Ấn độ sang TQ, Triều tiên, Nhật bản, Vn. Tiểu thừa được truyền bá từ Ấn độ sang Miến điện, Lào, campuchia. Cho đến ngày nay có gần 400 triệu tín đồ Phật giáo. Đạo phật được coi là 1 trong 4 tôn giáo lớn.
