Kahulugan ng Panitikan at mga Uri nito Ano ang Panitikan? Ang panitikan ay nagsasabi o nagpapahayag ng mga kaisipan, mga damdamin, mga karanasan, hangarin at diwa ng mga tao. At ito rin ang pinakapayak na paglalarawan lalo na sa pagsulat ng tuwiran o tuluyan at patula. Ang salitang panitikan ay nanggaling sa salitang " pang-titik-an" na kung saan ang unlaping " pang " ay ginamit at hulaping "an". At sa salitang " titik" naman ay nangunguhulugang literatura (literature) , na ang literatura ay galing sa Latin na litterana nangunguhulugang titik . Nagsasalaysay din ito sa pamahalaan, lipunan at mga pananampatalaya at mga karanasang may kaugnay ng iba’t ibang uri ng damdamin tulad ng pag-ibig, kaligayahan, kalungkutan, pag-asa, pagkapoot, paghihiganti, pagkasuklam, sindak at pangamba.
Uri ng Panitikan 1. TULUYAN o PROSA - nagpapahayag ng kaisipan. Ito'y isinusulat ng patalata. 2. PATULA - nagpapahayag ng damdamin. Ito'y isinusulat ng pasaknong. http://image.slidesharecd.com/a!dagpat"la-1#$%2&$2$' http://image.slidesharecd .com/a!dagpat"la-1#$%2&$2$'#$-phpapp$1/(&/a!da #$-phpapp$1/(&/a!dag-pat"la-2-%)'.*pg+ g-pat"la-2-%)'.*pg+ c,1#$)%'$2$2
Dahilan sa Pag-aaral ng Panitikang Pilipino 1.
Upang makil makilala ala ang ang kalinangang kalinangang Pilipi Pilipino, no, malaman malaman ang ating ating minanang minanang yaman ng kaisipan kaisipan at taglay taglay na katalinihan ng lahing ating pinagmulan.
.
Upang matalo matalos s natin natin na tayo’y tayo’y may marang marangal al at dakila dakilang ng tradisyo tradisyon n na nagsilbin nagsilbing g patnubay patnubay sa sa mga impluwensya ng ibang mga kabihasnang nanggaling sa iba’t ibang mga bansa.
!.
Upang mabati mabatid d natin natin ang ang mga kais kaisipan ipan sa sa ating ating panitika panitikan n at makap makapagsanay agsanay upang maiw maiwasto asto ang ang mga ito.
.
Upang malam malaman an an gatin gating g mga kagal kagalingan ingan sa pagsulat pagsulat at mapagsik mapagsikapang apang ito ito ay mapag mapagbuti buti at at mapaunlad.
#.
$ilang mga Pilipin Pilipinong ong mapagma mapagmahal hal at mapagm mapagmalasak alasakit it sa ating saril sariling ing kultura kultura ay dapat dapat nating nating pagaralan an gating panitikan. %a %ayo yo higit kanino man ang dapat magpahalaga sa sariling atin.
Mga Akdang Pampanitikan Mga akdang tuluyan •€Alamat Alamat -
isang uri ng panitikan panitikan na na nagkukuwento tungkol sa mga pinagmulan ng mga bagaybagay sa daigdig. Karaniwang nagsasalaysay ang mga ito ng mga pangyayari hinggil sa tunay na mga tao tao at at pook pook,, at mayroong pinagbatayan sa kasaysayan kasaysayan.. Kaugnay ang alamat ng mga mito mito a a t kuwentong-bayan kuwentong-bayan..
Trusted by over 1 million members
Try Scribd FREE for 30 days to access over 125 million titles without ads or interruptions! Start Free Trial Cancel Anytime.
Trusted by over 1 million members
Try Scribd FREE for 30 days to access over 125 million titles without ads or interruptions! Start Free Trial Cancel Anytime.
Trusted by over 1 million members
Try Scribd FREE for 30 days to access over 125 million titles without ads or interruptions! Start Free Trial Cancel Anytime.
Halimbawa ng Alamat https://youtu.be/X5P!"l#$hA
•€Anekdota Anekdota -
isang uri ng akdang tuluyan na tumatalakay tumatalakay sa kakaiba kakaiba o kakatwang kakatwang pangyayaring na ganap sa buhay ng isang kilala, sikat o tanyag na tao. Ito ay may dalawang uri: kata-kata at hang o sa totoong buhay. Ito rin ang mga ginagawa ng mga pagpapaliwanag sa mga ginagawa ng mga tao. Halimbawa:
Ang Munting Gamu-Gamo--- Ina, Anak, Ilawan Ang Inang gamu-gamo Ang mapagmahal na Inang gamu-gamo Hahabiin ang tama Pagmamahal sa kanyang anak
Ang anak na gamu-gamo Ang masayahing gamu-gamo Hahanapin ang kalayaan Gigisingin ang kamalaya kamalayan n
Ang lumang ilawan Ang matanglang na lumang ilawan Kariktang Kariktan g nagliliwanag Kariktang Karikta ng napakainit
Halika anak ko Lulan ng pagkabalisa Pakinggan mo ang payo ko Dito ka lang sa kandili ko
Huwag subukang sumuway Pakinggan mo ang payo ko
Trusted by over 1 million members
Try Scribd FREE for 30 days to access over 125 million titles without ads or interruptions! Start Free Trial Cancel Anytime.
Trusted by over 1 million members
Try Scribd FREE for 30 days to access over 125 million titles without ads or interruptions! Start Free Trial Cancel Anytime.
Nakikinig ako sa payo mo Lagi lamang akoy sa tabi mo
Naliligid ng panganib Liwanag na kay rikit Lumapit ka sa akin Sa kandili koy mas maligaya
!uksan ang mga mata "alang panganib na nakikita Panganib bang matuturing, Kagandahang Kaganda hang aking hinahain#
Sa palagay ko ilawan "alang halong pagbubulaan Hindi siguro mapapahamak Lalapit ako sayo
Ngayon ay h$to ka %upukin ang pakpak& %upukin ang katawan& %upukin ang paggasa&
•€Nobela Nobela -
kathambuhay ay o kathambuhay ay isang mahabang kuwentong piksyon piksyon na na binubuo ng iba't ibang kaba nata. Mayroon itong !,!!!-"!!,!!! salita salita o o #!!-$,#!! pahina pahina.. Noong ika-$% siglo siglo,, naging istilo nito ang lumang pag lite tera rary ry genre . Ngayon, ito ay kadalasan may istilong ibig at ibig at naging bahagi ng mga pangunahing li artistiko at artistiko at isang tiyak na istilo o maraming tiyak na istilo. Mahabang kathang pampanitikan na n aglalahad ng mga pangyayari na pinaghahabi sa isang mahusay na pagbabalangkas na ang pina kapangunahing sangkap ay ang pagkakalabas ng hangarin ng bayani sa dako at ng hangarin ng katunggali sa kabila isang makasining na pagsasalaysay ng maraming pangyayaring magkasunod at magkakaugnay. magkakaugnay. Ang mga pangyayaring ito ay may kanya-kanyang tungkuling ginagampanan sa pagbuo ng isang matibay at kawili-wiling balangkas na siyang pinakabuod ng nobela -binubuo ng mga kabanata maraming tauhan at pangyayari -kinasasangkutan ng " o higit pang tauhan.
Trusted by over 1 million members
Try Scribd FREE for 30 days to access over 125 million titles without ads or interruptions! Start Free Trial Cancel Anytime.
Trusted by over 1 million members
Try Scribd FREE for 30 days to access over 125 million titles without ads or interruptions! Start Free Trial Cancel Anytime.
•€&abula &abula -
Ingles Ingles:: fable, Kastila Kastila:: fabula( ay isang uri ng kathang-isip na panitikan panitikan kung kung saan mga ha yop o kaya mga bagay na walang-buhay ang gumaganap na mga tauhan, katulad ng leon at dag a, pagong at matsing, at lobo at kambing. May natatanging kaisipang mahahango mula sa mga p abula, sapagkat nagbibigay ng mga moral na aral para sa mga batang mambabasa. )inatawag di nagbibigay-aral . n itong kathang kuwentong nagbibigay-aral.
•€&arabula &arabula--
talinghaga ay o talinghaga ay isang maikling kuwentong may aral na kalimitang hinahango mula sa *ibliya.. Isa itong maikling salaysay na maaaring nasa anyong patula *ibliya patula o o prosa na malimit nangang aral o nagpapayo hinggil sa isang pangyayari, na kadalasang isinasalarawan ang isang moral o r elihiyosong aral. elihiyosong aral. )aliwas sa pabula pabula,, ang parabula ay walang inilalahok na tauhang hayop hayop,, halama n, bagay, at puwersa sa kalikasan na pawang kumikilos at nagsasalita gaya ng tao tao.. Isang katangi an nito ang pagiging isang kuwentong naglalahad o nagpapakita ng kung paanong katulad ng isa ng bagay ang iba pang bagay. bagay. Karamihan sa mga talinghagang nasa *ibliya ay mga mg a kuwentong s inabi ni Hesus Hesus,, na nagtuturo ng kung ano ang katangian ng Kah Kahar aria ian n ng +i +iyo yos s.
Trusted by over 1 million members
Try Scribd FREE for 30 days to access over 125 million titles without ads or interruptions! Start Free Trial Cancel Anytime.
Trusted by over 1 million members
Try Scribd FREE for 30 days to access over 125 million titles without ads or interruptions! Start Free Trial Cancel Anytime.
•€+ula +ula -
isang uri ng panitikan panitikan na na itinatanghal sa mga teatro. Nahahati ito sa ilang yugto na marami ng tagpo. &inakalayunin nitong itanghal ang mga tagpo sa isang tanghalan o entablado. http://www.slideshare.net/asanet"!$0/dula-1!#23#0
•€anaysay anaysay--
isang maiksing komposisyon komposisyon na kailimitang kailimitang naglalaman ng personal na kuru-kuro kuru-kuro ng
may-akda. http://www.slideshare.net/ni4holeobillo/halimbawa-ng-impormal-na-sanaysay-at-porma http://www.slideshare.net/ni4holeobillo /halimbawa-ng-impormal-na-sanaysay-at-pormal-nal-nasanaysay •€ ) )alambuhay alambuhay--
isang anyo ng panitikan panitikan na na nagsasaad ng kasaysayan ng buhay ng isang tao hango sa mga tunay na tala, pangyayari o impormasyon.
Halimbawa:
%alambuhay ni &r. 'ose (i)al i +r. +r. 5o 5ose se &r &rota ota4io 4io 6i7 6i7al al ay ang &am amban bansan sang g *ay *ayani ani ng &i &ilip lipin inas. as. i iya ya ay isini isinilan lang g sa 8alamb 8al amba, a, 9a 9agu guna na no noon ong g Hu Hunyo nyo $3 $3,, $% $%$. $. Ang ka kany nyan ang g mg mga a ma magu gulan lang g ay sina sina . ;ran4is4o Mer4ado at ng. )eodora )eodora Alon7o. Al on7o. Ang kanyang ina ang naging unang guro niya, maaga siyang nagsimula ng pag-aaral sa bahay at ipinagpatuloy niya ang kanyang pag-aaral sa *i
Trusted by over 1 million members
Try Scribd FREE for 30 days to access over 125 million titles without ads or interruptions! Start Free Trial Cancel Anytime.
Trusted by over 1 million members
Try Scribd FREE for 30 days to access over 125 million titles without ads or interruptions! Start Free Trial Cancel Anytime.
Ang kanyang dalawang nobela ?Noli Me )angere@ at ?l ;ilibusterismo.@ naglalahad ng mga pang-aabuso ng mga prayle sa mga &ilipino at mga katiwalian sa pamahalaan ng Kastila. Noong Hunyo $%, $%3" ay umuwi ng &ilipinas si +r. 5ose &. 6i7al. Nagtatag siya ng samahan tinawag ito na ?9a 9iga ;ilipina.@ Ang layunin ng samahan ay ang pagkakaisa ng mga &ilipino at maitaguyod ang pag-unlad ng komersiyo, industriya at agri4ultura. Noong Hulyo , $%3" siya ay nakulong siya sa ;ort antiago at ipinatapon sa +apitan noong Hulyo $1, $%3". Apat na taon siya namalagi sa +apitan kung saan nanggamot siya sa mga maysakit at hinikayat niya ang mamamayan na magbukas ng paaralan, hinikayat din niya ang ito sa pagpapaunlad ng kanilang kapaligaran. Noong etyem bre #, $%3 habang papunta siya sa 8uba upang magsilbi bilang siruhano at inar in arest esto o siy siya. a. No Noon ong g No Nobye byemb mbre re #, $% $%3 3 ib ibina inalik lik sa &i &ilip lipin inas as at sa pan panga galaw lawang ang pagkakataon nakulong siya sa ;ort *onia4io. Noon No ong g +is +isyem yembr bre e " ",, $% $%3 3 si +r +r.. 5os 5ose e 6i7 6i7al al ay na nahat hatula ulan n ng ka kamat matay ayan an sa da dahil hilan ang g nagpagbintangan siya na nagpasimula ng rebelyon laban sa mga Kastila. *ago dumating ang kanyang katapusan naisulat niya ang ?Mi =ltimo Adios@ Ang Huling &aalam( upang magmulat sa mga susunod pang henerasyon na maging makabayan. Noon No ong g +is +isye yembr mbre e #! #!,, $%3 $%3, , bin binar aril il si +r +r.. 5o 5ose se &. 6i7 6i7al al sa *ag *agum umba baya yan n n na a ng ngayo ayon n ay 9uneta(. •€ ) )alumpati alumpati--
isang buos ng kaisipan kaisipan o o opinyon ng isang tao na pinababatid sa pamamagitan ng pagsalita sa pagsalita sa entablado. 9ayunin nitong humikayat, tumugon, mangatwiran, magbigay ng kaalaman o impormasyon at maglahad ng isang paniniwala. Ito ay isang uri ng komunikasyong pampubliko na nagpapaliwanag sa isang paksa na binibigkas sa harap ng mga tagapakinig. •€*alita *alita -
mga mahahalagang nangyayari sa loob at labas ng ating bansa.
•€Kwe Kwento ntong ng
bay an-- Filipino: folklor ( ay mga salaysay hinggil sa mga likhang-isip na mga tauhan na bayan kumakatawan sa mga uri ng mamamayan, katulad ng matandang hari, isang marunong na lalaki, o kaya sa isang hangal na babae. Karaniwang kaugnay ang kwentong-bayan ng isang tiyak na po ok o rehiyon ng isang bansa o lupain. Kaugnay nito ang alamat at mga mito.
Mga akdang patula Mga tulang pasalaysay pasalaysay - pinapaksa nito ang mahahalagang mga tagpo o pangyayari sa buhay, ang kagitingan at kabayanihan ng tauhan. •€Awit Awit at at
Korido - Ang aw Korido musika na na magandang pakinggan. Kadalasang itong maganda kun awit itin in ay musika g gusto rin ito ng makikinig. Mayroon itong tono tono at at sukat sukat.. Naglalaman ang isang awiting ng baha ging pang-tinig na ginagampanan, inaawit at pangkalahatang tinatanghal ang mga salita salita liriko liriko(, (, karaniwang sinusundan ng mga intrumentong pang-musika maliban sa mga awiting a4apella a4apella at at s4at(. s4at (. Kadalasang nasa anyong tula tula at at tumutugma ang mga salita ng mga awitin, bagaman, may mga relihiyosong relihiyosong mga mga taludtod o malayang prosa prosa.. Ang mga salita ay ang liriko. korido ay Ang korido ay isang uri ng panitikang &ilipino &ilipino,, isang uri ng tulang nakuha natin sa impluw ensya ng mga spanyol spanyol.. Ito ay may sukat na walong pantig bawat linya at may apat na linya sa i sang stan7a.Ang korido ay binibigkas sa pamamagitan ng pakantang pagpapahayag ng mga tula.
•€piko piko--
uri ng panitikan panitikan na na tumatalakay sa mga kabayanihan at pakikipagtunggali ng isang tao o m ga tao laban sa mga kaaway na halos hindi mapaniwalaan dahil may mga tagpuang makababala
Trusted by over 1 million members
Try Scribd FREE for 30 days to access over 125 million titles without ads or interruptions! Start Free Trial Cancel Anytime.
Trusted by over 1 million members
Try Scribd FREE for 30 days to access over 125 million titles without ads or interruptions! Start Free Trial Cancel Anytime.
Trusted by over 1 million members
Try Scribd FREE for 30 days to access over 125 million titles without ads or interruptions! Start Free Trial Cancel Anytime.
•€*alad *alad -
balada ay Ang balada ay isang uri o tema ng isang tugtugin.
•€awikain awikain -
sawikain ay Ang sawikain ay maaaring tumukoy sa: $. idioma, isang pagpapahayag na ang kahulugan ay hindi komposisyunal. ". moto, parirala na nagpapahiwatig ng sentimiento ng isang grupo ng mga tao. #. salawikain, mga kasabihan o kawikaan. •€alawikain salawikain,, kawikaan kasabihan kasabihan,, wikain wikain,, o sawikain sawikain ay alawikain - Ang mga salawikain ay mga maiiksing pangungusap na lubhang makahulugan at naglalayong magbigay patnubay sa ating pang-arawaraw na pamumuhay. pamumuhay. Naglalaman ito ng mga karunungan.
•€*ugtong *ugtong -
bugtong,, pahulaan, o patuuran patuuran ay Ang bugtong ay isang pangungusap o tanong na may doble o na palaisipan n ang bugtong(. katagong kahulugan na nilulutas bilang isang palaisipan tinatawag ding palaisipa May dalawang uri ang bugtong: mga talinghaga o enigma, bagaman tinatawag ding enigma ang b ugtong(, mga suliraning ipinapahayag sa isang metapora o ma-alegoryang wika na nangangailan gan ng katalinuhan at maingat na pagninilay-nilay para sa kalutasan, at mga palaisipan o konu mdrum(, mga tanong na umaaasa sa dulot ng patudyong gamit sa tanong o sa sagot. a panitikang &ilipino &ilipino,, nilalarawan nito ang pag-uugali, kaisipan, pang-araw-araw na buhay at katutubong paligid ng mga &ilipino &ilipino.. *ilang isang maikling tula tula,, madalas itong naging paisipan sa tuwing naglalaro ang mga bata.
•€Kantahin Kantahin B B
katulad din ng awit( mga awitin na matatagpuan sa iba't ibang panig ng lugar sa
bansa. •€ ) )anaga anaga--
tanaga ay Ang tanaga ay isang maikling katutubong &ilipinong tula tula na na naglalaman ng pang-aral at payak na pilosopiyang pilosopiyang ginagamit ginagamit ng matatanda sa pagpapagunita sa mga kabataan. May estrukturang itong apat 1( na taludtod at pitong 2( pantig kada taludtod.