MGA KONSEPTO NG WIKA Monolingguwalismo tumutukoy sa kakayahan ng isang taong makapagsalita ng isang wika •
Bilingguwalismo Tumutukoy sa kakayahan ng isang taong makapagsalita ng dalawang wika •
Bilingual Education Policy (BEP) Ipinatupad sa pamamagitan ng National Board of Education (NBE) Resolution No. 73-7, S. 1973 Ipinatupad ang polisiya sa pamamagitan ng paglalabas ng DECS ng Department Order No. 25, s. 1974 na may pamagat na Implementing Guidelines for the Policy on Bilingual Education Naglalaman ito ng gabay kung paanong magkahiwalay na gagamitin ang Filipino at Ingles bilang wikang panturo sa mga tiyak na larangan ng pagkatuto sa mga paaralan. Pangunahing layunin nito na makamit ang kahusayan ng mga mag-aaral sa dalawang wika sa pambansang antas. • •
•
•
Nais nitong… Mapataas ang pagkatuto sa pamamagitan ng dalawang wika. Maipalaganap ang wikang Filipino bilang wika ng literasi. Mapaunlad ang Filipino bilang simbulo ng pambansang pagkakakilanlan at pagkakaisa. Malinang ang elaborasyon at intelektuwalisasyon ng Filipino bilang wika ng akademikong diskurso. Mapanatili ang Ingles bilang internasyonal na wika para sa Pilipinas at bilang wika ng syensya at teknolohiya. • • • •
•
Uri ng Bilingguwalismo sa mga bata
one-person, one-language Ginagamit ang kani-kaniyang unang wika Nalalantad ang bata sa kani-kaniyang unang wika ng kaniyang mga magulang. Non-dominant home language/one-language, one-environment Ang unang wika ng mga magulang ang nagiging unang wika ng bata samantalang ang di -dominanteng wika ang nagiging isa pang unang wika. Non-dominant language without community support Nasasanay ang bata sa Kapampangan sa loob ng tahanan at sa Tagalog paglabas. Double non-dominant language without community support Nasasanay ang bata sa kani-kaniyang unang wika (Tagalog at Bisaya) ng kaniyang mga magulang sa loob ng tahanan at dominanteng wika (Kapampangan) naman paglabas. Non-dominant parents Lantad ang bata sa unang wika (Tausug), sa loob o labas man ng tahanan, ngunit dahil sa isa sa mismong mga magulang ay nasasanay rin siya sa isa pang unang wika (Tagalog).
Mixed Bilingguwal ang mga magulang. May mga sektor din sa lipunan ang bilingguwal. Nasasanay ang bata sa pagpapalit-palit na wi ka.
Multilingguwalismo tumutukoy sa kakayahan ng isang indibiduwal na makapagsalita at mak aunawa ng iba’t ibang wika •
Bakit kailangan ang MTB-MLE? (Mother Tongue Based Multilinggual Education) Ayon sa UNESCO (2003) Upang tugunan ang suliranin sa pagiging eksklusibo ng edukasyon para sa iilan Uri ng edukasyong mataas ang kalidad at may pagpapahalaga sa katutubong kultura at wika ng mag-aaral • •
Sa Pilipinas… Ipinatupad ang multilingguwal na edukasyon sa pamamagitan ng Department of Education Order 16, s. 2012 (Guidelines on the Impleme ntation of the MTB-MLE •
Mga Layunin Pagpapaunlad ng wika tungo sa matatag na edukasyon at habambuhay na pagkatuto Kognitibong pag-unlad na may pokus sa higher order thinking skills (HOTS) Akademikong pag-unlad na maghahanda sa mga mag-aaral na paghusayin ang kakayahan sa iba’t ibang larangan ng pagkatuto Pag-unlad ng kamalayang sosyo-kultural na magpapayabong sa pagpapahalaga at pagmamalaki ng mag-aaral sa kanyang pinagmulang kultura at wika. • • •
•
Barayti at Rehistro ng Wika Ang pagkakaroon ng barayti ng wika ay ipinapaliwanag ng teoryang sosyolinggwistik na na pinagbatayan ng ideya ng pagiging heterogenous ng wika. Ayon sa teoryang ito, nag-uugat ang mga barayti ng wika sa pagkakaiba-iba ng mga indibidwal at grupo, maging ng kani-kanilang tirahan, interes, gawain, pinag-aralan atbp. •
•
Dayalek o Diyalekto Barayti ng wikang nalilikha ng dimensyong heograpiko. Wikain Ginagamit sa isang partikular na rehiyon, lalawigan o pook, malaki man o maliit. Makikilala rin sa punto o tono at sa etruktura ng pangungusap • • • •
Sosyolek barayting nabubuo batay sa dimensyong sosyal. sosyal na barayti ng wika dahil nakabatay ito sa mga pangkat panlipunan. • •
•
•
Makikilala ang iba’t ibang barayti nito sa pagkak aroon ng kakaibang rehistro na tangi sa pangkat na gumagamit ng wika. Maaari ring may okupasyunal (occupational) na rehistro
Jargon • •
mga tanging bokabularyo ng isang partikular na pangkat ng gawain Kung minsan, ang mga jargon ng isang larangan ay may kakaibang kahulugan sa karaniwan o sa ibang larangan.
Halimbawa mouse (Computer, Zoology) strike (Sports, Labor Law) race (Sports, Sociology operation (Medicine, Military) accent (Language, Interior Design) • • • • •
Idyolek • •
Bawat isa ay may kani-kaniyang paraan ng paggamit ng wika. dayalek na personal sa isang nagsasalita
Salik • •
Kalidad (quality) ng boses Katangiang pisikal ng isang tao
Homogenous at Heterogenous na Wika tumutukoy sa pagkakaroon ng iisang porma o standard na anyo nito o kaya ay pagkakaroon ng iba’t ibang porma o barayti •
Homogenous Nagmula sa salitang Griyego na homogenes homo- na nangangahulugan ng uri o klase Genos – kaangkan o kalahi Nangangahulugang isang klase mula sa iisang lahi o angkan tumutukoy sa pagkakaroon ng iisang anyo o katangian ng wika • • • • •
Heterogenous pagkakaiba-iba ng uri at katangian ng isang wika iba’t ibang konsepto ng dayalektal na baryasyon sa wika English, Tagalog • • •
Lingguwistikong Komunidad Isang termino sa sosyolingguwistiks na tumutukoy sa isang grupo ng mga taong gumagamit ng iisang uri ng barayti ng wika at nagkakaunawaan sa mga tiyak na patakaran o mga alituntunin sa paggamit ng wika. •
•
Gayon din, nagkakasundo ang mga miyembro ng lingguwistikong komunidad sa kahulugan ng wika at interpretasyon nito, maging ang kontekstong kultural na kaakibat nito.
Una at Ikalawang Wika Katutubong wika Mother tongue Wikang natutuhan at ginamit ng isang tao simula pagkapanganak hanggang sa panahon kung kailan lubos nang nauunawan nauunawan at nagagamit ng tao ang nasabing wika. Sa ibang lipunan, tinutukoy ang katutubong wika o mother tongue bilang wika ng isang etnolingguwistikong grupong kinabibilangan ng isang tao at hindi ang unang natutuhang wika. • • •
•
Ano ang maituturing na unang unang wika? Unang Wika Natutuhan sa mga magulang Natutuhan, kanino pa man ito natutuhan Mas dominanteng wikang gamit ng isang tao sa kaniyang buhay Unang wika ng isang bayan o bansa Wikang pinakamadalas gamitin ng isang tao sa pakikipagtalastasan Wikang mas gustong gamitin ng isang tao Ayon kay Clark (2009), ang pangunahing saysay ng pagkatuto ng unang wika ay upang gawing bahagi ang isang bata ng isang pamayanan na nagkakaintindihan sa isang wika. • • • • • • •
Ano ang dalawang antas antas ng hirap ang pinagdaraanan pinagdaraanan ng isang sanggol sanggol na natututong magsalita? magsalita? Konseptuwal pagsubok na maintindihan ang ideyang kinakatawan ng isang salita •
Pormal •
pagsubok na maunawaan ang mga tuntuning pangwika o magamit ang mga ito nang tama
Ikalawang Wika wikang natutuhan at ginagamit ng isang tao labas pa sa kanyang unang wika Hindi katutubong wika para sa tagapagsalita ngunit isang wikang ginagamit din sa lokalidad ng taong nagsasalita. tumutukoy sa isang wikang inaral lamang ngu nit hindi ginagamit o sinasalita sa lokalidad ng taong nag-aaral nito • •
•
Tatlong Paraan ng Pagkatuto ng Ikalawang Wika Impormal na Pagkatuto Nagaganap sa likas na kapaligiran •
Pormal na Pagkatuto ang organisadong pag-aaral ng wikang nagaganap sa paaralan •
Magkahalong Pagkatuto kapwa gumagamit ng likas at pormal na mga paraan sa pagkatuto ng ikalawang wika •
Wikang Pambansa sama-samang itinataguyod ng mamamayan sa isang bansa upang magsilbing simbulo ng kanilang pagkakakilanlan Filipino ang pambansang wika ng Pilipinas. tumutukoy sa isang wikang ginagamit nang pasalita at pasulat ng mga mamamayan ng isang bansa (Meriam-Webster Dictionary) nag-iisang wikang ginagamit batay sa kultura ng lipunan. nagiging batayan ng identidad o pagkakakilanlan ng grupo ng taong gumagamit nito. Sa Pilipinas, Filipino ang de jure at de facto na pambansang wika ng bansa. •
• •
• • •
De Jure • • •
Sapagkat legal at naaayon sa batas na Filipino ang pambansang wika. Tinitiyak ng ating konstitusyon ang pagkakaroon at pagpapaunlad ng isang pambansang wika. 1987 Konstitusyon Artikulo XIV, Seksyon 6-9
De Facto Aktuwal itong ginagamit at tinatanggap ng m ayorya (nakararami) ng mamamayang Pilipino. •
Wikang Panturo nakabatay sa pangkalahatang polisiya sa wika at programa sa edukasyon ng isang bansa wikang ginagamit na midyum o daluyan ng pagtuturo at pagkatuto sa sistema ng edukasyon Wikang ginagamit ng guro upang magturo sa mga mag-aaral. Bilingual Education Policy (BEP) 1987 Bilang pagtupad sa mandato ng Konstitusyong 1987 Pangunahing nilalaman ng polisiyang pangwikang ito ang paggamit ng Filipino at Ingles bilang wikang panturo. 2009, Mother Tongue-Based Multilingual Education (MTB MLE) nagbibigay-diin sa paggamit ng mga katutubong wika bilang unang wika ng mga mag-aaral na wikang panturo sa sistema ng edukasyon sa Pilipinas • • • • • •
• •
Wikang Opisyal wikang itinalaga ng tiyak na institusyon para maging wikang opisyal ng pakikipagtalastasan o pakikipagtransaksyon wikang itinatadhana ng batas bilang wikang gagamitin/ginagamit sa mga opisyal na komunikasyon ng gobyerno wikang kadalasang ginagamit sa mga opisyal na dokumento na may kinalaman sa korte, lehislatura at pangkalahatang pamamahala sa gobyerno, maging sa sistema ng edukasyon •
•
•