1.0
Konsep Darurat dan Subversif
Menurut Kamus Dewan edisi keempat, darurat merupakan fenomena yang menghalalkan tindakan luar biasa diambil untuk mengatasinya. 1 Darurat juga merupakan kesukaran yang mendesak, mencemaskan atau kritikal
disebabkan
krisis
seperti
kekurangan
makanan,
kecaman,
bencana, konflik dan peperangan. Walau bagaimanapun, konsep darurat ini telah ditaksir dalam pelbagai perspektif oleh ahli sarjana mengikut kepakaran masing-masing. Menurut pandangan Tun Mohamad Salleh Abas, pakar undang-undang misalnya berpendapat bahawa darurat dianggap sebagai keadaan yang tidak aman dan berbahaya sehingga menggugat kestabilan ekonomi, iklim politik dan sistem sosial negara. 2 Keadaan tidak aman ini biasanya berpunca daripada pertikaian politik antara pihak tertentu, bencana alam yang teruk, berlaku rusuhan, ketenteraman awam yang dicabar oleh pihak tertentu dan kegiatan subversif.3 Subversif pula merupakan gerakan yang bertujuan untuk melemahkan atau menghancurkan sesebuah kerajaan, agama atau sistem ekonomi sesebuah
negara.
Kegiatan
subversif
ini
biasanya
dilakukan
oleh
1 Kamus Dewan Edisi Keempat (2007). Dewan Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur. Hlm. 316. 2 Mohd. Salleh Abas (1997). Prinsip Perlembagaan dan Pemerintahan di Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Mohd. Hlm. 327. 3 Abdul Aziz Bari (2001). Perlembagaan Malaysia Asas-Asas Dan Masalah. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Hlm. 192. 0
pemberontak secara sulit dengan cara menyebarkan hasutan atau mengenakan serangan.4 Antara contoh subversif di Malaysia adalah kegiatan komunis pada era 40-an lalu yang bergiat di dalam hutan dan melancarkan serangan menentang kerajaan British. Semasa keadaan darurat ini berlaku, kerajaan dan pemerintah sesebuah negara adalah pihak yang berkuasa mengawalnya. Pemerintah yang akan mengambil peranan dengan mengisytiharkan darurat tersebut serta mewujudkan undang-undang darurat yang kadangkala boleh melampai ketetapan dalam perlembagaan negara. Konsep darurat ini adalah sah dan diiktiraf dalam sistem undang-undang semua negara. Oleh itu, undang-undang darurat yang digubal akan dikuatkuasakan ketika berlaku darurat sahaja dan tamat apabila darurat berakhir. Selain daripada negara Malaysia, terdapat negara lain yang menyediakan peruntukan mengenai perisytiharan darurat dalam perlembagaan mereka seperti India, Amerika Syarikat dan juga United Kingdom. Walaupun negara tersebut tidak mempunyai perlembagaan bertulis, tetapi terdapat suatu akta iaitu Akta Parlimen yang memberi kuasa kepada pihak pemerintah untuk mengisytiharkan darurat sekiranya berlaku sesuatu situasi yang boleh mengancam keselamatan dan ketenteraman negara. Tempoh berlangsungnya darurat pula akan ditentukan oleh pemerintah negara tersebut dan pemerintah juga boleh mengisytiharkan darurat lebih awal sebelum kejadian yang diragukan berlaku. Oleh yang demikian kuasa pemerintah sangat penting semasa menangani darurat dan mereka berhak menentukan hukuman kepada mereka yang bersalah mengikut ketetapan undang-undang. 2.0 Darurat dan Subversif dalam Perlembagaan
4 Kamus Dewan Edisi Keempat (2007). Hlm. 1531. 1
Hal ehwal yang berkaitan dengan subversif dan darurat terkandung dalam Perlembagaan persekutuan. Menerusi Perkara 149, parlimen diberi kuasa dalam menentang perbuatan subversif, keganasan dan jenayah yang memudaratkan orang awam. Mengikut Perkara 149 (1), Parlimen boleh mengambil tindakan terhadap mereka yang menyebabkan keganasan, menyebarkan hasutan, membangkitkan perasaan tidak setia terhadap Yang di-Pertuan Agong atau mana-mana Kerajaan di dalam Persekutuan dan
menimbulkan
sentimen
perkauman
sehingga
memudaratkan
ketenteraman awam. Tindakan yang dikenakan di bawah kuasa parlimen ini tidak terikat dengan hal hak asasi manusia dalam Perkara 5, 9, 10 atau 13 yakni kebebasan diri, kebebasan bersuara, kebebasan bergerak dan kebebasan memiliki harta.5 Manakala undang-undang berkaitan dengan darurat pula termaktub dalam Perkara 150 yang mengandungi 9 Fasal. Mengikut Perkara 150 (1), apabila berlaku sesuatu konflik yang boleh menggugat keselamatan awam dan menjejaskan ekonomi berlaku, maka Yang di-Pertuan Agong (YDPA)
boleh
mengeluarkan
suatu
Proklamasi
Darurat
dan
mengisytiharkannya di seluruh persekutuan atau di sesetengah kawasan yang terlibat.6 Keutamaan ini diberikan kepada YDPA sebagai ketua agama dan ketua negara. Hal ini jelas termaktub dalam Perkara 32, yang menyebut YDPA sebagai ketua negara dan ketua Pemerintah Tertinggi Angkatan Bersenjata, seperti yang diperuntukkan dalam Perkara 41. Oleh itu, kuasa mengisytiharkan darurat terletak pada Yang di-Pertua Agong
5 Undang-undang Malaysia: Perlembagaan Persekutuan Malaysia, pindaan 2006. Hlm. 163-164. 6 Ibid. Hlm. 166. 2
dan darurat akan diisytiharkan apabila wujudnya ancaman dari aspek keselamatan, bencana atau wabak penyakit. Pengisytiharan darurat ini boleh dibuat awal sebelum kejadian yang mengancamkan tersebut berlaku atau YDPA melihat kejadian yang dibimbangkan bakal berlaku. Hal ini termaktub dalam Fasal (2). Oleh itu, darurat boleh diisytiharkan sama ada sebelum atau selepas kejadian demi langkah pemulihan. Selain itu, menurut Perkara 150 (2A) YDPA boleh mengisytiharkan darurat dengan sebab yang berbeza–berbeza atas darurat yang akan diisytiharkan atau yang telah diisytiharkan. Keadaan ini mempunyai banyak makna, Pada masa darurat itu, bukan sahaja parlimen berkuasa membuat akta darurat, tetapi YDPA juga mempunyai kuasa untuk membuat undang-undang darurat yang dinamakan ordinan. Hal ini termasuk dalam Perkara 150 (2B).7 Sesuatu ordinan yang dimasyhurkan tersebut setaraf dengan Akta yang dikeluarkan oleh parlimen dan berkuat kuasa secara sah dengan tiga syarat. a) Perisytiharan
darurat
dikeluarkan
pada
masa
parlimen
tidak
bersidang. b) Yang di-Pertua Agong dengan seberapa segera yang boleh telah memanggil Parlimen bersidang dan ordinan itu dibuat sementara menanti Parlimen bersidang. c) Yang di-Pertuan Agong berpuas hati bahawa ordinan itu dibuat kerana tindakan segera terhadap darurat itu dikehendaki.
8
Perkara 150 (3) pula menyatakan bahawa ordinan yang dibuat YDPA perlu dibentangkan di dalam dua dewan parlimen untuk mengesahkan atau membatalkan
perisytiharan
itu.
Namun
begitu,
jika
parlimen
7 Ibid. Hlm. 166. 8 Mohd. Salleh Abas (1997). Hlm. 356 3
membatalkan perisytiharan itu, YDPA masih lagi boleh mengisytiharkan darurat dengan alasan lain. Oleh itu, kuasa Agong masih ada untuk mengisytiharkan darurat lain.9 Semasa Proklamasi Darurat berkuat kuasa, kuasa eksekutif
masih
wujud dan boleh memberikan arahan kepada kerajaan sesuatu Negeri atau kepada mana-mana pegawai atau pihak berkuasa Negeri itu. Hal ini terkandung dalam Perkara 150 (4). Oleh itu, kuasa mengendalikan darurat ini boleh diberikan kepada badan yang dipercayai seperti Majlis Gerakan (MAGERAN), Majlis Revolusi atau Majlis Perang apabila pihak kerajaan gagal mengawal keadaan. Kuasa tersebut juga diberikan kepada Parlimen. Dalam keadaan stabil, parlimen masih boleh membuat undang-undang mengenai apa-apa perkara yang bersesuaian bagi mengatasi darurat tersebut namun perlu dipersembahkan kepada Yang di-Pertuan Agong untuk diperkenankan olehnya. Hai ini termaktub dalam Perkara 150 (5) dan hal ini menunjukkan bahawa semasa darurat, undang-undang yang dibuat di parlimen tidak terhad kepada bidang kuasanya yang biasa sahaja.10 Mengikut perkara 150 (6) pula, mana-mana peruntukan dalam akta parlimen yang diluluskan sebagai undang-undang darurat tidak dianggap batal walaupun bertentangan dengan perlembagaan kecuali bertentangan dengan
perkara
berkaitan
dengan
agama,
adat
istiadat
Melayu,
bumiputera Sabah dan Sarawak, kewarganegaraan atau bahasa. (Perkara 150 (6A). Setakat ini tiada lagi hujah yang dikemukakan menunjukkan bahawa akta parlimen berkaitan darurat boleh terbatal sebaliknya Akta 9 Ibid. 10 Ibid. Hlm. 353. 4
Darurat yang dibuat oleh Parlimen boleh meminda perlembagaan Negeri misalnya yang berlaku di Sarawak pada 1966 dan Kelantan pada 1977. Dalam Perkara 150 (7), sesuatu ordinan darurat itu diberikan nafas selama enam bulan lagi untuk berkuat kuasa selepas dari tarikh tamat darurat itu. Selepas daripada tempoh itu, ordinan dan peraturan itu, tidak akan berkuat kuasa lagi. Sungguhpun banyak syarat yang menjadi prinsip semasa darurat dilakukan, perisytiharan darurat oleh YDPA tidak boleh dipertikaikan oleh mana-mana mahkamah pun. Hal ini termaktub
dalam
Perkara
150
(8A)
dan
Perkara
150
(8B)
pula
menekankan bahawa, tiada mahkamah yang berkuasa untuk melayan atau memutuskan apa-apa permohonan, soal atau prosiding mengenai kesahan perisytiharan yang dibuat YDPA berkaitan dengan tempoh kesinambungan darurat, undang-undang dan operasi darurat. Mengikut Perkara 150 (9),11 Majlis-Majlis Parlimen hendaklah dianggap bersidang walaupun ahli Majlis tersebut hanya berhimpun bersama-sama untuk urusan Majlis itu. 3.0 Peristiwa Darurat di Malaysia. Menurut Salleh Abas, semenjak 1948 lima peristiwa darurat telah diisytiharkan di Malaysia. Tiga daripada peristiwa ini melibatkan seluruh persekutuan manakala dua lagi melibatkan negeri Sarawak dan Kelantan. Daripada kelima-lima perisytiharan tersebut, empat lagi masih belum diisytiharkan batal. Oleh itu, wujud keraguan pakar undang-undang dan pakar perlembagaan dalam isu pembatalan darurat ini.12 11 Undang-undang Malaysia: Perlembagaan Persekutuan Malaysia, pindaan 2006. Hlm. 164. 12 Mohd. Salleh Abas (1997). Hlm. 332. 5
Perisytiharan darurat yang pertama telah dibuat pada tahun 1948 ketika negara sedang berhadapan dengan ancaman komunis dan pada waktu ini, negara masih lagi ditadbir oleh pihak Inggeris. Kemudiannya, Akta Keselamatan Dalam Negeri 1960 (ISA) telah diwujudkan. Selain itu, perisytiharan darurat yang seterusnya pula dibuat pada tahun 1964 apabila Malaysia berhadapan dengan konfrontasi dari Republik Indonesia yang dipimpin oleh Presiden Sukarno. Perisytiharan darurat yang ketiga diisytiharkan pada tahun 1966 yang hanya melibatkan Negeri Sarawak. Kemudiannya perisytiharan keempat berlaku semasa krisis rusuhan kaum pada 13 Mei 1969 dan darurat kelima dibuat pada 1977 berikutan daripada krisis Parti Islam Se Malaysia di Kelantan sehingga menyebabkan penubuhan Kerajaan Ala-Mageran di Kelantan semasa darurat 1977.13 Selepas beberapa bulan pembentukan Persekutuan Tanah Melayu, negara menghadapi suatu ancaman besar iaitu ancaman komunis sehingga menyebabkan kerajaan mengisytiharkan darurat bagi pada 13 Julai 1948. Darurat ini berjalan selama 12 tahun yakni sehingga 1960. Keadaan tidak aman ini berpunca apabila berlakunya kes pembunuhan seramai tiga orang pengurus ladang berbangsa Inggeris di Sungai Siput, Perak pada tahun 1948 oleh tiga orang Cina yang diyakini Parti Komunis Malaya (PKM). Selain itu, banyak lagi keganasan lain yang dilakukan seperti menyerang pekerja-pekerja lombong dan ladang getah tidak menyokong perjuangan PKM, meletupkan keretapi, membunuh orang kampung dan memusnahkan lombong-lombong milik British. Kegiatan PKM ini juga boleh dianggap ganas dan subversif oleh British apabila mereka cuba menghasut masyarakat memberontak menentang British. Antara
kegiatan
PKM
adalah
mempengaruhi
kesatuan
kerja
dan
melancarkan pemogokan secara besar-besaran di Singapura pada bulan Mei 1948 dan pemberontakan secara besar-besaran pada bulan Jun 1948. 13 Abdul Aziz Bari (2001). Hlm. 192. 6
Berikutan daripada itu, Majlis Perundangan negara yang ditadbir oleh British ketika itu telah membuat undang-undang yang membenarkan kerajaan mengambil tindakan bagi mencegah huru-hara darurat tersebut. Oleh itu, satu undang-undang yang bernama Ordinan Peraturan Darurat 1948 telah diluluskan. Maka di bawah peruntukan seksyen 3 ordinan inilah perisytiharan darurat bertarikh 16 Julai 1948 telah dibuat oleh Pesuruhjaya Tinggi Persekutuan Tanah Melayu 14 antara tindakan undangundang yang diambil adalah mengharamkan parti politik yang bersifat radikal dan berhaluan kiri seperti PKM, AWAS, API, PKI dan PKMM. Selain itu, sesiapa yang disyaki terlibat dengan kegiatan komunis akan ditangkap, serta dibuang negeri dan hukuman bunuh akan dibuat untuk sesiapa yang dianggap bersubahat dengan komunis. Perintah Berkurung juga telah dibuat di kawasan yang telah mempunyai pengaruh komunis dan di label sebagai Kawasan Hitam, manakala Kawasan Putih pula adalah kawasan yang terkawal daripada ancaman komunis.15 Melalui kuasa Undang-undang Darurat ini, maka ancaman dari pengganas
komunis
dapat
dibendung
dan
beransur
pulih
setelah
mengambil masa 12 tahun untuk menamakannya. Oleh itu, pada 3 Julai 1961, Ordinan tersebut telah dimansuhkan. 16 Namun begitu, sebahagian daripada sebahagian daripada peraturan yang penting untuk mencegah pengganas
dan
kegiatan
subversif
ini
telah
dikekalkan
dengan
14 Ho Hui Ling (2010). Pembanterasan Komunis di Tanah Melayu. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya.Hlm. 51.
15 Ibid. Hlm. 51. 16 Ibid. Hlm. 227 7
menyerapkannya ke dalam satu akta yang dinamakan Akta Keselamatan Dalam Negeri 1960.17 a) Darurat 1964 Perisytiharan Darurat kedua dibuat oleh YDPA pada 3 September 1964 lebih kurang dua minggu sebelum tarikh Perisytiharan Penubuhan Malaysia. Huru-hara dan keadaan tidak aman telah tercetus apabila Indonesia di bawah pimpinan Presiden Soekarno menentang keras dan mengecam usaha Malaysia membentuk gagasan negara baru atas alasan bahawa Malaysia merupakan satu helah politik yang boleh menggugat kedudukan Indonesia. Sehingga pada Februari 1963, Menteri Luar Indonesia sendiri Dr. Subandrio telah mengisytiharkan dengan rasmi penentangan terhadap pembentukan Malaysia dan mengumumkan konfrontasi terhadap Malaysia dengan slogan ‘Ganyang Malaysia’.18 Oleh itu, askar Indonesia telah dihantar ke Malaysia dan menceroboh di beberapa kawasan seperti Labis Johor, Negeri Sembilan dan Melaka, maka kerajaan telah mengisytiharkan kawasan yang dicerobohi sebagai kawasan keselamatan. Kawasan keselamatan ini bermaksud pegawai keselamatan boleh bertindak bebas membanteras pengganas Indonesia tersebut. Krisis ini memuncak apabila semakin ramai askar Indonesia yang menceroboh dan menghuru-harakan Malaysia sehinggalah Darurat diisytiharkan pada 3 September 1964 oleh YDPA di bawah Perkara 150. Empat hari selepas itu, seluruh Malaysia telah diisytiharkan sebagai kawasan keselamatan dan parlimen telah bersidang untuk meluluskan Akta Darurat Kuasa Perlu 1964 bagi mewujudkan undang-undang membanteras penceroboh ini. Selain itu, Akta Keselamatan Dalam Negeri 1960 masih digunakan untuk menentukan tindakan yang perlu diambil ketika itu. Tindakan Indonesia ini juga diikuti oleh Filipina yang juga tidak bersetuju dengan penubuhan Malaysia. Kerajaan Filipina telah membuat tuntutan bagi Sabah pada tahun 1962 hingga 1963 tetapi tuntutan tersebut ditolak 17 Mohd. Salleh Abas (1997). Hlm. 333. 18 Nik Anuar Nik Mahmud (2000). Konfrontasi Malaysia Indonesia. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia. Hlm. 75-77. 8
oleh pihak British. Faktor sejarah ini menimbulkan krisis antara Malaysia dan Filipina. Namun begitu setelah pelbagai usaha perdamaian diambil menerusi ASEAN dan MAPHILINDO, maka Konfrontasi terhadap Malaysia dari tahun 1963 berakhir pada 1966.
19
b) Darurat 1966 Perisytiharan
darurat
yang
ketiga
dibuat
oleh
kerajaan
pada
14
September 1966.20 Perisytiharan ini dibuat bagi menyelesaikan konflik politik di negeri Sarawak yang melibatkan Ketua Menteri Sarawak, Datuk Stephen Kalong Ningkan yang dipecat oleh
Yang Dipertua Negeri
Sarawak, Tun Abang Haji Openg. Kejadian ini juga berpunca apabila beberapa anggota Majlis Negeri Sarawak telah menandatangani sepucuk surat sebagai tanda tidak percaya dan tidak lagi menyokong beliau menjadi Ketua Menteri. Surat tersebut telah dipanjangkan kepada Yang Dipertua Negeri Sarawak. Oleh itu, YDPN Sarawak meminta Datuk Stephen meletakkan jawatan. Malangnya
beliau
enggan
melepaskan
jawatan
itu
sebaliknya
memulakan guaman di Mahkamah Tinggi Kuching atas dakwaan beliau masih menjadi Ketua Menteri yang sah. Oleh itu, Pemangku Hakim Besar Mahkamah Tinggi Kuching Tun Harley ketika itu mendakwa bahawa mengikut Perlembagaan Sarawak, YDPN tiada hak untuk memecat jawatan Ketua Menteri melainkan setelah mendapat undi tidak percaya dan diluluskan oleh Majlis Negeri.21 Oleh itu, konflik mula timbul apabila 19 Ibid. Hlm. 239. 20 Mohd. Salleh Abas (1997). Hlm. 334 21 9
Datuk Stephen yang berkuasa memanggil Majlis bersidang, enggan memanggil Majlis Negeri Sarawak untuk bersidang dan mendengar pendapat ahli majlis tentang penerimaan mereka terhadap beliau. Oleh itu, undi tidak percaya tidak dapat diluluskan dan pertikaian ini berterusan. Sehubungan dengan itu, kerajaan persekutuan telah mengisytiharkan darurat di Sarawak sahaja supaya membolehkan parlimen menggubal perlembagaan
Sarawak
buat
sementara
waktu
dengan
pindaan
membolehkan Speaker Majlis Negeri Sarawak memanggil persidangan Majlis tersebut. Oleh itu, Akta Darurat (Perlembagaan Persekutuan dan Perlembagaan Sarawak, 1966 telah diisytiharkan. Oleh itu, Majlis boleh bersidang
dan
membuang
undi
tidak
percaya
kepada
beliau.
Kemudiannya YDPN Sarawak memecat Datuk Stephen dan melantik Tawi Sli sebagai Ketua Menteri Sarawak. c)
Darurat 1969
Peristiwa 13 Mei pada tahun 1969 merupakan kemuncak kepada konflik etnik Melayu dan Cina di Malaysia sehingga menimbulkan rusuhan kaum. Tragedi berdarah ini telah mengakibatkan kehilangan nyawa seramai hampir 116 orang, 455 orang cedera, 39 orang hilang dan 9,143 ditahan.22 Peristiwa ini juga dikatakan mempunyai kaitan yang rapat dengan
"Pilihan Raya Umum 1969" yang disuntik dengan semangat
perkauman.23 Ibid. 22 Abdul Rahman Ibrahim (2011). 13 Mei 1969 di Kuala Lumpur. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Hlm. 91. 23 Ibid. Hlm. 70. 10
Semasa kempen Pilihan Raya 1969 tersebut, calon-calon pilihan raya serta
ahli-ahli
politik
dari
kalangan
parti
pembangkang,
telah
membangkitkan soal-soal Bangsa Malaysia, Bahasa Kebangsaan (Bahasa Melayu), kedudukan istimewa orang Melayu sebagai (Bumiputera) dan hak kerakyatan orang bukan Melayu. Isu sensitiviti itu dibangkitkan demi kepentingan politik mereka dan demi meraih undi daripada masyarakat khususnya daripada mereka yang berbangsa Cina. Selepas tamat sesi mengundi, keputusan Pilihanraya Umum 1969 menunjukkan bahawa Parti Perikatan yang dianggotai oleh (UMNOMCA-MIC) gagal memperoleh majoriti 2/3 di parlimen, tetapi masih berjaya membentuk kerajaan persekutuan melalui majoriti mudah. Sementara itu, Parti Gerakan Rakyat Malaysia (Gerakan), Parti Tindakan Demokratik (DAP) dan Parti Progresif Rakyat (PPP) sebagai pembangkang telah memenangi 25 buah kerusi dalam Dewan Rakyat manakala PAS menang 12 kerusi. Pihak pembangkang yang memperoleh pencapaian cemerlang dalam pilihanraya itu telah meraikan kemenangan mereka pada 11 Mei 1969 dengan membuat perarakan. Perarakan tersebut sebenarnya tidak bermotif untuk menimbulkan isu perkauman. Namun terdapat segelintir peserta mengeluarkan slogan sensitif berkenaan isu perkauman semasa mengadakan perarakan di jalan-jalan raya di sekitar Kuala Lumpur. Perarakan turut dijalankan pada 12 Mei 1969 di mana kaum Cina berarak menerusi kawasan Melayu, melontar penghinaan misalnya membawa penyapu tanda menyapu keluar orang Melayu dari Kuala Lumpur. Sebagai tanda membalas perbuatan ini, perarakan meraikan kemenangan UMNO pun dijalankan pada, 13 Mei 1969. Perarakan ini membawa pertempuran kaum Melayu dan kaum Cina di Kampung Baru sehingga melibatkan pembunuhan.
11
Ketegangan ini berlarutan sehingga menjelang 16 Mei 1969 dan tidak dapat dikawal di sesetengah kawasan di Selangor. Rentetan daripada itu, YDPA atas nasihat jemaah menteri telah mengisytiharkan darurat pada 14 Mei 1969.
24
ketika itu kerana Pilihan raya
Oleh kerana parlimen masih belum wujud Umum masih belum tamat, maka YDPA
telah membuat 77 Ordinan Darurat yang meliputi perkara-perkara yang berkaitan dengan konflik tersebut. Antara Ordinan yang penting adalah No. 1 dan No. 2 yang menyebut bahawa sistem jemaah menteri tidak digunakan sementara waktu sebaliknya kuasa memerintah negara diserahkan kepada Pengarah MAGERAN (Majlis Gerakan Negara) yakni Tun Abdul Razak yang akan mengendalikan konflik rusuhan ini.
Oleh itu
MAGERAN telah menjalankan pelbagai langkah ke arah perpaduan sehingga ketegangan ini dapat mengawal api perkauman.25 Oleh itu, pada 20 Februari 1971, Parlimen telah kembali bersidang semula dan pemerintahan cara MAGERAN telah ditamatkan. Beberapa ordinan darurat telah di batalkan oleh YDPA tetapi Ordinan Darurat No. 1 yang memberi kuasa kepada YDPA untuk membuat bermacam peraturan semasa darurat termasuklah membicarakan kes jenayah yang melibatkan hal ehwal keselamatan dalam negeri telah dikekalkan.
d)
Darurat 1977
24 Ibid. Hlm. 108. 25 Mohd. Salleh Abas (1997). Hlm. 336. 12
Perisytiharan darurat kelima oleh YDPA telah dibuat pada 8 November 1977. Darurat ini diisytiharkan bagi menyelesaikan konflik politik di Kelantan yang diperintah oleh Parti PAS ketika itu. Krisis ini hampir sama seperti yang berlaku di Sarawak. Konflik ini bermula apabila anggota PAS meminta Datuk Haji Mohd. Nasir meletakkan jawatannya sebagai Menteri Besar Kelantan ketika itu tetapi beliau enggan berbuat demikian. Oleh itu, Majlis Undangan Negeri Kelantan yang dianggotai oleh 15 orang ahli telah membuang undi tidak percaya kepada beliau. Sehubungan dengan peristiwa pemecatan ini, sekelompok penyokong beliau tidak berpuas hati dan menimbulkan rusuhan. Terdapat dua kelompok yang berkonflik ketika itu yakni penyokong beliau dan penolak beliau. Konflik ini menyebabkan kerosakan
harta
benda.
Bagi
mengawal
keadaan
YDPA
telah
mengisytiharkan darurat sementara Parlimen mengeluarkan Akta Darurat Kelantan 1977.26 Perlembagaan Negeri Kelantan juga telah dipinda dengan mengalihkan pemerintahan Negeri Kelantan daripada Menteri Besar kepada pegawai yang diberi gelaran Pengarah Kerajaan ketika itu. Pegawai tersebut telah diberi kuasa membuat peraturan yang berpatutan bagi memerintah Kelantan sementara menunggu Pilihanraya diadakan pada 1978. Selepas itu, akta ini telah dimansuhkan dan perlembagaan negeri berjalan seperti sediakala. 4.0
Cabaran
Terhadap
27
Darurat
dan
Permasalahannya
dalam
Perlembagaan Malaysia. Menurut Mohd Salleh Abas, keputusan mahkamah berkaitan dengan undang-undang darurat di Malaysia telah menerima pelbagai cabaran dan 26 Ibid. Hlm. 339. 27 Ibid. 13
tentangan mengenai sah dan tidak sahnya darurat itu. Selain itu, terdapat pertikaian berkaitan dengan penamatan perisytiharan darurat yang dikatakan belum diisytiharkan tamat dan kononnya negara masih dalam darurat juga menjadi isu kepada ahli perundangan negara. Selain itu, permasalahan lain juga timbul seperti pertentangan pendapat terhadap peruntukan dalam perlembagaan dalam Perkara 150 itu sendiri. Makna setiap
fasal
itu
dinilai
secara
berbeza
oleh
ahli
perundangan.
Permasalahan yang dinyatakan di atas sedikit sebanyak memberi implikasi kepada sistem perundangan negara.
Oleh itu beberapa kes
berkaitan dengan darurat ini telah dibicarakan di mahkamah antaranya adalah seperti kes Stephen Kalong Ningkan lwn Kerajaan Malaysia. Kes darurat di Sarawak yang melibatkan Stephen Kalong Ningkan lwn Kerajaan Malaysia telah mendapat perhatian ramai pengamal perundangan negara. Stephen Kalong Ningkan yang tidak berpuas hati dengan pemecatan beliau telah mencabar perisytiharan darurat tersebut dengan mendakwa bahawa wujud in fraudem legis dan ultra vires yang menjadikan darurat itu tidak sah.
28
untuk
pula
dihakimi.
Majlis
Privy
Oleh itu, kes ini dibawa ke Majlis Privy menghukumkan
bahawa
YDPA
mengisytiharkan darurat berserta niat tidak baik. 29 Berikutan daripada itu, ramai
pihak
yang
menganggap
tindakan
ini
tidak
wajar
kerana
perisytiharan ini sepatutnya menunjukkan bahawa Baginda telah berpuas hati atas keputusan itu. Oleh itu perisytiharan ini tidak boleh dihukum dan
28 In fraudem legis adalah penipuan undang-undang dan ultra vires bermakna di luar bidang kuasa. Dua istilah ini merupakan hujah Stephen untuk melayakkan kes beliau dihakimi. Cadangan ini telah diberikan oleh Majlis Privy supaya membolehkan kes ini dibicarakan di mahkamah. Selanjutnya dalam Muhd Salleh Abas. Hlm. 348. 29 Ibid. 14
mahkamah juga tidak boleh membuat semakan sama ada persekutuan layak meminda perlembagaan negeri atau tidak. Namun begitu, keputusan mahkamah membuktikan bahawa cabaran ini tidak berjaya kerana pihak pencabar gagal membuktikan bahawa kerajaan menggunakan kuasa darurat sebagai helah untuk mengambil alih pentadbiran negeri tersebut.30 Walaupun pada hakikatnya Perkara 150 menyebut bahawa perisytiharan darurat tidak boleh dipersoalkan di mahkamah namun mengikut kes Stephen ini, perisytiharan ini boleh disemak jika terdapat bukti yang menunjukkan perisytiharan ini dibuat dengan niat yang tidak jujur dan YDPA telah menerima nasihat yang salah daripada Jemaah Menteri.
31
Hal ini disokong oleh Hakim H.T Ong yang
mendakwa bahawa kes ini boleh dirayu jika terdapat salah guna yang boleh dibuktikan oleh perayu.32 Selain isu di Sarawak, pengamal perundangan turut mencabar perisytiharan darurat 1969. Terdapat pelbagai konflik yang dikemukakan dalam isu darurat ini. Menurut Mohd Salleh Abas, terdapat banyak kes mahkamah berkaitan dengan isu ini misalnya kes Lim Woon Chong & Anor lwn Public Prosecutor,
perisytiharan darurat 1969 telah dicabar
sebagai tidak sah kerana hanya dibentangkan dalam Dewan Rakyat sahaja. Padahal dalam Perkara 150 menghendaki bahawa perisytiharan ini dibuat di dalam dua Dewan Parlimen. Oleh itu, mahkamah telah memutuskan bahawa mengikut jurubahasa Parlimen dan ucapan diraja 30 Abdul Aziz Bari (2001). Hlm. 195. 31 Mohd. Salleh Abas (1997). Hlm. 348. 32 Ibid. 15
yang dibuat pada 20 februari 1971, perisytiharan ini telah dibentangkan di dewan negara. Oleh itu, cabaran tersebut tidak dapat dilaksanakan.33 Selain itu, kes lain yang bersangkutan dengan konflik perlembagaan ini berlaku dalam kes Eng Keock Cheng lwn Public Prosecutor. Peraturan darurat di bawah Akta Darurat (Kuasa Perlu) 1964 telah dicabar sebagai tidak sah kerana menyalahi Perkara 8 perlembagaan. Mengikut seksyen 2(4) Akta ini, peraturan adalah sah walaupun bertentangan dengan undang-undang bertulis dalam akta lain. Dengan ini kuasa YDPA telah digunakan
sepenuhnya
dalam
kes
membuat
Peraturan
Darurat
(Perbicaraan Jenayah) 1964 berkenaan dengan perbicaraan terhadap orang yang mempunyai senjata api di bawah seksyen 57 dan 58 Akta Keselamatan Dalam Negeri
hendaklah dijalankan di hadapan seorang
hakim tanpa juri. Manakala perbicaraan yang dilakukan mengikut prosedur di bawah Kanun Peraturan Jenayah tidak dibenarkan. Oleh itu mahkamah telah memutuskan bahawa salah faham ini tidak menjejaskan kesahan Akta Darurat (Kuasa Perlu) 1964.34 Selain salah faham terhadap peruntukan sah dan tidak sahnya Akta Darurat, timbul juga isu berkaitan dengan penamatan darurat. Mengikut Perkara 150 fasal (3) darurat tamat apabila perisytiharan ditarik balik oleh YDPA atau dibatalkan oleh Parlimen menerusi satu rumusan yang diluluskan oleh dua dewan parlimen. Namun begitu, terdapat beberapa perisytiharan yang belum di tarik balik. Oleh itu, pengamal undangundang mengemukakan hujah berkenaan dengan pembatalan darurat ini. Antaranya adalah dalam kes Johnson Tan Han Seng lwn Public Prosecutor. Pembela telah mendakwa bahawa perisytiharan darurat 1969 dengan 33 Ibid. Hlm. 352. 34 Ibid. Hlm. 335. 16
sendirinya telah terbatal disebabkan keadaan sudah berubah. Negara bukan dalam huru-hara atau berada dalam rusuhan lagi. Dengan tamatnya perisytiharan ini maka dengan sendirinya Ordinan No. 1 yang dibuat 1969 hilang kuasanya. Oleh itu segala peraturan bawah ordinan ini tidak sah. Pendapat ini juga disokong oleh Hakim Datuk Harun Hashim tetapi beliau sendiri tidak dapat menyatakan siapakah yang boleh menentukan keadaan itu benar-benar sudah berubah. Oleh sebab tiada ukuran yang boleh digunakan untuk menentukan bilakah layaknya tamat darurat itu, maka kes ini tidak dapat diadili.35 Teori
yang
menamatkan
mengatakan darurat
tidak
bahawa
keadaan
relevan
kerana
yang
berubah
mempunyai
akan
beberapa
kelemahan seperti siapakah yang layak menentukan sama ada keadaan dah berubah atau belum? jika menurut Salleh Abas, hal berkaitan dengan darurat ini urusan parlimen dan di bawah kuasa YDPA. Oleh itu, mahkamah tidak boleh mencampuri urusan selain kehakiman. Persoalan kedua pula berkenaan dengan tempoh berakhirnya kuasa ordinan. Tarikh tamat darurat penting untuk menentukan enam bulan selepas itu kuasa ordinan akan hilang seperti yang termaktub dalam Perkara 150 (7) Ordinan Darurat diberi masa 6 bulan untuk berkuat kuasa selepas perisytiharan
tarikh
tamat
darurat.
Oleh
itu
segala
kes
tentang
penamatan darurat ditolak Mahkamah.36 Sehubungan dengan itu, banyak pertikaian yang wujud semasa pelaksanaan
Darurat
ini.
Sungguhpun
kuasa
darurat
tidak
boleh
dibicarakan di mahkamah, namun Majlis Privy ketika itu masih mendengar hujah pendakwa bagi menamatkan salah faham dalam peruntukan 35 Ibid. Hlm. 341. 36 Ibid. Hlm. 358. 17
Perkara 150 itu. Oleh itu, daripada banyak kes yang disebutkan itu tidak sedikit pun dapat menafikan kuasa darurat yang telah dibuat oleh pemerintah atas penilaian yang termaktub dalam Perkara 150 tersebut. 5.0 Rumusan. Konsep darurat tidak terbatas kepada kekerasan yang melibatkan penggunaan senjata api dan rusuhan sahaja tetapi justifikasi untuk darurat ini lebih luas lagi meliputi krisis politik, krisis ekonomi, bencana alam, kekurangan makanan dan masalah penyakit yang mudah merebak dan tidak terkawal. Apabila keadaan ini berlaku maka, pemerintah mempunyai kuasa khas seperti yang terkandung dalam Perkara 149 dan Perkara 150. Kuasa ini sah di sisi undang-undang bagi mengatasi keadaan yang terlalu sukar atau tidak terkawal, walaupun terpaksa mengabaikan hak asasi manusia seperti hak bersuara, hak berhimpun dan hak bergerak dalam perlembagaan. Sungguhpun undang-undang ini tidak terbatas semasa darurat, pemerintah tidak boleh meletakkan suasana darurat tanpa mengikut hasrat perlembagaan. Misalnya, undang-undang darurat hanya diguna pakai apabila berlakunya perkara yang kritikal dan mendesak sahaja agar salah guna kuasa tidak berlaku. Hal ini telah dinyatakan dalam Laporan Suruhanjaya Perlembagaan Persekutuan pada 1948. 37 Dari hal itu, menurut penilaian Mohd Salleh Abas, semua darurat yang diisytiharkan setakat ini adalah difikirkan patut dan tidak terkeluar dari had yang dihasratkan oleh Suruhanjaya Perlembagaan Reid. Setakat ini, terdapat lima peristiwa perisytiharan darurat telah diisytiharkan yakni perisytiharan darurat pada tahun 1948, perisytiharan darurat pada tahun 1964, perisytiharan pada tahun 1966, perisytiharan 37 Ibid. Hlm. 340. 18
pada 13 Mei 1969 dan terakhir pada 1977 berikutan daripada krisis Parti Islam Se Malaysia di Kelantan.
Bibliograf Abdul Aziz Bari (2001). Perlembagaan Malaysia Asas-Asas Dan Masalah. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Mohd. Salleh Abas (1997). Prinsip Perlembagaan Dan Pemerintahan Di Malaysia . Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Ho, Hui Ling (2010). Pembanterasan Komunis di Tanah Melayu. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya. Nik Anuar Nik Mahmud (2000). Konfrontasi Malaysia Indonesia. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia. Undang-undang Malaysia: Perlembagaan Persekutuan Malaysia, pindaan 2006. Abdul Rahman Ibrahim (2011). 13 Mei 1969 di Kuala Lumpur. Lumpur: Dewan
Kuala
Bahasa dan Pustaka.
19
