NACIZAM I FAŠIZAM

NACIZAM I FAŠIZAM -Vodič kroz dve različito slične ideologije-

POJAM FAŠIZMA Fašizam je oblik vladavine koji ističe naciju i rasu iznad pojedinca i koristi nasilje i moderne tehnike propagande i cenzure za prisilno potiskivanje političke opozicije. To je državno uređenje koje radikalno ograničava ljudska prava radi veće stabilnosti i bržeg napretka. Naziv potiče od lat. reči fascio – svežanj pruća sa sekirom u sredini, simbol centralističke vlasti u rimskom carstvu. Značenje ovog simbola je sledeće: jedan prut/pojedinac je slab i beznačajan, ali ako je vezan u snop/zajednicu sa ostalim prutovima/pojedincima, onda snop/zajednica postaje nesalomiv. Takođe, snop je mnogo jači nego sam zbir prutova. Sekira u snopu takođe ima prilično jasno značenje. Ona deluje kao da ujedinjuje prutove u taj snop i ako neki od prutova/pojedinac "štrči" odnosno ako je neki pojedinac "nepodoban", sekira/državna vlast je tu da ga "potkrati"/eliminiše. Fašizam je generički pojam koji označava ideologije, političke pokrete i organizacije kao i vladavinske pokrete koji su po svojoj funkciji, te metodama političkog delovanja srodni italijanskom fašizmu. Fašizam, zagovara uspostavljanje zajednice kao uslova i oblika prevladavanja krize. Posebno se koristi kao sinonim sa izrazom nacizam. Pokret su činili mali kapitalisti, niži činovnici i srednje klase, ali je imao i veliku podršku u seoskim područjima među seljacima i farmerima. Kao politicki i ekonomski ustav u Italiji kombinovao je elemente korporativizma,totalitizma,nacionalizma i antikomunizma. Protivi se komunizmu, konzervatizmu, demokratiji, individualizmu, liberalizmu, materijalizmu, pacifizmu i političkom pluralizmu. Osnovna načela fašizma su: •

Država kao apsolut /država je po prirodi superiorna pojedincima (pojedinci postoje zbog države a ne obratno)

•

Svi resursi stvoreni sudjelovanjem pojedinaca u zajednici se promatraju kao dužnost pojedinaca da služe državi – entitetu značajnijem od zbroja svih njegovih dijelova 1

•

Stoga su sva privatna poduzeća državna poduzeća, a postojanje države je jedina dužnost pojedinca

POČETAK FAŠIZMA U početku Italijanski fašizam je bio neka kombinacija nacionalizma i sindikalizma, pa je svoje pripadnike regrutovao iz redova ekstremnih sledbenika obe struje. Pokret je osnovan 1919g. Kao osnivač uzima se B. Mussolini, koji je u početku svog delovanja bio vatreni socijalista. Tako je, 1914g. zastupao stanovište, da Italija u sukobu koji je upravo izbio mora ostati neutralna, da bi nekoliko meseci kasnije kada je primio mito od Francuske osnovao list “Popolo d’Italia“ i u njemu zastupa i brani politiku, koja je išla za tim, da Italija uđe u rat na strani Atante. Za naziv novog pokreta upotrebljava reč “fascio“ (snop ili svežanj pruća sa sekirom u sredini), to je ujedno i simbol pokreta i izražava povezanost njihovih pripadnika. U to doba Mussolini je još propovedao republikanizam, antiklerikalizam, “socijallističke mere“ oporezivanja bogataša i sl. i fašizam, kao kasnije i nemački nacionalizamsocijalizam, ima svoj koren u dubokoj ekonomskoj krizi, kroz koju je Italija prošla posle Prvog svetskog rata. KRIZA Još za vreme rata osećala se kriza, naime došlo je do pada industrijske proizvodnje, a nakon završetka rata takvoj tendenciji opadanja pridružile su se i druge grane koe je konjunktura, izazvana ratom i potrebama vojske i fronta, održavala u životu. Krizu u industrijskoj proizvodnji pratilo je u stopu opadanje spoljnotrgovinske razmene, zapravo ratom opterećena i oslabljena italijanska privreda nije bila u stanju da na stranim tržištima izdrži oštru konkurenciju sa ostalim snažnim, kapitalističkim, državama. Osiromašene ratom i nezadovoljne opštim stanjem u društvu mase prožima duh revolucionalizma: štrajkovi radnika su bili na dnevnom redu! Radnici su okupirali fabrike i izgledalo je, sudeći po raspoloženju masa, da se zemlja nalazi pred revolucijom. I siromašni seljaci, posebno oni sa juga, bili su isto tako nezadovoljni. Njih su zajedničkim snagama izrabljivali Crkva, vlasnici i država. Sa druge strane ni Italijanska buržoazija nije imala razloga da bude zadovoljna, razume se iz drugog ugla. Ona je bila ogorčena zato što je Italijanska vlada u toku rata došla u još veću finansijsku i ekonomsku zavisnost prema Sad, Britaniji i Franncuskoj i zbog toga što Saveznici na Konferenciji mira u Parizu nisu udovoljili njenim imperijalističkim zahtevima prema Africi, Bliskom istoku i Balkanu. 2

POLITIČKE PARTIJE U parlamentu 1921 g. liberali su prestavljali većinu, ali to je bila stranka sa zastarelim programom, kojojj se čitava politička mudrost sastojala u izigravanju jednog političkog protivnika drugim. Socijalisti, po snazi druga stranka, prestavljali su skup raznorodnih elemenata, a vođe su im bile povezane sa buržoazijom. Katolici, odani papi i politički zavisni od direktive Vatikana, svojom politikom su utrli put fažizmu. Sve te partije nisu bile u stanju da obrazuju stabilnu vladu koja bi dala nekih rezultata, dok je nezadovoljstvo u masama raslo i bilo pokretački motiv budućih zbivanja. Haos, koji je iz dana u dan bio sve veći, spretno je iskoristila Mussolinijeva fašistička organizacija, koja je tada u parlamentu prestavlja minornu snagu sa svoja 23 poslanika. DOLAZAK MUSOLINIJA NA VLAST Oslanjajući se na snage domaće reakcije, zastrašene porastom revolucionarnog raspoloženja širokih masa, Mussolini je postajao sve agresivniji. Vlada je počela da naoružava fašističke odrede oružjem iz vojnih magacina kao buduće čuvare poretka, prestarašena sve većim nezadovoljstvom masa. Čak je stavila na raspolaganju Mussoliniju demobilizovane oficire, da preuzmu komandu nad fašističkim odredima. U tim prilikama ojačani, fašisti napadaju svoje političke protivnike, maltretirajući i samo stanovništvo. Tako je Mussolini postao potpuno siguran u podršku buržoazije, uveren u nemoć italijanskih građanskih stranaka, a ohrabren pasivnošću državnog aparata, u prvom redu vojske i policije. Uspešnom propagandom i demagogijom, bogatom narazniovrsnijim ‘’socijalističkim’’ obećanjima siromašnim slojevima, Mussolini je, prikazujući se kao čovek jake volje i “čvrste ruke“, privukao ka sebi deo seljaštva I sitnu buržoaziju. Socijalisti su proglasili, bez predhodnih najava, 1. Avgusta 1922. generalni štrajk, izbacujući na svetlost dana ideje o političkim slobodama. Mussolini odgovara formiranjem fašističkih odreda za odlučnu bitku. Budući da je bio slabo pripremljen štrajk doživljava propast. Duče 24. oktobra upućuje ultimatum premijeru Luigiju Facti, koji nekoliko dana kasnije podnosi ostavku, pa 28. oktobra fašisti preuzimaju “marš na Rim“. Tih dana je izvršena prava mala invazija na Rim, naime 50000 fašista preplavljuje prestonicu, dok kralj Vittorio Emanuele III upućuje poruku Mussoliniju da mu poverava mandate za sastav vlade. Tako Mussolini stiže na vlast i osniva koalicionu vladu, u kojoj su samo četiri člana bili fašisti.

3

MUSOLINIJEVA SPOLJNA POLITIKA Fašizam je zagovarao politiku ekspanzije. U unutrašnjoj politici išao je u etapama: postepeno je lomio otpor građanskih stranaka i na taj način je slabio opoziciju. Raspuštajući sindikalne organizacije na njihovom mestu osniva fašističke organizacije koje su se služile terorom, ukidajući korak po korak demokratske slobode građanstva. Mussolini je smišljeno išao za tim, da, jačajući svoj položaj i autoritet, uvede fašističku diktaturu što mu je i uspelo. Osnovao je fašističku miliciju, u kojoj su se njeni pripadnici zaklinjali na vernost Mussoliniju, povećavajući stajaću vojsku jačao je svoj politički aparat kojim se uspešno služio. Posle ubistva socijaliste Matteottija, koje je izazvalo gnušanje čitavog tadašnjeg sveta, socijalisti napuštaju parlament a Mussolini u potpunosti preuzima vlast uvodeći diktaturu fašističke stranke. Tako je Italija postal prva fašistička zemlja u Evropi. Mussolini je sarađivao sa tzv Zapadnim demokratijama, ali do prekida saradnje dolazi kada je Mussolini započeo invaziju Etiopije. Iako je Liga naroda izglasala sankcije protiv protiv Italije, do sankcija, koje bi zaista sprečile Mussolinijev poduhvat, nije došlo, tako da je fašistička Italija prilično lako osvojila Etiopiju. Zbog politike sankcija Mussolini je prišao Berlinu, das a njim nastavi uspešnu imperijalnu politiku osvajanja. Intervenisao je, zajedno sa Hitlerom, u španskom građanskom ratu na strain generala Franca. Kad je Hitler, provodeći svoje planove, poveo rat protiv Poljske, Mussolini tada nije sledio Hitlera nego je ostao dosledan u stavu očekivanja “s puškom k nozi“. Kad mu se u maju 1940. Činilo, da je Francuska potučena – misleći da je krajnje vreme da pređe otvoreno na stranu Trećeg Reicha – nagovestio je rat Francuskoj i Velikoj Britaniji , uveren da će obe vrlo brzo kapitulirati. Francuska vlada je zatražila i dobila primirje, ali Velika Britanija nije popustila i rat se nastavio velikom žestinom. Kad je Hitler uputio Nemačke snage u Rumuniji, Mussolini napada Grčku želeći na taj način da proširi svoje imperijalističke težnje na celom Balkanu. POJAM NACIZMA Termin “nacionalizam” dolazi od francuske reči “nationalisme” što znači narodnjaštvo, ljubav prema svom narodu, rodoljublje, narodni egoizam, i pojavljuje se relativno kasno, tek 1812. godine.

4

Nacizam, ili nacional-socijalizam je fašistički pokret u Nemačkoj između dva rata, kojim je rukovodila Nemačka nacional-socijalistička radnička stranka sa Hitlerom na čelu. Nacionalsocijalizam je pokret koji istovremeno hoće da ostvari nacionalne ideale, tj. da povrati ugled Nemačkoj i od nje ponovo stvori moćnu državu, i socijalizam, shvaćen na poseban način. Nacisti su smatrali da je arijevska rasa jedina čista rasa na svetu i da su Germani, posebno Nemci, bolji od ostalih arijevaca. Jedan od najmonstruoznijih planova nacista je bio plan za potpuno pročišćenje rase i nacije, uništavanjem svih drugih rasa i nacija koje su “prljave”, a na prvom mestu Jevreja, Slovena i Roma. Ključni simbol nacizma predstavlja kukasti krst (svastika, ruski: kolovrat),drevno i kontroverzno obeležje koje svoje poreklo datira iz doba neolita. U izvornom značenju, svastika je predstavljala simbol sreće i blagostanja i bila je poznata u budizmu i hinduizmu, a bila je prisutna i u mnogim indijskim hramovima tokom ceremonija venčanja i ostalim religijskim svečanostima i proslavama.Pojam Kukastog krsta svi pamte kao simbol nacizma ,ali ovja znak ima drevno poreklo I duboko religijsko znacenje. Simbol je sunca I putanje koju ono pravi,predstavlja najviseg Boga,moc, srecu i zivotnu snagu. POJAVA NACIZMA U NEMAČKOJ Adolf Hitler je Nacističku stranku osnovao 1919. godine u Nürnbergu. To je bila stranka koja je okupljala najsiromašnije slojeve građana i politički je bila izrazito desničarski opredijeljena. Hitler je Nijemce privlačio idejom stvaranja Velike Njemačke. Hitler i nacizam pojavili su se iz nekoliko razloga. Glavni razlog bile su posljedice Prvog svjetskog rata. Nacisti traže poništenje Versajskog mirovnog sporazuma. Smatraju da Njemačka nije trebala potpisati taj sporazum i da se treba posvetiti Francuskoj i Velikoj Britaniji. Drugi razlog bili su pokušaji socijalističke revolucije jer su nacisti bili antikomunisti. Hitler komuniste optužuje za sve najgore što se događalo u Njemačkoj. Oni su krivi za gospodarski slom i gospodarsku krizu, čak i za poraz u Prvom svjetskom ratu.

5

IDEJA VELIKE NJEMAČKE I ARIJEVSKE RASE Hitler je govorio o potrebi stvaranja Velike Njemačke koja bi se pružala od sjevera Francuske do Urala i u kojoj će živjeti svi Nijemci. Ideja se zasnivala na načelu da gdje god živi i jedan Nijemac treba biti Njemačka. Na taj način Hitler je izrazio težnju za osvajanjem. (Velika Njemačka nije trebala običnim Nijemcima nego oligarhiji.). Hitler je u svoj program unio i rasističke ideje o čistoj nordijskoj ili arijevskoj rasi koja je predviđena da vlada svijetom. Svi ostali narodi su manje vrijedni i predodređeni su da služe Nijemcima. Hitler je zastupao i antisemitizam ili antižidovstvo. Nacisti smatraju da se trebaju istrijebiti svi Židovi jer u Njemačkoj živi jako puno Židova i oni spadaju u sloj najbogatijih ljudi. (Među njemačkim Židovima ima čitav niz ljudi koji su bili značajni njemački umjetnici, književnici… jer su ih roditelji mogli školovati.) Hitler je znao da mu treba novac da bi došao na vlast i znao je da antisemitizmom mogao doći do židovskog novca i njime se doći na vlast u Njemačkoj. Nacisti su isto tako i protiv bilo kakvog demokratskog sustava – antidemokrati. Hitler se zauzima za isto načelo vladanja kao i Mussolini – jedna država, jedan narod, jedan vođa. POKUŠAJ DRŽAVNOG UDARA Hitler je odmah nakon osnivanja stranke osnovao tajna vojna udruženja – SA ili Sturmabteilung, a kasnije i SS ili Stutzstaffel. Pomoću njih je 1923. godine pokušao izvršiti državni udar. Nacisti su promarširali Münchenom. Međutim, socijaldemokrati koji su još uvijek na vlasti u Njemačkoj poslali su policiju koja je slomila ustanak. Hitler je uhićen i sudilo mu se u Nürnbergu gdje je i osnovao nacističku stranku. Osuđen je na 5 godina zatvora, no pušten je već 1925. godine. U zatvoru je Hitler napisao svoju knjigu Mein Kampf u kojoj je razradio nacističku ideologiju. USPON NACIZMA Brzo nakon Hitlerova izlaska iz zatvora došlo je do Velike gospodarske krize. Sve građanske stranke bile su bespomoćne. Nitko nije moga ništa učiniti i to je iskoristio Hitler. Nacisti su počeli govoriti da su oni jedini koji mogu spasiti Njemačku. 6

Nacističku stranku je jako brzo prepoznao krupni kapital odnosno financijska oligarhija. Na jednom mitingu Hitler se sastao sa vlasnicima njemačkih tvornica. Na tom sastanku jedan poduzetnik je uzviknuo Heil Hitler! i to je postao nacistički pozdrav. HITLEROV DOLAZAK NA VLAST Tijekom Velike gospodarske krize svaki čas se mijenjala njemačka vlada. Izbori koji su se održavali od 1929. do 1932. godine pokazali su da komunisti dobivaju sve više pristaša, a s druge strane i nacisti dobivaju sve više pristaša. Na zadnjim izborima u jesen 1932. godine pokazao se da je Njemačka oštro podijeljena na ljevicu i desnicu. Nacisti su imali oslonac u financijskoj oligarhiji i osvojili su 11.800.000 glasova. Socijaldemokrati su osvojili 7.200.000 glasova, a komunisti 5.900.000 glasova. Hitler i Nacistička stranka bili su pobjednici izbora, a socijaldemokrati i komunisti mogli su mu se suprotstaviti samo zajedno, no te dvije strane nisu u dobrim odnosima još od oružanog sukoba iz 1919. godine. Hitler je odmah u siječnju 1933. godine postao predsjednik njemačke vlade. U Njemačkoj je još postojao parlament, ali je Hitler u prvih 6 mjeseci uspostavio potpunu diktaturu. Imao je SS i SA jedinice, a uspostavio je i tajnu policiju – Gestapo – koja je odgovarala samo njemu. SS-ovci su po Hitlerovu naređenju 1933. godine podmetnuli požar u parlamentu. Zastupnici se nakon požara više nisu imali gdje sastati, a za požar su optuženi komunisti. Sud je otkrio da komunisti nisu imali ništa s tim, ali nacistima su optužbe bile dovoljne da podignu hajku na komuniste. Hitler je zato počeo osnivati koncentracijske logore za komuniste. Hitler je ubrzo, nakon smrti njemačkog predsjednika Hindenburga, postao i predsjednik Republike pa je dobio i zapovijedanje nad vojskom. Budući da parlamenta više nije bili, Hitler je lagano ukinuo demokraciju i zabranio sve političke stranke osim Nacističke. Novi parlament Hitler je sazvao u Potsdamu gdje su sahranjivani njemački carevi još od srednjeg vijeka. Mogli su doći samo nacisti jer su ostale stranke bile zabranjene. Taj parlament je prenio svu svoju vlast na Hitlera i nakon toga je Hitler preuzeo naziv führer i u Potsdamu proglasio osnivanje Trećeg Reicha. 1934. godine u Njemačkoj je zavladala potpuna nacistička diktatura. 7

OBNOVA VOJSKE I POVRAT ODUZETIH POKRAJINA Hitler je 1934. godine obnovio čitavu vojsku – sve redove – od pješaka do mornarice. Do savršenstva je doveo pješačku vojsku, a zaostajao je u brodogradnji. Nije bilo vremena za dugotrajno ulaganje u mornaricu i zato je počeo ulagati u proizvodnju vojnih aviona. Njemačka vojska je iste godine kad je osnovana istjerala Francuze iz njemačkih pokrajina Saar i zapadnog Porajnja koje su Francuzi zauzeli kao ratnu odštetu. Područje Saara vraćeno je 1934. tako što je izveden plebiscit. Stanovnici su pitani gdje žele živjeti – u Francuskoj ili Njemačkoj, i izjasnili su se za Njemačku. Tamo je došla njemačka vojska i francuska uprava se morala povući. Ista stvar se sljedeće godine dogodila u zapadnom Porajnju. OSOBINE NACIZMA Fašizam ima svoju predistoriju. Kao reakcija na ideje prosvetiteljstva pojavila su se u 18. veku prva shvatanja (na primer rase, nacije), koja su kasnije mogla da budu iskorišćena u fašizmu. Po nekima je u Francuskoj revoluciji bilo osnova, ne samo za razvoj kasnijih demokratskih, već i za razvoj kasnijih totalitarnih pokreta. Fašisti i nacisti nisu priznavali vezu sa idejama 1789. godine, ni sa Pariskom Komunom 1871, ali im je revolucionarno nasilje bilo vrlo blisko. Posle 1848. godine, revolucije su se u Evropi događale samo u državama poraženim u ratu. Među gubitnicima se javljala i težnja za revanšom. Socijalističke ideje nisu spajane samo sa internacionalizmom, već od kraja 19. veka sve češće i sa nacionalizmom. U periodu imperijalizma, klasne suprotnosti su se prenele i na međunarodni plan. Države, koje su htele da isprave „nepravdu“, morale su da budu organizovane na poseban način. Karl Šmit, koji je imao nacističku člansku kartu, ali pokušavao da trezveno promisli prilike u svetu, predviđao je dvadesetih godina 20. veka da će preživeti samo države Slobodu javnog izražavanja mišljenja, fašisti su umeli da iskoriste za masovno pridobijanje pristalica. zasnovane na vanrednom stanju. Partije levice Zapada su u 20. veku više puta ustuknule pred fašizmom. Tomas Man je smatrao da je, fašizam sveprisutna bolest vremena, a „ponosno poslušni Nemci“ su lako oboleli. Fašisti su smatrali da naciju treba očistiti od bolesnika i ''izdajnika'', odnosno od onih koji se ne slažu s fašizmom. Nacisti su imali programe za stvaranje zdrave nacije. Oni su otkrili naciji njene unutrašnje i spoljašnje neprijatelje: intelektualce, masone, 8

Jevreje, Cigane, Slovene, homoseksualce, komuniste. Neprijatelji su „jačali“ jedinstvo nacije. Verovatno se fašizam vezivao za naciju, a ne recimo za klasu ili religiju, jer je samo nacija mogla da mu pribavi dovoljnu „masu“. Fašizam nije bio usamljen u tom oslanjanju na naciju. Bilo je mišljenja da su pokretači fašizma u građanskom društvu bili oni koji nisu bili u stanju da izdrže konkurenciju, oni koji su loše prošli i smatrali da je to neopravdano i da društvo treba promeniti i graditi na mnogo čvršćoj osnovi i uz jače okvire. Hitler je otvoreno pisao da vođa nije onaj koji zna, već onaj koji ume da pridobije. Fašistički vođi su bili majstori dvostruke igre. Prikazivali su se kao glasnogovornici nezadovoljne mase, ali su umeli tu masu da drže na uzdi. Nemački nacionalizam je rano spojen ne samo s antisemitizmom, već i s militarizmom. Nacisti su odbacili konzervativizam, jer nije uspeo da koncentriše narodnu snagu. Liberalizam je smatran opasnom bolešću. Cilj teorije više nije bilo saznanje, već priznanje vrednosti nacizma. Očekivalo se da doktrinu prati nešto nalik religijskom uverenju. Verovalo se da će pomoću jedinstva naroda biti prevaziđene sve klasne suprotnosti. Nacisti su sebe nazivali ''narodni drugovi'' (Volksgenossen), a ne partijski drugovi. Hitlerova prošlost je predstavljana kao izraz spoja raznih delova društva. DRUŠTVO NEMAČKE ZA VREME NACIZMA U školama su predavali članovi nacionalsocijalističkog prosvetnog udruženja (Nazionalsozialisticher Lehrbund), čiji je vođa Hans Šlem poručivao da budućnost kontroliše onaj koji pridobije omladinu. Samo 5% nastavnika bilo je van udruženja. Proslavljan je ''dan mladosti carstva'' (Reichsjugendtag). Omladina je u organizaciji ''Hitlerova mladež'' (Hitler-Jugend, skraćeno HJ) vaspitavana da bespogovorno sledi uputstva i žrtvuje se ako to od nje zatraže. Mnogi mladi su bili naklonjeni HJ, jer tu nije insistirano na učenju. Milioni tako ''vaspitanih'' skončali su na raznim ratištima. U osnovi nacističkog plana bili su uvećanje profita, naoružavanje i osvajanje. Nacistička propaganda je govorila o ''privrednom čudu'' (Wirtschaftswunder). Nije potpuno lagala. Proizvedena su jeftina ''narodna kola'' (Volkswagen), a preduzeće iz Volfsburga i danas radi pod tim imenom.

9

Pokrenuti su veliki javni radovi. U prvih pet godina nacizma veliki broj nezaposlenih je dobio posao. Cene su pale za 15-35 %, ali su nadnice ostale niske, niže nego u sličnim zemljama, što je omogućilo velike profite i obezbedilo podršku kapitalista novoj vlasti. Kapitalisti su proglašeni ''vođama preduzeća''. NACIZAM PRE I ZA VREME DRUGOG SVETSKOG RATA Kada je krenuo u nadiranje, popustljivost protivnika mu je u početku pomogla da raširi državne granice. Nije bio spreman da stane. ''Danas Nemačka, sutra svet.'' Na kraju se preračunao. Smatrao je, da Francuska i Engleska neće ni zbog Poljske zagaziti u rat. Objava rata ga je iznenadila. Početak rata su Nemci dočekali s oduševljenjem. Spaljivanje knjiga odmah je osuđeno u celom svetu. Uništavanje Jevreja, Slovena, komunista, svet dugo nije hteo da vidi ili je to prećutno odobravao. Pseudonaučna ideja rase lako je povezana s nacističkom ideologijom. ''Viša rasa'', kojoj je potrebno širenje ''životnog prostora'', izgledala je kao dovoljan razlog imperijalističke politike. ''Krv i zemlja'' proglašeni su temeljom nemačke istorije. Proklamovano je, da je jedinstvena ''narodna zajednica'' (Volksgemeinschaft) ispred pojedinca. Ljudi su navođeni na zajedništvo na razne načine. Zimi je prikupljana pomoć i organizovani su dobrotvorni obedi. I Hitler je prikazivan kako se sa saradnicima hrani iz istog lonca. I brak je bio pod prismotrom i smatran je neprirodnim ako bi supruga bila više od tri godine starija od muža. Gaulajter (Gauleiter - predvodnik oblasti) Štrajher je poručivao Nemicama ''Nikada ne budite dame, ostanite nemačke žene i majke''. Gebels je tvrdio da je misija žene da bude lepa i da rađa. Nacistički slogan za ženu je bio KKK (''Kinder, Kirche, Küche‘‘ - deca, crkva, kuhinja). Smatrano je, da zajednica mora da bude potpuno zdrava. Hitler je predlagao 1929. godine, da u Nemačkoj, kao u staroj Sparti, budu odmah ubijena novorođenčad koja ne zadovoljavaju najviše zdravstvene standarde. Jula 1933. godine, donet je zakon o sterilisanju mentalno bolesnih, onih sa naslednim ili neizlečivim bolestima, zatim onih fizički deformisanih i onih koji ne mogu da se oslobode alkohola. U prve tri godine primene zakona sterilisano je 170.000 osoba.

10

Insistirano je, da zajednica mora da bude očišćena od stranih elemenata (17% bankara, 17% advokata, 10% lekara su u Nemačkoj bili Jevreji). Od 1. aprila 1933. godine bojkotovane su jevrejske radnje. U noći između 9. i 10. novembra 1938. godine (''kristalnoj noći'') zapaljene su jevrejske sinagoge i razlupane jevrejske radnje. Gebels je 1939. godine zabranio upotrebu termina ''antisemitizam'' i preporučio termine ''odbrana od Jevreja'' i ''suprotstavljanje Jevrejima''. U oktobru 1939. godine počelo je deportovanje Jevreja na istok, jer je ostvarenje ''plana'' Ministarstva inostranih poslova o iseljavanju evropskih Jevreja na Madagaskar bilo sprečeno ratom. U decembru 1941. godine počele su da rade gasne komore. Sprovođenje ''konačnog rešenja'' (Endlösung) ‚‘jevrejskog problema‘‘ imalo je šifrovan naziv ‚‘Operacija Rajnhard‘‘ (Operation Reinhard), možda po imenu SS-ovca Hajdriha koji je nadgledao izvršenje. Hitler je optuživao Jevreje za sva zla tokom istorije. Smatrao je da Jevreji uvek parazitski žive na tuđem prostoru. Po Hitleru su Jevreji nasledno bolesni i asocijalni. Oni šire korupciju, kriminal, haos i homoseksualnost. U drugom periodu nacisti nisu obezbeđivali vlast samo pomoću državnog aparata i nasilja partije i već i propagandom. Hitler je dugo uspevao da se predstavi inostranstvu kao čovek mira. Propaganda je ipak bila pre svega usmerena prema Nemcima. Po Hitleru, ona ima veliki zadatak da se probije do srca mase, da bi je moralno preobrazila. Pakt o nenapadanju, koji su 1939. godine potpisali Ribentrop i Molotov, propaganda nije mnogo objašnjavala. Većina Nemaca smatrala je da će Nemačka ipak morati da zarati sa Sovjetskim Savezom. Tvrdilo se kako se na istočnom frontu vodi borba za ''ujedinjenu Evropu'', za pobedu vrednosti zapadne kulture. Posle 1942. godine problem je bio kako sakriti stvarnu situaciju na frontu. Govorilo se o ''herojskoj smrti'' hiljada Nemaca koji su svojom žrtvom sudbinski povezale sve Nemce. Donekle je prihvaćen Čerčilov pristup propagandi da teškoće ne treba skrivati. Nemcima je poručeno da je alternativa ''totalni rat ili totalno uništenje''. Svi Nemci nisu u sebi podržavali naciste i ne može se govoriti o njihovoj kolektivnoj krivici, ali pravog otpora u Nemačkoj nije bilo. Priče o ''beloj ruži'' i atentatu na Hitlera nisu dovoljan protivteg dvanaestogodišnjem pokornom izvršavanju svih nacističkih naređenja.

11

NACIZAM I FAŠIZAM: SLIĆNOSTI I RAZLIKE Nacizam je blizak fašizmu i često se poredi sa njim, djelimično i zbog vojno-političke alijanse između fašističke Italije (1923-1943.) i nacističke Njemačke prije i tokom Drugog svjetskog rata. Međutim, te dvije ideologije se razlikuju i trebale bi se posmatrati kao srodne, ali sa dovoljno razlika da bi bile posebni faktori. Jedna od najvažnijih razlika između te dvije ideologije je ta da je italijanski fašizam kao osnovu imao državu na prvom mjestu, dok je kod nacista to bio njemački narod, definisan svojom rasnom dimenzijom. Njemačka, germanska rasa je po njihovom ubjeđenju superiorna drugim rasama i kao takva bi se trebala širiti na štetu ostalih! LITERATURA: •

Vladimir Dimitrijević, Nacizam za neupućene, URL: http://www.srpskilist.net/istorijski-osvrt/nacizam-za-neupucene

•

Nepoznat autor, Pojava nacizma u Nemačkoj, 20. januar 2008. godine, URL: http://www.australis.bloger.index.hr/post/pojava-nacizma-u-njemackoj/622461.aspx

•

Nepoznat autor, Nacizam, 18. april 2013. godine, URL: http://bs.wikipedia.org/wiki/Nacizam

•

Branko Milić, Fašizam Benita Musolinija, 27. oktobar 2011. godine, URL: http://pulse.rs/fasizam-b-mussolinija/

•

Prof. dr. Boško Telebaković, Osobine nacizma, 22. decembar 2010. godine, URL: http://www.fpn.bg.ac.rs/wp-content/uploads/2010/05/9-Prof.-dr-Bo%C5%A1koTelebakovi%C4%87-Osobine-nacizma.pdf

•

Prof. dr. sc. Anđelko Milardović, Fašizam i nacionalsocijalizam, 18. decembar 2007. godine, URL: http://www.cpi.hr/download/links/hr/10709.ppt

•

Učenici: Luka Cvetković, Aleksandar Milinković, Lazar Denkov, Fašizam, URL: http://s3.amazonaws.com/ppt-download/random-120529091722-phpapp02.ppt? response-contentdisposition=attachment&Signature=K2O70nVqeUjxw0x7nLdzq19SjDo %3D&Expires=1367949573&AWSAccessKeyId=AKIAIW74DRRRQSO4NIKA

•

Nikola Krstić, Pojam i oblici nacionalizma, 24. avgust 2010. godine, URL: http://www.differentia-nis.org/teorija/pojam-i-oblici-nacionalizma

•

Nepoznat autor, Međunarodni nacistički i fašistički simboli, 10. april 2010. godine, URL: http://gorannecin.rs/medunarodni-nacisticki-i-fasisticki-simboli/ 12

13