Антологија СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Антологија СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Радоје Домановић
МРТВО МОРЕ
„Антологија српске књижевности“ је пројекат дигитализације класичних дела српске књижевности Учитељског факултета Универзитета у Београду и компаније !"#$%$&'( )ије дозвољено комерцијално копирање и дистри*уирање овог издања дела+ )осиоци пројекта не преузимају одговорност за могу,е гре-ке+ .во дигитално издање дозвољава уписивање коментара/ додавање или *рисање делова текста+ )осиоци пројекта не одговарају за преправке и дистри*уцију измењених дела+ .ригинално издање дела налази се на 0е* сајту 111+2%3+#%+ 4556+
Антологија СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Радоје Домановић
Мртво море Садржај СТРАДИЈА ........................... ............. ............................ ............................ ............................ ............................ ............................ ............................ ............................ ............................ ....................... ............. .... 2 ВОЂА......... ВОЂА.................... ...................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ....................... ............. 64 МРТВО МРТВО МОРЕ ..................... ............................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ....................................... ............................. 75 ДАНГА ..................... ............................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ...................... ..................... ..................... ..................... .................. ........ 100
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
МРТВО МОРЕ
МРТВО МОРЕ
7
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
89:А;<=А
У
једној #тарој $%и&и 'итао #ам '(дн( )ри'(* а враг +и га &нао от$(д
мени та $%ига и& не$ог #ме,ног времена ( $оме је +ило много #ло+одо(мни- &а$она. а нимало #ло+оде* држали #е говори и )и#але $%иге о )ривреди. а ни$о ни,та није #ејао* /ела &ем0а )ретр)ана моралним )о($ама. а морала није +ило* ( #ва$ој $(ћи )(н таван логи$а. ал1 )амети није +ило* на #ва$ом $ора$( говорило #е о ,тед%и и +лаго#та%( &ем0е. а ра#и)ало #е на #ве #тране. а #ва$и &елена, и нит$ов могао је #е+и $()ити &а не$оли$о гро,а тит(л(2 3вели$и народни родо0(+45 Пи#а/ те '(дне )ри'е. )(тни$ +ележа$а 6,та ли м( је тај #а#тав. #трого (&ев. )о литерарним о+ли/има. не &нам ни #ам. а ни#ам -тео ни #тр('%а$е )итати. јер +и и они. +е& #ва$е #(м%е. )о (твр7еном на,ем #р)#$ом о+и'ај(. ()(тили тај )редмет на ми,0е%е о),тој #едни/и Ка#а/ионог #(да5 8&гред +(ди ре'ено. то је ле) о+и'ај5 По#таве #е л(ди $оји морај( ми#лити )о &вани'ној д(жно#ти. )а $вит )о#ла. и #ви о#тали #ер+е#9555 Елем. )и#а/ те '(дне )ри'е. одно#но )(тни- +ележа$а. ова$о )о'и%е2 3Педе#ет година #вога живота )ровео #ам #амо ( )(това%( )о #вет(5 Видео #ам много градова. много #ела. много &ема0а. многе л(де и народе. али ме ни,та толи$о није &а'(дило $ао једно мало )леме. ( једном дивном. )итомом )редел(5 "а ћ( вам )ри'ати о том #рећном )лемен(. иа$о (на)ред &нам да ми ни$о живи неће веровати. ни #ада Нити и$ад )о#ле моје #мрти. а$о $оме до7е ово до р($( те (,'ита5554 :ерет не$и 'и'а. те ме +а, тим #војим )о'ет$ом нагна да #твар )ро'итам до $раја. а $ад #ам већ )ро'итао. -оћ( да )ре)ри'ам и др(гима5 да не +и#те #матрали да ва# овим наговарам на 'ита%е. ево одма-. ( #амом )о'ет$(. наји#$реније и&јав0(јем да није вредно 'итати. и да 'и'а 6тај )и#а/. ,та ли је;9 лаже #ве ,то је )ри'ао* али. &а дивно '(До. ја ли'но вер(јем ( т( %егов( лаж $ао ( највећ( и#тин(5 Ево $а$о он да0е )ри'а5 Пре 'итавог ве$а мој је ота/ те,$о ра%ен и &аро+0ен ( рат(. а &атим одведен ( т(7ин( и& #воје домовине. где #е о)ет ожени девој$ом ро+и%ом. #војом &ем0а$и%ом5 8 Том +ра$( до+ије мене. а $ад ми +е,е једва девет година. он (мре5 Он ми много )ри'а,е о #војој )о#тој+ини. о ј(на/има и вели$им $ара$терима $ојима $и)ти на,а &ем0а. о вели$ом родо0(+0( и о $рвавим ратовима &а #ло+од(. о врлинама и )о,те%(. о вели$ом )ожртвова%( &а #)а# &ем0е. где #е #ве. )а и живот. )рилаже на олтар ота<+ине5 При'а,е ми #лавн( и вите,$( )ро,ло#т на,ег народа. а на #амрти о#тави ми аманет2 3Син$о. мени #мрт не даде да (мрем ( мојој милој ота<+ини. #(д+а ми не даде да ми $о#ти )рими она #вета &ем0а $ој( #ам $рв0( #војом ната)ао да +и #ло+одна могла +ити5 Не#рећна #(д+ина моја не даде ми да ме. )ре него о'и #$ло)им.
МРТВО МОРЕ
4
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
огреј( &ра/и #ло+оде ( мојој милој )о#тој+ини5 Али. )ро#та $рв моја. јер ће ти &ра/и #ло+оде о+а#јати те+е. #ине мој* о+а#јаће ва#. де/( на,(5 По7и. #ин$о. )о0(+и т( #вет( &ем0( $ад ногом #т()и, на %(. иди и воли је. а &нај да #( вели$а дела наме%ена тој вите,$ој &ем0и и на,ем народ(* иди и. на )оно# о/а #вога. на до+ро ()отре+и #ло+од(. а не &а+орави да је т( &ем0( оро#ила и моја $рв. $рв о/а твога. $ао ,то је ве$овима ро#ила )леменита $рв вите,$и- и #лавни- )радедова твоји-5553 Код ти- ре'и ота/ ме &агрли и )о0(+и. и %егове #(&е )о$а)а,е )о моме 'ел(5 = По7и. #ин$о. не$ ти >ог555 С том недовр,еном ре'ени/ом и&да-н( мој до+ри ота/5 Није )ро,ло ни ме#е/ дана )о #мрти %еговој. а ја #е # тор+ом о рамен( и ,та)ом ( р(/и $ренем ( +ели #вет да тражим #вој( #лавн( домовин(5 Педе#ет година #ам )(товао )о т(7ини. )о ,иро$ом #вет(. али не наи7о- нигде на &ем0( ни нали$ оној вите,$ој &ем0и о $ојој ми толи$о )(та ота/ )ри'а,е5 Али. тражећи домовин( мој(. наи7ем на интере#антн( &ем0( и 0(де. о 'ем( ћ( вам. ево. )ри'ати5 Дан лет%и5 С(н/е )ри)е$ло да мо&а$ )роври. од #илне &а)аре 'и#то о#ећам вртоглави/(* не,то ми &(ји ( (,има. же7 да ме (мори. а )оглед (моран. те једва гледам5 ?ној ме #вега о+лио. )а #е )о &ној( &але)ила )(тна )ра,ина* одело ми )ра,0иво и већ )оа+ано5 Идем (моран. и&немогао. до$ одједном (гледам )реда мном. на )ола 'а#а -ода. где #е +@ли град ,то га две ре$е &а)0(#$(ј(5 Као да о#ети- нов( #наг(. &а+оравим (мор и $лон(ло#т. )а )ож(рим ( )рав/( том град(5 Стигнем до о+але5 Две вели$е ре$е мирно )роти'( и (мивај( #војом водом град#$е +едеме5 Сетим #е да ми је ота/ не,то )ри'ао о једном '(веном град( где #( на,и )ролили #илн( $рв. а $ао $ро&а #ан #е о)оми%ем $а$о ми је говорио да +а, та$о не$а$о и лежи где две ре$е те$( $рај %ега5 Ср/е ми ја$о &а$(/а од (&+(7е%а* #$инем $а)(. и ветар +а, од гора те &ем0е )ирн( и ра#-лади ми &нојаво 'ело5 Подиго- о'и не+(. $ле$о- на $олена. и $ро& #(&е (&ви$нем2 3>оже вели$иA (м(дри ме. )о#л(,ај молитв( #иро'ета $оје #е )от(/а )о ,иро$ом #вет( тражећи домовин( #вој(. тражећи )о#тој+ин( о/а #вогаA5554 = Ветрић и да0е )ири # )лави- )ланина $оје #е виде тамо ( да0ини. а не+о ћ(ти5 3Кажи ми. ти мили ветре ,то д(ва, од ти- )лави- гора. је#( ли то горе домовине моје; Ре/ите ми ви. ре$е миле. да ли #а ти- горди- &идина )оно#ног града #)ирате $рв )реда$а моји-;4 = Све немо. #ве ћ(ти. а мени $ао да не$а #лат$а #л(т%а. не$и тајни гла# вели2
МРТВО МОРЕ
>
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
3То је &ем0а $ој( толи$о тражи,A4 Наједаред. трже ме не$и ,(м5 Крај о+але. мало да0е од мене. (гледам не$ог ри+ара5 Bама/ м( (& о+ал(. а он $р)и мреже5 ?анет #лат$им о#ећа%ем. ни#ам га )ре )риметио5 При7ем томе 'ове$( и на&овем м( +ога5 Он ме )огледа ћ(тећи. )а одма- #$иде )оглед # мене и )род(жи #вој )о#ао5 = Која је ово &ем0а )ре$о воде тамо ,то #е види; = ()итам. а #ав тре)ерим од не#тр)0е%а ,та ће одговорити5 Онај #леже раменима и ра,ири р($е ( &на$ '(7е%а. )огледа ме и )ро/еди $ро& &(+е2 = "е#т. то је &аи#та не$а &ем0а5 = Ка$о #е &ове; = ()итам5 = То не &нам5 Видим да има тамо не$а &ем0а. ал1 ни#ам )итао $а$о #е &ове5 = А ода$ле #и ти; = )итам5 = Па. ето. т( ми је &а једно )ола 'а#а $(ћа5 Т( #ам #е и родио5 ..B(дновато. то онда није &ем0а моји- )реда$а. моја домовина4 = )оми#лим. а гла#но &а)итам2 = Па &ар ти +а, ни,та не &на, о тој &ем0и; ?ар ни )о 'ем( није '(вена; Ри+ар #е &ами#ли. )(#ти мреж( и& р($(. )а $ао да #е не'ег #ећа5 По#ле д(гог ћ(та%а ре'е2 = Каж( да има ( Тој &ем0и до#та #ви%а5 = ?ар је #амо &+ог #ви%а '(вена та &ем0а; = ()итам &а'(7ено5 = Па има и +(дала,тина много. ал1 то мене #ла+о &анимаA = ре'е онај -ладно$рвно. и (&е о)ет $р)ити мреже5 >е,е ми неја#ан тај одговор. те га наново &а)итам2 = Ка$ве +(дала,тине; = Сва$оја$е = одговори овај # не$ом до#адом. и &ен( равнод(,но5 = да$ле. #ви%е и +(дала,тине;A Ни о 'ем( др(гом ни#и ви,е #л(,ао;555
МРТВО МОРЕ
?
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= Сем #ви%а. веле да имај( много мини#тара. $оје ( )ен&ији. $оје на ра#)оложе%(. али %и- не и&во&е на #тран(5 И&во&е #амо #ви%е5 Поми#лим да ри+ар &+ија ,ал( #а мном. те )ланем2 = Та ,та ти мени $оје,та )ри'а,. ва0да ми#ли, да #ам л(д;A = Плати ми да те )реве&ем тамо на др(г( о+ал(. )а иди види 'ега тамо има5 "а ти говорим ,то #ам од др(ги- '(о5 Нити #ам ја тамо +ио. нити &нам #ве то )о(&дано5 ..То већ није &ем0а моји- #лавни- )реда$а. јер она је '(вена ј(на/има. вели$им делима и #јајном )ро,ло,ћ(4 = )оми#лим. али ме ри+ар '(дним одговорима на моја )ита%а &аинтере#ова. те #е ре,им да и т( &ем0( видим. $ад #ам већ толи$е др(ге видео и о+и,ао5 Погодим #е # %им и #еднем ( 'ама/5 Ри+ар дове#ла до о+але. )рими нова/ )о )огод+и и. )о,то ја и&а7о- на о+ал(. он одве#ла натраг5 8&а #ам( о+ал(. мало да0е. (лево од ме#та где #ам и&и,ао. )риметим грдн( вели$( мермерн( )ирамид( и на %ој (ре&ана &латна #лова5 При7ем радо&нало +лиже ми#лећи да ћ( јо, т( )ро'итати имена #лавни- ј(на$а о $ојима ми ота/ )ри'а,е5 Кад тамо. $а$во и&нена7е%еA На мермер( (ре&ане ре'и2 3Довде #е на #евер )ро#тире &ем0а #лавног и #рећног народа $оме је вели$и >ог )одарио вели$(. рет$( #рећ( да #е ( %еговом је&и$(. )от)(но )равилно грамати'$и. на )оно# &ем0е и народа. $ )ред и (ве$ )ретвара ( /54 Про'итам један)(т. два)(т. ни$а$о да #е )ри+ерем од '(да ,та #ве то има да &на'и5 :то је јо, нај'(дније &а мене. ре'и #( и#)и#ане мојим матер%им је&и$ом5 3"е#т. то је је&и$ $ојим је говорио и мој ота/. и %егови #тари. и ја. али није та &ем0а* он ми је )ри'ао о #а#вим др(гој &ем0и54 >(ни ме ,то је и#ти је&и$. али )оми#лим да то мог( +ити два дале$а народа. једног )оре$ла. +рат#$а. и#та. $оји имај( један је&и$. али и не &нај( један &а др(гог5 МалоC)омало )ре#та '(7е%е. )а #е и ја )о'ео#ећати )оно#ан ,то је #л('ајно и мој матер%и је&и$ и#ти та$ав. и +а, #а том и#том $ра#ном о#о+ином5 Про7ем твр7ав( и ()(тим #е (ли/ом ,то води ( град да #е где ( -отел( одморим од д(га )(та и да )отом )отражим рада $а$о +и- од те &араде могао дале )род(жити )(т и тражити #вој( домовин(5 Ни#ам )о,ао ни не$оли$о $ора$а. до$ одједном а о$о мене #е. $ао о$о $а$вог '(дови,та. )о'е #а #виј( #трана #$()0ати #вет5 И #таро и младо. и м(,$о и жен#$о. г(,и #е. )ро)и%е. г(ра. ти#$а да ме ,то +о0е види5 На)о#лет$( #е на$()и толи$о #вета да #е &а$р'и (ли/а и #ва$и #ао+раћај5
МРТВО МОРЕ
@
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
!леда мене #вет # '(7е%ем. а и мене тај не)о&нати #вет &адиви5 Кога год )огледам. ($ра,ен орденима и лентама5 Рет$о $о од #ирома,нији- но#и један орден или два. ина'е је #ва$и толи$о на'и'$ан да м( #е ни одело не види5 Поне$и и- толи$о имај( да не мог( ни да но#е #ве о #е+и. већ в($( $оли/а &а #о+ом и ( %има )(но ордена &а ра&не &а#л(ге. &ве&да. лента и $а$ви- не одли$ова%а5 "едва #ам могао $ора'ати $ро& т( ма#( #лавни- 0(ди ,то ме о$р(ж(ј( и г(,е #е $о ће #е )рог(рати +лиже мени5 Bа$ #е не$и и &авади,е о$о тога. а '(ли #е и )ре$ори онима ,то #( д(го (& мене5 = Па нагледали #те #е. ва0да. већ једном* )(#тите #ад мало и на# да видимо5 Ко год )ри7е мени. одма- ж(рно #т()а ( ра&говор да га не +и $о )оти#$ао5 Већ ми до#ади,е и#та те и#та )ита%а #а '(7е%ем2 = Ода$ле #и;555 Dар нема, ниједан орден;555 = Немам5 = Коли$о ти је година; = :е#ет5 = Па јо, ниједан орден;A = Ниједан5 Пови$а,е гла#ови $ро& ма#(. $ао оно на ва,ар( $ад #е '(дови,та )ри$а&(ј(5 = B(јте 0(ди2 'ове$ од ,е#ет година +е& и једног јединог орденаA !(,а%е. граја. врева. ти#$а%е #ве ја'е и ја'е. а и& #виј( (ли/а #е #вет &грће и нава0(је да )родре $ро& ма#( да ме види5 Нај&ад до7е и до +оја. те #е (ме,а и )оли/ија да (веде ред5 и ја #ам %и-. )ре него ,то #е )о'е,е т(ћи. надоват. овогCоног ра#)итивао о &а#л(гама &+ог $оји- #( одли$овани5 "едан ми ре'е да га је %егов мини#тар одли$овао &а рет$е &а#л(ге и )ожртвова%а )рема ота<+ини. јер је р($овао многим државним нов/ем )(н( годин( дана. а ( $а#и је. )ри )реглед(. на7ено #амо две -и0аде динара ма%е него ,то тре+а да +(де5 3Право је4. говорило #е. 3јер је могао #ве ()ро)а#тити. али м( )леменито#т и родо0(+0е није дало да то ('ини54 "едан је одли$ован ,то је ме#е/ дана +ио '(вар не$и- државни- мага/ина и мага/ин није и&горео5
МРТВО МОРЕ
A
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
"едан је о)ет одли$ован ,то је )рви )риметио и $он#татовао да #е ре' $%ига врло интере#антно #вр,(је на а. а )о'и%е #а $5 "една $(вари/а је одли$ована ,то је &а )ет година #л(ж+е ( +огатој $(ћи ($рала #амо не$оли$о #ре+рни- и &латни- #твари5 "едан је о)ет одли$ован ,то #е )о#ле ('и%еног вели$ог деEи/ита није (+ио. )о гл()ом дотада,%ем ,а+лон(. већ је др#$о (&ви$н(о )ред #(дом2 = "а #ам на&оре и идеје #воје ( дело )ривео. та$ви #( моји )огледи на #вет. а ви ми #(дите5 Ево меA 6Т( #е л()ио ( гр(ди. $ора$н(о један $ора$ на)ред95 Тај је. ми#лим. до+ио орден &а гра7ан#$( $(раж5 6И )раво јеA9 "едан 'и'а до+ио је орден ,то је о#тарио и ,то није (мро5 "едан је одли$ован ,то #е о+огатио &а не)(но )ола године лиEер(ј(ћи држави ло,е жито и јо, ва&да др(ги- #твари5 "едан +огати на#ледни$ одли$ован је ,то није ()ро)а#тио о'евин( и ,то је )риложио на до+ротворне /е0и )ет динара5 Ко +и #ве и )о)амтиоA Од #ва$ог #ам #амо &а )о једно %егово одли$ова%е &а)амтио. а већ #ве и&ре7ати +ило +и немог(ћно5 Елем. $ада већ до7е до $авге и +оја. (ме,а #е )оли/ија. (&е,е )анд(ри ра&гонити #ветин(. а један $мет. ,та ли је. нареди да #е дотера &атворен Eија$ер5 Метн(,е ме ( Eија$ер. о$о $ога +е-( наор(жани )анд(ри да од+ијај( #вет5 Онај #еде #а мном и одведе ме не$(д. а #а #виј( #трана ј(ри &а $олима #ветина5 Кола #е &а(#тави,е )ред једном )ро#траном. они#$ом. а &а)(,теном $(ћом5 = !де #мо #ад ово; = ()итам онога $мета 6+ар ја га та$о &овем9. ,то је на+авио $ола. а и он #а мном #ео (н(тра5 = То је на,а Поли/ија5 Кад и&и7ем и& $ола. видим двоји/( где #е т($( )ред #амим вратима Поли/ије5 Панд(ри о$оло #тоје и )о#матрај( +ор+(. а и ,еE )оли/ије и #ви о#тали 'иновни/и #а &адово0#твом гледај(5 = :то #е т($(; = )итам5 = Па наред+а је та$ва да #е #ви ,$андали вр,е т(. )ред о'има )оли/ије* јер. &нате $а$о јеA !де +и ,еE и о#тали 'иновни/и $лан/али )о +(<а/има5 Ова$о је ла$,е &а на#. и )регледније5 ?авади #е двоје и. а$о -оће да #е т($(. до7( т(5 Оне ,то #( )равили ,$андале доле на (ли/и. на ненадлежном ме#т(. морамо $а&нити5
МРТВО МОРЕ
B
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
!о#)один ,еE. де+ео не$и 'ове$. )ро#еди- +р$ова. )од+ријан. #а )одва0$ом и#)од о$р(гле +раде. $ад ме виде. (мало од '(да не )аде ( не#ве#т5 = Ода$ле #и. )о+ог(. 'ове'е;A555 = и&говори )о,то #е )ри+ра од '(да. и ра,ири р($е. а (&е ме #а #виј( #трана )о#матрати5 Онај ,то је до,ао )ро,а)(та не,то # %им. ва0да м( реEери#ао ,та #е #ве догодило5 :еE #е намр,ти и о)оро ме ()ита2 = Ода$ле #и. говориA 8&е- м( ја #ве )отан$о )ри'ати $о #ам. и от$(д #ам. и $(да идем. до$ он не,то )о#таде нерво&ан. )а ви$н(2 = До+ро. до+ро. о#тави те #воје л(дорије. него. ,то је главно. $ажи ти мени $а$о #и #мео та$ав ићи (ли/ом (#ред +ела дана; "а #тадо- гледати ни&а #е и о$о #е+е да ли није ,та нео+и'но на мени. али ни,та не )римети-5 Та$о #ам )ро,ао $ро& толи$и #вет и ни$о ме нигде није (&имао на одговор5 = :то не лаје,; = ви$н( онај ('тиво. $ао ,то #е (о),те. )рема ра#)и#(. )она,а )оли/ија ( тој &ем0и. а )риметио #ам $а$о др-ти од 0(тине5 = "а ћ( те+е ( &атвор. јер ти #и и&а&вао толи$е ,$андале на ненадлежном ме#т( и (&немирио /ео град твојом гл()о,ћ(5 = Ни,та не ра&(мем. го#)одине5 Bиме #ам могао ('инити толи$о &ла; = )риметим ( #тра-(5 = О#тарио #и. а не &на, ни оно ,то &нај( и мала де/а )о (ли/и555 Питам ја те+е. јо, једном. $а$о #и та$о могао )роћи (ли/ом и и&а&вати нереде. и то јо, на ненадлежном ме#т(; = "а #ам и#)раван5 = Ти #и л(д. та$о матор555 И#)раван555 а $амо ти одли'ја; = Немам5 = аже,. матора $(јоA = Немам. та$о ми +огаA = Ниједан; = НиједанA
МРТВО МОРЕ
C
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= Коли$о ти је година; = :е#ет5 = ?ар &а ,е#ет година ниједан орден; Па где #и ти живео; На Ме#е/(. где ли; Ниједан немам. та$о ми #вега на #вет(A = (&е- #е $лети5 :еE #е &а)а%и од '(да5 ?ин(. ра&рога'и о'и. &агледа #е ( мене. )а ни ре'и да )роговори5 Кад #е мало )оврн( од '(да. нареди мла7има да ,то )ре доне#( де#ета$ ордена5 И& )о+о'не #о+е одма- доне,е ва&дан ра&ни- ордена. &ве&да. ленти. ордена о врат( ,то #е но#е. и ва&дан меда0а5 :еE нареди те ми на +р&( р($( мет(,е двеCтри &ве&де. једн( лент(* триC'етири ордена о+е#и,е ми о врат. не$оли$о )ри$а'и,е на $а)(т а. #ем тога. дометн(,е јо, двае#та$ ра&ни- меда0а и #)омени/а5 = Та$о. +ратеA = (&ви$н( ,еE &адово0ан ,то је и&ми#лио на'ин да #)ре'и да0е ,$андале5 = Та$о. = додаде &атим = #ад мало ли'и на о+и'на 'ове$а. а она$о ми (&+(нио /ео град. ()ао $ао $а$во '(дови,те555 А ти ва0да ни#и ни &нао да је дана# јо, и #ве'ано#т; = &авр,и )ита%ем о+ратив #е мени5 = Ни#ам5 = B(дноватоA = ре'е он мало (вре7ен. )оћ(та. )а ће рећи2 = Пре )ет година. на дана,%и дан. ождре+0ен је мој $о% ,то га #ад редовно ја,ем. и дана# )ре )одне )римао #ам 'е#тита%а од најотменији- гра7ана* а дове'е ће мог $о%а )рове#ти о$о девет 'а#ова # +а$0адама $ро& (ли/е. и &атим ће +ити игран$а ( )рвом -отел(. где имај( )ри#т()а нај отменији гра7ани5 Сад #е ја -тедо- &а)а%ити од '(да. али. да он не +и )риметио. )ри+ерем #е и )ри7ем. те м( и ја 'е#титам ре'има2 = И&вините ,то ни#ам &нао &а тај ва, #ве'ани дан. и веома жалим ,то вам ни#ам могао ( одре7ено време 'е#титати* али. ево. то #ада 'иним5 Он ми од #вег #р/а &а-вали на и#$реним о#ећа%има $оја гајим )рема %еговом верном $о%( и одма- нареди да #е доне#е )о#л(же%е5 По#л(жи,е ме вином и $ола'има. и ја #е )о&дравим #а ,еEом и )о7ем # једним )анд(ром. $ога ми даде да ме одведе ( го#тиони/(. ($ра,ен &ве&дама и орденима. те #ам могао мирно ићи (ли/ом +е& граје и г(жве од #ветине. ,то +и морало +ити да #ам она$о +е& одли'ја )о,ао5
МРТВО МОРЕ
6
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Онај ме )анд(р одведе ( го#тиони/( 3Код миле нам на)аћене ота<+ине45 !о#тиони'ар ми одреди једн( #о+(. те (7ем да #е одморим5 "едва #ам 'е$ао да о#танем #ам и да #е )ри+ерем од '(дни- (ти#а$а $оје ова &ем0а на )рви ма- ('ини на мене5
Те$ ,то #ам &атворио врата &а #о+ом. #$ин(о #а #е+е оно #илно орде%е и #ео (моран и ломан да данем д(,ом. а &а'(- $(/а%е на вратима5 = На)редA = ре$о-. а и ,та #ам &нао др(го5 ( #о+( (7е го#)од#$и одевен 'ове$ # нао'арима на но#(5 6А већ и да не )оми%ем не)ре#тано. тре+а имати на (м( да је #ва$и. $о ма%е. $о ви,е. )ретр)ан орденима5 Кад #ам и,ао -отел( # оним )анд(ром. морам и то на)омен(ти. видео #ам где в($( ( &атвор једног ,то је ($рао /и)еле ( не$ој рад%и. а и %ем( о врат( орден5 3Ка$ав м( је оно орден;4 = ()итам )анд(ра5 = 3Оно је орден &а &а#л(ге на )ро#ветном и $(лт(рном )о0(A4 = одговори он о&+и0но и -ладно5 3Ка$ве #( то &а#л(ге;4 = 3Па он је. &нате. +ио $о'ија, $од +ив,ег мини#тра )ро#вете5 Даровит $о'ија,A4 = одговорио је )анд(р95 Да$ле. (7е 'ове$ # нао'арима на но#(. )о$лони #е д(+о$о. = ,то и ја. ра&(ме #е. (радим. = и )ред#тави #е $ао ви,и 'иновни$ и& мини#тар#тва &а #)о0не одно#е &ема0#$е5 = Драго ми јеA = ре$о- и&нена7ен овом нео'е$иваном ви#о$ом )о#етом5 = Ви #те )рви )(т #ада ( на,ој &ем0и. го#)одине; = ()ита ме5 = Први )(т5 = Ви #те #трана/; = Страна/5 = До,ли #те нам $ао )ор('ени. вер(јтеA = (&ви$н( тај ви,и 'иновни$ од(,ев0ено5 Мене то јо, ви,е &+(ни5 = Имамо једно ()раж%ено ме#то &а $он&(ла5 Т( +и#те. ,то је главно. имали до+р( )лат( и до+ре додат$е на ре)ре&ента/иј(. ,то +и#те ви. ра&(ме #е. тро,или на #воје ли'не #твари5 Ви #те #тар. и#$(#ан 'ове$. а д(жно#т вам је ла$а2 )ро)ага/ија
МРТВО МОРЕ
75
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
на,е народне идеје ( $рајевима где живи на, народ )од т(7ин#$ом ()равом555 Таман #те до,ли $ао да #мо вам )ор('или* већ ви,е од ме#е/ дана $а$о #е м('имо тражећи )огодн( ли'но#т &а т( важн( та'$(5 ?а о#тала ме#та имамо. дао +ог. #тран/е5 Имамо "евреје. !р$е. Fин/аре 6от(д они;A9555 А $оје #те ви народно#ти. а$о #мем )итати; = Па. ја. ()раво. $а$о да вам $ажем. и #ам јо, не &намA555 = ре$о- &а#ти7ен. и таман да от)о'нем )ри'ати #вој( т(жн( )ороди'н( и#ториј(. до$ ме он )ре$иде. )0е#н(в,и од(,ев0ено дланом о длан и &аигра )о #о+и од радо#ти5 = Пре$ра#но. )ре$ра#ноA555 Ни$ад +о0еA555 Ви ћете те$ моћи #аве#но вр,ити ова$о #ветао &адата$5 Одма- идем мини#тр(. а &а не$оли$о дана можете )оћи на )(тA = и&говори ви,и 'иновни$ ван #е+е од радо#ти и одј(ри да #ао),ти #воме мини#тр( важно от$риће5 Таман он оде. а ја #едо- и &арони- глав( ме7( р($е5 Ни$а$о не мог( да вер(јем да је #ве ово и#тина ,то #ам до#ад видео ( овој &ем0и. до$ о)ет не$о &а$(/а на врата5 = На)редA ( #о+( (7е о)ет не$и др(ги елегантно одевен го#)один и )ред#тави #е о)ет $ао ви,и 'иновни$ не$ог мини#тар#тва5 Ре'е ми да )о налог( го#)одина мини#тра дола&и мени важним )о#лом* а ја на то и&ра&им #воје нео+и'но &адово0#тво и #рећ( &+ог та$ве )о'а#ти5 = Ви #те #трана/; = Страна/5 Он ме )огледа # ре,)е$том. )они&но #е )о$лони до &ем0е. и таман да от)о'не говорити. а ја га )ре$идо- ре'има2 = Молим ва#. го#)одине. ре/ите ми $а$о #е &ове ова ва,а &ем0а; = Ни#те &нали;A = (&ви$н( онај. и )огледа ме # јо, већим ре,)е$том и )они&но,ћ(5 = СтрGдијаA = додаде и #т($н( )реда мном мало на&ад5 3B(дан #л('ај да #е та$о &вала и она (&ви,ена. вите,$а &ем0а )реда$а моји-A4 = )оми#ли- ( #е+и. али %ем( ни,та не ре$о-. већ га ()итам2 = Bиме ва# мог( #л(жити. )о,товани го#)одине; = О#новано је ново &ва%е ()равни$а државни- до+ара. )а #ам #ло+одан да ва# ( име го#)одина мини#тра (молим да #е )римите тога ви#о$ог и )атриот#$ог )оложаја555 Ви #те. на #ва$и на'ин. +ивали већ не$оли$о )(та до #ада мини#тар;
МРТВО МОРЕ
77
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= Ни#ам ни$ада5 = Ни$адA555 = (&ви$н( он &а+е&е$н(то од '(да5 = Онда на $а$вом ви#о$ом )оложај(. #а не$оли$о )лата; = Ни$ад5 Ви,и 'иновни$ $ао да онеме од '(да5 Не &нај(ћи ,та да0е да )ред(&ме ( том једин#твеном #л('ај(. и&вини #е ,то ме је (&немирио. ре'е да ће о томе на,ем ра&говор( и&ве#тити го#)одина мини#тра. и оде5
С(традан #( већ #ве новине )и#але о мени5 8 једнима +е,е +еле,$а2 3B(до од 'ове$а5 8 на,ем ме#т( већ #е од ј('е +ави један #трана/. $оме је #ада ,е#ет година. а није ни$ад &а то време +ио мини#тар. нити је и једним орденом одли$ован. )а 'а$ ни$ад није имао ниједн( државн( #л(ж+(. нити и$ад )римао )лат(5 ?аи#та. једин#твен #л('ај ( #вет(5 Ка$о #мо #а&нали. то '(до од 'ове$а од#ело је ( -отел( 1Код миле нам на)аћене ота<+ине15 Многи #( га ј('е )о#етили и тврде да #е нимало не ра&ли$(је од о#тали- 0(ди5 Ми ћемо #е )о#тарати да о овом &агонетном +ић( до&намо ,та дета0није и& %егова живота. ,то ће на #ва$и на'ин морати +ити од вели$ог интере#а )о на,е )о,товане 'итао/е а. )о мог(ћ#тв(. гледаћемо да доне#емо и %егов( #ли$( ( на,ем ли#т(54 Др(ге #( новине от)рили$е то и#то #ао),тавале. #а ова$вим додат$ом2 3Сем тога. до&нали #мо # )о(&дане #тране да тај '(дни 'ове$ дола&и јо, и важном )олити'$ом ми#ијом54 Владин ли#т. о)ет. ('тиво демант(је те гла#ове ова$о2 3!л()ави о)о&и/иони ли#тови. ( #војој ,а,аво#ти. и&ми,0ај( ра&не неи#тине и )рот(рај( $ро&а #вет о+е#)о$ојавај(ће гла#ове $а$о је ( на,( &ем0( до)(товао не$и #трана/ од #воји- ,е#ет година $оји. $а$о ти &врндови веле. није ни$ад +ио ни мини#тар. ни 'иновни$. нити има ма $а$вог одли'ја5 Ова$ве немог(ћно#ти и #$ро& невероватне #твари мог( #амо &ами#лити и ( &лој намери )рот(рати #$('ени. +едни и и&ла)ели мо&гови #арадни$а о)о&и/ионе ,там)е* али им тај мета$ неће ()алити. јер. -вала +ог(. ево већ неде0( дана от$а$о је овај $а+инет до,ао на влад(. а )оложај м( ниједан)(т није +ио (&дрман. $ао ,то то желе гл()а/и и& о)о&и/ије54
МРТВО МОРЕ
74
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
О$о -отела где #ам од#ео. )о#ле ови- 'лан'ића )о новинама. )о'е #е о$()0ати #вет5 Стан(. гледај(. +лен(. )а једни одла&е. др(ги до7(. и та$о ( #ва$о до+а #тоји о$о -отела вели$а р(0а. а $ро& %( #е мот0ај( )родав/и ли#това и $%ижи/а. и дер( #е ( #ав гла#2 Нов роман2 3B(дан 'ове$4. #ве#$а )рваA = Нова $%ига2 3Дожив0аји једног #тар/а +е& орденаA4 = "о, је ва&да +ило та$ви- $%ижи/а5 Bа$ је и једна меана и#та$ла Eирм(2 3Код '(да од 'ове$а4. а на вели$ој та+ли на#ли$ан 'ове$ +е& одли$ова%а5 Свет #е )о'ео о$()0ати о$о тог '(дови,та. и )оли/ија. наравно. ,та ће. $(да ће. ( интере#( јавног морала. &а+рани та$о #а+лаж%ив( #ли$(5 С(традан #ам морао )роменити -отел5 Кад #ам (ли/ом и,ао. морао #ам ићи )ри#тојно. +ар #а не$оли$о ордена. те та$о ни$о не о+раћа,е )аж%( на мене5 Као 'ове$ #трана/ имао #ам мог(ћно#ти да #е одма- )о&нам #а ви7еним ли'но#тима и мини#трима и да #е +р&о )о#ветим #вима државним тајнама5 8+р&о #ам имао 'а#т та$о7е да )о#етим #ве мини#тре ( %и-овим $а+инетима5 Прво одем мини#тр( ино#трани- одно#а5 >а, ( тај ма- $ад ја наи7о- ( -одни$. где +е,е до#та %и- ради да и&и7( )ред мини#тра. а мома$ о+јави ви'(ћи на #ав гла#2 = !о#)один мини#тар не може )римати ни$ога. јер је )рилегао на диван да мало )ро#)аваA П(+ли$а #е ра&и7е. а ја )ри7ем мом$( # ре'има2 = А$о је мог(ће. јавите го#)один( мини#тр( да један #трана/ жели %ем(5 Мома$ #е. 'им '( ре' 3#трана/4. ('тиво )о$лони и (7е ( мини#тров $а+инет5 Наједаред #е отвори,е дво$рилна врата и на %и- #е )ојави дежме$а#т. )(на'а$. омален 'ове$. )о$лони #е # о#ме-ом и до#та гл()о. и )о&ва ме ли'но (н(тра5 Мини#тар ме )риведе једној Eоте0и и наме#ти да #еднем. а он #еде )рема мени. )ре+а/и ног( )ре$о ноге. )оглади #е &адово0но )о о+лом тр+(-(. и &а)о'е ра&говор2 = >а, #е рад(јем. го#)одине. ,то #те ме )о#етили. а ја #ам већ #л(,ао много о вама555 "а. &нате. -тедо- да легнем да мало )ро#)авам555 :та +и1 др(го;555 Немам )о#ла. )а од д(га времена )ро#то не &нам ,та ћ(5
МРТВО МОРЕ
7>
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= 8 $а$вим #те одно#има #а #(#едним &ем0ама. а$о #мем )итати. го#)одине мини#тре; = Е. $а$о да вам $ажем;555 До+ро. до+ро. на #ва$и на'ин555 Право да вам $ажем. ја не,то ни#ам о томе ни имао )рили$е да ра&ми,0ам* али. /енећи )о #вем(. врло до+ро. врло до+ро555 Није нам #е ни,та &ла догодило. #ем ,то #( нам &атворили на #евер( и&во& #ви%а. а на ј(г( ()адај( и )0а'$ај( )о на,им #елима5 Ан(ти и& #(#едне &ем0е555 Но то није ни,та555 То #( #итни/е5 = :тета је &а тај и&во& #ви%а5 B(јем да и- много имате ( &ем0и. = )риметим ('тиво5 = Има. -вала +ог(. има и- до#та. али #веједно* )оје,ће #е овде те #ви%е. јо, ће +ити јевтиније* а нај&ад. ,та +и +ило $ад не +и#мо ни имали #ви%а;A Морало +и #е о)ет живетиA = одговори ми равнод(,но5 8 да0ем ра&говор( )ри'ао ми је $а$о је и&('авао ,(мар#тво. а #ада радо 'ита 'лан$е о #то'ар#тв(* и $а$о ми#ли да на+ави не$оли$о $рава и да гаји телад. јер т( може да #( до+ри )ри-оди5 = На $ом је&и$( најви,е 'итате; = ()итам5 = Па. на на,ем је&и$(5 "а др(ги је&и$ не волим. и ни#ам -тео ниједан ('ити5 А није ми #е ни ($а&ивала )отре+а &а &на%ем #траног је&и$а5 Наро'ито на овом )оложај(. то ми није )отре+но* а а$о +и и#$р#ла та$ва )рили$а. ла$о је )ор('ити #тр('%а$а #а #тране5 = Са#вим та$оA = одо+рим м( та$о д(-овите. оригиналне ми#ли. не &нај(ћи ни #ам ,та +и- др(го могао 'инити5 = ?+и0а. волите ли )а#трм$е; = ()ита ме )о#ле и&ве#ног ћ(та%а5 = Ни#ам и- ни$ад јео5 = :тета. то је врло Eина ри+а5 8)раво #)е/ијалитет5 "('е #ам до+ио од једног )ријате0а не$оли$о $омада5 Ванредно до+ра #твар555 По,то јо, не$о време )ора&говара#мо та$о о важним #тварима. и&виним #е го#)один( мини#тр( ,то #ам га #војом )о#етом (&немирио можда ( важном државном )о#л(. )о&дравим #е # %им. и )о7ем5 Он ме 0(+а&но и#)рати до врата5
МРТВО МОРЕ
7?
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
С(традан #ам )о#етио мини#тра )оли/ије5 Пред мини#тар#твом ма#а наор(жани- мома$а намр,тена и&ра&а. 'и#то &лово0ни ,то већ дваCтри дана $а$о ни#( т($ли гра7ане. $ао ,то је то о+и'ај ( тој #трого (#тавној &ем0и5 Hодни/и и 'е$аони/а )ре)(ни #вета ,то жели )ред мини#тра5 Кога #ве т( немаA Не$и #( елегантно одевени. #а /илиндером на глави. не$и о)ет )одр)ани и )о/е)ани. једни о)ет ( не$а$вим ,ареним (ниEормама. #а #а+0ама о +едри/и5 Ни#ам #е -тео одма- јав0ати мини#тр(. желећи да #е мало )ора&говарам # тим ра&новр#ним 0(дима5 Прво #т()и- ( ра&говор # једним отменим младим го#)одином. и он ми ре'е да је до,ао тражити државн( #л(ж+( ( )оли/ији5 = Ви #те. и&гледа. ,$олован 'ове$* #иг(рно ћете до+ити одма- државн( #л(ж+(; = ()итам5 Млади 'ове$ )ре&н( од тог мог )ита%а и +ојаж0иво #е о$рете о$о #е+е да #е (вери да ли је $о '(о и о+ратио )аж%( на моје )ита%е5 Кад виде да #( о#тали #ви &а(&ети један # др(гим ( #воје ра&говоре. )ретре#ај(ћи #воје нево0е. ода-н(. а &атим ми главом даде &на$ да говорим ла$,е и о)ре&но ме )ов('е &а р($ав да #танемо мало ( #тран(. да0е од о#тали-5 = И ви #те до,ли да тражите #л(ж+(; = ()ита ме он5 = Не. ја #ам #трана/. )(тни$5 Рад #ам да говорим # мини#тром5 = ?ато ви та$о гла#но велите да ћ( $ао ,$олован одма- до+ити државн( #л(ж+(A = ре'е он ,а)атом5 = ?ар #е не #ме то рећи; = Сме. али +и мени ,$одило5 = Ка$о ,$одило. &а,то;
МРТВО МОРЕ
7@
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= ?ато ,то #е ( овој #тр(/и. овде ( на,ој &ем0и. не тр)е ,$оловани 0(ди5 "а #ам до$тор )рава. али то $ријем и не #мем ни$ом рећи2 јер $ад +и мини#тар до&нао. не +и- до+ио #л(ж+(5 "едан мој др(г. та$о7е ,$олован. морао је. да +и до+ио #л(ж+(. )однети (вере%е $а$о ни$ад ни,та није ('ио. нити ми#ли и,та ('ити. )а је до+ио #л(ж+(. и то одма- до+ар )оложај5 "о, #ам # не$оли/ином ра&говарао. а и&ме7( о#тали- и # једним (ниEорми#аним 'иновни$ом. $оји ми #е )ожали да јо, није до+ио $ла#(. а #творио је $риви/е &а велеи&дај( )етори/и л(ди $оји )ри)адај( о)о&и/ији5 "а #ам га те,ио &+ог та$ве #тра,не не)равде $оја #е 'ини )рема %ем(5 ?атим #ам ра&говарао #а једним +огатим тргов/ем. $оји ми )ри'а,е много и& #воје )ро,ло#ти* а од #вега тога #ам &а)амтио #амо $а$о је )ре не$оли$о година држао )рви -отел ( не$ој )алан/и и $а$о је #традао &+ог )олити$е. јер је о,тећен #а не$оли$о #тотина динара* али је одма- )о#ле ме#е/ дана. $ад до7о,е на влад( %егови л(ди. до+ио до+ре лиEера/ије на $ојима је &арадио вели$и $а)итал5 = 8 том = вели он = )аде $а+инет5 = Па #те о)ет #традали; = Не. )ов($ао #ам #е # )олити'$ог )ола5 Дод(,е. ( )о'ет$( #ам )омагао на, )олити'$и ли#т нов/ем. али ни#ам и,ао на гла#а%е. нити #е ја'е и#ти/ао ( )олити/и5 Од мене је до#та и то5 Др(ги ни#( ни толи$о 'инили555 А и (морила ме )олити$а5 :та ће 'ове$ да #е ломи /елог ве$аA Сад #ам до,ао го#)один( мини#тр( да га молим да ме о ид(ћим и&+орима и&а+ере народ &а народног )о#лани$а5 = Па то ва0да народ +ира; = Па. $а$о да вам $ажем;555 "е#т. оно +ира народ. та$о је )о (#тав(* али о+и'но +(де и&а+ран онај $ога )оли/ија -оће5 Кад #ам #е та$о нара&говарао # )(+ли$ом. )ри7ем мом$( и ре$о- м(2 Желим да и&и7ем )ред го#)одина мини#тра5 Мома$ ме )огледа намр,тен. гордо. # не$им )ре&ре%ем. )а ће рећи2 = Bе$ајA Види, $оли$о т( л(ди 'е$а;A = "а #ам #трана/. )(тни$. и не мог( одлагати = ре$о- ('тиво и )о$лоним #е )ред мом$ом5 Ре' #трана/ имала је (ти/аја. и мома$ одма- $ао #м(,ен ј(рн( ( мини#тров( $ан/елариј(5
МРТВО МОРЕ
7A
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Мини#тар ме одма- )рими 0(+а&но и )он(ди да #еднем. )о,то #е већ )ре тога. ра&(ме #е. $ажем $о #ам и $а$о #е &овем5 Мини#тар. )ротег0а#т. #(в 'ове$. #а гр(+им. #(ровим и&ра&ом ли/а. $оје од+ија од #е+е. иа$о #е он тр(дио да +(де ,то 0(+а&нији5 = Па $а$о вам #е до)ада овде $од на#. го#)одине; = ()ита ме мини#тар #ме,ећи #е -ладно. )ре$о #р/а5 "а #е и&ра&им најла#$авије о &ем0и и народ(. и додам2 = А наро'ито мог( 'е#титати овој дивној &ем0и на м(дрој и )аметној ()рави5 Не &нам. )ро#то. 'ем( 'ове$ )ре да #е дивиA = Т-е. могло +и и +о0е +ити. али ми #е тр(димо $оли$о можемоA = ре'е )оно,0иво. &адово0ан мојим $ом)лиментом5 = Не. не. го#)одине мини#тре. +е& ла#$а%а. +о0е #е не да )ожелети5 Народ је. видим. врло &адово0ан и #рећан5 ?а ово не$оли$о дана +ило је већ толи$о #вет$овина и )арадаA = ре$о-5 = Та$о је. али ( томе народном ра#)оложе%( има не,то моје &а#л(ге. ,то #ам (#)ео да ( (#тав. #ем #ви- #ло+ода $оје #( дате народ( и )от)(но (јем'ене. (не#ем јо, и ово2 3Сва$и гра7анин &ем0е Страдије мора +ити ра#)оложен и ве#ео и # радо,ћ( )о&драв0ати много+ројним де)(та/ијама и де)е,ама #ва$и важан дога7ај и #ва$и )о#т()а$ владе54 = ?нам. али $а$о #е. го#)одине мини#тре. то може и&ве#ти; = ()итам5 = Врло ла$о. јер #е #ва$и мора )о$оравати &а$онима &ема0#$имA = одговори мини#тар и на)рави ли/е важно. до#тојан#твено5 = е)о. = )риметим = али а$о то +(де $а$ва не)ово0на #твар )о народ и %егове интере#е. $ао и )о интере# &ем0е; Ето. $ао на )ример. ј('е #ам до&нао од го#)одина мини#тра )ред#едни$а да је &атворен на #евер( и&во& #ви%а* а тиме ће &ем0а. $а$о и&гледа. )ретр)ети грдн( ,тет(5 = Та$о је. али то је морало +ити* )а о)ет ће &ато дана#C#(тра већ #тићи толи$е де)(та/ије и& #ви- $рајева Страдије и 'е#титати мини#тр( )ред#едни$( на та$о м(дром и та$ти'ном во7е%( )олити$е #а том #(#едном и )ријате0#$ом &ем0омA = ре'е мини#тар од(,ев0ено5 = То је )ре$ра#но. и та$во м(дро (ре7е%е може #е #амо )ожелети. а #ло+одан #ам и ја да вам $ао #трана/ и#$рено 'е#титам на том генијалном &а$он(. $оји је )о#тао ва,ом &а#л(гом. а $оји је (#рећио &ем0( и #(&+ио #ве +риге и нево0е5
МРТВО МОРЕ
7B
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= ?а #ва$и #л('ај. а$о +и народ +а, не,то и &а+оравио да вр,и #вој( о+аве&( )рема &а$он(. то #ам ја већ. )редви7ај(ћи и тај најгори #л('ај. )о#лао )ре три дана )овер0ив ра#)и# #вима )оли/иј#$им вла#тима ( &ем0и и #трого им )ре)ор('ио да народ )оводом тог #л('аја дола&и ( ,то већем +рој( и 'е#тита мини#тр( )ред#едни$(5 = А а$о #е $ро& $оји дан отвори и&во& #ви%а. ,та онда ми#лите; = ()итам ('тиво и радо&нало5 = Ни,та )ро#тије2 )о,а0ем др(ги )овер0ив ра#)и#. ( $оме ћ( о)ет та$о и#то наредити )оли/ији да )оради да народ о)ет ( ,то већем +рој( дола&и на 'е#тита%е5 То та$о мора ићи ( )о'ет$( )оте,$о. али ће #е народ )о#те)ено навићи. )а ће дола&ити и #ам5 = Та$о је. имате )равоA = ре$о- и&нена7ен овим одговором мини#тровим5 = Све може да #е ('ини. го#)одине. #амо $ад #е -оће. и $ад има #логе5 Ми ( $а+инет( )омажемо један др(гог да +и #е наред+а #ва$ог 'лана владе најта'није вр,ила5 Ето. видите. дана# ми је мини#тар )ро#вете )о#лао један #вој ра#)и# да га и ја )от)омогнем и наредим #вима )оли/иј#$им органима ( )одр('ном ми мини#тар#тв( да #е #трого )ридржавај( тога ра#)и#а мини#тра )ро#вете5 = Не$а важна #твар. а$о #мем )итатиA = Врло важна5 8)раво неодложна* и ја #ам ('инио )отре+не $ора$е5 Ево. видите ре'е и )р(жи ми ( р($( та+а$ -артије5 8&е- 'итати2 38ви7а #е $а$о #е $ојим даном #ве ви,е и ви,е )о'и%е $варити је&и$ ( на,ем народ(. и да 'а$ не$и гра7ани толи$о дале$о терај( те #(. &а+орав0ај(ћи одред+( &а$он#$( $оја гла#и2 1Народни је&и$ ниједан гра7анин не #ме $варити. нити и&вртати ред ре'и ( ре'ени/и и ()отре+0авати )оједине о+ли$е )ротивно )ро)и#аним и (твр7еним )равилима $оје )ро)и#(је наро'ити од+ор грамати'ара1. )о'ели 'а$ и ре' гнев. на жало#т. др#$о. и +е& и$а$ва &а&ора. и&говарати г%ев5 да #е и ( +(д(ће не +и де,авале ова$ве немиле )ојаве. $оје мог( +ити од врло $р()ни- &ли- )о#леди/а )о на,( мил( ота<+ин(. то вам наре7(јем да #илом вла#ти &а,титите ре' гнев. $ој( #( та$о (на$а&или. и да #трого )о &а$он( $а&ните #ва$ог оног $оји +и. +ило ов(. или др(г( ре'. +ило грамати'$и о+ли$ ре'и. #војево0но ме%ао. не )а&ећи на ја#не одред+е &а$он#$е54 = Па &ар #е ово $аж%ава; = ()итам )ренеражен од '(да5 = Ра&(ме #е. јер то је већ $р()нија #твар5 ?а ова$ав #л('ај $а&ни #е $рива/. а$о #е %егова )огре,$а до$аже #ведо/има. од де#ет до )етнае#т дана &атвораA Мини#тар )оћ(та мало. )а )род(жи2
МРТВО МОРЕ
7C
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= О овоме тре+а да ра&ми#лите. го#)одинеA Тај &а$он. $ојим имамо )рава да $аж%авамо #ва$ог а$о не)равилно ()отре+0ава ре'и и )рави грамати'$е )огре,$е. има нео/е%иве вредно#ти јо, и #а Eинан#иј#$ог и )олити'$ог гледи,та5 Ра&ми#лите. )а ћете доћи до )равилног гледи,та на /ел( #тварA По$(,авам да #е (д(+им ( ми#ли. али ни$а$ва )аметна идеја да ми до7е на (м5 :то #ам ви,е ми#лио. #ве #ам ма%е ра&(мевао #ми#ао мини#трови- ре'и. #ве #ам. ()раво. ма%е &нао о 'ем( ми#лим5 До$ #ам #е ја м('ио тим +е&(#)е,ним )о$(,ајем да ми#лим о том '(дном &а$он( ( тој јо, '(днијој &ем0и. мини#тар ме гледа,е # о#ме-ом &адово0#тва ,то #тран/и ни и&+ли&а ни#( та$о ра&(мни. до#ет0ива #оја. $ао народ ( &ем0и Страдији. $оји (ме и&ми#лити не,то толи$о )аметно ,то +и ( др(гом #вет( важило 'а$ &а '(до5 = Да$ле. не можете да #е #етите;A = ре'е # о#ме-ом и )огледа ме и#)од о$а. и#)ит(ј(ћи5 = И&вините. али ни$а$о не мог(5 = Е. видите. то је најновији &а$он $оји има вели$е вредно#ти &а &ем0(5 Прво и )рво. $а&не од та$ви- $рива/а на)лаћ(ј( #е ( нов/(. и т( &ем0а има врло ле)а )ри-ода. $оји тро,и на )о)(%ава%е деEи/ита ,то #е на7( ( $а#ама на'елни)ријате0а. или на ди#)о&и/иони Eонд. ода$ле #е награ7(ј( )ри#тали/е владине )олити$е* др(го. тај &а$он. $оји и&гледа та$о наиван. до#та може )омоћи влади )ри и&+орима народни- )о#лани$а да. (& о#тала #ред#тва. и#тера #вој( већин( ( #$(),тини5 = Па ви велите. го#)одине мини#тре. да #те (#тавом дали народ( #ве #ло+оде; = Та$о јеA Народ има #ве #ло+оде. али и- не ()отре+0аваA 8)раво. $а$о да вам $ажем. ми. &нате. имамо нове. #ло+одо(мне &а$оне. $оји тре+а да важе* али не$а$о. )о нави/и. а и радије. да видите. ()отре+0авамо #таре &а$оне5 = Па на,то #те онда доно#или нове &а$оне; = (#(ди- #е да ()итам5 = Код на# је та$ав о+и'ај да #е ,то 'е,ће ме%ај( &а$они и да и- има ,то ви,е5 Ми #мо ( томе )рете$ли /ео #вет5 Само &а )о#лед%и- де#ет година донето је )етнае#т (#тава. од $оји- је #ва$и )о три )(та +ио ( важно#ти. од+а/иван и о)ет наново )риман. те та$о ни ми. нити #е гра7ани мог( ра&а+рати и &нати $оји &а$они важе. а $оји #( од+а'ени555 "а држим. го#)одине. да ( томе лежи #авр,ен#тво и $(лт(ра једне &ем0еA = додаде мини#тар на &авр,ет$(5 = Имате )раво. го#)одине мини#тре* и #тран/и вам морај( &авидети на та$о м(дром (ре7е%(5 8#$оро #е )о&дравим #а го#)одином мини#тром и и&а7ем на (ли/(5
МРТВО МОРЕ
76
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
На (ли/и ме и&ненади не)регледна ма#а #вета ,то #е ( гр()ама тала#а #а #виј( #трана. #$()0ај(ћи #е )ред једном вели$ом $(ћом5 Сва$а од ти- вели$и- гр()а 0(ди и#та$ла #вој( &а#тав(. на $ојој је и#)и#ано име $раја и& $ога је народ ( гр()и. а и#)од тога ре'и2 3?а Страдиј( #ве жртв(јемо4 или2 3Страдија нам је милија и од #ви%аA4 8ли/а до+ила наро'ити #ве'ани и&глед. на $(ћама и#та$н(те +еле &а#таве #а народним гр+ом ( #редини. #ве рад%е &атворене. а #ва$и #ао+раћај )ре$ин(т5 = :та је ово; = ()итам радо&нало једног го#)одина на (ли/и5 = Све'ано#т5 ?ар ни#те &нали; = Ни#ам5 = Па о томе #е )и,е )о новинама већ три дана5 На, вели$и државни$ и ди)ломата $оји има вели$и- и огромни- &а#л(га &а ота<+ин(. а и )ре#(дни (ти/ај на #)о0н( и (н(тра,%( )олити$( на,е &ем0е. имао је ја$( $ијави/(. $оја је и&ле'ена мило,ћ( +ожјом и и#$реним &а(&има%ем #тр('ни- ле$ара. те #ад то неће #метати вели$ом и м(дром државни$( да #в( #вој( +риг( и #тара%е )о#вети на до+ро и #рећ( ове нам('ене &ем0е и да је )оведе јо, +о0ој +(д(ћно#ти5 Свет #е о$()и )ред домом вели$ог државни$а ( толи$ој ма#и да и $и,а најја'а не +и од л(ди. жена и де/е могла )а#ти на &ем0(5 I(ди )о#$идали $а)е. а ( #ва$ој гр()и је )о један $оме и& <е)а #тр'и на)и#ан родо0(+иви говор5 И на +ал$он( #вога дома )ојави #е #еди државни$. а громогла#но2 3ЖивеоA4 )роломи ва&д(-. и одје$н( /елим градом5 На #вима о$олним $(ћама &а&ве'а,е )ро&ори и на %има #е )ојави,е многе главе5 Ограде о$о $(ћа. $ровови. #ве то )(но радо&нала #вета. )а 'а$ и на #ва$ој +а<и од тавана вире )о двеCтри главе5
Пре#тадо,е (&ви/и. на#таде мртва ти,ина. до$ и& ма#е &а/и$а тана$ гла#2
МРТВО МОРЕ
45
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= М(дри државни'еA555 = ЖивеоA живеоA живеоA = )ре$идо,е говорни$а +(рни и #илни (&ви/и* а $ад #е #ти,а родо0(+ива ма#а. говорни$ )род(жи2 = Народ мога $раја лије то)ле #(&е радо#ти и $ле'ећи на $оленима &а-ва0(је )ремило#тивом Твор/(. $оји мило,ћ( #војом от$лони вели$( +ед( од на,ег народа и даде о&драв0е%а те+и. врли на, државни'е. да нам д(го )оживи, на #рећ( народа и )оно# &ем0еA = &авр,и говорни$. а -и0адама грла (&ви$н(2 = ЖивеоA М(дри државни$ &а-вали говорни$( на и#$реном 'е#тита%( и на)омен( да ће #ве %егове ми#ли и о#ећа%а +ити и (+(д(ће ()рав0ени на то да #е оја'а $(лт(ра. )ривреда и +лаго#та%е миле ота<+ине5 Ра&(ме #е. )о#ле тога %еговог говора )онови #е не+ројено )(та2 3ЖивеоA4 Сад #е та$о и&ре7а де#ета$ говорни$а и& ра&ни- $рајева ота<+ине. а )о#ле #ва$ог говора #тари државни$ је одговарао родо0(+ивим и је&гровитим говорима5 Наравно. $ро& #ве је то +ило и#)ре)летено оно од(,ев0ено громогла#но2 3ЖивеоA4 Д(го је трајало до$ #е #ви ти о+реди и&вр,и,е. а $ад #е до7е $рај(. &а#вира м(&и$а $ро& #ве (ли/е. а #вет је ,етао гореCдоле (вели'авај(ћи тиме #ве'ано#т5 8ве'е је +ило о#вет0е%е. и о)ет м(&и$а. (& &а)а0ене +($ти%е $оје но#а,е родо0(+ива ма#а #вета. )ролама,е ва&д(- )о (ли/ама овог #рећног града* а ( ви#ини. ( тамном ва&д(-(. ра#)р#$авале #( #е ра$етле. те &а#ија име вели$ог државни$а. $оје и&гледа $ао од #итни- &ве&ди/а о)летено5 По#ле тога на#таде д(+о$а. ти-а ноћ. и родо0(+иви гра7ани дивне &ем0е Страдије. (морени вр,ећи (&ви,ене гра7ан#$е д(жно#ти. &а#)а,е #лат$им #ном. #нивај(ћи #рећн( +(д(ћно#т и вели'ин( #воје миле ота<+ине5 Ра&+ијен овим '(дним (ти#/има. не мого- /еле ноћи &а#)ати. и те$ )ред &ор( ,то ме. о+('ена. # на#ло%еном главом на #то. &ане#е #ан* а $ао да '(- не$и #тра,ан. демон#$и гла# #а &ло+ним $и$отом2 3То је твоја ота<+инаA555 Hа. -а. -а. -аA555J Трго- #е. и гр(ди &адр-та,е од #тра,не #л(т%е. а ( (,има одје$н( оно )а$о#но2 3Hа. -а. -а. -аAJ
МРТВО МОРЕ
47
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
С(традан #е већ о тој #ве'ано#ти )и#ало ( #вима ли#товима &ема0#$им. а ( владином ли#т( наро'ито. ( $оме #ем тога +е,е ва&дан телеграма и& #виј( $рајева Страдије. ( $ојима #е не+ројено много )от)и#а жали ,то #е није могло #тићи да ли'но и#$аж( #вој( радо#т &+ог #рећног о&драв0е%а вели$ог државни$а5 Сем тога. главни ле$ар државни$ов )о#таде одједном #лаван 'ове$5 8 #вима ли#товима могло #е 'итати $а$о ће #ве#ни гра7ани овога и онога ме#та. овога и онога #ре&а или $раја. /енећи &а#л(ге ле$ара Мирона. та$о #е &вао. $()ити та$ав и та$ав #$()о/ени )о$лон5 8 једним новинама #тоји2 3Са&нали #мо да и град Крадија. )о (глед( на др(ге градове. #)рема #$()о/ени )о$лон ле$ар( Мирон(5 То ће +ити мала #ре+рна #тат(а Е#$(ла)ова. $оји ће ( р($ама држати та$о7е #ре+рни дивит. о$о $ога #е )ре)лећ( две )о&лаћене &мије #а дијамантима ме#то о'иј(. и ( (#тима држе #веће5 На гр(дима Е#$(ла)овим +иће &латом (ре&ане ре'и2 1!ра7ани града Крадије. и& ве'не &а-вално#ти &а &а#л(ге )рема Ота<+ини. ле$ар( Мирон(15J Ова$ви- ве#ти +иле #( )ре)(не новине5 Св(да #( )о &ем0и #)ремани ле$ар( #$()о/ени )о$лони и )(тем телеграма и#$а&ивала &а-вално#т овоме #рећном ле$ар(5 "едан град је толи$о +ио од(,ев0ен да је 'а$ )о'ео )оди&ати вели'ан#твен( вил(. на $ојој ће +ити (&идана грдно вели$а мермерна )ло'а. и на тој )ло'и и&ра& народне &а-вално#ти5 А већ #амо )о #е+и #е ра&(ме да је одма- и&ра7ена и (множена #ли$а $оја је )ред#тав0ала $а$о #е вели$и државни$ р($(је и &а-ва0(је ле$ар( &а и#$рено &а(&има%е5 И#)од %е је те$#т2 3Hвала ти. одани Мироне. ти #и от$лонио од мене +оле#т. $оја ме је ометала да #е #ав )о#ветим #тара%( &а #рећ( #воје драге ота<+инеAJ 3"а #ам #амо вр,ио #вој( #вет( д(жно#т )рема ота<+иниAJ Ви,е %и-ови- глава ле+ди ( о+ла$( гол(+ и ( $0(н( но#и тра$( на $ојој #( ре'и2 3Мило#тиви Твора/ от$ла%а #ва$о &ло од Страдије. $оја м( је ( во0и5J Ви,е гол(+а је $р()ан на#лов2 3?а #)омен на дан #рећног о&драв0е%а вели$ог државни$а СимонаJ. ми#лим та$о #е &вао. а$о #е до+ро #ећам5 По #вим (ли/ама и -отелима но#е де'и/а ове #ли$е и ви'( ( #ав гла#2
МРТВО МОРЕ
44
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
3Нове #ли$еA Државни$ Симон и ле$ар МиронA555J
Кад #ам )ро'итао не$оли$о ли#това 6( #ва$ом готово +ила је о),ирна +иограEија '(веног и родо0(+ивог ле$ара9. ре,им #е да одем го#)один( мини#тр( )ривреде &ема0#$е5 Мини#тар )ривреде. )о#тарији. омален. ж(рав 'ове'ић. )ро#ед. #а нао'арима на но#(. до'е$а ме 0(+а&није него ,то #ам и могао о'е$ивати5 Наме#ти ме да #еднем $рај %еговог #тола. а он #еде &а #то на #воје ме#то5 Сто је +ио )ретр)ан не$им #тарим $%игама #а )ож(телим ли,ћем и отр/аним $ори/ама2 = Одма- ћ( да вам #е )о-валим5 Не можете веровати $оли$о #ам &адово0анA :та ми#лите ,та #ам )рона,ао; = Не$и на'ин $ојим ћете моћи (#авр,ити )ривред( ( &ем0и5 = О. неA Ка$в( )ривред(A Привреда је (#авр,ена до+рим &а$онима5 О томе ви,е не тре+а ни ми#лити5 "а &аћ(та- не &нај(ћи ,та да м( $ажем. до$ ми он # до+роћ(дним. +лаженим о#ме-ом ре'е. )о$а&(ј(ћи не$( #тар( $%иж(рин(2 = :та ми#лите. $оје је ово дело; "а #е ('иним $ао да #е #ећам. до$ ће он о)ет #а оним +лаженим о#ме-ом2 = Омирова ИлијадаA555 Али. врло. врло555 рет$о и&да%еA555 = и&говори #ладећи #ва$( ре'. и (&е ме 0(+о)ит0иво гледати $а$о ће ме то и&ненадити5 И &аи#та #ам +ио и&нена7ен. али #амо и& др(ги- ра&лога* али #ам #е )равио $а$о ме +а, та рет$о#т &адив0(је5 = То вам је дивноA = ре$о-5 = Али $ада вам јо, $ажем да овог и&да%а ви,е и немаA555 = Та то је вели'ан#твеноA = (&ви$н(- $ао од(,ев0ено и (&е- ра&матрати $%иг(. )равећи #е д(+о$о трон(т и &аинтере#ован том рет$о,ћ(5
МРТВО МОРЕ
4>
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
"едва #ам (#)ео ра&новр#ним &а)ит$ива%има да одвратим ра&говор од тог %еговог Омира. о $оме ја ни#ам ни$ад '(о ре'и5 = 8&имам #ло+од(. го#)одине мини#тре. да ва# &а)итам о тим ва0аним )ривредним &а$онимаA = ре$о-5 = То #( &а$они. ()раво рећи. $ла#и'ни5 Ни једна &ем0а. вер(јте. не тро,и на )оди&а%е )ривреде $оли$о на,а &ем0а5 = Та$о и тре+а. = ре$о- = то је и најважнија о#нова &а на)реда$ #ва$е &ем0е5 = То #ам и ја. ра&(ме #е. и имао на (м( $ад #ам (#)ео да #е ,то +оли &а$они на)раве и да #е ,то већи +(<ет одо+ри &а )оди&а%е )ривреде и инд(#трије ( &ем0и5 = Коли$и је +(<ет. а$о #мем )итати. го#)одине мини#тре; = а%#$е године. $ад је +ило др(го мини#тар#тво. +ио је +(<ет ма%и. али ја #ам (#)ео вели$им тр(дом и &а(&има%ем да ( +(<ет (7е )ет милиона динара5 = То је &а ва,( &ем0( дово0но; = Дово0но555 Е #ад. видите. ( &а$он је (нета и ова та'$а2 3Жито. и (о),те (#еви. морај( до+ро (#)евати. и мора и- +ити ,то ви,е5J = То је )ово0ан &а$он = ре$о-5 Мини#тар #е &адово0но о#ме-н(. )а )род(жи2 = Ра&гранао #ам 'иновни,тво ( #војој #тр(/и та$о да #ва$о #ело има )ривредно надле,тво од )ет 'иновни$а. од $оји- је нај#тарији ()равни$ е$ономије и )ривреде #ела тога и тога5 ?атим. ( #ва$ом #ре#$ом ме#т( је е$оном &а #ре& #а вели$им )ер#оналом 'иновни$а. и над #вима #( )о$рајин#$и е$ономи. има и- дваде#ет. на $оли$о је )о$рајина )оде0ена на,а &ем0а5 Сва$и од )о$рајин#$и- е$онома има /ело$()ан над&ор #а #војим 'иновни,твом2 да мотри над #вима о#талим 'иновни/има вр,е ли #вој( др(жно#т. и да (ти'е на #наже%е )ривреде ( /елом $рај(5 Пре$о %ега вр,и мини#тар#тво 6$оје има дваде#ет оде0е%а и ( #ва$ом )о један ,еE оде0е%а. #а вели$им +ројем 'иновни$а9 )ре)и#$( #а /елим $рајем5 Сва$и ,еE оде0е%а ( мини#тар#тв( има )ре)и#$( #а )о једним е$ономом )о$рајин#$им. а они )о#ле о томе и&ве,тавај( мини#тра )ре$о %егови- ли'ни- #е$ретара5 = То је онда (жа#на админи#тра/ија; = )риметим5 = Врло вели$а5 На,е мини#тар#тво има највећи +рој н(мера од #виј( о#тали-5 Bиновни/и немај( $ад од а$ата да дигн( главе )ова&да5 По#ле малог ћ(та%а. )род(жи мини#тар2
МРТВО МОРЕ
4?
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= По#ле тога. ја #ам (де#ио да #ва$о #ело има до+ро (ре7ен( 'итаони/(. $оја мора +ити #на+девена до+рим $%игама &а ратар#тво. ,(мар#тво. #то'ар#тво. )'елар#тво и др(ге гране )ривреде5 = Се0а/и #иг(рно радо 'итај(; = То је о+аве&но. $ао и војна о+аве&а5 два 'а#а )ре )одне и два 'а#а )о )одне мора #ва$и радни$ #е0а$ )рове#ти ( 'итаони/и. где 'ита. или м( 'итај( а$о није )и#мен. а #ем тога им 'иновни/и држе )редава%а о #авременом ра/ионалном о+делава%( &ем0е5 = Па $ад. онда. раде ( )о0(; = ()итам5 = Е. видите $а$о је5 8 )о'ет$( и&гледа та$о5 Ово је #)ор на'ин. $оји ће ( )рви ма- и&гледати не)оде#ан. али )о#ле ће #е те$ видети +лаготворни (ти/ај ове $р()не реEорме5 По моме д(+о$ом (вере%(. најглавније је да #е )рво теорија до+ро (тврди. )а ће )о#ле ићи ла$о. и онда ће #е видети да ће #е #ве ово време )роведено ( теориј#$ом и&('ава%( )ривреде #то#тр($о надо$надити5 Тре+а. го#)одине мој. имати ја$( о#нов(. теме0 &драв. )а )оди&ати &град(A = &авр,и мини#тар. и од (&+(7е%а о+ри#а &ној #а 'ела5 = Пот)(но одо+равам ва,е генијалне )огледе на )ривред(A = ре$оод(,ев0ено5 = И та$о #ам таман ле)о ра#)оредио )ет милиона динара2 два милиона на 'иновни$е. један милион -онорара )и#/има &а (<+ени$е и& )ривреде. један милион на &а#нива%е +и+лиоте$а и један милион на диј(рне 'иновни/има5 То је таман )ет5 = То #те дивота (де#илиA555 До#та и на +и+лиоте$е тро,ите5 = Е. видите. ја #ам #ада и&дао ра#)и# да #е. #ем )ривредни- $%ига. на+ав0ај( и (<+ени/и &а гр'$и и латин#$и је&и$. те #е #е0а/и )о#ле )о0#$ог рада мог( ('ећи $ла#и'не је&и$е о+лагоро7авати5 Сва$а 'итаони/а има Омира. Та/ита. Патер$(ла и ва&да др(ги- ле)и- дела и& $ла#и'не литерат(ре5 = ДивотаA = (&ви$нем ра,ирени- р($(. и одма- (#танем. те #е )о&дравим #а го#)одином мини#тром и )о7ем. јер ми већ +('а,е глава од те вели$е реEорме $ој( ни#ам могао #-ватити5 Мини#тар Eинан#ија. $ад одо- да га )о#етим. )римио ме је одма-. иа$о је. $а$о он $аже. +ио ( вели$ом )о#л(5 = >а, до+ро ,то #те до,ли. го#)одине. те ћ( #е та$о мало одморити5 До#ад #ам радио. )а ме. вер(јте. већ глава +олиA = ре'е мини#тар и )огледа ме $лон(лим. )ом(ћеним )огледом5
МРТВО МОРЕ
4@
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= ?аи#та је ва, )оложај врло тежа$ )ри та$о огромНом рад(5 >е& #(м%е #те ра&ми,0али о $а$вом важном Eинан#иј#$ом )ита%(; = )риметим5 = Држим да ће ва# на #ва$и на'ин &анимати )олеми$а $ој( водим #а го#)одином мини#тром гра7евина о једном врло важном )ита%(5 Од ј(тро# #ам )(на три 'а#а на томе радио5 држим да ја имам )рава. и да &а#т()ам )раведн( #твар555 Ево. )о$а&аћ( вам 'лана$ $оји #ам )риредио &а ,там)(5 "а #ам # не#тр)0е%ем о'е$ивао да '(јем тај &наменити 'лана$ и да. ( и#то време. #а&нам о$о 'ега #е води та важна и о'ајна +ор+а и&ме7( мини#тра Eинан#ија и мини#тра гра7евина5 Мини#тар до#тојан#твено. #а #ве'аном о&+и0но,ћ( на ли/(. (&е ( р($е р($о)и#. и#$а,0а #е. и )ро'ита на#лов2 3"о, двеCтри ре'и )оводом )ита%а2 до$ле #е на ј(г ( #таром ве$( )ро#тирала грани/а на,е &ем0е5J = Па то је. $а$о и&гледа. не$а и#ториј#$а ра#)ра; = И#ториј#$а = ре'е мини#тар мало &а'(7ен та$о нео'е$иваним )ита%ем. и )огледа ме )ре$о #воји- нао'ара т()им. (морним )огледом5 = Ви #е +авите и#торијом; = "а;A = (&ви$н( мини#тар # не,то 0(т%е ( гла#(555 = То је на($а $ојом #е ја +авим већ +ли&( триде#ет година. и то. да не ла#$ам #е+и. #а (#)е-ом = &авр,и мини#тар и )огледа ме )ре$орно5 = "а веома /еним и#ториј( и л(де $оји /ео #вој живот )о#вете тој &аи#та важној на(/и = ре$о- ('тиво да +и-. $оли$оCтоли$о. о)равдао #вој мало)ре7а,%и &аи#та нера&ми,0ени )о#т()а$5 = Не #амо важна. го#)одине мој. већ најважнија. ра&(мете ли. најважнијаA = (&ви$н( од(,ев0ено мини#тар и )огледа ме &на'ајно. и#)ит(ј(ћи5 = Са#вим та$оA = ре$о-5 = Ето. видите = о)ет ће мини#тар = $оли$о +и +ило ,тете $ад +и #е. ре/имо. о грани/и на,е &ем0е (тврдило она$о $а$о то и&но#и мој $олега мини#тар гра7евина5 = А он је и#тори$; = )ре$идо- га )ита%ем5 = Надрии#тори$5 Он #војим радом на тој на(/и #амо ,тете доно#и5 8&мите. #амо. )а 'итајте %егове )огледе )оводом тога )ита%а о #тарој грани/и на,е &ем0е. )а ћете видети $оли$о т( има %еговог не&на%а. )а 'а$. а$о -оћете )раво. и не)атриоти&ма5 = :та он до$а&(је. а$о #мем &нати; = ()итам га5
МРТВО МОРЕ
4A
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= Не до$а&(је он ни,та. го#)одине мојA Жало#но је то до$а&ива%е $ад он вели да је #тара грани/а # ј(жне #тране и,ла #еверно од града Крадије* а то је не)о,те%е* јер на,и не)ријате0и онда мог( # мирном #аве,ћ( )олагати )раво на &ем0и,те до ви,е Крадије5 :та ми#лите $оли$о ,тете тиме нано#и овој на)аћеној &ем0и;A = (&ви$н( мини#тар 0(тито. С )раведним г%евом. (&др-талим. +олним гла#ом5 = Неи&мерна ,тетаA = (&ви$нем ја. $ао )ренеражен том #тра-отом $оја +и )о#тигла /ел( &ем0( &+ог не&на%а и нера&(мева%а мини#тра гра7евина5 = "а то )ита%е. го#)одине. нећ( о#тавити. јер то ми. нај&ад. налаже д(жно#т $ој( имам да 'иним )рема на,ој милој ота<+ини $ао #ин %ен5 "а ћ( то )ита%е и&нети и )ред #амо Народно )ред#тавни,тво. )а не$а оно доне#е #вој( одл($(. $оја има да важи &а #ва$ог гра7анина ове &ем0е5 8 )ротивном #л('ај(. ја ћ( дати о#тав$(. јер ово је већ др(ги мој #($о+ #а мини#тром гра7евина. и то #ве &+ог та$о важни- )ита%а )о &ем0(5 = Па &ар С$(),тина може и о тим на('ним )ита%има доно#ити одл($е; = ?а,то не; С$(),тина има )раво да о #вима )ита%има доно#и одл($е. $оје #( о+аве&не &а #ва$ог $ао &а$он5 "('е је. +а,. један гра7анин )однео С$(),тини мол+( да м( #е дан ро7е%а ра'(на )ет година раније него ,то #е родио5 = Ка$о то може; = (&ви$н(- и не-оти/е од '(да5 = Може. &а,то не;55 Он #е. ре/имо. родио 55KL5 године. а С$(),тина %егов дан ро7е%а )рогла#и да је ( години 55MN5 = B(дноватоA А ,та м( то тре+а; = Тре+а м(. јер те$ та$о има )раво да #е $андид(је &а )о#лани$а на једно ()раж%ено ме#то. а он је на, 'ове$ и )омагаће #вој#$и )о#тојеће )олити'$о #та%е5 ?а)ре)а,ћен од '(да. ни#ам (мео ни ре'и )роговорити5 Мини#тар то $ао да )римети. те ће рећи2 = Ва# $ао да то '(ди5 Та$ви и #ли'ни #л('ајеви ни#( рет$и5 "едној го#)о7и С$(),тина је (важила мол+( та$ве и#те )рироде5 Она је. о)ет. молила да је С$(),тина огла#и &а де#ет година мла7( него ,то је5 "една је. о)ет. )однела мол+( да Народно )ред#тавни,тво доне#е меродавн( одл($( да је ( +ра$( #а #војим м(жем родила двоје де/е. $оја одма- )о#тај( &а$онити на#ледни/и %еног +огатог м(жа5 И С$(),тина. ра&(ме #е. $а$о је она имала ја$и- и до+ри- )ријате0а. (#воји %ен( наивн( и )леменит( мол+(. и огла#и је мај$ом двоје де/е5 = А где #( де/а; = ()итам5 = Која де/а;
МРТВО МОРЕ
4B
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= Па де/а о $ојој говорите; = Та де/е нема. ра&(мете ли. али #е ра'(на &+ог те одл($е #$(),тин#$е да та го#)о7а има два детета. и та$о је )ре#тао р7ав живот и&ме7( %е и %еног м(жа5 = То не ра&(мем = )риметим. иа$о 'а$ не +е,е ('тиво да то $ажем5 = Ка$о не ра&(мете;55 Врло )ро#та #твар5 Тај +огати тргова/. м(ж те го#)о7е о $ојој говоримо. нема # %ом де/е5 Ра&(мете ли; = Ра&(мем5 = Е. ле)о. #ад )а&ите дале2 $а$о је он врло +огат. то &ажели да има де/е. $оја ће на#ледити %егово вели$о има%е. и (#лед тога до7е до врло р7ава живота и&ме7( %ега и %егове жене5 Његова жена. онда. $ао ,то вам $ажем. )одне#е С$(),тини мол+(. и С$(),тина )ово0но ре,и5 = Па је )ред#тавни,тва;
ли
+огати
тргова/
&адово0ан
та$вом
одл($ом
народног
= Ра&(ме #е да је &адово0ан5 Сад је )от)(но (мирен. и веома отада воли #вој( жен(5 Ра&говор је те$ао дале. ра&говарали #мо о многим #тварима. али #е го#)один мини#тар ни једом ре'ј( не дота'е )ита%а Eинан#иј#$и-5 На)о#лет$(. о$(ражи- #е да га нај)они&није &а)итам2 = Oинан#ије #( врло до+ро (ре7ене ( ва,ој &ем0и. го#)одине мини#тре; = Врло до+роA = ре'е он # )о(&дано,ћ(. )а одма- &атим додаде2 = !лавна је #твар +(<ет до+ро и&радити. )а #ве иде ла$о5 = Коли$о је милиона годи,%е +(<ет ва,е &ем0е; = Пре$о о#амде#ет милиона5 А ево $а$о је ра#)оре7ен2 ?а +ив,е мини#тре. $оји #( #ад +ило ( )ен&ији. +ило на ра#)оложе%(. триде#ет милиона* &а на+ав0а%е ордена де#ет милиона. &а (во7е%е ,тед%е ( народ )ет милиона5 = И&вините. го#)одине мини#тре. ,то ва# )ре$идам555 Не ра&(мем $а$ав је и&дата$ од )ет милиона &а (во7е%е ,тед%е5 = Е. видите. го#)одине. ,тед%а је нео#)орно најважнија #твар. $ад је већ ре' о Eинан#ира%(5 Те новине нема нигде ( #вет(. али на# је томе нево0а на('ила &+ог
МРТВО МОРЕ
4C
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
р7ави- Eинан#иј#$и- )рили$а ( &ем0и. те #мо та$о -тели да жртв(јемо т( )рили'н( #(м( годи,%е. #амо да +и#мо народ( )омогли и ола$,али м( $оли$оCтоли$о5 Сада ће. на #ва$и на'ин. )оћи на+оле. јер је већ &а ово $рат$о време и&дат 'итав милион )и#/има $%ига о ,тед%и &а народ5 "а #ам и #ам на(ман да. $оли$оCтоли$о. )омогнем народ( ( том )оглед(. те #ам )о'ео )и#ати дело2 3:тед%а ( на,ем народ( ( #таром ве$(J* а мој #ин )и,е дело2 38ти/ај ,тед%е на $(лт(рни на)реда$ ( народ(J* а моја ћер$а је до#ад на)и#ала две )ри)овет$е. о)ет &а народ. ( $ојима #е и&но#и $а$о вала ,тедети. а #ад )и,е и трећ(2 3Ра#$о,на I(+и/а и ,тед0ива Ми/аJ5 = Мора +ити не$а врло ле)а )ри'а;A = Врло ле)а* ( %ој #е и&но#и $а$о )ро)ада I(+и/а &+ог 0(+ави. а Ми/а #е (дала &а вели$ог +огата,а и (ве$ #е одли$овала ,тед%ом5 3Ко ,теди. томе и +ог )омажеJ. &авр,(је #е )ри'а5 = То ће имати нео+и'но до+ра (ти/аја на народA = ре$о- од(,ев0ено5 = Ра&(ме #е. = )род(жи го#)один мини#тар = вели$а и &на'ајна (ти/аја5 Ево. на )ример. от$ад је (#танов0ена ,тед%а. моја ћер је већ )ре$о #то -и0ада (,тедела &а мира& #е+и5 = То вам је онда најважнија )артија ( +(<ет( = )риметим5 = Та$о је. али је #амо +ило м('но доћи на та$о #рећн( ми#ао. а о#тале #( +(<ет#$е )артије +иле и раније. )ре мога мини#трова%а5 На )ример. &а народне #ве'ано#ти )ет милиона. на )овер0иве владине и&дат$е де#ет милиона. &а тајн( )оли/иј( )ет милиона. &а одржава%е и (твр7ива%е владе на #вом )оложај( )ет милиона5 Т( #мо. $ао и #в(да. веома ,тед0иви5 И #ад дола&и оно #ве о#тало ма%е важно ( +(<ет(5 = А на )ро#вет(. вој#$( и о#тало 'иновни,тво; = "е#т. имате )раво. и т(. #ем )ро#вете. иде о$о 'етрде#ет милиона. али то (ла&и ( редовни годи,%и деEи/ит5 = А )ро#вета; = Про#вета; Е она. већ. ра&(ме #е. дола&и ( не)редви7ене и&дат$е5 = Па 'име онда )о$ривате та$о вели$и деEи/ит; = Ни'им5 Bим #е може )о$рити; То дола&и ( д(г5 Bим #е на$()и )ови,е деEи/ита. ми &а$0('имо &ајам. )а та$о о)ет5 Али #е и. # др(ге #тране. #тарамо да ( не$им +(<ет#$им )артијама +(де #(Eи/ита5 "а #ам већ ( #воме мини#тар#тв( )о'ео (водити ,тед%(. а на томе живо раде и о#тале моје $олеге5 :тед%а. $ао ,то вам $ажем. то је о#нова &а +лаго#та%е #ва$е &ем0е5 "('е #ам ( интере#( ,тед%е от)(#тио једног #л(жите0а5 То је већ (,теда од о#ам #тотина динара годи,%е5
МРТВО МОРЕ
46
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= То #те до+ро ('инилиA = )римети-5 = Морало #е. го#)одине. већ једаред )о'ети #тарати о +лаго#та%( народном5 Мома$ )ла'е да га )римим о)ет. моли. а није гре,ни$ ни р7ав. али ,то не иде. не иде* јер то &а-тевај( интере#и на,е миле ота<+ине5 3С )оловином ћ( )лате #л(житиJ . вели он мени5 3Не може да +(деJ . ре$о-* 3ја је#ам мини#тар. али ово ни#( моје )аре. већ народне. $рваво #те'ене. и ја морам о #ва$ом динар( водити о&+и0на ра'(на5J Молим ва#. го#)одине. ре/ите #ами. от$(да ја #мем (л(до +а/ати државни- о#ам #тотина динара; = &авр,и мини#тар и # ра,иреним р($ама о'е$ива,е од мене )о&итиван одговор5 = Са#вим та$оA = Ето. ономад је и&дата вели$а #(ма нова/а једном 'лан( владе да ле'и жен( и& +(<ета на )овер0иве и&дат$е. и онда. а$о #е не )а&и на #ва$( )ар(. $а$о ће народ )лаћати; = А $оли$и #( )ри-оди ( &ем0и. го#)одине мини#тре; То је. држим. важна #твар; = Т-е. то +а, и није важноA555 Ка$о да вам $ажем; 8)раво. не &на #е јо, $оли$и #( )ри-оди5 Bитао #ам не,то о томе ( једном #траном ли#т(. али $о &на је ли то та'но; Те$. на #ва$и на'ин. има до#та )ри-ода. до#та. +е& #(м%еA = ре'е мини#тар #а (+е7е%ем и не$ом #тр('%а'$ом важно,ћ(5 8 том )ријатном и важном ра&говор( )ре$иде на# мома$. $оји (7е ( мини#тров( $ан/елариј( и јави да једна 'иновни'$а де)(та/ија жели )ред го#)одина мини#тра5 = ?ваћ( и- мало'а#. не$а )ри'е$ај( = ре'е мом$(. а &атим #е о+рати мени2 = Вер(јте да #ам та$о (моран од тог многог )рима%а од ово дваCтри дана. да ми 'и#то глава +('и5 Ово #ад # вама ,то #ам (гра+ио да )роведем ( )ријатном ра&говор(A = Дола&е )о#лом; = ()ита-5 = Имао #ам. ево видите. +а, т( на но&и грдно вели$и ж(0. )а #ам га )ре 'етири дана о)ери#ао. и о)ера/ија је. +ог( -вала. и#)ала врло #рећно5 ?+ог тога дола&е 'иновни/и. #а #војим ,еEовима на 'ел(. те ми 'е#титај( и и&ражавај( #вој( радо#т &+ог #рећно и&вр,ене о)ера/ије5 "а #е и&виним го#)один( мини#тр( ,то #ам га #метао ( )о#л(. а да га не +и- и дале )ре$идао. то #е нај('тивије )о&дравим и и&и7ем и& %егова $а+инета5 И &аи#та. о томе ж(0( мини#тра Eинан#ија +е,е и ( новинама ва&да нови#ао),те%а2
МРТВО МОРЕ
>5
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
3Bиновни/и555 надле,тва. ј('е ( 'етири 'а#а )о )одне. #а #војим ,еEом на 'ел(. +или #( де)(тативно $од го#)одина мини#тра Eинан#ија да м( 'е#титај( # радо,ћ( #рећн( о)ера/иј( ж(0а5 !о#)один мини#тар и- је и&волео 0(+а&но и #ве#рдно )римити. а том )рили$ом је г5 ,еE ( име #виј( 'иновни$а #вога надле,тва и&говорио дир0ив говор ( том #ми#л(. а го#)один мини#тар је &а-валио #вима на тој рет$ој )аж%и и и#$реном о#ећа%(5J Кад #ам и&и,ао на (ли/(. о)ет (ли/а )ре)(на #илна #вета ,то #е тала#а на #ве #тране. а граја да (,и &агл(н(5 3К(да ће овај оволи$и #вет; :та је #ад о)ет;55 Сиг(рно де)(та/ија $а$ва;J = ми#лио #ам ( #е+и. гледај(ћи # '(7е%ем ( т( не+ројен( ,арен( ма#( ра&новр#на #вета. и )ри7ем )рвом ,то +е,е до мене. те га &а)итам2 = К(да ж(ри овај оволи$и #вет; Онај #е о#ети д(+о$о (вре7ен од тог мог гл()ог )ита%а. )огледа ме 0(тито и # )ре&ре%ем. )а #е о$рете ле7има мени и )о7е &а ма#ом5 ?а)итам др(гог. трећег. и #ва$и ме # )ре&ре%ем )огледа и не одговори5 Нај&ад #е намери- на једног # $ојим #ам #е )о&нао )рили$ом )о$рета%а једног )атриот#$ог ли#та. а већ ( тој &ем0и. да #е не '(дите. #ва$и дан #е )о$реће )о не$оли$о ли#това. те ()ита- и %ега2 = К(да ж(ри оволи$и #вет; = а #тре)им да ли ћ( и # овим )о&натим )атриотом јо, горе )роћи него #а о#талима5 И он ме )огледа )ре&риво. )а &г(,еним гла#ом. )(ним #р<+е и гнева. и&говори2 = СрамотаA "а #е &а#тиде- и једва )ром(/ам2 = И&вините. ни#ам имао намер( да ва# вре7ам. #амо #ам -тео да &а)итам555 = Но. то је ле)о )ита%еA !де ти живи,. &ар те није #рамота да )ита, &а једн( #твар $ој( и #то$а може &нати; На,а &ем0а #трада. и ми #ви ж(римо да јој )рите$немо ( )омоћ $ао %ени ва0ани #инови. а ти #е и,'(7ава,. и не &на, &а та$о важан дога7ајA = и&говори мој )о&нани$ гла#ом ,то др-ти )атриот#$им +олом5 "а #ам #е д(го и&ви%авао и )равдао &а та$о $р()н( )огре,$(. $ој( #ам нера&ми,0ено ('инио. и &амолим га &а о)ро,тај5 Он #е одо+рово0и и и#)ри'а ми $а$о Ан(ти. једно рато+орно )леме. ()ада # ј(га ( %и-ов( &ем0( и 'ини грдне &(л(ме5
МРТВО МОРЕ
>7
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= Дана# је #тигла ве#т = )род(жи он говор = да #( ноћа# )от($ли многе )ороди/е. )о)алили многе домове и &а)ленили мног( #то$(A = То је #тра,ноA = ре$о- и #тре#ем #е од (жа#а. и до7е ми да ј(рнем на ј(г &ем0е и да #е )о+ијем #а Ан(тима. јер ме та$о &а+оле #трада%е невини-. мирни- гра7ана од %и-ова варвар#тва. )а 'и#то &а+орави- да #ам #тар. и&н(рен и немоћан и о#ети- ( том трен(т$( младић$( #наг(5 = Па &ар #мемо ми о#тати гл(ви )рема тим )о$олима и том &вер#$ом )о#т()а%( на,и- #(#еда; = Ни$а$оA = (&ви$н(- од(,ев0ен %еговим ватреним ре'има = и од +ога +и +ила гре-отаA = ?ато и ж(римо на &+ор5 Ниједнога #ве#нога гра7анина нема $оји на овај &+ор неће доћи* #амо ће #ва$и #талеж &а #е+е држати &+ор на &а#е+ном ме#т(5 = :то то; = Т-е. ,то;555 На,а ве'ита не#логаA Али и)а$ #ва$и &+ор ће донети једнод(,н( одл($(. )атриот#$(5 8о#талом. и +оле је ,то ви,е. а главно је да #мо #ви ( о#ећа%( и ми#лима #ложни. ди,емо једном д(,ом $ад је )ита%е о на,ој милој ота<+ини5 И &аи#та #вет #е )о'ео одвајати ( ра&не гр()е и ићи ра&ним )рав/има* #ва$а гр()а ж(ри на #воје одре7ено ме#то где ће држати &+ор5 Ка$о. ра&(ме #е. ни#ам могао #тићи на #ве &+орове. то #е #а #војим )о&нани$ом ()(тим тамо $(да и7а,е он и %егова гр()а5 То #( +или 'иновни/и #(д#$е и )оли/иј#$е #тр($е5 ?а7о#мо ( )ро#тран( #ал( једног -отела. ( $ојој већ +е-( #)рем0ена #еди,та и #то #а &еленом 'о-ом &а #а&ива'е &+ора5 Родо0(+иви гра7ани )о#еда,е на #толи/е. а #а&ива'и &а(&е,е #воја ме#та &а #толом5 = >раћоA = )о'е један од #а&ива'а5 = Ви већ &нате ,то #мо #е овде о$()или5 Све је ва# овде #$()ило )леменито о#ећа%е и жела да #е на7е ле$а и #тане на )(т др#$им ()адима ан(т#$и- 'ета ( ј(жне $рајеве на,е драге ота<+ине. да #е )омогне не#рећноме народ( $оји #трада5 Него. )ре #вега. го#)одо. $ао ,то &нате. )ри ова$вим )рили$ама ред је да #е и&а+ере )ред#едни$. )от)ред#едни$ и #е$ретар &+ора5 По#ле д(ге граје. и&а+ра,е тога ,то отвори &+ор &а )ред#едни$а. а оне др(ге #а&ива'е &а о#тало &+ор#$о 'а#ни,тво5 По,то #е. )о (твр7еном ред( и о+и'ај(. 'а#ни/и од+ор#$и &а-вали,е родо0(+ивом #$()( на тој рет$ој )о'а#ти. )ред#едни$ л()и ( &воно. и о+јави да је &+ор отворен5 = Жели ли $о да говори; = ()ита5
МРТВО МОРЕ
>4
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
"ави #е један и& )рвог реда #еди,та и ре'е да је ред да #е #а &+ора )о&драви влада и вели$и м(дри државни$. $оји ће #амом владар( )рот(ма'ити и&ра&е %и-ове верно#ти и одано#ти5 ?+ор )рими тај )редлог и одма- #е #)реми,е на)и#мени )о&драви. $оји +е-( а$лама/ијом (#војени. али да #е #амо на не$им ме#тима (де#и ред ре'и )равилно. )о #инта$#и5 Стадо,е #е јав0ати говорни/и #ве ја'и и ја'и5 Сва$и говор +е,е )(н родо0(+0а. )(н +ола и )(н гнева )рема Ан(тима5 Сва$и је од говорни$а +ио #агла#ан # )редлогом )рвог говорни$а2 да #е +е& и$а$ва одлага%а. јер је #твар и ина'е -итне )рироде. доне#е одма- т(. на &+ор(. о,тра ре&ол(/ија. $ојом ће #е најенерги'није о#(дити варвар#$и )о#т()/и Ан(та5 И т( одма- и&а+ра,е троји/( $оји #( до+ро владали је&и$ом да #а#таве ре&ол(/иј( ( )омен(том #ми#л( и да је )ро'итај( &+ор( ради одо+ре%а5 8 и#ти ма- јави #е један # готовом ре&ол(/ијом и &амоли &+ор &а до&вол( да је )ро'ита. )а. а$о #е &+ор #лаже # %ом. да #е )рими5 Одо+ри,е м(. и онај (&е 'итати2 3Bиновни/и #(д#$е и )оли/иј#$е #тр($е о$()0ени на дана,%ем &+ор(. д(+о$о )отре#ени немилим дога7ајима $оји #е #ва$одневно. на жало#т. одигравај( ( ј(жним $рајевима на,е &ем0е. &+ог варвар#$ог )она,а%а ан(т#$и- 'ета. нала&е #е )о+(7ени да доне#( #ледећ( ре&ол(/иј(2 P5 Д(+о$о #ажа0евамо ,то је на, народ ( тим $рајевима #на,ла та$ва +еда и не#рећа* Q5 Најо,трије о#(7(јемо див0е )о#т()$е Ан(та (&ви$(ј(ћи2 Доле # %имаA &5 С гн(,а%ем и )ре&ре%ем $он#тат(јемо да #( Ан(ти не$(лт(ран народ. недо#тојан и )аж%е #воји- )ро#већени- #(#еда5J Ова ре&ол(/ија +и једногла#но )рим0ена ( на'ел(. али )ри +(рној де+ати ( )оједино#тима +и јо, (#војено да #е $од Q5 та'$е дода $од 3див0еJ јо, и ре' 3одвратнеJ5 ?атим овла#ти,е ()рав( да ( име &+ора )от)и,е ре&ол(/иј(. и &+ор #е ра&и7е ( највећем ред(5 На (ли/и о)ет граја и ма#а #вета ,то #е враћа,е #а многи- )атриот#$и&+орова5 На ли/има #е %и-овим #ад )римећава,е д(,евни мир. $ао оно $ад 'ове$ о#ети &адово0#тво )о#ле и&вр,ене те,$е. али )лемените. (&ви,ене д(жно#ти5
МРТВО МОРЕ
>>
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
На многим ме#тима '(о #ам ра&говор ова$ве )рироде2 = Није тре+ало. и)а$. да +(де она$о о,тра = до$а&(је један5 = :та није тре+ало; до+ро је оно5 Није него ,та ми#ли,; Према та$вим животи%ама тре+а +ити гр(+ и о,тар = 0(ти #е др(ги5 = ?нам. молим те. али не иде. није та$ти'ноA = о)ет ће )рви5 = Ка$ав та$т )рема %има јо, -оће,; Да #е. ва0да. не &америмо та$о ва0аним л(дима. ,та ли; Ова$о ти %има. )а $ад 'ита. да #е #тре#е = о)ет ће др(ги. а гла# м( др-ти од 0(тине5 = Па ми +а, и тре+а. $ао )ро#већени. да +(демо (&ви,енији од %и-* а. )о#ле тога. тре+а +ити о)ре&ан да #е не &америмо #(#едној &ем0и ра&лаже онај миро0(+иви и та$ти'ни5 Пред ве'е тога и#тог дана већ #( #е ( новинама могле 'итати много+ројне ре&ол(/ије донете тога дана на родо0(+ивим &+оровима5 Ни$о није и&о#тао а да не )о-ита &ем0и ( )омоћ5 Пре)(не новине2 ре&ол(/ија )роEе#ора )оводом немилидога7аја на ј(г( Страдије. ре&ол(/ија омладине. ре&ол(/ија ('ите0а. ре&ол(/ија оEи/ира. ре&ол(/ија радни$а. тргова/а. ле$ара. )ре)и#а'а5 "едним #ловом. ни$о није и&о#тао5 Све #( ре&ол(/ије ( једном д(-(. #ве о,тре и одл('не. ( #ва$ој има оно 3д(+о$о )отре#ениJ. 3најо,трије о#(7(јемоJ и та$о дале5 8ве'е је. о)ет. на#тало ве#еле ( град(. а &атим миран. ти- и #)о$ојан #ан миро0(+иви- и $(ражни- #инова #рећне &ем0е Страдије5 С(традан #( #ти&але ве#ти и& о#тали- $рајева Страдије5 Ниједног јединог ме#та нема где не +еја,е донета о,тра ре&ол(/ија )оводом 3)о#лед%и- немили- дога7ајаJ. $а$о #( то Стра7ани на&вали5 А. већ. )о #е+и #е ра&(ме да је #ва$и гра7анин &а ове вели$е (#л(ге ота<+ини. $о ма%е $о ви,е. о+а#(т одли$ова%има &а гра7ан#$( $(раж и врлине5 И мене од(,еви тај +(јни народ )(н гра7а#$е #ве#ти и #амо)регорева%а &а о),т( #твар. )а ми #е и& гр(ди оте (&ви$2 3Страдијо. ти неће, ни$ад )ро)а#ти. )а ма #ви народи )ро)алиAJ 3Hа. -а. -а. -аAJ = ( том трен(т$( $ао да ми &а&вони ( (,има о)ет онај #атан#$и. )одр(глив #ме- не$ог &лог д(-а ове #рећне и +лажене &ем0е5 Не-оти/е (&да-нем5
МРТВО МОРЕ
>?
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Иа$о #ам ми#лио да )рво идем мини#тр( )ро#вете. и)а$. &+ог ови- )о#лед%инемили- дога7аја. &ажелим да '(јем ,та о томе ми#ли мини#тар војни. те #е јо, и#тог дана ()(тим %ем(5 Мини#тар војни. мали. ж(рав 'ове'ић. # ()алим гр(дима и тан$им р('и/ама те$ +е,е #вр,ио молитн( мало )ре него ,то мене )рими5 8 %еговој $ан/еларији #е о#ећа,е мири# и&мирне и тамјана $ао год ( $а$вом -рам(. а на #тол( %еговом ва&да )о+ожни-. #тари- и већ )ож(тели- $%ига5 "а ( )рво време )оми#ли- да #ам )огре,ио и до,ао др(гом $оме. али ме (ниEорма ви,ег оEи/ира. ,то је го#)один мини#тар има,е на #е+и. и)а$ )ротивноме (верава,е5 = И&вините. го#)одине. = ре'е +лаго нежним тан$им гла#ом = #ад #ам +а, #вр,ио #вој( редовн( молитв(5 "а то 'иним (ве$ $ад год #едам &а )о#ао. а наро'ито #ада молитва има много ви,е #ми#ла &+ог ови- )о#лед%и- немили- дога7аја на ј(г( на,е миле &ем0е5 = А$о они )род(же #воје ()аде. то јо, може доћи до рата; = ()итам5 = А не. нема ни$а$ве о)а#но#ти5 = Али ја држим. го#)одине мини#тре. да је то већ о)а#но#т $ада они (+ијај( л(де и )0а'$ај( #ва$одневно )о 'итавом једном $рај( ва,е &ем0е5 = 8+ијај(. то је#те* али ми не можемо +ити та$о не$(лт(рни. та$о див0а'$и $ао555 Овде је -ладно. $ао да одне$(д има )ромаје5 Кажем тим не#рећним мом/има да ( мојој #о+и тем)ерат(ра +(де (ве$ ,е#нае#т и )о #те)ени. )а и)а$ ни,та555 = #$рен( го#)один мини#тар #вој &а)о'ети говор и &а&вони ( &вон/е &а мом$а5 Мома$ (7е и )о$лони #е. а &ве$н(,е м( ордени на гр(дима5 = Па је#ам ли ја вама. &а име +ога. говорио да ( мом $а+инет( +(де #тална тем)арат(ра од ,е#нае#т и )о #те)ени. а ето #ад о)ет -ладно* )а не$а )ромаја* )ро#то да #е #мр&не 'ове$A = Ето. го#)одине мини#тре. #)рава &а мере%е то)лоте )о$а&(је о#амнае#тA = ре'е мома$ ('тиво и )о$лони #е5 = Онда до+ро = рећи ће мини#тар. &адово0ан одговором5 = Можете #ад ићи. а$о је )о во0и5 Мома$ #е о)ет д(+о$о )о$лони и и&и7е5 = >а, ми та )ро$лета тем)ерат(ра. вер(јте. &адаје много +риге* а тем)ерат(ра је &а вој#$( главна #твар5 А$о тем)ерат(ра није $ао ,то тре+а. вој#$а нам неће ва0ати
МРТВО МОРЕ
>@
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
ни,та555 Fело ј(тро #ам #)ремао ра#)и# #вима $омандама555 Ево. +а, ћ( вам га )ро'итати2 3Ка$о #( ( )о#лед%е време ('е#тали ()ади Ан(та ( ј(жне $рајеве на,е &ем0е. то наре7(јем да #е војни/и #ва$ог дана &аједни'$и. )од $омандом. моле #веви,%ем >ог( &а #)а# на,е драге нам и миле ота<+ине. нато)0ене $рв0( на,и- врли- )реда$а5 Молитв( ће &а тај #л('ај. он( $ој( тре+а. одредити војни #ве,тени$* али. на $рај( молитве. да до7е и ово2 RНе$а до+рим. мирним и )раведним гра7анима ,то )адо,е $ао жртве &вер#$ог на#и0а див0а'$и- Ан(та. мило#тиви >ог да рај#$о на#е0еA >ог да им )ро#ти )раведн( родо0(+ив( д(,(* ла$а им +ила &ем0а Страдија. $ој( #( и#$рено и жар$о 0(+илиA Слава имA1 Ово имај( и&говорити #ви војни/и и #таре,ине одједном* али ће #е и&говарати )о+ожним. #$р(,еним гла#ом5 ?атим ће #е #ви и#)равити. дићи гордо и )оно#но главе. $ао ,то доли$(је -ра+рим #иновима на,е &ем0е. и три )(та громогла#но (&ви$н(ти. (& је$ тр(+а и л()( до+о,а2 RЖивела Страдија. доле # Ан(тимаA1 Тре+а )а&ити да #е #ве ово ле)о и )аж0иво и&веде. јер од тога &ави#и до+ро на,е ота<+ине5 Кад #е #ве то +е& о)а#но#ти и&веде. онда ће не$оли$о 'ета. #а &а#тавом. )ромар,ирати )о+едоно#но $ро& (ли/е. (& гром$е рато+орне &в($е м(&и$е. а војни/и морај( $ора'ати о,тро. та$о да им #е )ри #ва$ом $ора$( 0(,не мо&а$ ( глави5 Ка$о је #твар -итна. то ћете #ве ово одма- та'но и&вр,ити и о #вем( )однети и#/р)ан и&ве,тај555 8 и#то време. нај#трожије наре7(јем да о+ратите наро'ит( )аж%( на тем)ерат(р( ( $а#арнама. $а$о +и +ио &адово0ен тај нај+итнији (#лов &а ра&вија%е вој#$е5J = То ће на #ва$и на'ин имати (#)е-а. а$о ра#)и# #тигне на време; = ре$о-5 = Морао #ам ж(рити. те је. -вала +ог(. +лаговремено от$(/ан телеграEом /ео ра#)и# на 'итав 'а# )ре ва,ега дола#$а5 Да ни#ам ж(рио да #твар ова$о на време )аметно ()(тим. могло +и #е де#ити ва&да не)ријатни- р7ави- #л('ајева5 = Имате )равоA = ре$о- $оли$о те$ да не,то ре$нем. иа$о ни#ам могао имати )ојма ,та +и #е то р7аво могло де#ити5 = Да. го#)одине мој. та$о је5 Да ја ни#ам $ао мини#тар војни та$о (радио. могао +и $оји од $оманданата на ј(г( &ем0е ()отре+ити вој#$( да ор(жјем )рите$не ( )омоћ на,им гра7анима и да )ролиј( $рв ан(т#$(5 Сви на,и оEи/ири и ми#ле да +и то нај+о0и на'ин +ио. али они неће да о #тварима мало д(+0е и #ве#траније ра&ми#ле5 Прво и )рво. ми. дана,%а влада. -оћемо миро0(+ив(. )о+ожн( #)о0н( )олити$(. ми нећемо )рема не)ријате0има да +(демо не0(ди* а ,то они та$о &вер#$и )о#т()ај( )рема нама. то ће им +ог )латити ве'ном м($ом и ,$рг(том &(+а ( )а$л( ог%еноме5 Др(га #твар. го#)одине мој драги. $оја је та$о7е важна. то је ,то на,а дана,%а влада нема )ри#тали/а ( народ(. те нам вој#$а )оглавито тре+а &а на,е (н(тра,%е )олити'$е #твари5 На )ример. а$о је $оја о),тина ( р($ама о)о&и/ионара. онда тре+а ()отре+ити ор(жан( вој#$( да #е та$ви и&дајни/и ове на)аћене ота<+ине $а&не и да #е вла#т )реда ( р($е $оме на,ем 'ове$(555 !о#)один мини#тар #е &а$а,0а. те ја (гра+им ре'5
МРТВО МОРЕ
>A
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= То #ве је#те. али а$о ()ади ан(т#$и- 'ета (&м( ја'е ра&мере; = Е. онда +и#мо и ми )ред(&ели о,трије $ора$е5 = :та ми#лите. а$о #мем &а)итати. го#)одине мини#тре. ( та$вом #л('ај(; = Пред(&еле +и #е о,трије мере. али о)ет та$ти'но. м(дро. #ми,0ено5 8 )рви ма- +и#мо наредили да #е )о /елој &ем0и о)ет доне#( о,трије ре&ол(/ије. )а. +огами. а$о и то не )омогне. онда +и#мо. ра&(ме #е. морали +р&о. не г(+ећи ни 'а#а. )о$рен(ти родо0(+иви ли#т #а и#$0('иво )атриот#$ом тенден/ијом. и ( та$вом једном ли#т( о#(дили +и#мо 'итав ни& о,три-. )а 'а$ и &ајед0иви- 'лана$а )ротив Ан(та5 Али. не дај +оже да већ. )о не#рећи. и дотле до7еA = ре'е мини#тар. )а о+ори глав( #$р(,ено и (&е #е $р#тити. ,а)ћ(ћи #војим +ледим и#)ијеним (#нама то)ле молитве5 Мене. дод(,е. не о+(&е нимало то +лажено. религио&но о#ећа%е. али #ам #е. те$ др(,тва ради. и #ам )о'ео $р#тити. а не$е '(дне ми#ли ме о+(&е,е2 3B(дна &ем0аAJ = ми#лио #ам5 = 3Тамо гин( 0(ди. а мини#тар војни #а#тав0а молитве и ми#ли на )о$рета%е родо0(+ивог ли#таA Вој#$а им је )о#л(,на и -ра+ра. то #е до$а&ало ( толи$им ратовима* и на,то. онда. не и&ве#ти једно оде0е%е на грани/( и #)ре'ити о)а#но#т од ти- ан(т#$и- 'ета;J = Ва#. можда. '(ди ова$ав мој )лан. го#)одине; = )ре$иде ме мини#тар ( ми#лима5 = Па и '(ди меA = ре$о- не-оти'но. иа$о #е одма- )о$аја- &+ог те нера&ми,0ено#ти5 = Ни#те ви. драги мој. )о#већени дово0но ( #твари5 Није овде главно одржати &ем0(. већ ,то д(же одржати $а+инет5 Про,ли $а+инет #е држао ме#е/ дана. а ми те$ дветри неде0е. )а да та$о #рамно )аднемоA Положај нам је не)ре#тано (&дрман. и ми. ра&(ме #е. морамо ()отре+0авати #ве мере да #е ,то ви,е одржимо5 = :та радите; = Радимо ,то #( и до#ада 'инилиA Правимо и&нена7е%а #ва$ог дана. 'инимо #ве'ано#ти* а #ад ћемо. $а$о нам #твари р7аво #тоје. морати и&ми#лити $а$в( &авер(5 А то је +ар ла$о ( на,ој &ем0и5 И. ,то је главно. #вет #е на то толи$о нави$ао да 'а$. иа$о је #ве ро)#$и )о#л(,но. #а '(7е%ем ра#)ит(ј(2 3:та; ?ар јо, нема ни$а$ве &авере;J = #амо а$о #е &адржи не$оли$о дана ви,е # тим нај#иг(рнијим #ред#твом &а #(&+ија%е о)о&и/ије5 И та$о. да$ле. &+ог ти- и&нена7е%а. #ве'ано#ти. &авера. нама је вој#$а (ве$ )отре+на &а на,е (н(тра,%е #твари5 То је #)оредна #твар. го#)одине мој. ,то тамо л(ди гин(* али мени је главно да #вр,им )ре'е #твари. $ори#није &а &ем0( него ,то +и +ила та$о о'ита +(дала,тина т(ћи #е #а Ан(тима5 Ва,е. $а$о ми и&гледа )о #вем(. ми,0е%е о овим #тварима није оригинално* та$о. на жало#т. ми#ле и на,и оEи/ири и на,а вој#$а* али ми. 'ланови дана,%ег $а+инета. гледамо на #твар много д(+0е. тре&венијеA
МРТВО МОРЕ
>B
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= Па &ар је вој#$а 'ем( год )отре+нија него да +(де од+рана &ем0е. од+рана они- )ороди/а тамо на ј(г( $оје #традај( од т(7ин#$ог &(л(ма; "ер тај и#ти $рај. го#)одине мини#тре. ,але ( вој#$( #воје #инове. ,а0е и- радо. )о,то ( %има. ( вој#/и. гледа )от)ор( #вој( = ре$о- го#)один( мини#тр( до#та 0(тито. иа$о то ни#ам тре+ао рећи* е. али до7е та$о 'ове$( те ре$не и ('ини ,то,та. $ао да је #тао на л(ди $амен5 = Ми#лите ли да вој#$а нема )ре'е д(жно#ти. го#)одине; = ре'е ми го#)один мини#тар ти-им. али )ре$орним гла#ом $лимај(ћи главом )ре$орно. т(жно. и # не,то )ре&ре%а* а )ритом ме је # омаловажава%ем мерио од главе до )ете5 = Ми#лите ли; = )онови он # +олним (&да-ом5 = Али. молим ва#555 = )о'е- не,то* а $о &на ,та #ам -тео. јер ја и #ам не &нам* до$ ме мини#тар )ре$иде ја'им гла#ом. и&говарај(ћи &на'ајно #воје важно и (+ед0иво )ита%е5 = А )араде; = Ка$ве )араде; = Та &ар #е јо, и то може )итати; А то је +ар та$о важна #твар ( &ем0иA = на0(ти #е мало #мирени и )о+ожни го#)один мини#тар5 = И&вините. то ни#ам &нао ре$о-5 = Ни#те &нали;A555 Које,таA А не)ре#тано вам говорим да. &+ог ра&ни- важнии&нена7е%а ( &ем0и. мора +ити и #ве'ано#ти и )арада* а $(д +и #ве то могло +ити +е& вој#$е; То је. +ар &а дана#. главни %ен &адата$5 Не$а ()адај( не)ријате0#$е 'ете. то ни#( та$о важне #твари* али. главно је да ми )арадирамо )о (ли/ама (& је$( тр(+а* а већ а$о +и о)а#но#ти )о &ем0( (вели$о на#т()иле #)о0а. онда +и #е ва0да и мини#тар #)о0ни- одно#а &ема0#$и- )о'ео не,то о томе +рин(ти. а$о не +и +ио #л('ајно &а(&ет #војим домаћим )о#ловима5 Он. #ирома-. има до#та де/е. али #е и)а$ држава #тара о #војим &а#л(жним 0(дима5 Његова #е м(,$а де/а. &нате. врло р7аво ('е* и ,та #е могло др(го (радити. већ да #е и&+ер( &а државне )итом/е; То је и )раво* а &а жен#$( де/( ће #е држава )о#тарати. јер ће им #е #)ремити мира& о државном тро,$(. или ће #е младоже%и $оји +и (&ео мини#тров( ћер$( дати вели$и )оложај. $оји ина'е. ра&(ме #е већ. не +и ни$ад могао до+ити5 = То је ле)о $ад #е /ене &а#л(геA = ре$о-5 = Код на# је то једин#твеноA 8 томе нам нема равна5 Ма $о +ио мини#тар. )а 'а$ до+ар или р7ав. (ве$ #е +лагодарна држава #тара о %еговој )ороди/и5 "а немам де/е. али ће држава )о#лати мој( #ва#ти$( да ('и #ли$ар#тво5 = !о#)о7и/а #ва#ти$а има дара;
МРТВО МОРЕ
>C
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= Та она до#ад није #ли$ала ни,та* али. $о &на. може #е о'е$ивати (#)е-а5 С %ом ће ићи и %ен м(ж. мој )а,еног* и он је и&а+рат &а државног )итом/а5 То је врло о&+и0ан и вредан 'ове$* од %ега #е можемо много надати5 = То је млад )ар; = Млади јо,. држећи* )а,и је ,е#ет. а мојој #ваји о$о )еде#ет и 'етири године5 = Ва, го#)один )а,еног #е +ави на #ва$и на'ин на($ом; = О. јо, $а$оA Он је ина'е )и0ар. али радо 'ита романе. а новине г(та. ,то #е $аже5 Bита #ва$е на,е новине. а већ ра&ни- )одли#та$а и романа )ро'итао је ви,е од дваде#ет5 Њега #мо )о#лали да #т(дира геологиј(5 !о#)один мини#тар (ћ(та. &ами#ли #е не,то и (&е #($ати #воје +ројани/е. $оје м( ви,а-( о ма'(5 = Помен(#те и&нена7е%а. го#)одине мини#тре; Под#етим га на &а)о'ети ра&говор. јер ме није много интере#овао ни %егов )а,а. ни %егова #ва#ти$а5 = "е#т. је#т. имате )раво. ја #ам мало #$рен(о ра&говор на #)оредне #твари5 Имате )раво5 Приредили #мо $р()но и&нена7е%е. $оје мора имати вели$и )олити'$и &на'ај5 = То ће. &аи#та. +ити врло &на'ајна #твар5 А о томе #е не #ме &нати ни,та )ре него ,то #е догоди; = ()итам радо&нало5 = ?а,то не. молим ва#; То је већ о+јав0ено народ( и /ео народ )ри)рема ве#ела и о'е$(је #ва$ога 'а#а важан дога7ај5 = То ће +ити не$а #рећа )о ва,( &ем0(; = Рет$а #рећа5 Fео народ #е рад(је и # (#-иће%ем )о&драв0а влад( на м(дрој. родо0(+ивој ()рави5 Ни о 'ем( #е #ад ви,е не говори и не )и,е ( на,ој &ем0и. већ #амо о том #рећном #л('ај( $оји ће (#$оро на#т()ити5 = А ви #те на #ва$и на'ин #)ремили #ве ,то тре+а да та$ав #рећан #л('ај неминовно на#т()и; = Ми о томе ни#мо јо, ни,та теме0није ра&ми,0али. али није и#$0('ена мог(ћно#т да +а, &аи#та на#т()и $а$ав #рећан #л('ај5 Ви. можда. &нате он( #тар(. )ра#тар( )ри'( $а$о је ( једној &ем0и вла#т о+јавила не&адово0ном народ( да ће #е ( &ем0и )ојавити вели$и !ениј. ()рав Ме#ија. $оји ће ота<+ин( #)а#ти од д(гова. р7аве ()раве и #ва$ог &ла и +еде. )а ће народ )ове#ти +олим )(тем. #рећнијој +(д(ћно#ти5 И
МРТВО МОРЕ
>6
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
&аи#та. ра&дражени и не&адово0ни народ на р7аве &ема0#$е вла#ти и ()рав( (мири #е. и на#таде ве#еле )о /елој &ем0и555 Ни#те ни$ад. &ар. #л(,али т( #тар( )ри'(; = Ни#ам. али је врло &аним0ива5 Молим ва# ,та је дале +ило; = На#т()ила. $ао ,то вам $ажем. радо#т и ве#еле ( /елој &ем0и5 Народ је. 'а$. #$()0ен на вели$ом о),тенародном &+ор(. ре,ио да #е +огатим )рило&има $()е вели$а има%а и )одигн( многе )алате. на $ојима ће +ити &а)и#ано2 3Народ #вом вели$ом !ениј( и и&+авите0(J5 ?а $рат$о време #ве је то (ра7ено. #ве )ри)рем0ено. #амо #е о'е$ива,е Ме#ија5 Bа$ је народ о),тим. јавним гла#а%ем и&а+рао и име #воме и&+авите0(5 !о#)один мини#тар &а#таде и (&е о)ет #воје +ројани/е. на $ојима )о'е лагано од+рајати &рна5 = И )ојави #е Ме#ија; = ()итам5 = Не5 = Ни$а$о; = Ва0да ни$а$оA = ре'е мини#тар равнод(,но и и&гледа,е $ао да +е& во0е )ри'а т( )ри'(5 = ?а,то; = Ко то &наA = Па ни,та #е 'а$ ни важно није догодило; = Ни,та5 = B(дноватоA = ре$о-5 = Ме#то Ме#ије. )ао је те године вели$и град и ()ро)а#тио #ве (#еве ( &ем0иA = ре'е мини#тар гледај(ћи #мирено ( #воје ћили+ар#$е +ројани/е5 = А народ; = )итам5 = Који; = Па народ ( тој &ем0и о $ојој говори та &аним0ива )ри'а; = Ни,таA = ре'е мини#тар5 = >а, ни,та;
МРТВО МОРЕ
?5
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= :та +иA555 Народ $ао народA = То је дивно '(доA = ре$о-5 = Т-е. оно. а$о -оћете )раво. народ је и)а$ ( ћар(A = 8 ћар(; = Ра&(ме #еA = Не ра&(мемA = Про#та #твар555 Народ је +ар не$оли$о ме#е/и живео ( радо#ти и #рећиA = То је и#тинаA = ре$о- )о#ти7ен ,то та$о )ро#т( #твар ни#ам могао одма)рот(ма'ити5 По#ле тога #мо јо, )рили'но говорили о ра&ним #тварима. а. и&ме7( о#талога. го#)один мини#тар ми на)омен( $а$о ће +а, )оводом тог #рећног #л('аја о $оме +е,е ре'. тог и#тог дана )рои&ве#ти јо, о#амде#ет генерала5 = Коли$о и- имате #ада; = ()итам5 = Имамо и- до#та. +ог( -вала. али ово #е мора ('инити ради (гледа &ем0е5 ?ами#лите #амо $а$о то &в('и2 о#амде#ет генерала &а данA = То им)он(јеA = ре$о-5 = Ра&(ме #е5 !лавно је да је ,то ви,е )ом)е и галаме5
8 Мини#тар#тв( )ро#вете #ве #Gм овејани на('ни$5 Т( #е те$ ради теме0но и #мотрено5 По )етнае#т. )а и дваде#ет дана дотер(је #е #амо #тили&а/ија и најма%ег а$та. )а. ра&(ме #е већ. т( #( и је&и$о#ловне #итни/е. )адежи #ва$оја$и. # )редло&има и +е& )редлога5 По#матрао #ам а$та5 "едан дире$тор. на )ример. )и,е2
МРТВО МОРЕ
?7
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
3На#тавни/и ове гимна&ије већ ,е#т ме#е/и ни#( )лат( )римили. и ( та$в( #( материјалн( нево0( доведени да ни -ле+а немај(5 Ово #е да0е не може до&волити. јер ће #е тиме (+ити (глед на#тавни$а. )а и #аме на#таве5 8'тиво молим !о#)одина мини#тра да ,то )ре и&воли )орадити $од !о#)одина мини#тра Eинан#ија &а н(жно наре7е%е да нам #е и&да )лата +ар &а три ме#е/а5J На )оле7ини )ревијеног а$та #тоји2 3Мини#тар#тво )ро#вете. П5 Н5 STMU5 P5 VV TNP5 Дире$тор !имна&ије 55555#$е моли да #е тамо,%ој гимна&ији и&да )лата &а три ме#е/а5J И#)од тога др(гим р($о)и#ом реEерат2 3Стил не)равилан5 Ред ре'и не одговара )равилима #инта$#е5 8)отре+0ене #( #тране ре'и2 до&волити и н(жно5J 6Те #( ре'и ( а$т( )одв('ене /рвеном )и#а0$ом95 И#)од тога мини#тровом р($ом на)и#ано 6р($о)и# р(жан. не'ита$. $ао ,то о+и'но та$ав р($о)и# до+ије одма- и#тог момента #ва$и $оји год )о#тане мини#тар92 3Про#ветном #авет( на ми,ле%е5J И#)од тога #тоји о)ет нов р($о)и#2 3Q5 VVV TNP5 !лавном )ро#ветном #авет( 6"едан тај Про#ветни #авет је #вега и +ио. а ми#лио +и 'ове$ има и- +ар триде#ет #)оредни-95 8 )рилог( 5W5 ,а0е #е Савет( а$т дире$тора 5555#$е гимна&ије да ( %ем( )ро('и грамати'$е о+ли$е. #инта$ти'$е и #тили#ти'$е о#о+ине. )а да га #а #војим ми,0е%ем врати ,то )ре Мини#тар#тв( )ро#вете на да0( ()отре+(5 По наред+и мини#тра итд5 6Пот)и#9J
МРТВО МОРЕ
?4
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Ка$о је #твар -итне )рироде. то не )ро7е ни )етнае#т дана. а !лавни #е )ро#ветни #авет и#$()и ( #едни/(5 И&ме7( о#тали- )редмета до7е и овај. и Савет одл('и да #е та #твар ()(ти на о/ен( двоји/и #тр('%а$а5 Одреди,е двоји/( и #тави,е ре,е%е ( &а)и#ни$. а делово7а има д(жно#т да то и&вр,и5 Сад дола&е )и#ма #тр('%а/има2 3!о#)одине. Према а$т( !о#)одина мини#тра )ро#вете П5Н5 STMU. од Q5 VVV ове године. а )рема одл(/и XY #едни/е !лавног )ро#ветног #авета. држане PK5 VVV и#те године С>р5 Q. 'а#т ми је (молити Ва# да )ро('ите а$т дире$тора 5555#$е гимна&ије ( )оглед( грамати'$ом. #инта$ти'$ом и #тили#ти'$ом. )а да о томе ( ,то $раћем ро$( )одне#ете Савет( и#/р)ан реEерат5 Примите. !о#)одине. и овом )рили$ом (вере%е о мом одли'ном )о,това%(5 Пред#едни$ !л5 )ро#ветног #авета 6Пот)и#9J Та$ве #адржине )и#мо ()(ћено је и др(гом реEерент(5 По#ле два ме#е/а те$ #тиже Про#ветном #авет( и#/р)ан реEерат о дире$торовом а$т(. на $оме #( &аједни'$и радила о+а #тр('%а$а5 РеEерат ова$о )о'и%е2 3!лавном )ро#ветном #авет(2 Ра&мотрили #мо и )ро('или а$т дире$тора 5555#$е гимна&ије и имамо 'а#т )однети Савет( #ледеће #воје ми,0е%е2 Све ( )рироди )одложно је &а$он( )о#т()ног ра&вија%а и (#авр,ава%а5 Као год ,то #е од )рво+итне монере. )о#т()ним ра&вија%ем и (#авр,ава%ем д(гим ни&ом ве$ова дола&и до нај#ложенијег органи&ма 'ове'ијег тела. та$о #е и#то и је&и$ ра&вијао од неарти$(ли#ани-. животи%#$и- гла#ова до$ није д(гим ни&ом ве$ова до#тигао ви#ин( #авр,ен#тва дана,%и- модерни- је&и$а5 Да +и#мо #твар +оле и )регледније и&вели. то ћемо #е #л(жити овим редом2 V О),ти део P5 !овор и %егов )о#тана$ Q5 Поре$ло дана,%и- је&и$а
МРТВО МОРЕ
?>
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
D5 ?аједни'$и $орени 6#ан#$рит9 L5 Fе)а%е је&и$а на главније гр()е S5 "едан део и& ()оредне Eилологије +5 И#торија на($е о је&и$( K5 Ра&вија%е на($е о је&и$( (о),те VV На, је&и$ и &а$они %егова ра&вија%а P5 Стара )о#тој+ина 6и#торија9 Q5 Сродни је&и/и &5 ?аједни'$е о#о+ине и ра&ли$е #родни- +рат#$и- је&и$а на,ем је&и$( L5 Дијале$ти &аједни'$ог је&и$а ( #тарој )о#тој+ини ра&вијај( #е ( &а#е+не је&и$е S5 Дијале$ти на,ег је&и$а VVV Дире$торов а$т P5 Поре$ло и и#торија а$та Q5 О#о+ине је&и$а ( %ем( )рема о#о+инама #тарог #традиј#$ог је&и$а ( #тарим )ове0ама555J И та$о да0е5 Ко +и јо, могао #ве то и )о)амтитиA То је#т. а$о је и ово до+ро &а)амћено5 Сада дола&и #тр('но ра&ра7ива%е #ва$ог дела #ва$е та'$е )о овом (твр7еном ред(. и )о#ле много. врло много на)и#ани- та+а$а. дола&и #е до ре'и до&волити Дале гла#и2 3До&волити. им5 гл5 #ан#$р5 Z[\]Z Z^Z_][. #$а$ати. #$а$(/$ати. тр'$арати 6В5 $%5 VVV. /5 PS. PPL. PPT +5 H5 С5`` м59 a bc5 Z_def. ]5 Z^ef. g]5 hijklmno P5 p\de_. p\de\]q. b]_r_p_. b]_r_pq]q 6sfp9 $5 ? - +. &вати. &вонити. &в($. &вер. 6В5 Ра#рди #е тигар &вери 0(та5 t5 5 П5 PT9 a С$о'и #рна и&а грма a &волити #а 3доJ2 до&волити 6Н5 PM. 8 D5 С5 Н5 О5 L5 t5 Д5 PT. S5 $%5 VVV5 Види )ример2 .На ј(на$( рана #едамнае#т195 Према овоме нала&имо да ре' .до&волити1 није на,а и да је тре+а $ао ,тетн( )о на,( на/иј( и&+а/ити5J И#тим на'ином дола&и о+ја,%е%е и ре'и 3н(жноJ. и дола&е до и#тог &а$0('$а5
МРТВО МОРЕ
??
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
?атим #( )ре,ли на ред ре'и (о),те. )а )о#е+но. на ред ре'и ( а$т( дире$торов(. и т( ('инили #тр('не &амер$е5 Нај&ад2 3Стил и о#о+ине #тила ( а$т(J. а &авр,ено о),ирним те$#том од не$оли$о та+а$а2 3Паралела и&ме7( је&и$а и #тила ( а$т( дире$торов( и #тила ( Омировој Илијади5 6Т( #( на,ли да је #тил Омиров много +о0и95 Према #вем( овоме = веле = ми,0е%а #мо да #е овај а$т врати дире$тор( 5555#$е гимна&ије да га )рема на,им )римед+ама #ве#но и#)рави. а )отом #е може )о и#том а$т( радити дале ,та тре+а5J По#ле 'итави- ме#е/ дана #а#тане #е Савет и ра&мотри реEерат. а &атим доне#е одл($( да #е а$т врати дире$тор( да га )рема )римед+ама #тр('%а$а и#)рави и наново )о,ле Мини#тар#тв( на дали рад5 !о#)оди реEерентима #е одре7(је )о QSU динара од#е$ом. $ао -онорар &а реEерате. $оји #е има и#)латити и& Oонда &а )ен&ије (дови/а 'иновни$а )ро#ветне #тр($е. или и& +(<ета одре7еног &а )лате )о#л(жите0има5 То #воје ми,0е%е Савет ('тиво #)роведе г5 мини#тр( на дали рад5 И а$т #е )отом и& Мини#тар#тва 6(& %ега реEерат ( )рилог( )од 5W59 врати дире$тор( да га и#)рави )о на)оменама и &амер$ама #тр('%а$а555 Та$о #е тамо. теме0но. #тр('но. ра#)рав0ај( #ве #твари и води )ре)и#$а )ола године до$ #е ( а$т( не и#)рави и најма%а грамати'$а гре,$а. и те$ #е онда )ри#т()и да0ем рад( )о том )редмет(5 Од најма%ег а$та #илном )ре)и#$ом нара#те та$о вели$и а$т да га 'ове$ може једва на ле7има )онети5 Сви 'иновни/и ( Мини#тар#тв(. )о,то #( $%ижевни/и. онда. ра&(ме #е. )и,( $%иге* #амо го#)один мини#тар не )и,е ни,та5 Пред %ега ни#ам #мео ни и&ла&ити. јер ме #ви (верава-( да та$о др&а$ )о$(,ај не 'иним а$о ми је глава мила5 !о#)один мини#тар. веле. ради )ова&дан гимна#ти$(. врло је на)ра#ит 'ове$ и воли да #е т('е5 При'ај( да #е 'а$ једног дана )от($ао #а )оглаваром /р$ве5 И )оглавар /р$ве. до+ар гимна#ти'ар и #тра#тан ја-а'. ме7(тим на)ра#ит 'ове$ и та$о и#то радо #е т('е5 "едног је #ве,тени$а (дарио ,та)ом )о глави ( +ожјем -рам( и& не)о&нати- ра&лога5 Он је т( #вој( на)ра#ит( нарав. $а$о #ви ми#ле. до+ио 'итај(ћи многе #вете $%иге. те #е %егови и#)ади )равдај(. и 'а$ м( ни$о и не &амера5 Први #($о+ %егов # мини#тром +ио је &+ог не$е ја-а'$е тр$е. )а одма- до7о,е на ред јо, многа др(га )ита%а )о+ожна и )ро#ветна. од $оји- је &ави#ило )равилно ва#)ита%е омладине5 На )ример2 главар вере је тражио да )о,то )ото ( (<+ени$е ,$ол#$е о вери (7е и један део о гаје%( ждре+ади. а мини#тар је тражио да ме#то тога (7е 'лана$ о )лива%(5 8 тим важним )ита%има ни$о није -тео )о)(#тити и #твар. мало)омало. до7е дотле да један др(гог ни#( могли гледати5 Мини#тар. да +и #воме )ротивни$( ,то ви,е на)а$о#тио. нареди да #е 'а$ ни ( &оологији ( ,$олама не #ме )редавати о $о%(. а ме#то те одвратне животи%е. $ад она до7е на ред ( )редава%(. да #е )редаје о )лива%( ( -ладној води5
МРТВО МОРЕ
?@
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Али. то #( већ #итније #твари ,то #е ме%а једно ме#то ( (<+ени$(. јер #е и (<+ени/и. )а 'а$ и /ело$()ни )рограми &а на#тав( ме%ај( #ва$ог др(гог дана5 Нема 'ове$а $оји је #а #л(ж+ом ( )ро#ветној #тр(/и. а да не )и,е (<+ени$е &а ,$оле* а #ем тога. #ва$о #)реми )о $а$в( $ори#н( $%иг( &а награ7ива%е ('ени$а и &а ле$тир( до+рој де/и5 8<+ени/и. ()раво )и#/и. 'е$ај( на ред5 Тре+а многе )омоћи материјално и )рема томе #е и (<+ени/и от$()0(ј( или )ре)ор('(ј( ,$олама $ао о+аве&ни &а на#тав(5 На )рвом ме#т( мини#тар )одмири #воје )ри#не )ријате0е и ро7а$е5 Таман #е )рими један (<+ени$ и ('ени/и га на+аве. а те$ #(традан доне#е мини#тр( др(ги (<+ени$ не$и %егов )ри#нији. и. ра&(ме #е. тре+а и %ем( ('инити5 Одма- и#тог дана ра#)и#2 3По,то #е д(гом ()отре+ом )о$а&ао (<+ени$ 6&а тај и тај )редмет од тога и тога9 врло не)оде#ан. то ће #е. ( интере#( на#таве. до#ада,%и (<+ени$ и&+а/ити и& ()отре+е. а (&еће #е (<+ени$5555 6име )и#/а #ам &а+оравио95J Hтео #ам )о#етити и го#)одина мини#тра )равде. али он није +ио ( &ем0и5 >ио је ( то време на од#(#тв(. и оти,ао ( ино#тран#тво да )ро('ава ,$оле &а гл(вонем( де/(. јер #е влада но#ила о&+и0ном ми,0( да ( &ем0и Страдији о#н(је не$оли$о та$ви- ,$ола. да +и #е тиме )о)равиле р7аве Eинан#иј#$е )рили$е ( &ем0и5 Ка$о та #твар. $ао врло важна и &на'ајна. није могла тр)ети одлага%а. то #( одма- )ред(&ети најн(жнији $ора/и5 Сем тога ,то је )о#лат мини#тар )равде да )ро('ава (ре7е%е та$ви- ,$ола 6#а Врло вели$им додат$ом (& )лат(9. одма- је )о#тав0ен ()равни$ ,$ола &а гл(вонем( де/(. #а вели$ом )латом и додат$ом на ре)ре&ента/иј(* &атим #( )о#тав0ени на#тавни/и. а већ (вели$о је &а)о'ето &ида%е вели$е &граде $оја је наме%ена &а #тан ()равни$ов5 Ра&(ме #е да је одма- &атим )о#тав0ен е$оном &а тај &авод. ле$ар. ,еE ме#не $онтроле. +лагајни$. )од+лагајни$. )и#ар. триC'етири )ре)и#а'а и не$оли$о #л(жите0а5 Сви #(. од ()равни$а до #л(жите0а. )римали ревно#но )лате и # не#тр)0е%ем о'е$ивали да &а)о'н( )о#ао ( новој д(жно#ти. = #ем ()равни$а. $оји је &(/$ао. овдеCонде. $а$о ће он. )ре$о једног #вог ро7а$а мини#тра. и&деј#твовати да #е ( тај &авод )римај( )от)(но &драва де/а5 Тај &авод. ()раво 'иновни/и. јер &авода није ни +ило. #тајали #( )од ()равом мини#тра )равде. јер је мини#тар )ро#вете и&јавио да неће да има )о#ла 3# $оје$а$вим гл(ваћимаJ5 Мини#тар )равде је једино и имао +риг( и #тара%е о$о те ,$оле &а гл(вонем( де/(. а )о#лове мини#тра )равде (&ео је от)рав0ати мини#тар војни. а д(жно#т мини#тра војног вр,ио је мини#тар )ро#вете. $оји је и ина'е мр&ео и $%иге и ,$оле. те је д(жно#т %егов( $ао мини#тар )ро#вете вр,ила %егова жена* а она је. $ао ,то #ви &нај(. врло радо 'итала $риминалне романе и врло радо јела #ладолед # 'о$оладом5
МРТВО МОРЕ
?A
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Када #ам о+и,ао #ве мини#тре. на(мим да о+и7ем и Народн( #$(),тин(5 Народна #е &ове )о не$ом &ао#талом о+и'ај(. а. ( #твари. )о#лани$е )о#тав0а мини#тар )оли/ије5 Bим #е влада )ромени. одма- #е ра#)и#(ј( нови и&+ори. а то &на'и +ар ме#е'но једном5 Ре' 3и&+ориJ &на'и ( ова$вом #л('ај(2 )о#тав0а%е )о#лани$а. и води #воје )оре$ло јо, и& )атријар-алног др(,тва $ад је народ &+ила имао. )оред о#тале нево0е. јо, и т( до#адн( д(жно#т да ми#ли и +рине $ога ће и&а+рати &а #вога )ред#тавни$а5 Не$ад #( #е та$о )римитивно вр,или и&+ори. али је ( модерној. /ивили&ованој Страдији та #тара. гл()а и данг(+на )ро/ед(ра ()ро,тена5 Мини#тар )оли/ије (&ео је на #е #в( народн( +риг(. те он )о#тав0а. +ира ме#то народа. а народ не данг(+и. не +рине и не ми#ли5 Према #вем( овоме. )риродно је да #е то &ов( #ло+одни и&+ори5 Та$о и&а+рани народни )ред#тавни/и о$()0ај( #е ( главни град Страдије да ре,авај( и већај( о ра&ним )ита%има &ема0#$им5 Влада = ра&(ме #е. #ва$а )атриот#$а влада = и т( #е )о+рине да то ре,ава%е +(де )аметно. модерно5 И т( влада (&ме на #е+е #в( д(жно#т5 Кад #е и#$()е )о#лани/и. )ре него ,то #е )о'не рад. морај( )рове#ти не$оли$о дана ( )ри)ремној ,$оли. $оја #е &ове $л(+5 Т( #е )о#лани/и )ри)ремај( и веж+ај( $а$о ће ,то +оле одиграти #вој( (лог(5 Све то и&гледа $ао )ри)рема &а )ред#тав( ( )о&ори,т(5 Влада #ама )и,е дело $оје ће )о#лани/и играти ( Народној #$(),тини5 Пред#едни$ $л(+а. $ао $а$ав драмат(рг. има д(жно#т да то дело )ро('и и да &а #ва$( #едни/( одреди )о#лани/има (логе. = ра&(ме #е. )рема %и-овим #)о#о+но#тима5 "еднима #е )овере већи говори. једнима ма%и. )о'етни/има јо, ма%и. не$има #е одреди да и&говоре #амо )о једн( ре'. 3&аJ. или 3)ротивJ5 6Ово #е др(го врло рет$о де,ава. и то онда $ад #е )одражава )риродно#ти. те #е. )о #вр,еном гла#а%(. +роје гла#ови да #е види $оја је #трана )о+едила* а ( #твари је то одре7ено много )ре него ,то је и држана та #$(),тин#$а #едни/а95 Не$има. $оји #е не мог( ни &а то ()отре+ити. одре7(ј( #е неме (логе. $ад #е гла#а (#таја%ем и #еда%ем5 Кад #е та$о ле)о )оделе (логе. онда )о#лани/и ид( $(ћи и #)ремај( #е &а #едни/(5 Нео+и'но #ам #е и&ненадио $ад #ам )рви )(т видео )о#лани$е $а$о ('е #воје (логе5 8#тао #ам +ио рано и&ј(тра и одем ( град#$и )ар$ да )ро,етам5 Тамо )(но 7а$а. де/е и& нижи- ,$ола и младића и& ви,и-5 "едни ,ет$ај( тамоCамо и 'итај( нагла# #ва$и #вој )редмет2 $о и#ториј(. $о -емиј(. $о верона($(. и та$о дале5 Не$и #е. )о два и два. #ли,авај( и& онога ,то #( на('или5 До$. одједном. (гледа- ме7( де/ом не$оли$о #тарији- 0(ди где та$о и#то ,ет$ај(. или #еде. ('е не,то и& не$и- -артија5 При7ем +лиже једном #тар/( ( народном одел(. )о#л(,ам. а он )онав0а 'итај(ћи једн( и#т( ре'ени/(5
МРТВО МОРЕ
?B
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
3!о#)одо )о#лани/и. )рили$ом )ретре#а овог важног &а$он#$ог )роје$та. )о+(7ен #ам и ја. да )о#ле ле)ог говора )о,тованог др(га Т555 М555. ( $оме је и&нео #в( важно#т и до+ре #тране ова$вог &а$она. )роговорим не$оли$о ре'и. и да. ()раво. (не$оли$о до)(ним ми,0е%е )о,тованог )редговорни$а5J Стара/ је ов( ре'ени/( )ро'итао ви,е од де#ет )(та. и онда о#тави -артије на #тран(. диже глав(. &ажмири мало и )о'е на)амет2 3!о#)одо )о#лани/и. )о#ле )о,тованог др(га ( $оме #(555J = Т( &а#таде. намр,ти #е. ћ(та д(го. )ри#ећа #е. )а наново (&е оне -артије. те о)ет )ро'ита гла#но и#т( ре'ени/(5 О)ет &атим )о$(,а да је и&говори на)амет. али +е& (#)е-а. )огре,и5 Ова #е )ро/ед(ра )онав0ала не$оли$о )(та. и (#)е- #ве гори5 Стара/ о'ајно (&да-н(. одг(рн( 0(тито -артије и глава м( $лон( на гр(ди5 Према %ем(. на др(гој $л()и. #еди једно 7а'е* ( р(/и м( &а$ло)0ена $%ига. а оно на)амет говори ле$/иј( и& +отани$е2 3Ова $ори#на +и0'и/а ра#те )о мо'варним )ределима5 Њен #е $орен ( народ( ()отре+0ава и $ао ле$555J Стара/ диже глав(5 Кад дете и&говори /ел( ле$/иј(. &а)ита га2 = На('и твоје; = На('и-5 = Да #и жив и &драв. #ин$оA 8'и #ад. до$ #и млад може, )амтити. а $ад до7е, ( моје године. и'A Ни$а$о ни#ам могао ра#т(ма'ити от$(д ови #тари 0(ди ме7( де/ом и ,та $ог врага они ('е )од #едом $о#ом5 Ка$ва ли је то о)ет ,$ола ( Страдији; Радо&нало#т моја )о#таде толи$о ја$а да #ам нај&ад. не мог(ћи о+ја#нити ово '(до #Gм. морао )рићи оном #тар/(. те и& ра&говора # %им до&нам да је народни )о#лани$ и да м( је одре7ено ( $л(+( да на('и говор. од $ога је мало'а# )онав0ао )рв( ре'ени/(555 По#ле ('е%а ле$/ија дола&и #ли,ава%е. а &атим #е држе )ро+е5 По#лани/и до7( ( $л(+ и т( &а(&ме #ва$и #воје ме#то5 Пред#едни$ $л(+а #еди &а наро'итим #толом. и (& %ега два )от)ред#едни$а5 до %еговог #тола је #то &а 'ланове владе. мало дале #то &а #е$ретаре $л(+а5 Прво један #е$ретар )ро&ове #ве редом а &атим #е )о'и%е о&+и0ан рад5 = Не$а (#тан( #ви $оји имај( да играј( (логе о)о&и/ионараA = нареди )ред#едни$5
МРТВО МОРЕ
?C
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
8#таде %и- не$оли$о5 Се$ретар и&+роја #едам5 = К(д је о#ми; = )ита )ред#едни$5 Ни$о #е не јав0а5 По#лани/и #е )о'е,е о+а&ирати о$о #е+е. $ао да +и #ва$и ре$ао2 3"а ни#ам* не &нам $о је тај о#миAJ О$рећ( #е и она #едмори/а и траже о'има #вог о#мог др(га. до$ #е те$ један )ри#ети и (&ви$н(2 = А. )а овај овде је до+ио (лог( о)о&и/ионара5 = "а ни#ам. ,та ме +еди,A; = вели онај 0(тито. а гледа ( &ем0(5 = Па $о је; = )ита )ред#едни$5 = Не &нам5 = "е#( ли #ви т(; = )ита )ред#едни$ #е$ретара5 = Сви5 = До 7авола. )а мора не$о +итиA Ни$о #е не јав0а5 О)ет #е #ва$и #таде о$ретати о$о #е+е. <а 'а$ и онај $ога )ро$а&а,е5 = Не$а #е јави $оји јеA Ни$о #е не јави5 = Ти #и. ,то не (#таје,; = ре'е )ред#едни$ ономе о#(м%и'еном5 = Он је. он јеA = (&ви$н(,е о#тали и 'и#то ода-н(,е. $ао 'ове$ $оји #$ине # ле7а вели$и терет5 = "а не мог( да играм (лог( о)о&и/ионара = је$н( онај гре,ни$ о'ајно5 = Ка$о не може,; = )ита )ред#едни$5 = Не$а +(де др(ги о)о&и/ионар5 = То је #веједно. $о +ило5
МРТВО МОРЕ
?6
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= "а волим да #ам (& влад(5 = Ама ти #и. ( #твари. (& влад(. него те$ Eорме ради мора не$о )ред#тав0ати о)о&и/иј(5 = "а нећ( да )ред#тав0ам о)о&и/иј(. ја #ам (& влад(5 Пред#едни$ #е (&е о+ја,%авати # %им над(га'$о и на,иро$о и једва га )риволи. )о,то м( један од мини#тара о+ећа не$( +огат( лиEера/иј( где #е може много &арадити5 = Но. -вала +ог(A = (&ви$н( )ред#едни$ #ав &нојав. &аморен* #ад и- имамо о#мори/(5 До$ #е )ред#едни$ и влада о+ја#ни,е # о#мим о)о&и/ионаром. те га једва )риволе,е. она #едмори/а #едо,е5 = Е. #ад (#таните #ви о)о&и/ионариA = ре'е )ред#едни$ &адово0но и отре &ној #а 'ела5 Стоји #амо онај један5 = Та ,та то &на'и. где #( #ад о#тали; = ви$н( )ред#едни$. ван #е+е од 0(тине5 = Ми #мо (& влад(A = г(н7ај( она #едмори/а5 = Е. +а, је о#$(ди/а ( овој о)о&и/ијиA = (&ви$н( о'ајно мини#тар )оли/ије5 На#таде ти,ина. до#адна. м('на ти,ина5 = 8& влад( #те = )о'е #ада 0(тито мини#тар )оли/ије5 = Па да ни#те (& влад(. не +и- ва# ја ни и&а+раоA Hоћете. ва0да. да #ад ми мини#три играмо (логе о)о&и/ије; Ид(ћи- и&+ора нећете ми ви доћи5 8 ти- о#ам ме#та ја ћ( о#тавити да народ #ам +ира. )а ћемо +ар имати и#тин#$е о)о&и/ионареA Нај&ад. )о#ле д(гог о+ја,%е%а. и )о,то #ва$оме о+ећа,е )о ,то,та. )ри#тадо,е и она #едмори/а да (&м( на #е те м('не (логе5 Не$ом о+ећа,е )оложај. не$ом вели$( &арад(. те$ #ва$и до+и наград( &а та$о $р()не (#л(ге влади. $ојој је #тало до тога да #$(),тина $оли$оCтоли$о и&гледа и#тин#$а5 Кад #е #ве то #рећно #вр,и и от$лони #е најтежа )ре)она. )ред#едни$ (&е #ли,авати о)о&и/ионаре5 = :та је твоја (лога; = )ита )рвог5 = Моја је (лога да интер)ели,ем влад( ,то #е државне )аре тро,е (л(до5
МРТВО МОРЕ
@5
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= :та ће на то влада одговорити; = Влада ће рећи да је то &+ог о#$(ди/е ( нов/(5 = :та ти има, на то да $аже,; = "а на то имам да $ажем да #ам #а одговором владе )от)(но &адово0ан и да молим де#етори/( )о#лани$а да ме )от)омогн(5 = СедиA = ре'е )ред#едни$ &адово0ан5 = Ка$ва је твоја (лога; = )ита др(гог5 = "а имам да интер)ели,ем влад( ,то #( не$и 'иновни/и до+или вели$е )оложаје )ре$о реда и имај( )о не$оли$о вели$и- )лата и многи- додата$а. до$ #( др(ги. #)о#о+нији и #тарији 'иновни/и. ( малом )оложај( и не (на)ре7(ј( #е толи$о година5 = До+ро. ,та на то има влада да одговори; = Мини#три ће на то рећи да #( (на)ре7ивали )ре$о реда #амо #воје нај+лиже ро7а$е и л(де &а $оје #( #е &а(&имали %и-ови )ри#ни )ријате0и. и ни$ог ви,е5 = :та ће, ти на то рећи; = = На то ћ( рећи да #ам #а одговором владе )от)(но &адово0ан5 Пред#едни$ )ита трећег ,та је %егова (лога5 = "а имам да на)аднем најо,трије влад( ,то &а$0('(је &ајам )од не)ово0ним (#ловима. $ад #( Eинан#иј#$е )рили$е ( &ем0и и ина'е те,$е5 = :та ће влада одговорити; = Влада ће рећи да јој тре+ај( )аре5 = :та ће, ти на то; = "а ћ( рећи да #ам та$о ја$им ра&ло&има )от)(но (+е7ен и да #ам #а одговором &адово0ан5 = :та ти има,; = )ита 'етвртог5 = Да интер)ели,ем мини#тра војног ,то вој#$а глад(је5 = :та ће он рећи;
МРТВО МОРЕ
@7
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= Нема ,та да једеA = А ти; = Пот)(но #ам &адово0ан5 = Седи5 Та$о )ре#ли,а и о#тале о)о&и/ионаре. и онда )ре7е на #$(),тин#$( већин(5 Ко је на('ио #вој( (лог( +(де )о-ва0ен. а они ,то (логе ни#( на('или не #меј( доћи ( #$(),тин#$( #едни/(5 ?+ог не)ово0ни- )рили$а ( &ем0и народно )ред#тавни,тво је морало ( )рвим #едни/ама )ри#т()ити ре,ава%( нај-итнији- #твари5 Влада је та$о и#то )равилно ра&(мела #вој( д(жно#т. те је. да #е не +и данг(+ило ( #итним )ита%има. одма- и&нела на ре,ава%е &а$он о (ре7е%( мор#$е Eлоте5 Кад #ам '(о о томе. ()итам једног )о#лани$а2 = Ви имате много мор#$и- ратни- +родова; = Немамо5 = Коли$о и- #вега имате; = ?а#ад немамо ниједанA "а #е &а)ре)а#ти- од '(да5 Он то )римети. )а и %ем( +и то '(дно5 = :та вам је то '(дно; = ()ита ме5 = Сл(,ам да #те донели &а$он о555 = "е#т. = )ре$иде ме он = донели #мо тај &а$он о (ре7е%( Eлоте. то је +ило )отре+но. јер ни до дана# немамо тог &а$она5 = До)ире ли Страдија до мора; = ?а#ад не5 = Па на,то онда тај &а$он; По#лани$ #е на#меја и додаде2 = На,а #е &ем0а. го#)одине. грани'ила не$ад #а два мора. а на,и #( народни идеали да Страдија +(де оно ,то је не$ад +ила5 Ми на томе. видите. радимо5
МРТВО МОРЕ
@4
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= Е. то је не,то др(го = ре$о- $ао и&ви%авај(ћи #е5 = Сад ра&(мем. и мог( #ло+одно рећи да ће Страдија &аи#та )о#тати вели$а и моћна. до$ле год #е &а %( та$о и#$рено и #вој#$и #тарате и до$ле год +(де имала та$о м(др( и родо0(+ив( ()рав( $ао #ада5
С(традан '(јем да је $а+инет )ао5 На #ве #тране. )о (ли/ама и ме-анама и )риватним #тановима. ра&леже #е ве#ела )е#ма5 Већ #а #виј( #трана Страдије )о'и%( дола&ити де)(та/ије да ( име народа )о&драве нов( влад(5 Многи ли#тови )ре)(%ени де)е,ама и и&јавама одани- гра7ана5 Све #( те и&јаве и 'е#тит$е нали$ једна на др(г(. готово рећи ра&ли$а је #амо ( именима и )от)и#има5 Ево једне2 3Пред#едни$( Мини#тар#$ог #авета. !о#)один(555 !о#)одине )ред#едни'е. Ва,е родо0(+0е и вели$а дела ( $ори#т на,е драге ота<+ине )о&нати #( ,иром /еле Страдије5 Народ овога $раја )лива ( ве#ел( и радо#ти &+ог дола#$а Ва,ег на ()рав( &ема0#$(. јер је #ва$и тврдо (+е7ен да #те Ви #а ва,им др(говима једини ( #та%( да &ем0( на,( и&ведете и& ови- м('ни- и те,$и- )рили$а. и& ове +еде ( $ој( је +а/и,е р7авим и не)атриот#$им радом Ва,и )рет-одни/и5 Кро& #(&е радо#ти $ли'емо2 ЖивелиA 8 име )ет #тотина )от)и#а 6)от)и# једног тргов/а95J Или и&јаве. о+и'но ова$ве2 3До дана# #ам +ио )ривржени$ )ро,лог режима. али $а$о #ам #е дана#. дола#$ом новог $а+инета. )от)(но (верио да је )ро,ла влада радила на ,тет( &ем0е. и $а$о је #ада,%и $а+инет једини ( #та%( да &ем0( )оведе +олим )(тем и о#твари вели$е народне идеале. то и&јав0(јем да ћ( од дана# #вим #илама )от)омагати дана,%( влад( и да ћ( #в(да и на #ва$ом ме#т( о#(7ивати )ро,ли &логла#ни режим. $ога #е гн(,ај( #ви )о,тени л(ди ( &ем0и5 6Пот)и#95J
МРТВО МОРЕ
@>
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
8 многим новинама. ( $ојима #ам до тог дана 'итао 'лан$е ( $ојима #е -вали #ва$и )о#т()а$ )ро,ле владе. #ад видим 'лан$е ( $ојима #е најо,трије о#(7(је )ро,ла владавина. а ( &ве&де $(је нова5 Кад #ам (&ео те ли#тове и )регледао +ројеве од )о'ет$а године. видео #ам да #е дола#$ом #ва$е владе )онав0а #ве једно те једно5 Сва$а нова влада +(де на и#ти на'ин )о&драв0ена $ао једина ва0ана. а #ва$а )ро,ла о#(7ена и на&вана и&дајни'$ом. гадном. ,тетном. /рном. гн(#ном5 Па и и&јаве и 'е#тит$е и#те. од и#ти- л(ди. #ва$ом новом $а+инет(. а и ( де)(та/ијама #( #тално и#ти л(ди5 Bиновни/и наро'ито ж(ре # и&јавама одано#ти #ва$ој новој влади. #ем а$о $оји #ме да )ротивним )о#т()$ом доведе ( о)а#но#т #вој )оложај и да ре#$ира #л(ж+(5 Та$ви- је мало. и о %има јавно м%е%е има врло р7аво ми,0е%е. јер $варе та$о ле) о+и'ај $оји ( Страдији )о#тоји већ од д(жег времена5 Ра&говарао #ам # једним до+рим 'иновни$ом о једном %еговом др(г( $оји не -теде 'е#титати новој влади дола&а$ на ()рав(. те је &+ог тога от)(,тен и& државне #л(ж+е5 = И&гледа )аметан 'ове$ = ре$о-5 = >(далаA = одговори овај -ладно5 = Не +и- ре$аоA = Та о#тавите. молим ва#. &ане#е%а$а5 Воли да глад(је # )ороди/ом него да. $ао #ви др(ги )аметни. гледа #воја )о#ла5 Кога год +и- ()итао. до+ијем та$о и#то ми,0е%е о та$вим л(дима. )а 'а$ и#вет гледа #а #ажа0е%ем. али и )ре&ре%ем5
Ка$о је нова влада имала не$е #воје -итне )о#лове. а )отре+но јој је +ило да јој народ )ре$о )о#лани$а и&јави )(но )овере%е и ( и#ти ма- да о#(ди рад )ро,ле владе и #$(),тине. то &адржа,е и#те )о#лани$е5
МРТВО МОРЕ
@?
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Ово ме ја$о и&ненади. те наро'ито на7ем једног од )о#лани$а и )оведем # %им ра&говор2 = >е& #(м%е ће $а+инет )а#ти. )о,то о#таје и#та #$(),тина; = ()итам5 = Не5 = ?нам. али $а$о ће влада имати )(но )овере%е ове #$(),тине; = И&гла#аћемоA = Онда +и#те морали о#(дити рад )ро,ле владе. )а и ва,5 То &на'и о#(дити #вој радA = Који на, рад; = Рад ва, #а )ро,лом владом; = О#(дићемо )ро,л( влад(A = ?нам. али $а$о ћете то ви. и#ти )о#лани/и. $ад #те до ј('е )омагали )ро,л( влад(; = Не ме%а #твар5 = Не ра&(мемA = Врло )ро#то и ја#ноA = ре'е равнод(,но5 = B(дноватоA = Ни,та није '(дно5 Не$о ће то морати (радити. )а +ило ми. +ило др(ги )о#лани/и5 Влади тре+а #амо та Eормално#т5 То је та$о &аведено ва0да )о (глед( на о#тале #тране &ем0е. али. ( #твари. #$(),тина и )о#лани/и $од на# раде #амо оно ,то -оће влада5 = Па на,то онда #$(),тина; = Та је л1 вам $ажем. #амо ради Eорме. $оли$о да #е $аже да ( на,ој &ем0и има и тога. и да влада и&гледа )арламентарна5 = Е. #ад те$ ра&(мемA = ре$о- јо, ви,е и&нена7ен и &+(%ен одговором5
МРТВО МОРЕ
@@
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
И. &аи#та. )о#лани/и #( )о$а&али да (меј( /енити #вој( ота<+ин(. јер &а %( жртвова,е и #вој ли'ни )оно# и о+ра&5 = Живот #( на,и #тари жртвовали &а ов( &ем0(. а ми #е јо, )редоми,0амо да ли &а %( #амо 'а#т #вој( да жртв(јемоA = (&ви$н(о је један )о#лани$5 = Та$о јеA = одје$н( #а #виј( #трана5 По#лови #( ( #$(),тини те$ли ж(рно5 Прво. новој влади и&гла#а,е )(но )овере%е и о#(ди,е рад )ро,ле. а &атим влада и&не#е )ред Народно )ред#тавни,тво )редлог да #е ( не$оли$о &а$она ('ине и&мене5 Предлог #е )рими једногла#но. и (#воји,е )редложене и&мене ( &а$онима. јер #( &а$они +е& ти- и&мена и до)(на #метали не$оли/ини мини#тар#$и- ро7а$а и )ријате0а да &а(&м( не$е ви,е )оложаје ( државној #л(ж+и5 Нај&ад #е (на)ред одо+ри,е #ви и&да/и $оје ће влада ('инити )ре$о +(<ета. и онда #е #$(),тина ра#)(#ти. и )о#лани/и. (морни од државног )о#ла. одо,е $(ћама да #е одморе. а 'ланови $а+инета. )о,то #рећно )ре+роди,е #ве )ре)оне. и &адово0ни )(ним народним )овере%ем. )риреди,е #ве'ан( др(гар#$( ве'ер( да #е (& 'а,( вина. ( ве#е0(. И #ами одморе од те,$и- +рига о$о (ре7е%а &ем0е5
Сирота нова влада одма- је морала ми#лити. а томе &анат( мини#три ( Страдији ни#( ви'ни5 И#$рено да говоримо. не$оли$о дана #( #е ј(на'$и. )оно#но држали* до$ је трајало и )о#лед%е )аре ( државној $а#и. они #( )ре$одан ве#ела и ведра ли/а )римали #илне де)(та/ије и& народа и држали дир0иве говоре о #рећној +(д(ћно#ти миле им и на)аћене Страдије* а $ад ноћ )адне. онда #е )рире7(ј( #јајне и #$()о/ене го&+е. где #е )ије. )ева и држе #е родо0(+иве &драви/е5 Али $ад #е државна $а#а )от)(но и#)ра&ни. )о'е,е го#)ода мини#три о&+и0но МИСИТИ И договарати #е
МРТВО МОРЕ
@A
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
,та да #е )ред(&ме ( та$о о'ајном )оложај(5 Већ &а 'иновни$е је ла$о. они #( и ина'е нави$н(ти да )лате не )римај( )о не$оли$о ме#е/и* )ен&ионери #( #тари 0(ди. до#та #( #е и наживели* а војни/и. ра&(ме #е #амо )о #е+и. и тре+а да #е нави$н( на м($е и нево0е. )а није &горег да и глад ј(на'$и тр)е* лиEерантима. )ред(&има'има и #ва$ом др(гом до+ром гра7анин( #рећне Страдије ла$о је рећи да и#)лата %и-ови- ра'(на није (,ла ( овогоди,%и државни +(<ет5 Али. није ла$о &а мини#тре* јер они. ра&(ме #е. тре+а да )лате да #е о %има до+ро говори и )и,е5 Није ла$о јо, и &а ва&да др(ги)ре'и- #твари. јер има до#та #твари $оје #( )ре'е од Страдије5 ?а+рин(ли #е. и до,ли на ми#ао да тре+а о#нажити )ривред(. те #е &+ог тога ре,и,е да &ем0( &ад(же )овећим д(гом* али $а$о #е о$о &а$0('ива%а тога &ајма мора )отро,ити до#та нова/а &а #$(),тин#$е #едни/е. &а )(това%а мини#тар#$а ( #тране &ем0е. то мини#три ре,и,е да )о$()е &а т( /е0 #ве де)о&ите државни- $а#а. где је де)онован нова/ )риватни- ли/а. да на тај на'ин )омогн( ота<+ини $оја /вили ( нево0и5 8 /елој &ем0и на#тала )омет%а2 ( не$им ли#товима #е говори о $ри&и мини#тар#$ој. ( не$им $а$о је влада већ )ово0но #вр,ила )реговоре о &ајм(. ( не$им и једно и др(го. а владини ли#тови )и,( $а$о ни$ад &ем0а није +ила ( +о0ем +лаго#та%(5 Све ви,е и ви,е #таде #е говорити о том #)а#оно#ном &ајм(. новине #ве ви,е и ви,е )(ни,е #воје #т()/е ра#)рав0а%ем тога )ита%а5 На#таде на #ве #тране ја$о интере#ова%е и &амало те до7е дотле да готово #тадо,е #ви )о#лови5 и тргов/и и лиEеранти и 'иновни/и и )ен&ионери и #ве,тени/и. #ве је то ( не$ом гро&ни'авом. на)регн(том о'е$ива%(5 На #ве #тране. на #ва$ом ме#т( #амо #е о томе говори. &а)ит$(је. нага7а5 Мини#три тр'е 'а# ( ов(. 'а# ( он( #тран( &ем0(* 'а# један. 'а# др(ги. 'а# )о два =три &аједно5 С$(),тина на о$()(. те #е и тамо де+ат(је. ре,ава. и нај&ад одо+ри,е да #е &ајам &а$0('и )о,тоC)ото. и одо,е #ва$и #војој $(ћи. а о'ајна радо&нало#т #ве већа и већа ( јавном м%е%(5 Сретн( #е двоји/а на (ли/и. )а ме#то )о&драва одма-2 = :та је #а &ајмом; = Не &намA = Преговарај(; = Сиг(рноA Мини#три #ве ја'е ('е#тали )о-а7ати #тране &ем0е и враћати #е натраг5 = До,ао мини#тар; = )ита један5
МРТВО МОРЕ
@B
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= И ја '(јем5 = :та је ('и%ено; = Ва0да )ово0ноA До$. једва једном. о+јави,е владини ли#тови 6влада (ве$ има )о не$оли$о ли#това. ()раво #ва$и мини#тар #вој ли#т = један. или два9 да је влада довела до $раја )реговоре #а #траном једном гр()ом. и да #( ре&(лтати врло )ово0ни5 3С )о(&дано,ћ( можемо )отврдити да ће &а $оји дан &ајам +ити )от)и#ан и нова/ (ве&ен ( &ем0(5J Свет #е мало #мири. али владини ли#тови јави,е да ће &а дваCтри дана доћи ( Страдиј( )(номоћни$ те +ан$ар#$е гр()е г5 Hорије. те т( )от)и#ати (говор5 Сад те$ на#таде (#мено и )и#мено )ре)ира%е* &а)ит$ива%е. о'е$ива%е. #(ви,на. нерво&на радо&нало#т и #илно )олага%е наде ( тог једног #тран/а. $оји #е о'е$ива,е да #)а#е &ем0(. +е-( до#тигли вр-(на/5 Ни о 'ем( #е др(гом и не говори и не ми#ли до о том Hориј(5 Проне#е #е гла# да је )ри#)ео и од#ео ( том и том -отел(. и ма#а радо&нала #вета. и м(,$ог и жен#$ог. и #тарог и младог. ј(рне -отел(. ј(рне та$о ж(рно и +е#ом('но да #таре и #ла+ије и&га&е и и&гр(вај(5 Појави #е на (ли/и $а$ав #трана/. )(тни$. и те$ не$о ре$не др(гом2 = !ле. #трана/ не$иA = и )огледа др(га &на'ајно. ли/ем и )огледом $ао да га )ита2 3Да није то Hорије;J = Да није он; = вели онај др(ги5 = и ја не,то ми#лим5 Са #виј( #трана )о#матрај( #тран/а и &а$0('е да ће +а, он +ити5 Проне#( )о#ле т( ве#т $ро& варо, да #( видели Hорија. и та ве#т #е та$о +р&о )роне#е и )ро#тр(ји $ро& #ве #лојеве др(,тва да ће )о#ле једногCдва 'а#а /ела варо, # )о(&да%ем тврдити да је он т(. да #( га л(ди ли'но видели и # %им говорили5 8#т(марала #е )оли/ија. (&немирили #е мини#три. )а тр'е на #ве #тране да #е #а %им #а#тан( и ($аж( м( )о,това%е5 Нема га5 С(традан доно#е ли#тови да ј('ера,%а ве#т о дола#$( Hоријевом није и#тинита5 До$ле је то до,ло. видеће #е и& овог дога7аја5
МРТВО МОРЕ
@C
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
"едног дана и,ао #ам на #тани/( где #таје једна #трана ла7а5 При#)е ла7а и )о'е,е и&ла&ити )(тни/и5 "а #е не,то &аговорио # једним )о&нани$ом. до$. одједном. ма#а #вета #е )ови $а ла7и та$о #илно да ме (мало један ,то #е &атр'ао не о+ори5 = :та је то; = Ко је; = #тадо,е многи један др(гог &а)ит$ивати5 = ОнA = одговарај(5 = Hорије; = "е#т. до,аоA = !де је. $амо гаA = ж(+ори ма#а и на#таде г(ра%е. ти#$а%е. )ро)и%а%е. &вера%е. #ва7а* #ва$и -оће да )ри7е +лиже5 ?аи#та )риметим једног #тран/а $оји је молио и &а)омагао да га )(#те јер има ж(рна )о#ла5 "едва 'ове$ говори. #те%е ()раво. )оти#н(т и &г%е'ен радо&налом #ветином5 Поли/ај/и #( одма- ра&(мели #вој( )рав( д(жно#т и одј(ри,е да о дола#$( %еговом и&ве#те мини#тра )ред#едни$а. о#тале 'ланове владе. )ред#едни$а о),тине. главара /р$ве и о#тале вели$одо#тојни$е &ема0#$е5 И. &амало. а ( ма#и #е &а'(,е гла#ови2 = Мини#три. мини#триA И мини#три #е дои#та )ојави,е #а #вима вели$одо#тојни/има &ем0е Страдије5 Сви ( #ве'аном р(-(. #а #вима лентама и #илним орденима. а #ве не но#е ( редовним )рили$ама. већ )о не$оли$о #амо5 Ма#а #е ра#$ло)и на #ве #тране. и та$о #трана/ о#таде #ам ( #редини. # једне #тране. а # др(ге #е #тране )ојави,е мини#три ид(ћи м( ( #(#рет5 Мини#три #е &а(#тави,е на )ри#тојној да0ини. #$идо,е $а)е и )ри$лони,е #е до &ем0е5 То и#то (ради и ма#а5 Он и&гледа,е не,то &+(%ен. )ре)ла,ен. а ( и#то време ја$о &а'(7ен. али #е # ме#та није ми/ао. #тајао је не)оми'но. $ао #тат(а5 Мини#тар )ред#едни$ и#т()и један $ора$ јо, на)ред и от)о'е2 = Врли #тран'е. твој дола&а$ ( на,( &ем0( и#торија ће &а+ележити &латним #ловима. јер тај &наменити дола&а$ 'ини е)о-( ( на,ем државном живот(* твој дола&а$ доно#и #рећн( +(д(ћно#т на,ој милој Страдији5 8 име /еле владе. ( име /елог народа. ја те )о&драв0ам $ао #)а#ите0а на,ег. и $ли'ем2 живеоA
МРТВО МОРЕ
@6
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
3ЖивеоA ЖивеоAJ )роломи #е ва&д(- од (#$ли$а и& -и0аде грла5 ?атим главар /р$ве от)о'е )евати )о+ожне )е#ме. и &а+р(ја,е &вона на -рамовима главног града &ем0е Страдије5 Кад #е и тај део &вани'ног до'е$а #вр,и. онда мини#три. #а 0(+а&ним о#ме-ом на ли/(. # )они&но,ћ( )ри7о,е #тран/(. р($ова,е #е редом. )а #е о#тали и&ма$о,е и #тадо,е гологлави # )ри$ло%еним главама. а мини#тар )ред#едни$ (&е %егов $(Eер ( нар('је. # не$им #тра-о)о,това%ем. а мини#тар Eинан#ија. о)ет. ,та) &наменитог 'ове$а5 Поне,е те #твари $ао $а$ве #вети%е5 К(Eер је. ра&(ме #е. и +ио #вети%а. јер је ( %ем( #иг(рно #(д+оно#ни (говор* ()раво. ( том $(Eер( +е,е. ни ма%е ни ви,е. већ +(д(ћно#т. #рећна +(д(ћно#т /еле једне &ем0е5 ?ато је. да$ле. мини#тар )ред#едни$. &нај(ћи ,та но#и ( #војим р($ама. и&гледао #ве'ан. )рео+ражен. )оно#ит. јер ( #војим р($ама но#и +(д(ћно#т &ем0е Страдије5 !лавар /р$ве. $ао 'ове$ +огом о+дарен вели$им д(-ом и (мом. одма- је и #ам (видео важно#т тога $(Eера. те #а о#талим )рво#ве,тени/има о)$р(жи мини#тра )ред#едни$а. и &а)ева,е )о+ожне )е#ме5 С)ровод #е $рете5 Он и мини#тар Eинан#ија на)ред. а $(Eер ( нар('ј( мини#тра )ред#едни$а. о)$р(жен )рво#ве,тени/има и гологлавим народом. &а %има5 Иде #е лагано. #ве'ано. ног( )ред ног(. )евај( #е )о+ожне )е#ме. а &вона &воне и )(/ај( )рангије5 И та$о лагано главном (ли/ом. ид(ћи дом( мини#тра )ред#едни$а5 И $(ће и $аEане и -рамови и $ан/еларије. #ве #е и#)ра&нило. #ве је живо и&и,ло да #(дел(је ( том е)о-алном до'е$( вели$ог #тран/а5 Bа$ ни +оле#ни/и не и&о#тадо,е* и они #( и&нети и& #танова да виде т( рет$( #ве'ано#т* 'а$ и и& +олни/а #ве +оле#ни$е и&нели на но#илима* )а и %има 'и#то #е$н(ла +о0$а2 ла$,е им $ад )оми#ле на #рећ( #воје миле ота<+ине. и де/а на #и#и и&нета. и ода не )ла'(. већ ()и0ила #воје о'и/е ( вели$ог #тран/а $ао да о#ећај( да #е та #рећа &а %и- #)рема5 До$ #тиго,е до $(ће мини#тра )ред#едни$а. већ и ве'е )аде5 Стран/а ви,е (не,е него ,то га (ведо,е ( $(ћ(* (7о,е #ви мини#три и вели$одо#тојни/и. а ма#а о#таде да )и0и радо&нало ( )ро&оре. или )ро#то да +лене ( $(ћ(5 С(традан )о'е,е да #тиж( де)(та/ије и& народа да )о&драве вели$ог #тран/а. а већ јо, ( &ор( )ред $(ћ( мини#тра )ред#едни$а до$р/$а,е лагано те,$о натоварена $ола ра&ни- одли$ова%а &а врлог #тран/а5 Страна/ је. ра&(ме #е. одма- и&а+ран &а )о'а#ног )ред#едни$а мини#тар#тва. &а )о'а#ног )ред#едни$а о),тине. А$адемије на($а и #виј( мог(ћи- -(мани- др(,тава и (др(же%а ( Страдији. а %и- има #ија#ет. )а 'а$ и др(,тво &а о#нива%е др(,тава5 Све га варо,и и&а+ра,е &а #вог )о'а#ног 'лана. #ви га е#наEи )ри&надо,е &а до+ротвора. а један )($ вој#$е ( )о'а#т %егов( )ро&ва #е 3Силни )($ HоријевJ5 Сви ли#тови га )о&драви,е д(гим 'лан/има. многи доне,е %егов( #ли$(5 Многи 'иновни/и +е-( ( )о'а#т тога дана (на)ре7ени. многи )оли/ај/и и одли$овани и (на)ре7ени. многа нова надле,тва отворена и нови 'иновни/и )о#тав0ени5
МРТВО МОРЕ
A5
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Већ два дана $а$о траје +(рно ве#еле )о /елом град(5 Свира м(&и$а. &вона &воне. )(/ај( )рангије. +р(је )е#ме. ра#и)а #е )иће5 Трећег дана. мини#три. иа$о мам(рни од ве#е0а. морадо,е жртвовати одмор тела #вог &а #рећ( &ем0е и народа. те #е и#$()и,е ( )(н( #едни/( да #а Hоријем &авр,е )реговоре о &ајм( и )от)и,( тај е)о-ални (говор5 Нај)ре. $ао (вода ради. )о'ели #( )риватан ра&говор 6( ве#ел( &а+орави- рећи да #е $(Eер '(ва )од ја$ом #тражом95 = Hоћете ли д(же о#тати овде; = )ита га мини#тар )ред#едни$5 = До$ле год не #вр,им )о#ао. а он ће д(же трајатиA Мини#тре &+(ни та ре' д(же5 = Ми#лите. д(же ће трајати; = На #ва$и на'ин5 Та$ав је )о#ао5 = Нама #( ва,и (#лови )о&нати. а и вама на,и. те држим да неће +ити ни$а$ви- #мет%иA = ре'е мини#тар Eинан#ија5 = Смет%и; = ре'е #трана/ ()ла,ено5 = да. држим да и- неће +итиA = Ија #е надамA = Онда можемо одма- )от)и#ати (говорA = ре'е мини#тар )ред#едни$5 = 8говорA = ДаA = 8говор је )от)и#ан* и ја ћ( #е јо, #(тра $рен(ти на )(т* а. )ре #вега. ја ћ( вам и #ада и дове$ +ити &а-валан на ова$вом до'е$(5 И#$рено да вам $ажем. ја #ам &+(%ен. јо, ни#ам дово0но #ве#тан ,та је #ве #а мном5 Дод(,е. ( овој #ам &ем0и #ад )рви )(т. али ни#ам могао ни #а%ати да ћ( $ао не)о&нат ма где +ити ова$о до'е$ан5 "а јо, држим да #а%ам5 = Пот)и#али #те. да$ле. (говор; = ви$н(,е #ви ( један гла#. од(,ев0ено5 = Ево гаA = ре'е #трана/ и и&вади и& <е)а та+а$ -артије на $оме је (говор. и (&е 'итати на #вом је&и$(5 8говор је +ио и&ме7( %ега и једног ,0ивар#$ог тргов/а и& (н(тра,%о#ти Страдије. где #е онај о+ве&(је да м( лиEер(је толи$( и толи$( $оли'ин( ,0ива &а $(ва%е )е$ме&а. до тог и тог дана555
МРТВО МОРЕ
A7
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
:та #е ( једној /ивили&ованој и )аметној &ем0и и могло др(го ('инити. већ да #е #трана/. )о#ле та$о гл()ог (говора )ротера и& Страдије. тајно. а )о#ле три дана да владини ли#тови доне#( +еле,$(2 3Влада енерги'но ради на о#тваре%( новог &ајма и #ви #( и&гледи да ћемо јо, до $раја овог ме#е/а )римити један део нов/а5J Свет #е мало ра#)итивао о Hориј(. )а )ре#таде. а &атим о)ет #ве )о #таром5
Кад #ам (&ео ра&ми,0ати о овом )о#лед%ем дога7ај(. нео+и'но ми #е до)ада,е о),та -армонија ( Страдији5 Не #амо ,то #( мини#три #им)ати'ни и ва0ани. већ #ам )риметио да је и главар /р$ве (ман и д(-овит 'ове$5 Ко +и #е могао ( &годном трен(т$(. ()раво нај#(д+оно#нијем трен(т$(. $ад #е ре,ава #(д+ина &ем0е. #етити да &а)ева )о+ожне )е#ме над $(Eером оног )е$ме&ара и да тиме моћно )омогне тр(до0(+ивој влади ( вели$им )одви&има5 Код та$о #ложног рада мора +ити #реће5 Одма- #е ре,им да )рвом )рили$ом одем м(дром о/(. главар( /р$ве. те да и&+лиже )о&нам тог вели$ог Стра7анина5
МРТВО МОРЕ
A4
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
МРТВО МОРЕ
A>
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
0.DА
B
раћо и др(гови. #а#л(,ао #ам #ве говоре. )а ва# молим да и ви мене
'(јете5 Сви нам договори и ра&гоВори не вреде до$ле год #мо ми ( овом не)лодном $рај(5 На овој )р0(,и и $амен( није могло ра7ати ни $ад #( +иле $и,не године. а $амоли на ова$в( #(,( $а$в( ва0да ни$о ни$ад није &а)амтио5 = До$ле ћемо #е ми ова$о #а#тајати и на)ра&но ра&говарати; Сто$а нам )оли)#а +е& 1ране. а јо, мало )а ће нам и де/а #$а)авати од глади &аједно # нама5 Ми морамо и&а+рати др(ги на'ин. +о0и и )аметнији5 "а ми#лим да је нај+о0е да ми о#тавимо овај неродни $рај. )а да #е $ренемо ( +ели #вет тражити +ол( и )лодниј( &ем0(. јер #е ова$о не може живети5 Та$о је говорио не$ад. на не$ом &+ор(. и&немоглим гла#ом један од #тановни$а не$ог не)лодног $раја5 !де је и $ад је ово +ило. то #е. ми#лим. не ти'е ни ва#. ни мене5 !лавно је да ви мени вер(јете да је ово +ило негде и не$ад ( не$ом $рај(. а то је до#та5 Оно. дод(,е. не$ад #ам држао да #ам /ел( ов( #твар ја #ам одне$(д и&ми#лио. али малоC)омало. о#ло+оди- #е те #тра,не &а+л(де. и #ад тврдо вер(јем да је #ве ово ,то ћ( #ад )ри'ати +ило и морало +ити негде и не$ад. и да ја то ни$ад и ни на $оји на'ин ни#ам ни могао и&ми#лити5 Сл(,ао/и. +леда. и#)ијена ли/а. т()а. м(тна. готово +е#ве#на )огледа. #а р($ама )од )оја#ом. $ао да оживе,е на ове м(дре ре'и5 Сва$и је већ #е+е &ами,0ао ( $а$вом 'аро+ном. рај#$ом )редел( где #е м('ан и тр(дан рад )лаћа о+илном жетвом5 = Та$о је. та$о јеA555 = &а,(,та,е и&немогли гла#ови #а #виј( #трана5 = "е ли +55л55и55&55(; = '( #е ра&в('ен ,а)ат и& једног (гла5 = >раћоA = от)о'е о)ет један говорити мало ја'им гла#ом5 = Ми морамо одма)о#л(,ати овај )редлог. јер ова$о #е ви,е не може5 Радили #мо и м('или #мо #е. )а #ве (&ал(д5 Одвајали #мо и од (#та #воји- те #ејали. али наи7( +(ји/е )а #не#( и #еме и &ем0( #а врлети. и о#тане го $амен5 Hоћемо ли ми ве'но овде о#тати и радити од ј(тра до мра$а )а о)ет +ити и гладни и жедни. и голи и +о#и;555 Морамо )оћи и )отражити +ол(. )лодниј( &ем0(. где ће нам #е м('ан тр(д награ7ивати +огатим )лодом5 = Да )о7емо. одма- да )о7емо. јер #е овде живети не можеA = &а,(,та ,а)ат. и ма#а )о7е не$(д. не ми#лећи $(да5
МРТВО МОРЕ
A?
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= Станите. +раћо. $(да ћете; = о)ет ће онај )рви говорни$5 = Морамо ићи. али #е та$о не може5 Ми морамо &нати $(да идемо. ина'е можемо )ро)а#ти горе. ме#то да #е #)а#емо5 "а )редлажем да и&а+еремо во7(. $ога #ви морамо #л(,ати и $оји ће на# водити )равим. нај+о0им и нај)ре'им )(тем5 = Да и&а+еремо. одма- да и&а+еремоA555 = '( #е #а #виј( #трана5 Сад те$ на#таде )ре)ир$а. )рави -ао#5 Сва$и говори и ни$о ни$ог нити #л(,а. нити може '(ти5 ?атим #е )о'е,е одвајати ( гр()и/е* #ва$а ,(,$а не,то &а #е. )а и гр()и/е )р#$о,е и (&е,е #е &а р($е #ве два и два. те један др(гом говори и до$а&(је. в('е један др(гог &а р($аве и меће р($( на (#та5 О)ет #е #а#тан( #ви. и о)ет #ви говоре5 = >раћоA = и#та'е #е одједном један ја'и гла# и надма,и о#тале )ром($ле. т()е гла#ове5 = Ми ова$о не можемо ни,та ('инити5 Сви говоримо и ни$о ни$ог не #л(,а5 >ирамо во7(A Па $ога +и то и&ме7( на# и могли и&а+рати; Ко је и&ме7( на# )(товао да &на )(тове; Ми #е #ви до+ро &намо и ја )рви не +и- #е #мео #а #војом де/ом )оверити ниједноме овде на овом &+ор(5 Него. $ажите ви мени $оји )о&наје онога )(тни$а тамо ,то јо, од ј(тро# #еди ( -лад( $рај )(та;555 На#таде ти,ина. #ви #е о$рето,е не)о&натоме и (&е,е га мерити од главе до )ете5 Bове$ онај. #ред%и- година. мр$а ли/а. $оје #е готово и не види од д(ге $о#е и +раде. #еди. ћ(ти $ао и дотле. и не$а$о &ами,0ено л()$а де+елим ,та)ом )о &ем0и5 = "('е #ам ја видео овога и#тог 'ове$а #а једним де'$ом5 8-ватили #е &а р($е и ид( (ли/ом5 Синоћ онај де'$о оти,ао не$(д $ро&а #ело. а овај #ам о#тао5 = О#тави. +рате. те #итни/е и л(дорије да не г(+имо времена5 Ко је. да је. он је )(тни$ и&дале$а. 'им га ни$о од на# не &на. те #иг(рно &на до+ро нај)ре'и и нај+о0и )(т да на# )оведе5 Ка$о га ја /еним. и&гледа да је врло )аметан 'ове$. јер не)ре#тано ћ(ти и ми#ли5 др(ги +и #е. +р&о)лет. већ де#ет )(та до#ад (ме,ао ме7( на#. или )о'ео ма # $им ра&говор. а он толи$о времена #еди #ам #ам/ит и #амо ћ(ти5 = Да+огме. ћ(ти 'ове$ и ми#ли не,то5 То не може +ити др(ге него је врло )аметан = &а$0('и,е и о#тали. )а (&е,е о)ет &агледати #тран/а и #ва$и на %ем( и %егов( и&глед( от$ри )оне$( #јајн( о#о+ин(. )оне$и до$а& %егове нео+и'но ја$е )амети5 Не )роведе #е много ра&говора. и #ви #е #агла#и,е да +и нај+о0е +ило да (моле овог )(тни$а. $ога им је. $а$о веле. #ам >ог )о#лао2 да и- )оведе ( #вет да траже +о0и $рај и )лодниј( &ем0(. да им +(де во7. а они да га +е&(#ловно #л(,ај( и )о$оравај( м( #е5 И&а+ра,е и& #воје #редине де#етори/( $оји ће отићи #тран/(. те м( и&нети )о+(де &+ора и #воје +едне )рили$е. и (молити га да #е )рими &а во7а5
МРТВО МОРЕ
A@
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Отидо,е она де#етори/а. )о$лони,е #е #мерно )ред м(дрим #тран/ем. и један од %и- (&е говорити о не)лодном &ем0и,т( %и-ова $раја. о #(,ним годинама. о +едном #та%( ( $оме #е нала&е и &авр,и ова$о2 = То на# нагони да о#тавимо #вој $рај и #воје $(ће. )а да )о7емо ( #вет тражити +о0и &ави'ај5 И +а, #ад. $ада )адо#мо на та$о #рећн( ми#ао. $ао да #е и >ог #милова на на#. те нам )о#ла те+е. м(дри и врли #тран'е. да на# )оведе, и #)а#е, +еде5 Ми те ( име #ви- #тановни$а молимо да нам +(де, во7. )а $(д год ти. ми &а то+ом5 Ти &на, )(тове. ти #и #ва$а$о и ро7ен ( #рећнијем и +о0ем &ави'ај(5 Ми ћемо те #л(,ати и )о$оравати #е #ва$ој наред+и твојој5 Hоће, ли. м(дри #тран'е. )ри#тати да #)а#е, толи$е д(,е од )ро)а#ти. -оће, ли нам +ити во7а; М(дри #трана/ &а #ве време тог дир0ивог говора не )одиже ни глав(5 О#таде до $раја ( и#том )оложај( $а$о га и &ате$о,е* о+орио глав(. намр,тен. ћ(ти. л()$а +атином )о &ем0и и ми#ли5 Кад #е говор &авр,и. он. не ме%ај(ћи )оложај. $рат$о и 1ладно )ро/еди $ро&а &(+е2 = Hоћ(A = Можемо ли да$ле )оћи # то+ом тражити +о0и $рај; = МожетеA = )род(жи м(дри #трана/ не диж(ћи главе5 Сад на#таде од(,ев0е%е и и&јаве &а-вално#ти. али на то м(дра/ не ре'е ни ре'и5 Сао),ти,е &+ор( #рећан (#)е-. додај(ћи $а$о те$ #ад виде $а$ва вели$а )амет лежи ( том 'ове$(5 = Није #е ни ма$ао # ме#та. нити главе )одиже +ар да види $о м( говори5 Само ћ(ти и ми#ли* на #ве на,е говоре и &а-вално#ти #вега је две ре'и )роговорио5 = Прави м(дра/A555 Рет$а )аметA555 = )ови$а,е ве#ело #а #виј( #трана. тврдећи $а$о га је #ам >ог $ао ан7ела # не+а )о#лао да и- #)а#е5 Сва$и +еја,е тврдо (верен ( (#)е- )оред та$вог во7е. да га ни,та на #вет( не +и могло ра&(верити5 И та$о на &+ор( +и #ад (твр7ено да #е $рен( јо, #(тра &ором5
МРТВО МОРЕ
AA
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
С(традан #е и#$()и #ве ,то има,е одважно#ти да )о7е на дале$и )(т5 Ви,е од две #тотине )ороди/а до7е на (ре'ено ме#то. а мало и- је јо, и о#тало да '(вај( #таро ог%и,те5 Т(жно је )огледати т( ма#( +едног #тановни,тва $оје 0(та нево0а нагони да на)(#ти $рај ( $оме #( #е родили и ( $оме #( гро+ови )реда$а %и-ови-5 и/а %и-ова $о,т(%ава. и&немогла. #(н/ем о)а0ена* )ат%а је д(гим ни&ом м('ни- година о#тав0ала трага на %има и и&ра&( дала #ли$( +еде и гор$ог о'аја%а5 Али #е ( овом трен(т$( ( %и-овим о'има огледа,е )рви &ра/и наде. али и т(ге &а &ави'ајем5 Поне$ом #тар/( #е #лила #(&а ни& #меж(рано ли/е. (&ди,е о'ајно. врти главом # )(но #л(т%е. и радије +и о#тао да )ри'е$а јо, $оји дан. )а да и он о#тави $о#ти ( том $р,(. неголи да тражи +оли &ави'ај* многе од жена гла#но нари'( и о)ра,тај( #е #а (мрлима. $ојима гро+ове о#тав0ај(* л(ди #е отимај( да #е #ами не +и ра&нежили. и ви'(2 3До+ро. -оћете ли да и да0е глад(јемо ( овом )ро$летом $рај( и да живимо )о овим (<ери/ама;J А и они +и #ами 'и#то -тели да /ео тај )ро$лети $рај и оне +едне $(ћи/е )оне#(. да #е може $а$о. #о+ом5 !раја и галама $ао ( #ва$ој ма#и5 8&немирени и л(ди и жене. а и де/а ,то имај$е но#е на ле7има. ( 0(0$ама. (дарила ( /и$(* (&немирила #е не$а$о 'а$ и #то$а5 Сто$е мало и имај(. али. те$. т( је )оне$а $рави/а. )оне$о мр,аво. '()аво $0(#е # вели$ом главом и де+елим ногама. на $ога #( натоварили ва&да не$и- )о%ава. тор+а. или )о две вреће )ре$о #амара. )а #е #ирото )оводи )од теретом. а о)ет #е држи ( #или. )а &арже )о$а,то* не$и. о)ет. натоварили магаре* де'(рлија в($( )#е о лан/има5 Т( је. да$ле. ра&говор. ви$а. )#ов$а. $($%ава. )ла'. лавеж )а 'а$ је и један магара/ дваCтри)(т %а$н(о. али во7а ни ре'и да )рогоВори. $ао да га #е /ела та ма#а и врева ни,та не ти'е5 Прави м(дра/A Он једна$о #еди о+орене главе. ћ(ти и ми#ли. и а$о те$ )0(/не )о$ат$ад. то м( је #ве5 Али м( је +а, &+ог та$вог држа%а )о)(ларно#т нара#ла та$о да је #ва$и +ио ( #та%( #$о'ити. ,то $аж(. &а %им и ( ватр( и ( вод(5 Ме7( многима могао #е '(ти от)рили$е ова$ав ра&говор2 = Море. #рећни #мо те наи7о#мо на ова$ва 'ове$а. а да #мо +е& %ега )о,ли. не дао +ог. &ло и нао)а$о. )ро)али +и#моA То је )амет. Само ћ(ти. ре'и јо, није )роговориоA = рећи ће један. )а )огледа #а #тра-о)о,това%ем и )оно#ом ( во7(5 :та има да говори; Ко говори. тај мало ,то ми#ли5 М(дар 'ове$. ра&(ме #е. )а #амо ћ(ти и не,то ми#лиA555 = додаде др(ги. )а и он #а #тра-о)о,това%ем )огледа во7(5 = Па. оно. није ни ла$о водити оволи$и #ветA И мора да ми#ли $ад је )римио на #е+е толи$( д(жно#тA = о)ет ће )рви5 До7е време )ола#$(5 Bе$али #( мало не +и ли #е јо, $о )ри#етио да )о7е # %има. али. $а$о ни$ог не +е,е. није #е могло дале о$левати5 = Hоћемо ли #е $рен(ти; = )итај( во7(5
МРТВО МОРЕ
AB
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Он (#таде +е& ре'и5 8& во7( #е одма- гр()и#а,е најодважнији 0(ди да м( #е на7( ( не#рећн( #л('ај( и да га '(вај( да м( #е не +и де#ила $а$ва о)а#но#т5 Во7а. #вој#$и намр,тен. о+орене главе. $ора$н( не$оли$о )(та. ма,(ћи до#тојан#твено ,та)ом и#)ред #е+е. а ма#а $рете &а %им и ви$н( не$оли$о )(та2 3ЖивеоAJ Во7а $ора$н( јо, не$оли$о $ора$а и (дари ( )лот од о),тин#$е &граде5 Т(. наравно. #таде он. #таде ма#а5 Во7 #е и&ма'е мало. и л()и дваCтри)(т ,та)ом )о )лот(5 = :та ћемо; = )итај(5 Он ћ(ти5 = :та2 ,та ћемо; О+а0(ј )лотA То ћемоA Види, да 'ове$ даје ,та)ом &на$ ,та тре+а радитиA = ви$н(,е они ,то #( (& во7(5 = Ено врата. ено вратаA = ви'( де/а и )о$а&(ј( врата. $оја #( о#тала на )ротивној #трани5 = П###т. мир. де/оA = >(дите+о$#нама. ,та #е 'иниA = $р#те #е не$е жене5 = Ни ре'и. он &на ,та тре+а5 О+а0(јмо )лотA ?а тили 'а#а$ )('е )лот $ао да га није ни +ило5 Про7о,е5 Ни#( ма$ли ни #то $ора$а. а во7а &а)аде ( не$и вели$и тр%а$. и &а#таде5 С м($ом #е и,'()а натраг и (&е ,та)ом (дарати то лево. то де#но5 Стоје #ви5 = Па ,та је #ад о)ет; = ви'( они )о&ади5 = Да #е )ро+ија тр%а$A = ви$н(,е о)ет они (& во7а5 Ево )(та и&а тр%а$аA Ево )(та и&а тр%а$аA = ви'( де/а. )а и многи л(ди и& )о&адине5 = Ето )(та. ето )(таA = р(гај( #е гневно они (& во7а5 = А $о ли &на $(д води. #ле)/и једни; Не мог( #ви &а)оведати5 Он &на $(д је +оле и )ре'еA Прова0(јмо тр%а$5 Навали,е )рова0ивати5 = А јаојA = &ава)и )оне$о $оме #е &а+ије трн ( р($( или га ,ине о#тр(га )о ли/(5
МРТВО МОРЕ
AC
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= Нема. +рај$о. ни,та +е& м($е. ва0а #е и )ром('ити. а$о ми#лимо (#)ети одговарај( на то најодважнији5 Про+и,е )о#ле многи- на)ора тр%а$ и )о7о,е дале5 И,ли #( не$о $рат$о време и наи7о,е на не$е вр0и$е5 О+али,е и %и-. )а )о7о,е дале5 Мало #( )ре,ли тога дана. јер #( јо, не$оли$о ма%и-. #ли'ни- )ре)она морали #авла7ивати. а (& мр,ав( -ран(. јер не$о је )онео #(ва -ле+а и не,то мало #мо$а (& -ле+. )оне$о #амо -ле+а да +ар овдаCонда &алаже глад. а )оне$и ни -ле+а није имао5 Дао +ог јо, лет%е време. те #е +ар гдегде на7е $оја воћ$а5 Први дан. та$о. )ре7о,е мало. а о#ећа-( много (мора5 О)а#но#ти вели$е не ($а&а,е #е. )а и не#рећни- #л('ајева не +е,е5 Наравно да #е )ри та$о вели$ом )ред(&ећ( ово мора ра'(нати ( #итни/е2 једн( жен( о,ин( трн )о левом о$(. те је )ривила влажн( $р)(* једно дете (дарила вр0и$а )ре$о ножи/е. )а рам0е и ја('е* један #тара/ #е #а)лео на о#тр(г(. )ао и (ган(о ног(. )ревили #( м( т(/ан /рни л($. а он ј(на'$и тр)и +ол и иде дале одважно &а во7ом. о#ла%ај(ћи #е на ,та)5 6Многи #(. дод(,е. говорили да 'и'а лаже $а$о је (ган(о ног(. већ #е #амо )ретвара. јер је рад да #е врати натраг95 Нај&ад. мало $о да нема трн ( р(/и. или да није огре+ан )о ли/(5 I(ди ј(на'$и тр)е. жене )ро$ли%( 'а# $ад #( )о,ле. а де/а. $ао де/а. наравно. )ла'(. јер не )ојме $а$о ће #е +огато наградити та м($а и +ол5 На )ревели$( #рећ( и радо#т #виј(. во7и #е ни,та није де#ило5 Оно. а$о ћемо )раво. %ега најви,е и '(вај(. али те$. те$ = има 'ове$ и #реће5 На )рвом $она$( #е )омоли,е и &а-вали,е >ог( ,то #( )рви дан #рећно )(товали и ,то им #е во7и није ни$а$во. )а и најма%е &ло догодило5 ?атим ће (&ети ре' један и& оне гр()е најодважнији-5 Пре$о ли/а м( #тоји ма#ни/а од о#тр(ге. али #е он на то не о#врће2 = >раћоA = )о'е он5 = Ево #мо. -вала +ог(. већ један дан )ревалили #рећно5 П(т није ла$. али морамо #авладати ј(на'$и #ве )ре)оне. $ад &намо да на# овај м('ни )(т води #рећи на,ој5 Не$а нам >ог мило#тиви #а'(ва во7( од #ва$а &ла да +и на# и дале ова$о (#)е,но водиоA555 = С(тра ћ( и&г(+ити. а$о је та$о. и ово др(го о$оA555 = )рог(н7а 0(тито она жена5 = А јаој ногаA = )родера #е 'и'а. о#ло+о7ен том )римед+ом женином5 Де/а већ #тално $е%$ај( и )ла'(. и једва и- мај$е (ти,авај( да +и #е '(ле ре'и говорни$ове5 = "е#т. и&г(+иће, др(го о$о. = )лан( говорни$ = )а не$а о+а и&г(+и,5 Ни,та то није да једна жена и&г(+и о'и &а ова$о вели$( #твар5 То је #рамотаA Ми#ли, ли на до+ро и #рећ( #воје де/е; Не$а )оловина на# )ро)адне &а ов( #твар. )а ни,та5 B(дна
МРТВО МОРЕ
A6
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
ми '(да. једно о$оA :та ће ти о'и $ад има $о &а на# гледа и води на# #рећи; Ва0да ћемо &+ог твога о$а и 'и'ине ноге на)(#тити ово )леменито )ред(&еће5 = аже 'и'аA аже 'и'а. )ретвара #е #амо да #е вратиA = '(,е #е гла#ови #а #виј( #трана5 = Коме #е. +раћо. не иде. = о)ет ће говорни$ = не$а #е врати. а не да $($а и +(ни др(ге л(де5 :то #е мене ти'е. ја ћ( &а овим м(дрим во7ом ићи до$ ме траје5 = Сви ћемо. #ви &а %им до$ на# траје5 Во7 је ћ(тао5 I(ди га о)ет (&е,е &агледати и ,а)(тати2 = Само ћ(ти и ми#лиA = М(дар 'ове$A = !ле. $а$во је %ем( 'елоA = И намр,тен једна$о5 = О&+и0анA = К(ражан је. види #е )о %ем(5 = К(ражан. мани га2 )лот. вр0и$е. тр%а$е. #ве то #$р,и5 Само те$ намр,тен она$о л()и ,та)ом и не говори ни,та. а ти онда гледај ,та ће,5
Та$о )ро7е )рви дан. а #а и#тим (#)е-ом )ро7е јо, не$оли$о дана5 Ни,та од веће важно#ти. #амо #итније )ре)оне2 #тро)о,тај( #е ( јенде$. ( јар(г(. (даре на вр&ин(. на о#тр(г(. на +о/(. #ломије )о не$оли$о %и- ног(. или р($(. ра&+ије )оне$о глав(. али #е #ве те м($е )одно#е5 Не$и #( #тар/и )ро)али. али #( #тари и +или5 3Помрли +и да #( и ( $(ћи #едели. а $амоли на )(т(AJ = ре$ао је онај говорни$. те о-ра+рио #вет да иде да0е5 Не$оли$о ма%е де/е од годинеCдве дана )ро)ало је. али #тегли #( #р/е родите0и. јер та$о је >ог -тео. а и жало#т је ма%а ,то #( де/а ма%а2 3То је ма%а жало#т. а не дао +ог да родите0и до'е$ај( да г(+е де/( $ад )ри#)еј( &а (дај( и
МРТВО МОРЕ
B5
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
женид+(5 Кад је та$о #(7ено. +о0е ,то )ре. јер ма%е и жало#тиAJ = те,ио је о)ет онај говорни$5 Многи -рам0( и гегај(. не$и &авили мараме )ре$о главе и -ладне о+логе мет(ли на 'вор(ге. не$и но#е р($( о марами2 #ви #е )одр)али и )о/е)али. )а им ви#е дро%/и # одела. али и)а$ #е иде #рећно да0е и да0е5 Све +и то ла$,е )одно#или. али и- је и глад 'е#то м('ила5 Али. на)ред #е мора5 "едног дана #е де#и не,то важније5 Во7а иде на)ред. (& %ега најодважнији 6ма%е двоји/а5 ?а %и- #е не &на где #(5 О),те је ми,0е%е да #( и&дали и )о+егли5 "едном је )рили$ом онај говорни$ и говорио о %и-овом #рамном и&дај#тв(5 Мало и- је $оји држе да #( )ро)али ( )(т(. али ћ(те и ми,0е%е не $а&(ј( да #е #вет не )ла,и9. )а онда редом о#тали5 Наједаред #е ($а&а грдно вели$а и д(+о$а $аменита јар(га. )рави ам+и#5 О+ала та$о #трма да #е није #мело ни $ора'ити на)ред5 И одважни &а#тадо,е и )огледа,е во7(5 Он. о+орене главе. намр,тен и &ами,0ен ћ(ти и одважно $ора'а на)ред л()$ај(ћи ,та)ом )ред #о+ом то лево. то де#но. )о #вом )о&натом о+и'ај(. а то га је. $а$о многи веле. )равило јо, до#тојан#твенијим5 Ни$ога он не )огледа. ни,та не ре'е* на %еговом ли/( ни$а$ве )ромене. ни трага од #тра-а5 Све +лиже ам+и#(5 Bа$ и они нај-ра+рији од нај-ра+рији- до,ли ( ли/( +леди $ао $р)а. а ни$о не #ме ни ре'и да )римети )аметном. о,тром и одважном во7и5 "о, два $ора$а )а је во7а до ам+и#а5 ( #мртном #тра-(. ра&рога'ени- о'иј(. #т($н(,е #ви. а најодважнији таман да &адрже во7(. )а ма$ар #е огре,или о ди#/и)лин(. а он ( том $ора$н( један)(т. др(ги )(т и #трме$н( ( јар(г(5 На#таде &а+(на. $($%ава. граја. овлада #тра-5 Не$и 'а$ )о'е,е +ежати5 = Станите. $(да #те нагли. +раћоA ?ар #е та$о држи &адата ре'; Ми морамо на)ред &а овим м(дрим 'ове$ом. јер он &на ,та ради* није ва0да л(д да #е+е ()ро)а#ти5 На)ред &а %имA Ово је највећа. али можда и )о#лед%а о)а#но#т и )ре)она5 Ко &на да јо, т(. и&а те јар(ге. није $а$ва дивна )лодна &ем0а $ој( је >ог нама наменио5 На)ред #амо. јер +е& жртава нема ни'егаA = Та$о и&говори онај говорни$ и $ора$н( два $ора$а на)ред. те га не#таде ( јар(&и5 ?а %им они најодважнији. а &а овима ј(рн(,е #ви5 К($%ава. #те%а%е. $отр0а%е. је'а%е )о #трмој о+али оне грдне р()'аге5 >и #е &а$лео 'ове$ да ни$о жив. а $амоли &драв и 'итав. и&ићи не може и& тог ам+и#а5 Али тврд је 'ове'ији живот5 Во7а је имао рет$( #рећ(. те #е )ри )ад( &адржао. $ао и (ве$. на не$ом <+(н(. те #е није )овредио. а (#)ео је да #е )ола$о и#$о+е0а и и&и7е на о+ал(5 До$ #е дотле ра&лега,е $($%ава и леле$. или #е '(ја,е )отм(ло #те%а%е. он #е7а,е не)оми'ан5 u(ти #амо и ми#ли5 Не$и доле (гр(вани и ра#р7ени )о'е,е га и )#овати. али #е он ни на то не о#врта,е5 Који #( #е #рећније #$отр0али и &а(#тавили где на <+(н или дрво. )о'е,е # м($ом и&ла&ити и& јар(ге5 Не$о #ломио ног(. не$о р($(. не$о ра&+ио глав(. )а га $рв &алила )о ли/(5 Ка$о $о. те$ ни$о 'итав #ем во7е5 !ледај( во7( мр$о. )о)ре$о и #те%( од +ола. а он ни главе да дигне5 u(ти и ми#ли. $ао #ва$и м(дра/A
МРТВО МОРЕ
B7
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Про,ло је јо, времена5 >рој )(тни$а #ве ма%и и ма%и5 Сва$и дан одне#е )о не$ог* не$и #( на)(,тали та$ав )(т и враћали #е натраг5 Од вели$ог +роја )(тни$а &ао#таде јо, двае#та$5 Сва$ом #е о'аја%е и #(м%а огледа на мр,ав(. и&немогл( ли/( од на)ора и глади. али ни$о ни,та не говори5 u(те $ао и во7а. и ид(5 Bа$ и онај ватрени говорни$ маје о'ајно главом5 Тежа$ је то )(т +ио5 И& дана ( дан #е и од ови- )о'е +рој #ма%ивати. и о#таде де#ета$ др(га5 и/а јо, о'ајнија. а /елим )(тем #е. ме#то ра&говора. '(је $($а%е и је'а%е5 Сад ви,е +е-( на$а&е него л(ди5 Ид( на ,та$ама. о+е#или р($е о мараме ,то #( ве&ане о$о врата5 На глави #ила од )ревоја. о+лога. тиEти$а5 И а$о +и +а, и -тели )рино#ити нове жртве. ни#( могли. јер на тел( готово и не +е,е ме#та &а нове ране и (+ој5 И&г(+или #( већ и вер( и нада%е и они најодважнији и нај'вр,ћи. али ид( и)а$ дале. то је#т ми'( #е на не$и на'ин #а те,$им на)орима (& $($а%е и #те%а%е од +ола5 Па и ,та +и. $ад #е натраг не може5 ?ар толи$е жртве. )а #ад на)(#тити )(т;A С(мра'ило #е5 !егај( та$о на ,та$ама. до$ те$ )огледа,е. а во7е нема )ред %има5 "о, )о један $ора$. )а #ви о)ет ( јар(г(5 = А јаој. ногаA555 А јаој. мај$о моја. р($аA555 А јаојA = ра&леже #е $($%ава. а &атим #амо $р$0а%е. је'а%е и #те%а%е5 "едан је )отм(о гла# )#овао 'а$ и доти'ног во7(. )а (м('е5
Кад је #ван(ло. а во7а #еди она$о и#то $ао и онога дана $ада га и&а+ра,е &а во7(5 На %ем( #е не о)ажа ни$а$ве )ромене5
МРТВО МОРЕ
B4
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
И& јар(ге и&+а(0а онај говорни$. а &а %им јо, двоји/а5 О+а&ре,е #е о$о #е+е. она$о нагр7ени и $рвави. да виде $оли$о и- је о#тало. али #амо је јо, %и- троји/а5 Смртни #тра- и о'аја%е и#)(ни %и-ов( д(,(5 Предео не)о&нат. +рдовит. го $амен. а )(та нигде5 "о, )ре два дана #( )ре,ли )ре$о )(та и о#тавили га5 Во7а је та$о водио5 Поми#ли,е на толи$е др(гове и )ријате0е. на толи$( род+ин( $оја )ро)аде ( том '(дотворном )(т(. )а и- о+(&е т(га ја'а од +ола ( о#а$аћеним (довима5 !леда-( ро7еним о'има #војим ро7ен( )ро)а#т5 Онај говорни$ )ри7е во7и и )о'е говорити и&немоглим. (#тре)талим гла#ом. )(ним +ола. о'аја%а и гор'ине2 = К(да ћемо; Во7а ћ(ти5 = К(да на# води, и где #и на# довео; Ми #е те+и )овери#мо &аједно #а #војим )ороди/ама и )о7о#мо &а то+ом о#тавив,и $(ће и гро+ове на,и- )реда$а не +и#мо ли #е #)а#ли )ро)а#ти ( оном не)лодном $рај(. а ти на# горе ()ро)а#ти5 две #тотине )ороди/а )оведо#мо &а то+ом. а #ада )ре+рој $оли$о на# је јо, о#тало5 = Па &ар ни#те #ви на +рој(; = )ро/еди во7а не диж(ћи главе5 = Ка$о то )ита,; Дигни глав(. )огледај. )ре+рој $оли$о на# о#таде на овом не#рећном )(т(A Погледај $а$ви #мо и ми ,то о#тадо#мо5 >о0е да ни#мо ни о#тали него да #мо ова$ве на$а&е5 = Не мог( да )огледамA555 = ?а,то;A = Сле) #амA На#таде таја/5 = "е#и ли ( )(т( вид и&г(+ио; = "а #ам #е и родио #ле)5 Она троји/а о+ори,е о'ајно главе5 "е#е%и ветар #тра-овито -('и )ланином и но#и (вело ли,ће* )о +рдима #е )овила магла. а $ро& -ладан. влажан ва&д(- ,(,те гавранова $рила и ра&леже #е &ло#л(то гра$та%е5 С(н/е #а$ривено о+ла/има. $оји #е $отр0ај( и ј(ре ж(рно не$(д да0е. да0е5 Она #е троји/а &гледа,е ( #мртном #тра-(5
МРТВО МОРЕ
B>
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= К(да ћемо #ад; = )ро/еди један гро+ним гла#ом5 = Не &намоA
>еоград. PNUP5 године
МРТВО МОРЕ
B?
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
E:90. E.:F
B
а, ( трен(т$( $ад #едо- да )и,ем ов( )ри)овет$(. ($а&а ми #е )ред
о'има #ли$а моје )о$ојне #трине5 И#та она$а $ао ,то. јадни/а. +е,е &а живота5 На %ој ж(ћ$а#та ре$ла од $алм($а. $оја јој није таман. $ао да је &а др(гог #$ројена. о$рат$а #($%а од и#тог $алм($а и )лава $е/е0а. о)ет #а ж(тим /ветовима* на ногама јој ,ти$оване )а)('е. ра&(ме #е ж(тим ве&ом. а &а 'итав( ,а$( д(же него ,то тре+а5 8+ра7ена ,амијом &атворенож(те +оје5 и/е јој т(жно. )(но +ора. ж(то* о'и готово и#те +оје $ао и ли/е. )оглед и&ражава не$( ве'ито о'ајн( +риг(* (#не тан$е. мало модри$а#те. (ве$ #)ремне &а )ла'. иа$о )о$ојни/( ни$ад ни#ам видео да )ла'е5 Ме7(тим је не)ре#тано (&ди#ала. -($ала и г(н7ала не$( #л(т%(. +оја&ан &а #ве и #ва,та5 Повијена мало ( ле7има. гр(ди јој (#$е. #ла+а'$е. ()але* р($е метне )од )оја#. )а т(мара #в(да )о $(ћи и двори,т( мотрећи на #ва$( #итни/(. а ( #вем( види не$о &ло5 Наићи ће 'а$ на о+и'ан $а$ав $амен ( двори,т(. )а и т( )редвиди о)а#но#т5 = H(((A555 С)ота$не #е дете. )а (дари главом ( овај $амен. )а #в( глав( ра&+ијеA = )рог(н7а # о'аја%ем на ли/(. )а (&ме $амен и и&не#е га и& двори,та5 Седнемо да р('амо. а она +и. те$. мени2 = Пола$о једи. може, да )рог(та, $о#т. )а #ва /рева да ти )ровалиA По7е $о и& $(ће на $о%(. а она га и#)раћа и -('е # р($ама )од )оја#ом2 = H(((A Па&и до+роA tаво $о%. )а #амо до$ )ре&не. а те+и )($не го' о ледин(A А$о #е иде на $олима. она о)ет )редвиди #тотин( о)а#но#ти. и #ве то на+раја. г(н7ај(ћи &а #вој ра'(н. л(тита. ( #тра-( и +ри&и2 3H(((. врдне $о% ( #тран(. )а одо,е $ола ( јар(г(A555 Неће да )а&е. но ће та$о негде да и#тре,те о'и ( јар(&и5J 8&ме дете дрво ( р($е. а она +и. гре,ни/а. на то )рог(н7ала2 3Падне # дрветом. )а. $а$о је дрво ,и0ато. и#тера о'и5J Оде $о и& $(ће да #е $()а. а она 'итав 'а# )ре )ола#$а г(н7а )о +(<а/има2 ..Про$о)ала негде вода )а. те$. #амо до$ #е ома$не ( ам+и#. -ајд1. )а )о#ле да +(де $($( леле. ал1 до/$анA H(((A555 Вода је гора од ватре5 Пов('е д(+ина. )а (дави &а'а#5J Сећам #е $а$о #ам толи$о )(та. јо, $ао дете. #тајао )ред $(ћом. до$ ће. те$. #трина -($н(ти и )о'ети #воје &лог($о г(н7а%е # р($ама )од )оја#ом2 3H(((A555 Ето где #тоји. а )отегне о&го ћерамида. ћо$ ( глав(. )а (+и на ме#тоAJ По,ле ме ( на,( #ео#$( +а$ални/(. $оја је +ила одма- )ред $(ћом. да $()им ,то &а )ет )ара. #оли или +и+ера. )а ће ми (#)(т дати #авете м(дре и о)ре&не2 3Па&и ни& ове +а#ама$е. и $ад иде,. немој да &ева, него гледај )ред ноге5 Са)лете, #е. )а мож1 да )адне, на ме#т( мртавA555 Код овог Т(р'ина 6та$о је &вала +а$алина. $оји је ина'е +ио врло до+ар 'ове$. #амо &ато ,то је на,е #ви%е ј(рио мот$ом и& #воје авлије ,то м( ри,$ај( +а,т(9 )а&и #е. немој
МРТВО МОРЕ
B@
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
да ти дG ,то да једе,5 Метне отров не$и. )а те$ &а$оврне, $ао ћ(ре5J Ма ,та 'ове$ радио. или не радио ни,та. ( #вем( моја до+ра )о$ојна #трина мора наћи не$е о)а#но#ти5 А$о #)ава, = -(A А$о )ије, вод( = -(((A555 А$о #еди, = -(((. а$о иде,. о)ет оно не#рећно и &лог($о -(((A "едне неде0е )о,ао #три/ ( /р$в(5 = H(((A = ('ини #трина. # р($ама )од )оја#ом5 = :та ти је; = )ита #три/5 = H(((((A = +е,е %ен одговор5 = Ва0да /р$ва није рат. )а да ми т( -('е, и гледа, ме $ао да ме и#)раћа, на ве,ала. а не ( +ожји -рамA Стрина не,то #вој#$и г(н7а. # р($ама )од )оја#ом. гледа ( #три/а )огледом )(ним &ло$о+не #л(т%е. готово о'ајно. )а. ме#то одговора. (&да-н( гор$о и д(+о$о5 = :та ти је. је#и ли ти л(да жена; = Може не$и 1ајд($ да и#$о'и и& ,(ме. )а те$. #амо $р$ ножемA = вели #трина. &а)и%(ћи и& #ве #наге $ад говори. а и)а$ ,а)атом5 Та$о је '(дновато она (ве$ говорила5 >ог да јој д(,( )ро#тиA = Ка$ав 1ајд($ (#ред +ела дана $ад ( на# није +ило 1ајд($а ни ноћ(. от$ад ја &нам &а #е+е;A = Није #ва$и дан >ад%и дан555 81вате. одв($( ( ,(м(. )а одер( $ао јар/а555 H((((A Стри/ #е. #ирома-. +а, #е #ећам $ао да је ј('е +ило. )ре$р#ти левом р($ом. )а и&и7е 0(тито. а #трина метн(ла р($е )од )оја#. гледа &а %им о'ајно. )огледом )(ним #л(т%е. )а те$ &а,и,та на #вој на'ин2 = ?а$о0( $1о јаг%еA555 H((((A "е#т. та$ва је +ила моја )о$ојна. до+ра и )аметна #трина5 Сад. $ад ово )и,ем. $ао да је гледам о'има и '(јем оно %ено &ло#л(тно г(н7а%е5 Да је жива. јадни/а. она +и. на #ва$и на'ин. # и#$реним о'аја%ем на,ла -и0адама о)а#но#ти ( овој мојој )ри'и2 ( #ва$ој ре'ени/и. ( #ва$ој ре'и. ( #ва$ом #лов(5 Bи#то је '(јем $а$о ми #л(ти &ло и г(н7а &а #е #војим наро'итим гла#ом2 = H(((((A555 Дотр'и <андар. )а (1а)#и &а'а#A = H(((((A (1а)#и &а'а# = ,то ре$ла моја )о$ојна #трина5 Сећати #е #воји)о$ојни-. мили- и драги-. то је ле)а #твар. и ја &аи#та &а#л(ж(јем ( том )оглед(
МРТВО МОРЕ
BA
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
)о-вал(. али. на $рај( $рајева. ,то ре$ао не$о2 $а$ве ве&е има моја )о$ојна #трина # овом )ри'ом; А$о ћемо и#$рено да говоримо. то #е и ја '(дим2 $а$ве ве&е. до 7авола. може имати моја #трина и /ела ова #твар; Као ,то имај( ве&е Народна #$(),тина и Сенат5 Али. ето та$о. ,то #е мора. мора. $о те. о)ет. )ита ,та има ве&е и #ми#ла5 >ар $од на# је. -вала +ог(. а$о нигде на др(гом ме#т(. )аметан о+и'ај да #е #ве ради нао)а'$е. $а$о не тре+а. +е& #ми#ла и )амети. )а $(д +и- ја онда могао и )оми,0ати #амо да ( овој &ем0и. где је #ве +е& #ми#ла. једино ова моја )ри'а има. $1о +ајаги. не$ог #ми#ла5 Т-е. $ад нам је та$ва дивна #(д+ина. онда = не$ иде $а$о иде5 = H(((((A в ,то ре$ла #трина5
Али. $ад #е 'ове$ +оле ра&ми#ли 6а$о. то је#т. (о),те има л(ди $оји #е и та$вим о)а#ним ,)ортом +аве9. мора мојој )о$ојној #трини дати д(+0и &на'ај5 ?ами#лите. #амо. $а$ва #е мени +(дала,тина (вртела ( глав(5 8 многоме ми /ела ова на,а 3мила нам и на)аћена &ем0аJ ли'и на мој( )о$ојн( #трин(5 8 дети%#тв( ме је. )ре ,$оле. ва#)итала #ирота #трина. и то. ра&(ме #е. $ао )аметна жена. +е& +атина. а )о#ле #ам и,ао ( ,$ол(. где #(. од о#новне ,$оле )а до најви,е. )рограми та$о дивни да ја и данCда%и вер(јем да је моја #трина +ила. јадни/а. ( Про#ветном #авет( и имала најја'и (ти/ај5 Да$ле. ,$ола је )род(жила ва#)ита%е и#то она$о $ао и #трина. #амо мало #авр,еније. +атинама5 :$ола ми је. морам )ри&нати. +ила много гора и тежа од #трине5 Одма-. јо, # +($варом. )о'е,е )о($е $а$о #е тре+а владати2 3До+ро дете иде и& ,$оле )раво $(ћи. мирно. ног( )ред ног(. гледа )реда #е. а не &вера лево и де#но5 Кад до7е $(ћи. о#тави )аж0иво #воје $%ижи/е. )о0(+и #тарије ( р($(. )а #едне на #воје ме#то5J 3Кад )ола&и од $(ће ( ,$ол(. о)ет та$о и#то2 иде мирно. ног( )ред ног(. гледа )реда #е. и. 'им до7е ( ,$ол(. о#тави #воје $%ижи/е и #еда мирно на #воје ме#то. а р('и/е о)р(жи на $л()и5J
МРТВО МОРЕ
BB
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Видите 7а'е2 мирно. #ла+а'$о. де#ном р($ом држи $%ижи/е. а лев( )ри0(+ило (& +(тин(* ли/е м( #мирено. глава м( )овијена &ем0и 6)(н $ла#ић &на%/а9. гледа # толи$ом )аж%ом )реда #е да већ ли,/е до+ива #ме,ан и&ра&* иде. то је#т )оми'е ножи/ама )о један #антиметар. не &вера ни лево ни де#но. иа$о мимо %ега врви #вет на #ве #тране5 Ни$а$ав )редмет не #ме. нити може. )рив(ћи %егов( )аж%(5 Та$о ид( и др(га де/а* )(на и- (ли/а. али једно др(го и не виде5 8ла&е та$о. ()раво (миле не'(јно ( ,$ол(. #едај( #ва$о на #воје ме#то. и#)р(же р('и/е и #еде та$о мирно и та$вог и&ра&а ли/а $ао да и- је EотограE #)ремио &а #ли$а%е5 Т( т(ве #ва$( ре' ('ите0ев(. и о)ет на и#ти на'ин и&миле и& ,$оле5 Ето. та$ви +и#мо ми и&гледали да #мо +или #а#вим до+ра де/а5 Стрини #е та )о($а много до)адала. али ми ни#мо могли )от)(но )о %ој да #е ()рав0амо5 Сва$и је од на# гре,ио. $о ма%е $о ви,е. и &+ог тога је. ( #твари до+ар. ('ите0 $аж%авао $ог ма%е $ог ви,е5 = Молим. го#)одине. овај тр'ао )(темA = да $ле'иA = )ре#(ди ('ите05 = Молим. го#)одине. овај гледао $ро& )ро&орA = да $ле'иA = Молим. го#)одине. овај #е ра&говараоA П0(# ,амар5 = Молим. го#)одине. овај #$а$аоA = >е& р('$аA = Молим. го#)одине. овај )еваоA О)ет ,амар5 = Молим. го#)одине. овај играо ло)теA = да #тојиA Не #амо ,то је на, #тари. до+ри ('ите0 +ио та$о )аж0ив те је +одрим о$ом мотрио да #е )ред()реди #ва$и не#рећан #л('ај $оји +и #е могао де#ити на,ом не#мотрено,ћ(. већ је (& %егове (#мене ,амаре до,ла одма- и на)и#мена. )аметна ле$тира &а младеж5 Т( +е,е ва&да2 не$а$ав 3Стр('а$J = (&+рао га тај и тај. те 3Кити/а /већаJ = на+рао је милој де/и тај и тај5 Све ле)и на#лови и ле)а )о('на #адржина2 3>ило једно не#та,но дете. )а #е )о)ело на дрво и # дрвета #е ома$не. )адне и #ломи ног(. и та$о /елог ве$а о#таде +ога05J
МРТВО МОРЕ
BC
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
3>ило једно нева0ало дете. није #л(,ало #авете. већ је тр'ало (ли/ом. )а #е ја$о о&ноји. до-вати га -ладан ветар. те на&е+е и )адне ( )о#те0( од те,$е +оле#ти5 Његова #ирота мати је многе ноћи +дила над %им и )ла$ала5 По#ле д(гог +олова%а дете (мре и (/вели #воје до+ре родите0е5 Та$о не раде до+ра де/а5J 3"едно. о)ет. не#та,но дете ,етало )о (ли/и. )а га (-вати не$а &вер$а и #вега га ра,'ер()а5J По#ле #ва$е )ро'итане )о('не )ри'и/е ('ите0 нам о+ја#ни и )ротол$(је )о($(5 = :та #мо #ад 'итали; = )ита5 = Ми #мо #ад 'итали $а$о је +ило не$о нева0ало дете. )а ,етало #амо )о (ли/и. а и#$р#не не$а &вер$а и дете ра,'ер()а5 = Bем( на# ('и та )ри'а; = Та на# )ри'а ('и $а$о не тре+а ,етати5 = Та$о је5 = А $а$во је то дете ,то је ,етало; = Оно је нева0ало и о)а$о дете5 = А ,та раде до+ра де/а; = до+ра де/а не ,етај(. )а и- воле родите0и и ('ите05 = Врло до+роA 3>ило о)ет једно дете. )а #едело ( #о+и $рај )ро&ора. али др(го дете га7ало гол(+а $аменом и& #воје )раћ$е. и не )огоди га5 !ол(+ одлете ве#ело. а $амен (дари ( )ро&ор. ра&+ије га и )огоди оно )рво дете ( о$о. та$о да м( о$о и#/(ри и о#тане дове$а +е& о$аAJ = Ка$во је оно дете ,то је #едело ( #о+и +ли&( )ро&ора; = Оно је нева0ало и о)а$о детеA = Bем( на# ('и )ри'а; = При'а на# ('и да не тре+а #едети. јер то раде #амо &ла и нева0ала де/а5 = А ,та 'ине до+ра де/а; = До+ра де/а не #еде ( #о+и где има )ро&ораA
МРТВО МОРЕ
B6
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Сва$а #е )ри'и/а та$о ле)о о+ја#ни и и& %е и&в('е $ори#на )о($а $а$о тре+а да #е владај( до+ра и )о#л(,на де/а5 До+ра де/а не ид(. не тр'е. не ра&говарај(. не )е%( #е на дрвеће. не једн( воће. не )иј( -ладн( вод(. не и&ла&е ( ,(м(. не $()ај( #е. и = већ $о ће #ве то на+ројати5 На$рат$о ре'ено. +или #мо )ре)лав0ени та$вим м(дрим и $ори#ним )о($ама. те #мо #е #ви (тр$ивали $о ће +ити не)оми'нији5 Ма%еCви,е. #ви #мо +или до+ра и )о#л(,на де/а и #л(,али #мо и )амтили #авете #воји- #тарији-5
Све је то ( на# #амо &а'ета$ до+ра5 >или #мо до+ра и )о#л(,на де/а и. дод(,е. и& године ( годин( #ва$а је генера/ија #ве ви,е и ви,е о+ећавала да ће (#$оро на,а &ем0а до+ити та$о и#то до+ре и )о#л(,не гра7ане. али $о &на да л1 ће доћи то +лажено време да #е на,е теж%е. ()раво ми#ли и идеали моје )о$ојне. генијалне #трине. )от)(но о#тваре ( овој нам('еној Ср+ији. $ој( ова$о жар$о и и#$рено 0(+имо5 Ко &на да л1 ће и$ада доћи време да #е о#тваре на,е желе и )риведе ( дело овај на, идеални )олити'$и )рограм2 Bл5P5 Ни$о не ради ни,та5 Bл5Q5 Сва$и )(нолетан Ср+ин има )о'етн( )лат( од SUUU динара5 Bл5 ?5 По#ле )ет година #ва$и Ср+ин 6( $ојој $(ћи нема Ср+ина. може и Ср)$и%а9 има )рава на )(н( )ен&иј(5 Bл5 L5 Пен&ија има )ериод#$е )ови,и/е од PUUU динара годи,%е5 Bл5 S5
МРТВО МОРЕ
C5
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Мора #е донети одл($а Народне #$(),тине 6а т( ће #е )о и&(&ет$(. и& )атриот#$и- )о+(да. #а С$(),тином #ложити и #ам Сенат9. и то ће #е #матрати $ао наро'ита та'$а 8#тава. )рема $ојој2 воће. $ори#но +и0е (о),те. ),ени/а и #ви др(ги (#еви морај( (#)евати +а#но#ловно до+ро. и то два )(та )ре$о године. а а$о #е ($аже деEи/ит ( +(<ет( државном. онда и три. )а. ра&(ме #е. )о )отре+и и ви,е )(та. $а$о то већ Eинан#иј#$и од+ор &а #-одно на7е5 Bл5 +5 Сто$а. #ва$а мог(ћа. +е& ра&ли$е )ола и (&ра#та. на)ред(је. та$о7е )о &а$он#$ом наре7е%(. то је#т )о одо+ре%( о+а дома. веома до+ро. и множи #е врло +р&о5 Bл5 K5 Сто$а не може ни ( $ом #л('ај( )римати )лат( и& државне $а#е. и&(&имај(ћи ванредне државне )отре+е5 Bл5 T5 Ка&ни #е #ва$и онај $оји ми#ли о државним )о#ловима5 Bл5 N5 Ни о 'ем( #е. на)о#лет$(. не #ме ми#лити. +е& наро'итог до)(,те%а )оли/иј#$ог. јер ми,0е%е нар(,ава #рећ(5 Bл5 PU5 На )рвом ме#т(. )оли/ија не #ме а)#ол(тно ни,та ми#лити5 Bл5 PP5 Ко +и #е -тео. те$ ви/а ради. +авити трговином. мора &арадити врло много2 на динар -и0ад(5 Bл5 PQ5 Жен#$е -алине. огрли/е. наравно и жи)они. $ао и др(ге )отре+е. #еј( #е и (#)евај( врло +р&о )од #ва$ом $лимом и на #ва$ом &ем0и,т(. #ва$ог ме#е/а. ( ра&ним +ојама и )о најновијој Eран/(#$ој моди5 :е,ири. р($ави/е и о#тале #итније #твари мог( #е # (#)е-ом гајити и ( #а$#ијама 6одно#но #ве #е )о &а$он#$ом наре7е%( #амо гаји95 Bл5 PD5 Де/а #е не ра7ај(5 А$о и- одне$(д +(де. да #е одгајај( и ва#)итавај( наро'итим ма,инама5 А$о ота<+ина тре+а ,то ви,е гра7ана. )одићи ће #е Eа+ри$а де/е5
МРТВО МОРЕ
C7
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Bл5 PL5 Поре& не )лаћа ни$о5 Bл5 PS5 Плаћа%е д(гова и )оре&е #трого је $аж%иво. а то вреди &а #ва$ог. #ем а$о #е (тврди да је тај )ре#т() ('инила (мно о+олела индивид(а5 Bл5 PM5 8$идај( #е #ве не)отре+не #твари. $ао ,то #(2 та,те. #ве$рве. и главна $онтрола и #)оредна. летећи државни и )риватни д(гови. /ве$ле. )а#(0. гр'$и и латин#$и је&и$. Тр(ли $ра#тав/и. )адежи #ви мог(ћи. # )редлогом и +е& )редлога. жандари. #ви%#$о )ита%е. )амет. &аједно # логи$ом5 Bл5 PK5 Ко (једини Ср)#тво. да #е #ме#та. ( &на$ народног )ри&на%а и 0(+ави. (-а)#иA Диван )рограм* то морај( )ри&нати 'а$ и )олити'$и )ротивни/и. а$о +и ова$ав )рограм (о),те и могао имати )ротивни$а5 Све (&аман. на,е #е )лемените желе не мог( ни$ада о#тварити5 Али ,то ни#мо ми до#тигли и о#тварили. )оред толи$ог #вог тр(да. то #( (радили др(ги. #рећнији од на#5
"а #ам врло много )(товао )о #вет(5 Не$и то вер(ј(. а многи не вер(ј(. већ држе да #ам ја то (о+ра&ио5 B(дноватоA 8о#талом. ,то ре$ао не$о. /ела ме #е #твар не ти'е ни,та5 !лавно је да ја држим да #ам врло много )(товао5 П(т(ј(ћи )о #вет( 'ове$ види #ва,та. 'е#то ,то ни ( #н( није #нио. а $амоли +(дан могао &ами#лити5 Bитао #ам ( једним енгле#$им новинама $а$о је /ела енгле#$а ,там)а на)ала најо,трије не$ог гре,ног Енгле&а $оји +е,е на)и#ао не$а$ав )(то)и# $ро& Ср+иј(5 Bитао #ам и тај )(то)и#. и и&гледа ми до#та веран. али м( ни$о од Енгле&а није веровао ни да )о#тоји 'а$ не$а &ем0а Ср+ија. а $амоли оно ,то он )и,е о тој &ем0и5 На&вали #( га &ане#е%а$ом. )а 'а$ и л(дим 'ове$ом5 Ето. #ад. не$а виде $рити'ари да #е ( #вет( #ве може видети. )а да не ви'( једна$о2 није верно. не
МРТВО МОРЕ
C4
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
одговара )риродно#ти* ли'но#ти $ао да #( )але # Ме#е/а 6а не виде $а$о и )оред %и- и )оред на# )рола&е #ва$одневно толи$е индивид(е $оје #( много горе него да #( # Ме#е/а )але9. а већ %и-ов #тереоти)ни /рвен $он'ић ,то #е. не &нам. )ровла'и $ро& дело. $(да ли. +е#трага. и&и,ао ми на вр- главе5 Ето. да$ле. та$о и ја. )(т(ј(ћи. наи7ем на једно дивно др(,тво. ()раво ме#то. држави/(. ,та ли5 Прво на ,та наи7ем ( тој &ем0и/и 6-ајде. +а, да је та$о $лот &овемо9 +е,е не$и )олити'$и &+ор5 3е)о. +ога ми* $(д ја да натра)ам на то '(доAJ = )оми#лим ( #е+и. и +и ми не)ријатно. јер #ам #е ( Ср+ији већ одви$ао од )олити'$и- &+орова и ('е,ћа ( јавним )о#ловима5 Све #е то једно # др(гим гр()и#ало и и&мирило. )а нема 'ове$ # $им ни да #е 'е#тито &авади5 И&ненадио #ам #е5 ?+ором р($оводи )ред#тавни$ вла#ти ( том $рај( &ем0и/е. ва0да га &ов( о$р(жни на'елни$. а он је и #а&ива' )олити'$ог &+ора5 Многи гра7ани дрем0иви. )од+(ли од #)ава%а. не$и дремај( #тојећи. (#та им )ол(отворена. о'и &атворене. а глава им $лимата левоCде#но. гореCдоле* &анијај( #е )о две гра7ан#$е главе мало ја'е. (даре #е. )ре&н(. о+а )олити'ара )огледај( т()им )огледом један др(гог. не и&ненаде #е ни'ем(. о'и им #е о)ет &атворе. и главе $лиматај( ревно#но и да0е5 Многи легли те #)авај(. а -р$а%е #е ра&леже да је милина '(ти5 Многи #(. дод(,е. +(дни. али тр0ај( о'и и &евај( #лат$о и гла#но. те $ао да )омаж(. ради +оле -армоније. онима ,то -р'( ( -ор(5 Погледам. $ад #а #виј( #трана )анд(ри но#е на ле7има гра7ане5 Сва$и ()ртио )о једног )а га Но#и на &+ор5 Не$и. мирни. ћ(те и гледај( равнод(,но о$о #е+е. не$и &а#)али. а не$оли/ина %и- #е )раћај( и отимај(5 не$е. ()орне. дотер(ј( ве&ане5 = Ка$ав је ово &+ор; = )итам једног5 = Ко ти га &наA = одговори ми равнод(,но5 = Ва0да није о)о&и/ија; = О)о&и/ијаA = одговори о)ет не гледај(ћи ни $о га )ита5 = Па &ар вла#т #а&ива о)о&и/иј( на &+ор. и јо, л(де #илом доводи; = ()итам5 = Вла#тA = Па &ар )ротив #е+е; = Сиг(рноA = одговори ми # до#адом. $ао ( не$ој недо(ми/и5 = Можда је &+ор )ротив( народа; = ()итам5
МРТВО МОРЕ
C>
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= Можда = одговори онај на и#ти на'ин5 = А ,та ти ми#ли,; = ()итам5 Он ме )огледа т()о. +е&и&ра&но. #леже раменима и ра,ири р($е. $ао да +и ре$ао2 3:та ме #е ти'еAJ О#тавим га и -тедо- )рићи др(гом. али ме %егово ли/е +е& и$а$ва и&ра&а одврати од тог л(дог. +е&(#)е,ног )о$(,аја5 Одједном. '(- не$и 0(тит гла#2 = :та то &на'и; Ни$о жив неће ( о)о&и/иј(A То #е дале не може тр)ети5 Све #аме )ри#тали/е (& влад( и вла#ти. #ве )о#л(,но. #ве мирно. )а То та$о и& дана ( дан. да #е већ 'ове$( &гади и на т( )о#л(,но#т5 3То је диван и о+ра&ован народAJ. )оми#лим ( #е+и и )о&авидим тој идеалној &ем0и/и5 Т(. ва0да. ни моја )о$ојна #трина не +и -($н(ла ни )редвидела $а$в( о)а#но#т5 I(ди о+ра&овани и )о#л(,ни. мирнији много ви,е него ,то је од на# $ао де/е и тражио онај до+ри. #тари ('ите0. јер %и-ов мир и до+ро влада%е до#ади и о+0(тави 'а$ и #амој миро0(+ивој )оли/ији5 = А$о ви та$о )род(жите и дале. = ви'е на'елни$ о,тро. 0(тито = онда (мемо ми о$рен(ти др(ги ли#т. )а ће влада ($а&ом )о#тав0ати о)о&и/ионаре5 Bа# )о#ла. а тога. а$о ни#те &нали. има ( др(гом #вет(5 ?а во7( $рај%е и о,тре о)о&и/ије )ротив дана,%ег режима )о#тав0а #е тај и тај. # годи,%ом )латом од )етнае#т -и0ада динара5 ?а 'ланове главног од+ора о)о&и/ионе #тран$е2 тај и тај. тај и тај. тај и тај. )а -ајд5 Па. онда. &а о)о&и/ионаре о$р(га тога и тога2 тај и тај. тај и тај. )а мирна $рајина5 Не може то ова$о ви,е5 А влада је већ на,ла )(та и на'ина да )о$рене и један ли#т )ротив #е+е5 ?ато је већ )о'ела водити )реговоре и на,ла до+ре. )о(&дане. верне 0(де5 !ра7ани. одно#но о)о&и/ионари. гледај( дрем0иво ( на'елни$а и на %и-овим ли/има #е не о)ажа ни$а$ва )ромена5 Нити и- то и&нена7(је. нити +(ни. нити рад(је. = а)#ол(тно ни,та. $ао да на'елни$ ни,та није ни говорио5 = Да$ле. ви #те #ад о)о&и/ијаA = вели на'елни$5 Свет гледа ( %ега и ћ(ти мирно. равнод(,но5 Он (&е #)и#а$ #виј( )ри#(тни-. одно#но дотерани- на &+ор. и )о'е )ро&ивати5 = Сви #( т(A = ре'е )о#ле )ро&ив$е &адово0но5 На'елни$ #е &ат(ри ( на#лон( од #толи/е и )ротр0а р($е од &адово0#тва5
МРТВО МОРЕ
C?
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ КЊИЖЕВНОСТИ
= Е. до+роооA = ре'е # о#ме-ом на ли/(5 = Сад. ( име +ога. да )о'немоA555 Ва, је &адата$. $ао )ротивни$а владини-. да влад( на)аднете најо,трије и да о#(дите %ен )олити'$и рад и )рава/ )олити$е и #)о0не и (н(тра,%е5 Свет #е. малоC)омало. )о'е )ри+ирати. до$ #е. те$. један )ро)е на )р#те и диже р($(. )а )ро/виле #ла+а'$им гла#ом2 = "а &нам. молим го#)одине. једн( )ри'( о о)о&и/ионар(5 = Е. деде )ри'ај5 !ра7анин #е мало на$а,0а. )ромрда раменима. )а (&е )ри'ати та$вим тоном да ви,е и&гледа да $($(ри'е. и#то она$о $ао ,то #мо ми одговарали ( о#новној ,$оли и )ре)ри'авали )о('не )ри'и/е2 = >ила та$о два гра7анина2 једноме +ило име Милан. а др(гом Илија5 Милан је +ио до+ар и )о#л(,ан гра7анин. а Илија о)а$ и нева0ао5 Милан је #л(,ао #вој( до+р( влад( ( #вем(. а Илија је +ио нева0ао и није #л(,ао #вој( до+р( влад(. већ је гла#ао )ротив владини- $андидата5 И до+ра влада &овне $ #е+и и Милана и Илиј(. )а ће рећи2 3До+ри 3До+ ри Ми Мила лане не.. ти #и до до+а +ар р и )о )о#л #л(, (,ан ан гр гра7 а7ан анин ин** ев ево о те те+и +и )( )(но но )а )ара ра и до+иће, )оред #воје #л(ж+е јо, једн( # +олом )латом5 То ре'е. )а )р(жи до+ром Милан( )(н( $е#( # нов/има5 Милан )о0(+и влад( ( р($( и оде ве#ело #војој $(ћи5J = Потом #е влада о$рете Илији и ре'е2 3Ти #и. Илија. р7ав и нева0ао гра7анин. &ато ћ( те (-а)#ити и од(&ети ти )лат( ,то је )рима,. )а ћ( је дати до+рима и ва0анима5J 3До7о,е <андарми и (-а)#и,е р7авог и нева0алог Илиј(. те је много )атио и ожало#тио #вој( )ороди/(5J = Та$о )рола&и #ва$и онај $оји не #л(,а #вога #таријега и #вој( влад(5 = Врло до+роA = ре'е на'елни$5 = "а &н &нам ам.. мо моли лим. м. го го#) #)од один ине. е. 'е 'ем( м( на на## (' ('и и ов ова а )р )ри' и'аA аA = ре рећи ћи ће др др(г (ги и гра7анин5 = До+ро5 КажиA = И& ове )ри'и/е видимо $а$о тре+а +ити веран и )о#л(,ан #ва$ој влади. )а да 'ове$ #рећно )оживи #а #војом )ороди/ом5 До+ри и )о#л(,ни гра7ани не раде $ао Илија. )а и- #ва$а влада волиA = говори о)о&и/ионар5 = е)о. а ,та је д(жно#т до+рог и )о#л(,ног гра7аdина;
МРТВО МОРЕ
C@
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ КЊИЖЕВНОСТИ
= Д(жно#т је до+рог и родо0(+ивог гра7анина да #е (ј(тр( дигне и& )о#те0е5 = Врло ле)о. то је )рва д(жно#т5 Има ли јо, $оја; = Има јо,5 = Које #(; = Да #е гра7анин о+('е. (мије и дор('$(јеA = Па онда; = Онда и&и7е мирно и& #воје $(ће и иде )раво на #вој )о#ао. а а$о нема )о#ла. онда иде ( ме-ан(. где 'е$а време р('$(5 ( )одне та'но дола&и о)ет мирно #војој $(ћи и р('а5 По#ле р('$а )о)ије $ав(. о)ере &(+е и легне да #)ава5 Кад #е до+ро и#)ава. гра7анин #е (мије и иде ( ,ет%(. )а онда ( ме-ан( и. $ад до7е време ве'ери. дола&и )раво #војој $(ћи те ве'ера. а )о#ле ве'ере легне ( )о#те0( и #)ава5 Многи Мног и од о) о)о& о&и/ и/ио иона нара ра и# и#)р )ри' и'а, а,ее )о је једн дн( ( м( м(др др(. (. )о )о(' ('н( н( )р )ри' и'и/ и/( ( и о+ја#ни,е 'ем( на# та )ри'а ('и5 ?атим о)о&и/ионари )ре7о,е на #воја (+е7е%а и )рин/и)е5 "едан )редложи да #е &+ор &авр,и и да #ви &аједно од( ( ме-ан( на 'а,( вина5 Т( #е ми,0е%а )одели,е и мораде доћи до +(рне де+ате5 Ни$о ви,е није дремао5 До7е гла#а%е ( на'ел(5 По #вр,еном гла#а%(. на'елни$ о+јави да је )редлог )рим0ен ( на'ел( да #е (о),те иде ( ме-ан(. и #ад до7е )ретре# ( )оједино#тима2 ,та ће #е тамо )ити; "едни -оће вино и #од(5 = Нећемо. = ви'( др(ги = +оле је )ивоA = "а и& )рин/и)а не )ијем )ивоA = вели један и& )рве гр()е5 = А ја. о)ет. и& на'ела не )ијем вино5 И та$о #е )ојави,е многи )рин/и)и и (+е7е%а. и отвори #е +(рна де+ата5 Не$и )омен(,е $ав( 6они #( ( (жа#ној ма%ини9. а један и&ме7( %и- и&вади #ат. )огледа и ре'е2 = Три 'а#а и )ет мин(таA Ни ја #ад не мог( )ити $ав(5 "а и& )рин/и)а )ијем $ав( #амо до три 'а#а )о )одне. а )о#ле тога времена ни &а жив( глав(5 До7е. )о#ле многи- говора. $оји #( 'итаво )о#ле)одне трајали. до гла#а%а5
МРТВО МОРЕ
CA
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ КЊИЖЕВНОСТИ
На'елни$ #е. $ао ва0ан )ред#тавни$ вла#ти. држао о+је$тивно и )рави'но5 Ни'им Ни' им ни није је -те -тео о (ти (ти/ат /ати и на #л #ло+о о+од( д( гла гла#а% #а%а5 а5 Сва Сва$оме $оме гра гра7ан 7анин( ин( до& до&вол волио ио је да мирним. мирни м. )арламентарним )арламентарним )(тем дG #вој гла# &а #воје (+е7е%е5 (+е7е%е5 8о#талом. #ва$ом је то )раво и &а$оном дато и на,то га онда од(&имати; !ла#а%е је те$ло ( највећем ред(5 По #вр,еном гла#а%( (#таде на'елни$ # важним. о&+и0ним ли/ем. $ао ,то доли$( дол и$(је је )ре )ред# д#едн едни$( и$( )ол )олити ити'$ог '$ог &+о &+ора. ра. и јо, важ важниј нијим им гла гла#ом #ом о+ј о+јави ави ре&(лт ре&(лтат ат гла#а%а2 = О+јав0(јем да је огромном већином )о+едила тр()а $оја је &а вино и #од(. &атим дола&и мало ма%и +рој Eра$/ије &а 'и#то вино. &атим Eра$/ија &а )иво5 ?а $ав( #( гла#ала троји/а 6двоји/а &а #лат$(. а један &а гор'иј(9 и. нај&ад. један гла# &а меланж5 Тај је и ина'е. &а+орави- на)омен(ти. +ио &а)о'ео говор )ротив( владе. али м( ма#а &агл(,и грајом тај дети%а#ти и#)ад5 Он онда. мало до/није. )о'е говорити $а$о је )ротиван и ова$вом &+ор(. и $а$о то и није &+ор о)о&и/ије. већ вла#ти )ало на (м да #е )ро,али. али га и т( о#тали ви$ом и грајом #)ре'и,е да говори5 На'елни$ )о#ле тога )оћ(та мало. )а додаде2 = :то #е мене ти'е. ја ћ( )ити )иво. јер мој го#)один мини#тар не )ије ни$ад вино и #од(5 Наједан)(т #е о)о&и/ија )о$оле+а и и&јави,е #ви да #( &а )иво 6#ем онога ,то је гла#ао &а меланж95 = "а нећ( (ти/ати (ти/ати на ва, ва,( ( #ло #ло+од +од(. (. = ре' ре'ее на' на'елн елни$ и$ = и тражим тражим од ва# да о#танете )ри #вом (+е7е%(5 >оже #а'(вајA Ни$о неће да '(је &а (+е7е%е. и (&е,е до$а&ивати $а$о је то гла#а%е #л('ајно та$о и#)ало. и да #е и они #ами '(де $а$о #е то де#ило $ад. ( #твари. ни$о није та$о ми#лио5 И та$о #е #ве то ле)о #вр,и. и одо,е )о#ле д(гог и м('ног )олити'$ог рада ( ме-ан(5 Пило #е. )евало. на)ијане #( &драви/е и влади и народ(. и ( не$о до+а ноћи #ви #( #е мирно и ле)о ра&и,ли $(ћама5 С(т (тра рада дан н на'е 'елн лни и$ је )о# о#ла лао о ,и ,иE Eро ром м и&в &ве, е,та тајј вл вла ади о ј(' ('еера ра,% ,%ем ем )олити'$ом &+ор(5 И&ве,тај гла#и2 38 мом #е о$р(г( )ојавила ја$а )олити'$а #тр(ја )ротивни$а дана,%ој влади5 По$рет #ва$ог 'а#а -вата #ве ви,е и ви,е ма-а. та$о да #е ја +ојим да не до7е ( )ита%е
МРТВО МОРЕ
CB
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
о)#тана$ дана,%е дина#тије5 8)отре+0авао #ам #ве мере $оје #ам могао и #ва #ред#тва ,то #ам и- имао на ра#)оложе%( да #)ре'им ово &ло* али $а$о #е тај о)о&и/иони. ()раво револ(/ионарни )о$рет јавио нагло. $ао +(ји/а. то #( #ви моји )о$(,аји +или (&ал(дни. и револ(/ионари #( #е на#илно и#$()или ( огромном +рој( ј('е )о )одне на &+ор5 И& %и-ови- о,три- и др#$и- говора (видео #ам да #( анар-и#ти'$и- на'ела и да ( тајно#ти #иг(рно #)ремај( +(н( и )реврат ( &ем0и5 На)о#лет$(. )о#ле м('ни- и те,$и- на)ора. једва #ам (#)ео да &+ор ра#т(рим. јер је могло +ити вели$е о)а#но#ти. )о,то је један и&ме7( %и- 'а$ )ретио $а$о ће они о+орити монар-иј( и (ве#ти ре)(+ли$ан#$и #и#тем владавине5 8 )рилог )од 5W5 ,а0ем ('тиво го#)один( мини#тр( #)и#а$ најо)а#нији ли'но#ти 6т( је +ио $ао $олово7а онај о#о+е%а$ ,то )ије меланж. 3/($ерва#ерJ. ,та ли +е,е. &атим она троји/а ,то #( +или &а $ав(9 и молим &а наре7е%е ,та дале да )ред(&мем ( ова$о важним и #(д+оно#ним )рили$ама )о на,( &ем0(5J На'елни$ је одма-. )о#ле та$о $р()ни- (#л(га ,то је ('инио &ем0и и ()рави &ема0#$ој. до+ио одли$ова%е и $ла#(5 Сви они о)о&и/ионари до,ли #( да м( 'е#титај(. и на томе #е #твар #вр,и5 По#ле #вр,еног &+ора. &а)итао #ам +ио једног2 = ?ар $од ва# нема л(ди ,то #е +аве )олити$ом; = >ило је и тога5 = Па; = Ни,та555 >(дала,тинеA = :то +(дала,тине; = О#тави #е. молим те* $о ће да ми води )олити$(;A555 По'и%ао је то једанA = Па ,та ('ини; = (д 'ове$A :та има да ('ини;A555 ?намо га #ви2 и $о је и от$(да је и 'ији је #ин и ,та једе ( $(ћи5 Ота/ м( +ио мај#тор. али )о#лед%и 'ове$. а он оти,ао ( ,$ол(. млатио #е негде )о #вет(. )а до,ао натраг и &а)о'ео да ми )ри'а2 тре+а ова$о. тре+а она$о. )а не &нам (ре7е%е. )а &а$они. )а (#тав. )а гра7ан#$а )рава. )а #ло+ода &+ора. )а и&+ори555 Мани. молим те. ва&да је он +(н/ао $оје,таA = Па ,та м( ти $аже,; = Ни,таA :та да м( $ажем; !ледам га. )а #е #мејем5 ?нам %ега* нема -ле+а 'е#тито да једе. а &нам м( о/а и Eамилиј(5 и он ми )ри'а ,та је (#тав и #ло+ода; = Можда &на 'ове$;A = ре$о-5
МРТВО МОРЕ
CC
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= О#тави. молим те. +ар %ега &нам $оли$о је тежа$5 = Па ,та (ради; = :та ће да (ради;A555 Bита не$е $%иге. тр'и и& ме#та ( ме#то. агит(је не,то. #$()ио не$оли$о %и-. држали не$е &+орове5 Hа)#и,е га. $аж%ава,е. )ротерива,е5 Кажем м( ја једном2 3:то #е &ано#и, $ао дери,те. те не гледа, #вог )о#ла; Види, да #и л(д 'ове$;AJ = :та м( др(ги веле; = П($о,е л(ди од #меја5 Кад и&и7е и& &атвора. )а )ро7е (ли/ом. те$ онда на#тане #меј5 3На7е ли (#тав;J. ()ита га не$о. а /ела (ли/а ( #меј5 = Море. ,то је +ило ,але # %им. то нема5 Не$и)(т да #е и#)реврћемо од #меја5 И дана# м( о#тало име Тома 8#тавA ре'е ми онај. и &а#меја #е та$о да м( #(&е (дари,е на о'и5 = Па ,та је +ило # %им; = Про)ао је. #ирома-5 Нема нигде ни,та. а и #л(ж+( м( државн( не дад(555 >(далаA Његови др(гови )о ,$оли $а$ве ле)е )оложаје имај(. а он та$оA Није м( ни$о $рив5 Дод(,е. -вале га да је +ио од #виј( %и- нај#)ремнији и најинтелигентнији. ал1 не$а$о &ане#е%а$5 Ни,та није горе него $ад 'ове$ (врти #е+и не$е +(+е ( глав(5 На,ао #е он да и#)рав0а не,то5 Fелом #вет( до+ро. а он -оће не,то наро'ито. $ао да га ми не &намо5 Сирома-A555 = :та #ад ради; = Море. #ад #е о)аметио. ал1 до/$анA Ми га и&ле'и#мо од +(+а. а $а$о је он +ио д(ра,ан. ни,та вла#ти не +и # %им ('иниле5 Него ми )о'е#мо да терамо $омедиј(. )а га јо, 7аволи )ро&ва,е 38#тавJ5 Та$о дана#. та$о #(тра. )а )о'е,е л(ди # %им да )раве ,але где #тигн(. где #тан(5 Он #е +ори. +ори. )а мала$#а555 Жао ми га јадни$аA Није +ио р7авA555 Сад је )аметан. о&+и0ан 'ове$. не &ано#и #е $ао )ре5 Пов($ао #е готово #Gм &а #е. )а #е #ла+о # $им и др(жи5 8 #ироти%и је. али га многи )омаж(5 Свима нам га је жао. али #ам је $рив555 = Ка$о #ад л(ди # %им; = е)оA555 Сад га не и#мева ни$о. воле га л(ди* а и жалимо га. јадни$аA
МРТВО МОРЕ
C6
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
До)аде ми #е не,то да ( овој &ем0и/и живим ,то д(же времена5 8'инио #ам # многима )о&нан#тво5 Не$и $ра#ни л(ди5 Мирни. ти-и. $рот$и. $ао гол(+ови5 "ед(. )иј(. дремај(. )омало не,то )о#ла гледај(5 "едним #ловом2 #рећни л(ди5 Ни,та не ремети д(+о$ мир. ни$о не $вари -армониј(. ни$а$ав ветрић не (&дрмава мирн(. не)оми'н(. )овр,ин( (#тајале )о&еленеле +аре. а$о +и #е # тим могло )оредити др(,тво те &аи#та #рећне &ем0и/е5 "а #ам и& Ср+ије донео тамо не,то мало ми#ли и не,то мало отр/ани- идеала. ,то и- на#леди- од #тарији-* али #е и то мало и&г(+и ( тој &ем0и/и. и ја #е. $ао -и)ноти#ан. )редадо- #лат$ом дремеж(. )а ми то )о'е годити5 Тад #ам видео да и ми Ср+и имамо ди#)о&и/ије врло ја$е да једног дана )о#танемо ова$о #рећан народ. а ( томе нам ид( на р($( и #аме )рили$е на,е5 Та$о #( )роти/али дани мирно. не'(јно. тромо. до$ #е једног дана не )оремети равнотежа др(,твене -армоније5 Млад један 'ове$ и&да на јавно#т &+ир$( #воји- )е#ама5 Пе#ме #( +иле ле)е. )(не д(+о$ог. и#$реног о#ећа%а и идеала5 Fело др(,тво до'е$а $%иг( # негодова%ем5 Ни$о је није 'итао. нити је -тео 'итати* али $оме год до7е до р($(. одма- на)рави ли/еC$и#ело. )рет(ри ли#тове. на дваCтри ме#та и )ро)и)а ли#тове $ао да гледа $валитет -артије. одг(рне $%иг( од #е+е $ао $а$в( најодвратниј( #твар на #вет(. о$рене # )ре&ре%ем глав( на др(г( #тран( и и&говори јет$о2 = Пе#ме;A555 Које,таA555 = Ко &на; Можда има ле)и- #твари;A = додао +и не$о )ри та$вом ра&говор(5 Први #е )ре$р#ти. )онаме#ти #е на #еди,т(. )а # и&ра&ом #ажа0е%а на ли/( мери #вог др(га и $лима главом. )а ће те$ рећи2 = Ти #и л(7и него овај ,то )и,е ове три/еA = Т( ,орне $%иг( вр-ом од )р#тиј( јо, да0е од #е+е # та$вим и&ра&ом ли/а $ао да је додирн(о ,то не'и#то. )р0аво. а )отом дода2 = Кад та$о говори,. је#и ли ти 'итао т( $%иг(; = Ни#ам5 = Е )а; = "а и не тврдим да је до+ро. али $ажем2 можда је до+роA555 А је#и ли. о)ет. ти 'итао;
МРТВО МОРЕ
65
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= "а;A = ()ита )рви 0(тито. $ао (вре7ен тим )ита%ем5 = ТиA = "а; = о)ет )онови онај )ита%е јо, 0(титије5 = Ти. ра&(ме #е* $ога др(гог )итам;A Први #е )ре$р#ти. #леже раменима и ра,ири р($е $ао да +и тиме ре$ао2 3>(ди+о$#нама. ,та овај )итаAJ Али гла#но не ре'е ни,та. већ # не$им '(7е%ем на ли/( гледа,е #вога др(га5 = :та #е $р#ти,; Питам те је#и ли ти 'итао т( $%иг( )е#ама. или ни#и5 :та је т( $ао '(дно; Први #е о)ет )ре$р#ти. )а )о#ле те$ додаде2 = Питам ја те+е #ад2 је#и ли ти л(д 'ове$. или ни#и; = Које,та5 Не ра&(мем те5 = Ни ја те+е5 = :та има, да ра&(ме,. и ,та #е и,'(7ава,;555 Питам те2 је#и ли 'итао $%иг(; = Питам ја те+е2 је#и ли ти )аметан; = о)ет ће )рви. &атим (&е $%иг(. тре#н( је 0(тито )о #тол( и (&ви$н(2 = Па &ар ове три/е да 'итамA Ма$ар да )ол(дим. а )ри 'и#тој #ве#ти ја то не 'итам555 = ?атим додаде мало ти,е2 = По&наје, ли ти тога ,то је на)и#ао ове )е#ме; = Не )о&најем5 = Т-еA555 ?ато та$о и говори,A = ре'е )рви. и (&е ма-ати р($ом. )равећи ли/е јо, $и#елијим. $ао да тиме $аже $а$о је то )ро)ала ли'но#т5 = Ти га )о&наје,; = По&најемA = и&говори # омаловажава%ем. а ли/е та$о на)рави $ао да вели2 3>о0е да т( +(дала,тин( ни#ам (радиоJ. мада је. ( #твари. # тим и#тим 'ове$ом до ј('е. до$ #е год не )ојави,е %егове )е#ме. +ио до+ар )ријате0 и није ( др(,тв( ни$ад о %ем( р7аво говорио5 Не$и #(. о)ет. ова$о ра&говарали. а. ра&(ме #е. ни#( -тели 'итати2 = B(дне +р($еA555 Пе#ме;555 Као да га не &нам $оли$о је тежа$A вели један5
МРТВО МОРЕ
67
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= Ка$о га није #рамота;A = вели др(ги5 = Bове$( )рво +ог )амет (&ме. )о#ле он #Gм #е+и 'ини &ло555 Та$ве555 море. $а$ве та$ве )е#ме; = Много +о0е ћ( ја #(тра да )и,ем. али не )одно#и о+ра& да #е +р($ам. $ао ,то може не$о5 Па и )она,а%е )ромени,е л(ди )рема младом )е#ни$(5 Про7е (ли/ом. а л(ди #е те$ г(рн( и намигн( један на др(гог5 = До+ар данA = јави #е он5 = До+ар дан. )е#ни'еA = одговори један гледај(ћи га и#)од о$а. &ајед0иво5 = ?драво. &дравоA = дода др(ги # )од#ме-ом5 = До+ар данA омаловажава%ем5
=
)ри-вати
трећи.
ли/ем
)(ним
до#аде.
$и#ело.
#
Али #твар #е. на жало#т. није #вр,ила #амо ра&говорима $оји #( #е једна$о #в(да водили5 "авно м%е%е о$рете Eронт )рема младоме )е#ни$(5 Bа$ и оно ,то #( м( от)ре )ри)и#ивали ( до+ре #тране. #ад м( #тадо,е о#(7ивати. а #итне ма-не. $оје #( м( )ре )ра,тане. $ао и #ва$ом др(гом. #ад )о#тадо,е (жа#ни )оро/и5 Прона7о,е одједном $а$о је )одла/. )ијани/а. $о/$ар. не$ара$теран 'ове$. ,)иј(н а. #ем тога. и $а$о је л(/$а#т5 = Ни#ам &нао да је толи$о л(д; = ра&говарај( л(ди5 = "а #ам. )раво да ти $ажем. (ве$ )римећавао да # %им ни#( 'и#та )о#ла5 = и ја. али није оволи$о +ило5 = Е. #ад је већ #а#вим5 По'е,е )о др(,твима да )раве ,але # %им. а где је год тре+ало да #вр,и $а$ав #вој )о#ао. #ва$и $оји м( је могао #метати #матрао је &а #вој( д(жно#т да м( #мета. јер #ва$ом #е д(- (&+(ни 'им га види. $ао да м( #ине $ро& глав( ми#ао2 3:та ми #е т( )рави, важанA555 Пе#ме. е. 'е$ај да види,. (мемо ми и ова$оAJ :то је најне#рећније. )е#ме је )о#ветио #војој верени/и. ми#лећи да је тиме о+рад(је* али је #ирота девој$а. ме#то радо#ти. много )ро)атила и )ро)ла$ала. јер ни %( није јавно м%е%е )о,тедело5
МРТВО МОРЕ
64
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Ота/ девој'ин +е,е ван #е+е од огор'е%а ,то је ( т(. )о %еговом ми,0е%( #(л(д( #твар ()летено и име %егове ћери. )а #еде и на)и#а ова$о )и#мо младом )е#ни$(2 3!о#)одине. Ове Ва,е три/е и $оје$а$ве +(дала,тине и л(дорије. # $ојима тера #вет $омедиј( )о (ли/и. могли #те )о#ветити Ва,ем о/(. јер +и то %ем( и )рили'ило. )о,то је и ина'е )о&нат $ао )о#лед%и 'ове$. $ао и Ви ,то #те. а не да ( Ва,е л(дорије ()лећете име моје ћери5 На мој( $(ћ( ни$о до дана# није )р(жио )р#та. нити ја -оћ( да #е име моје ћери и#)лG'е )о #ва'ијим (#тима и #тоји на Ва,ој #(л(дој $%и&и5 Од дана# да ни#те #е (#(дили )ре#т()ити )ре$о )рага моје $(ће. јер #те )овере%е и до+ро моје )рема Вама вратили тиме ,то #те ми $(ћи нанели #рамот(5 8о#талом. тражим да ми ( ро$( од )ет дана дате #ати#Eа$/иј(. ина'е ћ( Ва#. го#)одине. )ре+ити $ао ма'$(. на#ред (ли/е. или где Ва# на7ем5J И& те )о#вете и#)лето,е #е 'итави ,$андали* и $а$о је млади )е#ни$ +ио 'иновни$. то %егов #таре,ина ова$о до#тави го#)один( мини#тр(2 36Име и )ре&име #ам &а+оравио. те #е мора (&ети (о+и'ајено Н5 Н59. 'иновни$ овога надле,тва. $оји је ина'е до+ар и #аве#тан радни$. ( )о#лед%е време толи$о #е $ом)ромитовао не$а$вом &+ир$ом #воји- $ао +ајаги )е#ама. да. &+ог (гледа државне #л(ж+е. и#ти не може о#тати. јер #е +ави нео&+и0ним )о#лом $оји не +и доли$овао ни )и0ар(. а $амоли једном државном 'иновни$(5 Молим !о#)одина Мини#тра да овога $ом)ромитованог 'иновни$а (дали и& државне #л(ж+е. или +ар и& овог ме#та. до$ле год #е не )о)рави5J Мини#тар га )реме#ти5 Али. на жало#т. &ем0а мала. а р7ав гла# дале$о иде. те га тамо јо, горе до'е$ај( и. ,та #е др(го могло радити. већ то '(дови,те ,то )и,е )е#ме. мини#тар. ( интере#( (гледа државне #л(ж+е. )а 'а$ и ( интере#( морала ( јавном м%е%(. мораде от)(#тити и& државне #л(ж+е5 "авно м%е%е до+и #ати#Eа$/иј(. а ниједна #е ви,е )е#ма младог )е#ни$а не )ојави5 Он #е негде и&г(+и и ни$о &а %ега ни,та није могао #а&нати5 = :тета. млад 'ове$A = говорили #(5 = Па и није +ио р7ав 'ове$5 = Није. али ето. $ад га 7аво но#и да ради ,то ни$о не ради5 = Жао ми га гре,ногA = Т-е. ,та ће,; Ко м( је $ривA
МРТВО МОРЕ
6>
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
И +р&о #е )оврати ( др(,тв( &а 'а#а$ )оремећена -армонија. не#таде и тог маленог тала#ића ,то #е (&диже на мирној. не)о$ретној )овр,ини (#тајале воде. и др(,тво &адово0но. мирно )род(жи и дале #вој #лат$и дремеж5 Та мала не)рили$а ,то је )ретр)е ово до+ро др(,тво. не о#таде једина5 Про7е не$о време. )а #е )ојави један млад 'ове$. $оји и&да #воје на('не #)и#е5 = Ето ти #ад2 на($аA Које,таA О)ет ни$о. ра&(ме #е. не -теде 'итати #)и#е младог на('ни$а. а #ва$и #а д(+о$им. 'а$ и и#$реним (+е7е%ем до$а&ива,е да >е$ић 6та$о #е &вао на('ни$. $ад #е )реведе на #р)#$и9 не &на ни,та5 = >е$ић и на('ни #)и#иA = дово0но је +ило #амо то и&говорити. )а да /ело др(,тво )р#не ( #меј5 = То $од на# не може да +(де5 Ка$ва на($а. $ад је јо, и >е$ић )и,еA = говоре л(ди. а #ви #( #е #лагали да то. $ао и #ве др(го. може да +(де #амо ( #траном #вет(5 И млади на('ни$ не #амо ,то није имао (#)е-а већ #ве живо #матра,е не$а$о ин#тин$тивно &а д(жно#т да # негодова%ем до'е$а т( )ојав(5 Fело др(,тво $ао да ( томе гледа,е не$( &ара&н( +оле#т и #таде #е +(нити и +орити о'ајно )ротив те о)а#но#ти5 "едног #ам ()итао ,та м( је ('инио тај на('ни$5 = Ни,та = вели ми5 = Па ,то толи$о ви'е, на %ега; = Та$о* не мог( да гледам да ми #е т( #ва$а ,(,а )рави не,то5 = :та #е )рави; Bове$ #е +ави на($ом и не ради ни$ом ни,та5 = Не &нам га. +рате;A Молим те. $а$ва на($а; То $од на# не може да +(де5 = :то; = Та$о5 ?нам ја #ва$и од на# $оли$о је тежа$A = "е#и ли 'итао; = >оже #а'(вај* ва0да #ам )ао на теме5 На($а и >е$ићA = ре'е ирони'но и (дари ( #меј. а &атим #е )ре$р#ти и #леже раменима. а р($ама (&е отре#ати $ао да вели2 3Не дај. +оже. ни$ом та$ве +р($еAJ. )а додаде2
МРТВО МОРЕ
6?
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= Толи$и л(ди )аметнији од %ега. )а #е не на)рави,е на('ни/и а он да #е на7е2 #рећа ( $(ћ(A И )онови,е #е о)ет #ли'не )рили$е $ао и # )е#ни$ом5 ?а младог на('ни$а. 'а$. )роне,е гла# $а$о је. ради не$и- на('нии#)итива%а. $рао од )и0ара $р(,$е5 Тиме #е &а+ав0а,е др(,тво не$оли$о дана. #лат$о #е #меј(ћи. )а онда )('е нова +р($а5 = ?на, ли ,та је ново; = ()ита један5 = Имамо на('ни$аA = одговори др(ги5 = Море. то је #таро. него до+ио на('ни$ $рити'араA = Таман )о#лаA Која је о)ет то +(дала; = >огме. )аметан $рити'ар. таман )рема >е$ићевој на(/иA = Који је; = >е$ић$аA = Његова жена; = Ра&(ме #е5 Крити$овала га дивно5 Сад но#и &авијен( глав(5 Ва0да ће доћи до )амети5 >о0е м( $рити$е не тре+а5 = :та је +ило; = )ита онај радо&нало и већ #е не#тр)0иво #)рема да т( ново#т )рот(ри дале5 = Ни,та. #амо м( не$е Тори'елијеве /еви оломила о глав(5 И. ра&(ме #е. т( дола&и #лада$ #меј* и )ријате0и #е ж(рно ра#тај( да т( )ријатн( ново#т )роне#( дале5 То )о#таде д(,евна -рана др(,тва5 = B(о #ам да #и #е одао на на($(; = ()ита ( ,али )ријате0 )ријате0а5 = Може. = вели жена ()итанога = #амо не$ #е '(ва да #е ија не одам на $рити$(5 И о)ет #меј5 Bе#то #е /ело ве'е др(,тво )о&а+ави )ре)ри'ава%ем #ме,ни- #твари о на('ни$(5
МРТВО МОРЕ
6@
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Сем тога. наравно да #( младоме на('ни$( 'и%ене #мет%е где год #е о$рене5 Сва$и је #матрао &а &адата$ да га до'е$а о)орије него дотле ,то га је до'е$ивао. #амо &ато ,то #е млати. )а -оће он не,то ,то не ради ни$о др(ги. а др(ги ни$о. ра&(ме #е. неће да ради л(дорије. $ао )аметан 'ове$. јер је $од %и- на #вагда (твр7ено )равило &а #ве ,то +и #е )ред(&ело2 = >атали. молим те. то $од на# не може да +(деA555 На('ни$ #е +орио. +орио. )а #е (морио5 Савлада др(,тво и %ега. #авлада га ради (гледа #вога. а на('ни$ #е и&г(+и не$(д5 Ни$о о %ем( не '( ни,та ви,е5 = Жалим га. гре,ни$аA = #ажа0евај( га5 = Није она$о +ио р7ав5 = Т-е. $о м( је $рив5
По#ле не$ог времена. )ојави #е не$и млад #ли$ар5 И&ложи #ли$е и о'е$ива,е #(д јавног м%е%а5 Сли$е ни#( +иле р7аве5 "а #ам и- $ао #трана/ једини и гледао. а од домаћи- не -те ни$о отићи5 Поновило #е и#то ,то је +ило и # )е#ни$ом и на('ни$ом. и о)ет #е. иа$о ни$о #ли$е није ни видео. ()орно тврдило2 = Сли$ар. +(дала,тинеA О#тави три/е. молим теA555 То $од на# не може да +(деA "авно м%е%е о#(. ,то #е $аже. дрв0е и $аме%е на #ли$ара. #ве #т()и ( +ојни ред )ротив те нове на)а#ти5 Та гро&ни/а траја,е до$ #е и млади #ли$ар не и&г(+и. и о)ет (морно др(,тво. )о#ле толи$е +ор+е да +ед( од #е+е ($лони. )род(жи #воје #лат$о дрема%е5
МРТВО МОРЕ
6A
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Таман др(,тво ( нај#ла7ем #н(. а ра&+(ди га један млади $ом)о&итор #вира%ем #воји- нови- $ом)о&и/ија5 = Е. ово је већ +е&о+ра&л($A = је$н( (вре7ено др(,тво тр0ај(ћи о'и5 = От$(д #ад ова на)а#т; Али # %им #е +рже #вр,и5 Прона7е вла#т 6и она је мало +ила )рилегла да )ро#)ава #лат$о и мирно9 да те $ом)о&и/ије драже народ на +(н( и. ра&(ме #е. млади $ом)о&итор &+ог тог #вира%а +и &атворен $ао револ(/ионар5 = Та$о. ра&(ме #е. ,та т( д(рли'е $ао +(далаA = ре'е јавно м%е%е &адово0но. &ен( #лат$о. о$рете #е на др(г( #тран( и &а#)а /ело /ел/ато. о)ет #лат$им д(+о$им #ном5 Паметни л(ди2 $а$ва м(&и$а. $а$ви +а$ра'иA 3То $од на# не може да +(деAJ "о, #е двеCтри ова$е )ојаве де#и,е. и то +е,е #ве5
Та$о ( овом др(,тв( )ро7е #ва$и $оји год -теде )ред(&ети $а$ав рад5 И )олити'ар. и е$оном. и инд(#тријала/. #ва$и је морао )ро)а#ти5 Сетим #е једног )о&нани$а. Ср+ина. и ми и- имамо та$ви- до#та5 Bове$ до#та им(ћан. живи од )ри-ода* једе. )ије. &адово0ан. и не тр)и ни$ог ,то ради. а он #Gм ни,та не ради5 П(на'а$. трома -ода. иде (ли/ом. а ли/е на)рави &лово0но $и#ело5 I(ти #е на #ве ,то #амо ли'и на ма иа$ав +ило )о#ао и рад5 Про7е )оред +а$ални/е5 ?а#тане. $лимне главом # )ре&ре%ем. )а јет$о и&говори2 3>а$алинA555 Три/еA То ми је +а$алин. $ао да га не &намA Наре7ао триC'етири та%ирића. )а #е на'инио тргова/5 И&еде ме #ва$а м($аAJ Про7е. ре/имо. )оред гвож7ара. и &а#тане5 !леда #а и#тим )ре&ре%ем. и дода јет$о. )а$о#но2
МРТВО МОРЕ
6B
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
3И он гвож7арA О+е#ио триC'етири лан'ића о &ид. )а #е на'инио тргова/555 Које,таA555 И&едо,е ме $оје$а$ве +(далеAJ Та$о )ро7е )о /елом ме#т(. и )ред #ва$ом рад%ом. )а ма $а$ва +ила и ма 'ија. &а#тане и )рог(н7а 0(тито2 3Које,та. и тај не,то ради. $ао да га не &нам;A555J При'ајте м( о 'ем( -оћете и о $оме год -оћете ,то не,то ради и )ред(&има. он ће #ва$ог нар(жити и омаловажити5 = По&наје, ли Ми$(; = По&најемA = вели # до#адом. $и#ело5 = Диже Eа+ри$(; = >(далаA Он и Eа+ри$аA555 Е. то ће те$ +ити Eа+ри$а5 Које,таA = Мар$о )о$реће ли#т = $ажете м(5 = Мар$о )о$реће ли#тA;555 >(далаA Као да га не &намA55 Које,таA Мар$о и ли#тA О. ,то ме л(ге $оје$а$ви л(да/иA Ни$о &а %ега не вреди5 Сва$ог. а$о +и #амо и )оми#лио да $а$ав )о#ао )ред(&ме. одма- )рогла#и &а +(дал(5 :тета те јо, ви,е та$ви- немамо. али )о#те)ено на)ред(јемо. и неће д(го )роћи а ( и&глед( је да #тигнемо ов( идеалн( &ем0и/( ( $ојој #ам )ровео не$о време5
На мирној )овр,ини (#тајале. #мрд0иве водене ма#е )о $ојој #е (-ватило &еленило. )ојавило #е. и#$о'ило не$оли$о тала#ића. ж(дећи да #е отм(. да )олете не$(д ви,е. али #е +р&о врати,е ма#и* &еленило о)ет #ве )о$ри. а мирн( )овр,ин( ни,та ви,е не (&дрма. ни$а$ав #е тала# ви,е не )одиже5 8-. $а$о #е о#ећа &ада- (#тајале воде $оја #е не ми'еA Дави. г(,и5 Ветра дај да $рене не)оми'н( тр(л( ма#(A
МРТВО МОРЕ
6C
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Нигде ветрића555
МРТВО МОРЕ
66
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
;А)GА
S
нио #ам #тра,ан #ан5 Не '(дим #е #амом #н(. већ #е '(дим $а$о #ам имао
$(ражи и да #а%ам #тра,не #твари. $ад #ам и ја миран и ва0ан гра7анин. до+ро дете ове нам('ене. миле нам мај$е Ср+ије. $ао и #ва др(га де/а %ена5 1Ајде. да ре'ем. да ја )равим и&(&ета$ од о#тали-. али не. +рате. већ #ве на дла$( радим ,то и др(ги. а )она,а%а #ам та$о )аж0ива да ми нема равна5 "едаред #ам видео на (ли/и от$ин(то #јајно д(гме од )оли/иј#$е (ниEорме. &агледа- #е ( %егов 'аро+ни #јај. и таман -тедо)роћи. )(н не$и- #лат$и- ми#ли. до$ ми одједном &адр-та #ама р($а. )а )раво $а)и* глава #е #ама )ри$лони &ем0и. а (#та ми #е ра&в($о,е на )ријатан о#ме- $ојим о+и'но #ви ми #таријег )о&драв0амо5 3>а, ми $рв ( жилама )леменита. и ни,та др(гоAJ = )оми#ли- ( том трен(т$(. и # )ре&ре%ем )огледам на једног )ро#та$а ,то +а, ( тај ма- )ро7е и ( не)аж%и нага&и оно д(гме5 3Про#та$AJ = и&говорим јет$о и )0(нем. )а мирно )род(жим дале ,етати. (те,ен ми,0( да #( та$ви )ро#та/и ( врло малом +рој(. а нео+и'но ми +е,е )ријатно ,то је мени +ог дао Eино #р/е и )леменит(. вите,$( $рв на,и- #тари-5 Ето. #ад видите $а$о #ам $ра#ан 'ове$. $оји #е +а, ни,та не ра&ли$(је од о#тали- ва0ани- гра7ана. )а ћете #е и #ами '(дити от$(д +а, мени ( #н( да до7( #тра,не и гл()е #твари на (м5 Тога дана ми #е није ни,та нео+и'но де#ило5 Ве'ерао #ам до+ро а )о ве'ери 'а'$ао &(+е. )иј(/$ао вино. а &атим. )о,то #ам та$о $(ражно и #аве#но ()отре+ио #ва #воја гра7ан#$а )рава. легао ( )о#те0( и (&ео $%иг( да +и- )ре &адремао5 8+р&о ми је $%ига и#)ала и& р($е. )о,то је. наравно. и#)(нила мој( же0(. и ја #ам &а#)ао $ао јаг%е # мирном #аве,ћ(. јер #ам )от)(но и&вр,ио #ве #воје д(жно#ти5 Одједан)(т #е о+рето- $ао на не$ом (#$ом. +рдовитом и $а0авом )(т(5 Hладна. мра'на ноћ5 Ветар ја('е $ро& оголело гра%е и 'и#то #е'е где до-вати )о голој $ожи5 Не+о мра'но. #тра,но и немо. а #итан #нег &авејава ( о'и и +ије ( ли/е5 Нигде живе д(,е5 Ж(рим на)ред и $ли&ам #е )о $а0авом )(т(. то лево. то де#но5 По#ртао #ам. )адао. и нај&ад &ал(тао5 (тао #ам та$о. +ог #вети &на $(да. а ноћ није +ила $рат$а. о+и'на ноћ. већ $ао не$а$ва д(га'$а ноћ. $ао 'итав ве$. а ја не)ре#тано идем. а не &нам $(да5 И,ао #ам та$о врло много година. и оти,ао не$(д та$о дале$о. дале$о од #вог &ави'аја ( не$и не)о&нати $рај. ( не$( '(дн( &ем0(. &а $ој(. ва0да. ни$о живи и не &на. и $оја #е #иг(рно #амо ( #н( може #а%ати5
МРТВО МОРЕ
755
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Вр0ај(ћи )о тој &ем0и. #тигнем ( не$и вели$и. много0(дни град5 На )ро#траној )ија/и тога града и#$()ио #е #илан народ и )одигла #е #тра,на граја. да (,и 'ове$( &агл(н(5 Од#еднем ( једн( го#тиони/( +а, )рема )ија/и и ()итам ме-ан<иј( ,то #е #$()ио толи$и #вет5 = Ми #мо мирни и ва0ани 0(ди. = от)о'е ми он )ри'ати = верни #мо и )о#л(,ни #воме $мет(5 = ?ар је $од ва# $мет нај#тарији; = )ре$идо- га )ита%ем5 = Код на# ()рав0а $мет. и он је нај#тарији* )о#ле %ега дола&е )анд(ри5 "а #е на#меја-5 = :то #е #меје,;555 ?ар ти ни#и &нао;555 А ода$ле #и ти;555 "а м( и#)ри'ам $а$о #ам &ал(тао. и да #ам и& дале$е &ем0е Ср+ије5 = Сл(,ао #ам ја о тој '(веној &ем0иA = )ро,а)(та онај &а #е+е. и )огледа ме # ре,)е$том. а &атим ми #е о+рати гла#но2 = Ето. та$о је $од на# = )род(жи он5 = Кмет ()рав0а #а #војим )анд(рима5 = Ка$ви #( то )анд(ри $од ва#; = Е. )анд(ра. &на,. има ра&ни-. и ра&ли$(ј( #е )о ранг(5 Има ви,и- )анд(ра и нижи-555 Да$ле. ми #мо ти овде мирни и ва0ани л(ди. али и& о$олине дола&е овде #ва$оја$и )ро+и#вети те на# $варе и ('е &л(5 да +и #е ра#)о&навао #ва$и на, гра7анин од о#тали-. $мет је ј('е и&дао наред+( да #ви овда,%и гра7ани ид( )ред о),тин#$и #(д. где ће #ва$ом (дарити жиг на 'ело5 Ето. &ато #е народ и#$()ио да #е договоримо ,та ћемо радити5 "а #е #тре#о- и )оми#ли- да ,то )ре +ежим и& те #тра,не &ем0е. јер #е ја. иа$о #ам )леменити Ср+ин. ни#ам нави$ао +а, на толи$о вите,тво. и +и ми &а&орноA Ме-ан<ија #е до+род(,но на#меја и та)н( ме )о рамен(. )а ће о-оло рећи2 = Hе. #тран'е. ти #е већ ()ла,ио;A555 Ме7ер нема на,е $(ражи дале$оA555 = Па ,та ми#лите да радите; = ()итам #тид0иво5 = Ка$о ,та ми#лимоA Видеће, ти #амо на,е ј(на,твоA Нема на,е $(ражи надале$о. $ажем ти5 Про,ао #и многи #вет. али #ам #иг(ран да већи- ј(на$а ни#и видео5 Hајдемо тамо &аједно5 "а морам )ож(рити5 Таман ми да )о7емо. $ад #е. те$. )ред вратима '( )(/а% +и'а5
МРТВО МОРЕ
757
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Провирим на)о0е. $ад ал1 имам ,та видети* један 'ове$ #а не$ом тророг0а#том. #јајном $а)ом. а ( ,ареном одел(. ја,е једног др(гог 'ове$а ( врло +огат( одел( о+и'ног. гра7ан#$ог $роја. и &а(#тави #е )ред ме-аном. те #е #$иде5 Ме-ан<ија и&и7е и )о$лони #е до &ем0е. а онај 'ове$ ( ,ареном одел( (7е ( ме-ан( и #еде &а наро'ито ($ра,ен #то5 Онај ( гра7ан#$ом одел( о#таде )ред ме-аном 'е$ај(ћи5 Ме-ан<ија #е и )ред %им д(+о$о )о$лони5 = :та ово &на'и; = ()итам ме-ан<иј( &+(%ено5 = Па овај ,то (7е ( ме-ан(. то је ви,и )анд(р. а ово је један од нај(гледнијигра7ана. на, вели$и +огата, и )атриота = )ро,а)(та ме-а<ија5 = Па ,то до)(,та да га ја,е; Ме-ан<ија ман( на мене главом. те одо#мо мало ( #тран(5 На#меја #е не$а$о )ре&риво и ре'е2 = Па то #е $од на# #матра &а )о'а#т $оје #е рет$о $о (до#тојиA555 Он ми )ри'а,е јо, ва&да #твари. но ја га од (&+(7е%а ни#ам ра&а+рао5 Али #ам )о#лед%е ре'и до+ро '(о2 3То је (#л(га ота<+ини. $ој( не може и не (ме #ва$и народ да /ениAJ
Стиго#мо на &+ор. где је већ от)о'ет и&+ор 'а#ни,тва &+ор#$ог5 "дна гр()а и#та$ла $ао $андидата &а )ред#едни$а не$ог Кол+а. а$о #е до+ро #ећам имена* др(га гр()а не$ог Тал+а. трећа. о)ет. #вога $андидата5 На)равио #е грдан метеж* #ва$а гр()а жели да )рот(ри #вога 'ове$а5 = "а ми#лим да од Кол+а немамо +о0ег 'ове$а &а )ред#едни$а та$о важна &+ора. = говори један и& )рве гр()е = јер %егове #( гра7ан#$е врлине и $(раж #вима нама до+ро )о&нате5 "а ми#лим да нема ниједног ме7( нама $ога #( вели$а,и 'е,ће ја-али но %ега5 = :та ти говори,. = /и'и један и& др(ге гр()е = $ад те+е није ни )ра$ти$ант ни$ад (&ја-аоA
МРТВО МОРЕ
754
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= ?намо ми ва,е врлине. = ви'е не$о и& треће гр()е = ви ни#те ниједан (дара/ +и'а отр)ели. а да не &а$($ате5 = Да #е #)ора&(мемо. +раћоA = )о'е Кол+5 = Мене #(. и#тина. ја-али 'е#то на,и вели$одо#тојни/и јо, )ре де#ет година. и (дарали +и'ем. )а ни#ам ја($ао. али о)ет може +ити да има јо, &а#л(жнији- л(ди5 Има можда мла7и- и +о0и-5 = Нема. немаA = дре$н(,е %егови +ира'и5 = Нећемо да '(јемо &а те #таре &а#л(геA Кол+а #( ја-али јо, )ре де#ет година = ви'( и& др(ге гр()е5 = Сад #е јав0ај( мла7е #наге. а &а #таре нећемо да &намо ви,е = ви'( и& треће гр()е5 Наједан)(т #е (ти,а граја* народ #е ра#$ло)и те ('ини )рола& на $оме (гледамлада 'ове$а о$о #воји- триде#ет година5 Ка$о он наи7е. а #ве #е главе д(+о$о )ри$лони,е5 = Ко је ово; = ,а)н(- ме-ан<ији5 = То је )рва$ ( гра7ан#тв(5 Млад 'ове$. али много о+ећава5 8 #воје младо до+а до'е$ао је да га је и #ам $мет већ три )(та до #ада ја-ао5 Сте$ао је ви,е )о)(ларно#ти. него и$о до #ада5 = Можда ће %ега и&а+рати;555 = ()итам5 = Ви,е него #иг(рно. јер ово до#ад ,то је $андидата. #ве #( #тарији. и )о#ле тога и време и- већ )рега&ило. а овога је ј('е $мет )роја-ао5 = Ка$о #е &ове; = Клеард5 8'ини,е м( )о'а#но ме#то5 = "а ми#лим = )ре$иде Кол+ ти,ин( = да нам +о0ег 'ове$а &а ово ме#то не тре+а тражити од Клеарда5 Млад је. али ми #тарији ни и&+ли&а ни#мо м( равни5 = Та$о је. та$о јеA555 Живео КлеардA555 = &а-ори #е и& #виј( грла5 Кол+ и Тал+ га одведо,е да &а(&ме )ред#едни'$о ме#то5 Сви #е о)ет )ри$лони,е д(+о$о. а &атим на#таде таја/5 = Hвала вам. +раћо. на ова$о ви#о$ој )аж%и и )о'а#ти $ој( ми дана# једнод(,но ($а&а#те5 Ва,е наде $оје #( )оложене на мене и #(ви,е #( ла#$аве5 Те,$о
МРТВО МОРЕ
75>
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
је р($оводити народним же0ама ( ова$о важне дане. али ја ћ( (ложити #ве #воје #иле да )овере%е ва,е о)равдам. да ва# #в(да и#$рено &а#т()ам и да #вој (глед и дале ви#о$о одржим5 Hвала вам. +раћо. на и&+ор(5 = Живео. живео. живеоA = о#( #е #а #виј( #трана5 = А #ада. +раћо. до&волите да #а овога ме#та )роговорим не$оли$о ре'и о овом важном дога7ај(5 Није ла$о )ретр)ети м($е и +олове $оји на# о'е$(ј(* није ла$о и&држати да #е врелим гвож7ем #тави жиг на на,е 'ело5 "е#т. то #( м($е $оје не може #ва$и )однети5 Не$а $($ави/е др-те и +леде од #тра-а. али ми ни &а трен(та$ не #мемо &а+оравити да #мо )отом/и врли- )реда$а. да $ро& на,е жиле те'е )леменита. ј(на'$а $рв на,и- 7едова. они- дивCвите&ова ,то ни &(+ом не ,$ри)н(,е (мир(ћи &а #ло+од( и &а до+ро на#. %и-ови- )отома$а5 Ни,тавне #( ове м($е )рема оним м($ама. )а &ар да #е ми )о$ажемо тр(лим и $($ави'$им $оленом #ада. ( #ва$ом до+р( и и&о+и0(; Сва$и )рави родо0(+. #ва$и $оји жели да #е на,е )леме не о+р($а )ред #ветом. )однеће +ол ј(на'$и и м(,$и5 = Та$о јеA Живео. живеоA "о, #е јави не$оли$о ватрени- говорни$а. $оји #( -ра+рили &а#тра,ени народ и говорили от)рили$е то и#то ,то и Клеард5 "ави #е &а ре' један +лед. и&немогао #тара/. #меж(рана ли/а и +еле $о#е и +раде $ао #нег5 Ноге м( $ле/ај( од #таро#ти. ле7а )овијена. а р($е др-те5 !ла# м( је тре)ерео. а ( о'има #е #ветле #(&е5 = Клеард5 8'ини,е м( )о'а#но ме#то5 = "а ми#лим = )ре$иде Кол+ ти,ин( = да нам +о0ег 'ове$а &а ово ме#то не тре+а тражити од Клеарда5 Млад је. али ми #тарији ни и&+ли&а ни#мо м( равни5 = Та$о је. та$о јеA555 Живео КлеардA555 = &а-ори #е и& #виј( грла5 Кол+ и Тал+ га одведо,е да &а(&ме )ред#едни'$о ме#то5 Сви #е о)ет )ри$лони,е д(+о$о. а &атим на#таде таја/5 = Hвала вам. +раћо. на ова$о ви#о$ој )аж%и и )о'а#ти $ој( ми дана# једнод(,но ($а&а#те5 Ва,е наде $оје #( )оложене на мене и #(ви,е #( ла#$аве5 Те,$о је р($оводити народним же0ама ( ова$о важне дане. али ја ћ( (ложити #ве #воје #иле да )овере%е ва,е о)равдам. да ва# #в(да и#$рено &а#т()ам и да #вој (глед и дале ви#о$о одржим5 Hвала вам. +раћо. на и&+ор(5 = Живео. живео. живеоA = о#( #е #а #виј( #трана5
МРТВО МОРЕ
75?
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
= А #ада. +раћо. до&волите да #а овога ме#та )роговорим не$оли$о ре'и о овом важном дога7ај(5 Није ла$о )ретр)ети м($е и +олове $оји на# о'е$(ј(* није ла$о и&држати да #е врелим гвож7ем #тави жиг на на,е 'ело5 "е#т. То #( м($е $оје не може #ва$и )однети5 Не$а $($ави/е др-те и +леде од #тра-а. али ми ни &а трен(та$ не #мемо &а+оравити да #мо )отом/и врли- )реда$а. да $ро& на,е жиле те'е )леменита. ј(на'$а $рв на,и- 7едова. они- дивCвите&ова ,то ни &(+ом не ,$ри)н(,е (мир(ћи &а #ло+од( и &а до+ро на#. %и-ови- )отома$а5 Ни,тавне #( ове м($е )рема оним м($ама. )а &ар да #е ми )о$ажемо тр(лим и $($ави'$им $оленом #ада. ( #ва$ом до+р( и и&о+и0(; Сва$и )рави родо0(+. #ва$и $оји жели да #е на,е )леме не о+р($а )ред #ветом. )однеће +ол ј(на'$и и м(,$и5 = Та$о јеA Живео. живеоA "о, #е јави не$оли$о ватрени- говорни$а. $оји #( -ра+рили &а#тра,ени народ и говорили от)рили$е то и#то ,то и Клеард5 "ави #е &а ре' један +лед. и&немогао #тара/. #меж(рана ли/а и +еле $о#е и +раде $ао #нег5 Ноге м( $ле/ај( од #таро#ти. ле7а )овијена. а р($е др-те5 !ла# м( је тре)ерео. а ( о'има #е #ветле #(&е5 = Де/о. = от)о'е он. а #(&е #е #$отр0а,е ни& +леде. #меж(ране о+ра&е и )адо,е на +ел( +рад( мени је те,$о и #$оро ћ( (мрети. али ми #е 'ини да је +оле не до)(#тити та$в( #рамот(5 Мени је #тотин( година. и живео #ам +е& тога555 Па &ар #ада да ми #е на ов( #ед( и&немогл( глав( (дара жиг ро)#$и555 = Доле # том матором р7омA = дре$н( )ред#едни$5 = Доле # %имA = ви'( једни5 = Матора $($ави/аA = ви'( др(ги5 = Ме#то да мла7е $(ражи. а он јо, )ла,и народA = ви'( трећи5 = Срам га +ило од оне #еде $о#еA Наживео #е. )а га јо, #тра- не'ега. а ми мла7и ј(на'нијиA = ви'( 'етврти5 = Доле # $($ави/омA = = Да #е и&+а/и на)о0еA = Доле # %имA Ра&дражена ма#а мл\gиv. ј(на'$и- гра7ана ј(рн( на и&немогла #тар/а. те га ( јаро#ти )о'е,е (дарати и в(ћи5 "едва га )(#ти,е &+ог #таро#ти. а ина'е +и га $аме%ем &а#(ли5
МРТВО МОРЕ
75@
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Сви #е &а$ле,е и &авери,е да ће #(тра о#ветлати о+ра& #вога народног имена и да ће #е ј(на'$и држати5 ?+ор #е ра#т(ри ( нај+о0ем ред(5 При ра&илаже%( #е '(ли гла#ови2 = С(тра ћемо видети $о #моA = Видећемо #(тра многе -вали,еA = До,ло је време да #е )о$ажемо $о вреди. а $о не. а не да #е #ва$а р7а ра&меће ј(на,твомA
Вратио #ам #е натраг ( -отел5 = "е#и ли видео $о #мо ми; = ()ита )оно#но ме-ан<ија5 = Видео #ам = одговорим ме-ани'но. а о#ећам $а$о ме #нага и&дала и глава +('и од '(дни- (ти#а$а5 "о, тог и#тог дана #ам 'итао ( новинама %и-овим (водни 'лана$ ове #адржине2 3!ра7ани. време је да једном )ре#тан( дани )ра&не -вале и ра&мета%а овога или онога од на#* време је да #е једном )ре#тан( /енити )ра&не ре'и. $ојима ми и&о+ил(јемо и#ти'(ћи #воје не$е (о+ражене врлине и &а#л(ге* време је. гра7ани. да #е једном и на дел( о)ро+амо и да #е #тварно )о$ажемо $о вреди. а $о неA Али држимо да ме7( нама неће +ити #рамни- $($ави/а $оје ће вла#т #ама морати #илом дотеривати на одре7ено ме#то где ће #е жиг (дарати5 Сва$и $оји ( #е+и о#ећа и тр(н$( вите,$е $рви на,и- #тари-. гра+иће #е да ,то )ре мирно и # )оно#ом )одне#е м($е и +ол. јер је то +ол #вети. то је жртва $ој( ота<+ина и о),те до+ро #виј( на# &а-тева5 На)ред. гра7ани. #(тра је дан вите,$е )ро+еA555
МРТВО МОРЕ
75A
АНТОО!И"А СРПСКЕ КЊИЖЕВНОСТИ
Мој ме-ан<ија је тога дана легао да #)ава одма- )о#ле &+ора да +и #(традан ,то )ре #тигао на одре7ено ме#то5 Многи #( о)ет. оти,ли одма- )ред #(дни/( да (-вате ,то +оле ме#то5 С(традан отидем и ја )ред #(дни/(5 Слегло #е #ве и& града. и мало и вели$о. и м(,$о и жен#$о5 Не$е мај$е )онеле и мал( де/( ( нар('ј( да и %и- жиго,( ро)#$им. одно#но )о'а#ним жигом. $а$о +и до/није имали )ре'а )рава на +ола ме#та ( државној #л(ж+и5 Т( је г(ра%е. )#ова%е. = ( том )омало ли'е на на# Ср+е. )а ми +и мило = отима%е $о ће )ре доћи до врата2 Не$и #е 'а$ и )ог(,ај(5 Жигове (дара наро'ити 'иновни$ ( +елом. #ве'аном одел(. и +лаго ($орева народ2 = Пола$о. &а+ога. доћи ће #ва$и на ред. ни#те ва0да #то$а да #е та$о отиматеA По'ело жиго#а%е5 Не$о ја($не. не$о #амо &а#те%е. али ни$о не одржа +е& и$а$ва гла#а до$ #ам ја +ио5 Ни#ам могао гледати д(го то м('е%е. већ одем ( ме-ан(* $ад тамо. не$и већ &а#ели. те ме&ете и )иј(5 = Пре+рин(#мо и тоA = говори један5 = Море. ми и не $($а#мо много. али Тал+ #е дере $ао магара/555 = ре'е др(ги5 = А. ето ти твога Тал+а. а ј('е га -оћете да )ред#едава на &+ор(A = Е. )а $о га &наоA Ра&говарај(. а #те%( од +ола и (вијај( #е. али $риј( један од др(гога. јер #ва$ог #рамота да #е )о$аже $($ави/ом5 Клеард #е о+р($а јер је &а#те%ао. а и#та$ао #е ј(на,твом не$и еар. $оји је тражио да м( #е два жига (даре и није гла#а )(#тио5 Fео град је #амо о %ем( говорио # највећим )о,това%ем5 Не$и #( (те$ли. али #( +или )ре&рени од #виј(5 По#ле не$оли$о дана ,етао је онај #а два жига на 'ел(. и#)рав0ене главе. до#тојан#твено и о-оло. )(н #лаве и )оно#а. и $(д год )ро7е #ве #е живо $ла%а и #$ида $а)е )ред ј(на$ом #воји- дана5 Тр'е (ли/ама &а %им и жене и де/а и л(ди да виде вели$ана народног5 К(д год )ро7е )ро#тире #е ,а)ат #тра-о)о,това%а2 3еар. еарA555
МРТВО МОРЕ
75B