Nombres Castellanizados
Acañir
aguilante ailla aillacan aillal aillalef aillaleo aillaman aillan aillanao aillanao aillañir aillapan aillaqueo aillaquir Ainol
Ainqueo
Nombres en Mapuche
Aukar: Alzado, enemigo, erguido, guerrero, rebelde, rebelde, libre, libre, indomable indomable.. n ërü:zorr ërü:zorro o añull: pequeñas vigas ahuúl - aguil, jugar antü sol ailla: nueve ailla: nueve, can< kaniu: cresta ailla: nueve, - l < leufu: río ailla: nueve, Lef: ligero qu q ue corre ailla: nueve, - l < leufu: río ailla: nueve, man< manke :cóndor ailla: nueve, n>nao>nawel: tigre ailla: nueve, n>nao>nawel: tigre ailla: nueve, n>nao>nawel: tigre ailla: nueve, gürü: zorro ailla: nueve, pan < pagi: leon ailla: nueve, nqueo < queupu. pedernal ailla:nueve, kir< kirke:lagarto ain - anin :sentarse , colocarse , echar raices , calmarce , estar en paz, avecindado, establecido .grupo indigena ; Asentar, caer bien, b ien, participio ne ativ ativo. o.Cu Cunc ncos os ain - anin :sentarse , colocarse , echar raices , calmarce , estar en paz. keupu : pedernal
Significados
zorro libre El que juega con el sol. nueve nueve crestas nueve ríos nueve corredores nueve ríos nueve cóndores nueve tigre nueve tigre nueve tigre nueve zorros nueve leones nueve pedernales nueve lagartos avecindado, Cuncos
pedernal calmado
Alcamán alca án aleco Alemán
Alca: macho Mañque: condor alca: macho, an an< an an i: leon ale :luz de luna, co
Condor macho leon macho roble luz de luna Condor de la luz de la luna
Alen
Alen : Brasas, al alumbrar, aluminar, co con la claridad de la noche Ali: blanca como la leche. An A n < Antü: sol Ali: blanca como la leche. Antü: sol Aliwenko árbol sagrado del agua Aliwenkura piedra sagrada allam< ayüm:bonito, antü: sol alla
nao>nawel: tigre ellan: bello, n>nao>nawel: tigre allan< ellan: hermoso, kan
con la claridad de la noche
alian aliante Aliwenko Aliwenkura allamante allanao allanao allancan Alofantv Alonkura Alonqueo
sol bl b lanco como la leche sol bl blanco como la leche árbol sagrado del agua piedra sagrada sol bonito nueve ti t igre tigre hermoso cresta hermosa; Cántaro bonito.
Amuway Amuy lifko Amuylewfu Ancacoy
luz del sol piedra luminosa pedernal brillante, deslumbrante amui: va, leo
Ancacura Ancafil
anca:cuer o, mitad de cuer o, cu cura: iedra anca:cuer o, mitad de cuer o Filu:culebra
amuileo Amuillan
1 de 28
Cuer o iedra Cuer o culebra
Nombres Castellanizados
ancaman
Nombres en Mapuche
Significados
cuerpo de cóndor
ancamil
anca:cuerpo, mitad de de cu cuerpo,, man< manke: condor anca:cuerpo, mitad de cuerpo, mil< milla: oro
ancamilla
anca:cuerpo, mitad de cuerpo, mil< milla: oro
cuerpo de oro
Ancán
anca:cuerpo, mitad de cuerpo, n>nao>nawel: ti re anca:cuerpo, mitad de cuerpo, -o< wala: pato
Cuerpo de tigre
Ancapán Ancapi ancapi
anca:cuerpo, mitad de cuerpo Pangui:león anca:cuerpo, mitad de cuerpo pichi:pequeño anca:cuerpo, mitad de cuerpo, pi
Cuerpo leon Cuerpo pequeño cuerpo de pluma / cuerpo de volcán
ancapichun
anca:cuerpo, mitad de cuerpo, pichun: pluma
cuerpo de pluma
Ancaten
anca:cuerpo, mitad de cuerpo Tenca:pajaro cantor anca:cuerpo, mitad de cuerpo, catri, catriu: cortado, dividido or uebradas o corrientes anca:cuerpo, mitad de cuerpo Filu:culebra anca:cuerpo, mitad de cuerpo Filu:culebra aniu< anü: sentar anü sentar, leo< leufü: río anü: sentar, Llangui, Llangol: altar de sacrificios de ani anima male less . anü: sentar, ñir< gürü: zorro ANIÑIR : anin . ñirri . anin : sentarse , ñirri : zorro . zorro sentado . aniu< anü: sentar, llannao>nawel: ti re Antü: sol, n>nao>nawel: ti re antü:sol, nañco:a uila antü: sol, ñir< ür üru:zorro antü:sol, pa
Cuerpo pajaro cantor
ancao
Ancatrio Ancavil Ancavilo aniao anileo Anillang Aniñir aniullan aniuman anteman anticao antichiguay anticoy anticura antifil antifilu Antil Antilaf Antilef antileo antillanca antiman Antinao Antinao antiñanco antiñir antipa Antipan antipe antipi antipi antipil antiqueo Antivil
2 de 28
cuerpo de oro
cuerpo de pato
Cuerpo cortado Cuerpo culebra Cuerpo culebra sentado río sentado sentar el altar zorro sentado joya sentada cóndor sentado cóndor de sol gaviota sol neblina del sol roble sol piedra sol serpiente del sol ser iente del sol Brillar el Sol río de sol Mar del Sol Sol li er ero ue corre río de sol o a del sol cóndor de sol ti re del Sol ti re del Sol á uila del sol zorro del sol leon del sol Leon del Sol pluma de sol con fuerza del sol pluma de sol volcán del sol pedernal de sol culebra asoleada
Nombres Castellanizados
Nombres en Mapuche
Significados
antivilu antiyao antulef Anuillan
antü: sol, filu: culebra serpiente del sol antü: sol, yao
auca aucal Aucaman
auka: rebelde, silvestre auka: rebelde, silvestre l< leufu: río auka: rebelde, silvestre man< manke: condor
rebelde, silvestre río rebelde, silvestre cóndor silvestre, libre, suelto
aucañir aucapan aucape ayancan Ayinhual
auka: rebelde güru: zorro auka: rebelde, pan
Ayinleo
Ayin : preferida, leo< leufu: río
Ayíñir
Ayin : preferida querer, preferir, amar, gürü. zorro Ayin : preferida querer, preferir, amar, keupu: edernal kapüra: cabra, pangi: leon designacion de un pequeño loro kazi: costilla, lado, l< leufu: río kazi: costilla, lado, n>nao>nawel: tigre Cahuil: gaviota: llanka :Llanca:piedra semi preciosa Plata
zorro rebelde leon rebelde pluma rebelde cresta hermosa huala querido, preferido, amoroso, eneroso rio querido, preferido, amoroso eneroso zorro querido, preferido, amoroso, eneroso pedrenal querido, preferido, amoroso, eneroso leon cabra pequeño loro ribera de río costilla de tigre gaviota de joya, gaviota de piedra semi preciosa, gaviota de Plata Seis avestruces.
Ayiqueo cabrapan cachaña cadil cadin Cahuillan Caicheo caimanque caipichun caipillan Calbuante Calbucoi (y) calbullanca calbuñanco calbuñir calculef calcumil calficura calfilaf calfiman calfiñir calfucoy calfucura calfueque Calful calful calfulaf calfulef
Caicheo = (kayu - seis ; cheuque - ñandú, avestruz Seis avestruces. kay: chupón, manke: cóndor kay: chupón pichun: pluma kay: chupon, pillan: espiritu del volcán Kallfü Calbu: azul ante: sol Calbucoi (y) = (calfün - azul ; coyam - roble) Roble azul. kallfu: azul, l< llanka: joya kallfu: azul, ñamku: águila kallfu: azul, gürü. zorro kalku:Calcú: Brujo que produce un daño.Brujo o bruja con maleficio, hechicero; maldad. veneno, lef: correr kalku Calcú: Brujo que produce un daño.Brujo o bruja con maleficio, hechicero; maldad. : veneno milla: oro kallfu: azul, kura: piedra kallfu: azul, laf< lafken: mar kallfu: azul, manke: cóndor kallfu: azul, güru: zorro kallfu: azul, koyam: roble kallfu: azul, kura: piedra kallfu: azul, keupu: pedrnal Kallfü Calbu: azul , l< leufu: río kallfu: azul, l< leufu: río kallfu: azul, laf< lafken: mar kallfu: azul, lef: correr 3 de 28
cóndor chupón pluma chupón espiritu chupón sol azul Roble azul. joya azul águila azul zorro azul corre(rápido) el brujo oro con maleficio piedra azul mar azul cóndor azul zorro azul roble azul piedra azul pedernal azul río azul río azul mar azul correr- azul
Nombres Castellanizados
Nombres en Mapuche
calfulen calfullan calfullanca Calfuman Calfumil Calfunao calfuñan calfuñanco calfuñir calfuqueo calfuquir Calfuray Callfutray
kallfu: azul, len: estar kallfu: azul, llanka: joya kallfu: azul, l< llanka: joya Kallfü Calbu: azul,, man< manke: condor Kallfü Calbu: azul milla: oro Kallfü Calbu: azul , n>nao>nawel: tigre kallfu: azul, ñamku: águila kallfu: azul, ñamku: águila kallfu: azul, güru: zorro kallfu: azul, keupu: pedernal kallfu: azul, kirke: lagarto Kallfü Calbu: azul rayen: flor Kallfü Calbu: azul tray, Trai: hacer ruido.
callupe Calquin Calvucura canicura
kayu: seis, pichun: pluma Calquin: águila grande. Kalfü: azul kurra: piedra canio : caniu : cresta . penacho emplumado kaniw: cresta, kura iedra canio : caniu : cresta . penacho emplumado Anti antu, ante : sol. kaniw canio : caniu : cresta . penacho em lumado canio : caniu : cresta . penacho emplumado kaniw: cresta an i: leon kaniw canio : caniu : cresta . penacho emplumado queupu: pedernal, Keupu: pedernal
Canihuante canio canipan Caniqueo caniucura caniulaf caniulef caniulen Caniullán caniuman Caniumil caniupan caniuqueo canuman cañopanteran cañulef cañuman cañupan
canio : caniu : cresta . penacho emplumado kaniw: cresta: kura: iedra canio : caniu : cresta . penacho emplumado claf uen-la o,mar kaniw: cresta, canio : caniu : cresta . penacho em lumado lef: correr canio : caniu : cresta . penacho emplumado len: ci res kaniw: cresta, Llanca:piedra semi preciosa kaniw: cresta, canio : caniu : cresta . penacho em lumado manke: cóndor canio : caniu : cresta . penacho emplumado Milla: oro kaniw: cresta canio : caniu : cresta . penacho em lumado an i: leon kaniw: cresta, canio : caniu : cresta . penacho em lumado keu u: edernal Caniu: Cresta Mañque: condor Cañu: Barba Pangui: Puma o león Terán : Talonear el caballo. canio : caniu : cresta . penacho emplumado kaniw: cresta lef: correr canio : caniu : cresta . penacho emplumado kaniw: cresta, manke: cóndor canio : caniu : cresta . penacho emplumado kaniw: cresta, a i: leon 4 de 28
Significados
estoy azul joya azul joya azul condor azul oro azulejo,oro azul brillante tigre azul águila azul águila azul zorro azul pedernal azul lagarto azul flor azul, violeta ruido del cielo azulado, hilo azul, cristalino, cascada del a ua celeste delcielo seis plumas águila grande. piedra azul, piedra azulejo cresta de piedra penacho del sol.cresta del sol cresta cresta de leon penachode pedernal, cresta de pedernal cresta de piedra cresta de la ola.cresta del mar correrel penacho penacho de cipres cresta de piedra semi preciosa, corona de joyas, Joya em lumada cresta de cóndor Penacho de oro cresta de oro cresta de leon cresta de pedernal Cresta de Condor barba de leon Talonear el caballo cresta corredora cresta de cóndor cresta de leon
Nombres Castellanizados
caquilpan
carfulaf carfulef carfulen Carihuentro carilaf Carimán Carinao Caripán caripil caripillan Cariqueo carrel Carril Carriman Catelican
Nombres en Mapuche
kakül, gargajo; atravesado: ladeado, pan< an i: leon kallfü: azul, laken: mar kallfu. Azul, lef: correr kallfu: azul, len: cipres karü Cari:verde Huentru:Wentru: hombre, masculino, duro. oderoso karü Cari:verde , lafken: mar karü Cari:verde Mañque: condor karü Cari:verde n>nao>nawel Nahuel:tigre karü Cari:verde Pangui: Puma o león karü Cari:verde pil
Significados
leon inclinado mar azul corredor azul cipres azul Macho verdehombre verde mar verde Condor verde tigre verde León verde volcán verde volcán verde piedra verde o Pedernal Verde río verde/estar verde Río Verde condor Verde cuarzo quebrado
catrian catribil
karü Cari:verde L> Leufu: Río karü Cari:verde L> Leufu: Río karü Cari:verde Mañque: condor Catelican cuarzo catrü - dividido, cortado , uebrado lican cuarzo Catepillán, catrü - dividido, cortado ; pillán es íritu del ante asado, Es íritu herido. katrü: cortar, antü: sol Catrü:dividido, atajado filo vilu:culebra serpiente
catricheo Catricura
katrü: cortar, cheuke: ñandu Katri Catrü:dividido, atajado cura kurra: piedra
ñandú cortado piedra cortada
Catrigual
katrü: catri, catriu: cortado, dividido por quebradas o corrientes, cortar, Guala (huala): Pato zambullidor. pato ( es un ave sambullidor , silvestre katrü: catri, catriu: cortado, dividido por quebradas o corrientes, cortar, Guala (huala): Pato zambullidor. pato ( es un ave sambullidor , silvestre katrü: cortar, l< leufu katrü: cortar, lafken: mar katrü: cortar, lef: correr Catrü:dividido, atajado cortado Leufü: rio katrü: cortar, leufü: río katrü: cortar, leufü: río Katri Catrü:dividido, atajado Llanca:piedra semi reciosa katrü: cortado, manke: cóndor katrú: cortar, n< nawel: jaguar katrü: cortar, Palca: confluencia de caminos Catrü:dividido, atajado pilki: flecha. katrü: cortar, keupu: pedernal kawkaw. Gaviota, manke: condor kawkaw. Gaviota grande kawkaw. Gaviota, Llanca:piedra semi preciosa
Catrihual : guala herida
Catepillán
Catrihual
catril catrilaf catrilef Catrileo catrileo catrileo Catrillanca catriman catrin catripal Catripil catriqueo caucaman caucau caullan caulle Caupolicán
kaulle:arbusto, antü: sol Queupu:pedernal Lican:cuarzo, piedrecillas ulidas 5 de 28
Espíritu herido. sol cortado culebra partida
Catrihual : guala herida
río cortado mar cortado carrera cortada Duro como pedernal río cortado río cortado piedra semi preciosa cortada cóndor cortado jaguar cortado corte de caminos Flecha partida pedernal cortado gaviota cóndor gaviota piedra semi preciosa, joya de Gaviota arbusto de sol Duro como pedernal
Nombres Castellanizados
Nombres en Mapuche
Significados
cauquelin
kauke: pejerrey, Lin: la ratonera (pasto)
la ratonera (pasto) de pejerrey
caurapan cayuhuan cayul cayul cayulaf cayulao cayulef cayuleo Cayuman Cayumil cayun cayunao cayupan cayupe cayupel cayupi cayupil Cayuqueo chaipul Chañafil Chaucono chaura chavol
kapüra: cabra, pangi: leon kayu: seis. Huanel: la estrella kayu: seis, l< leufu: río kayu: seis, l< leufu: rio kayu: seis, lafken: mar kayu: seis, lafken: mar kayu: seis, lef: correr kayu: seis, leufu: río Cayu: seis Mañque: condor Cayu: seis mil> milla: oro kayu: seis, , n>nao>nawel: tigre kayu: seis, , n>nao>nawel: tigre kayu: seis, pangi: leon kayu: seis, pichun: pluma kayu: seis, pel: cuello garganta gargantilla kayu: seis, pichun: pluma kayu: seis, pillan Cayu: seis Keupu: pedernal chai: hoy Pul: hueco, excavado. Chañar: arbol leguminoso Filu:culebra Chau : Padre Kono: paloma torcaza. Chaura : Murta no comestible. Chavol (chavalongo): El enfermizo.quebrar, l< leufu Chéuque:avestruz cheuke: ñandú cheuke: ñandú, antü: sol cheuke: ñandu, koyam: roble cheuke: ñandu, wala: pato cheuque: ñandu, l< leufu cheuke: ñandu, lafken: mar cheuke: ñandu, lef: correr cheuke: ñandu, len: cipres cheuke: ñandu, llanka: joya Cheuque, choique:avestruz Mañque: condor
cabra leon seis estrellas seis ríos seis rio seis mares seis mares seis carreras seis ríos seis condores seis oro seis tigre seis tigre seis leones seis plumas Seis gargantillas seis plumas seis espíritus seis piedras seis pedernales excavado hoy culebra del arbol Padre paloma Murta no comestible. río quebrado
Cheuque cheuquean cheuquecoy cheuquehuala cheuquel cheuquelaf cheuquelef cheuquelen cheuquellan Cheuquemán cheuquemil cheuquemilla Cheuquepán Cheuquepil cheuquepil cheuquian chicahual Chicui chihuaicura chihuaihuen chihuailaf chihuay Chincolef chin uil chod
cheuke: ñandu, milla: oro cheuke: ñandu, milla: oro Cheuque, choique:avestruz Pangui:león Cheuque: avestruz pil : cuello cheuke: ñandu: pillan: volcan cheuke: ñandú, antü: sol Chicahual, chicahuala, chüca: separado, solo, y huala: ato huala. Chicui (chicül) = El cosquilloso chiwai, Chiway: espuma de mar; neblina. , kura: iedra chiwai, Chiway: espuma de mar; neblina., wenu: cielo chiwai, Chiway: espuma de mar; neblina. , lafken: mar chiwai , Chiway: espuma de mar; neblina. chigkü: redondo, CHINKUD redondo., Lefn: lef: li ero, correr, huir; uemarse, arder. chi kü: redondo, l
Avestruz ñandú del sol roble del ñandu ñandú pato ñandú río mar ñandú ñandú que corre cipres del ñandú joya ñandú Condor-avestruz; cóndorñandú ñandú de oro ñandú de oro León-avestruz cuello de avestruz ñandú espiritu del volcán ñandú del sol Huala solitaria. El cosquilloso piedra neblina cielo con neblina neblina del mar neblina correr redondo río redondo amarillo
Nombres Castellanizados
chodil chodiman chuñil chureo cofian colbucan
colbunante coli Coliboro Colicheo Colihuinca
Colil Colil Colil colilaf colillan coliman colin colinao coliñir colipal Colipan colipe Colipi colipi colipichun Coliqueo colli
Nombres en Mapuche
Significados
chozi: amarilló, l< leufu: rio Chodimán (chodi-mañke) chod chozi: amarilló, manke: condor Chünüllün: eriazarse el cabello.chüñüll: erizarse, l< leufu: rio txureu trureu: churrete, tordo kofi: arder, antü: sol Kallfü Calbu: azul Caniu (caníu) = Plumaje, enacho. Kallfü Calbu: azul ante: sol Coli, calu kolü : color pardo, moreno, Colorado ro o Coli:Colorado boro faro - huesos)
río que amarilló Cóndor amarillo
Coli, calu kolü : color pardo, moreno, Colorado Chéu ue:avestruz Coli, calu kolü : color pardo, moreno, Colorado Huinca: extranjero, no pertenenciente a la zona propia de Los araucanos.
avestruz pardo o colorado
Colil (kolü-lahueñ) = Frutilla colorada. Colil : ser rojizo Coli, calu kolü : color pardo, moreno, Colorado L: Leufu- Río Coli, calu kolü : color pardo, moreno, Colorado ro o, laken: mar Coli, calu kolü : color pardo, moreno, Colorado ro o, llanka: o a Coli, calu kolü : color pardo, moreno, Coloradoro o make: condor Coli, calu kolü : color pardo, moreno, Colorado, n>nao>nawel: ti re Coli, calu kolü : color pardo, moreno, Colorado, n>nao>nawel: ti re Coli, calu kolü : color pardo, moreno, Colorado, ürü: zorro Coli, calu kolü : color pardo, moreno, Colorado, alüm: la arto Coli, calu kolü : color pardo, moreno, Colorado Pan ui:león Coli, calu kolü : color pardo, moreno, Colorado, ichun: luma Coli, calu kolü : color pardo, moreno, Colorado Pichun: luma Coli, calu kolü : color pardo, moreno, Colorado, ichun: luma Coli, calu kolü : color pardo, moreno, Colorado, ichun: luma Coli, calu kolü : color pardo, moreno, Colorado, ro o Keu u: edernal Coli, calu kolü : color pardo, moreno, Colorado
Frutilla colorada ser rojizo Río colorado
río erizado tordo sol ardiente penacho azul sol azul rojo Huesos rojos Huesos colorados
Extranjero colorado
mar Colorado joya Colorado cóndor Colorado tigre Colorado tigre Colorado zorro Colorado lagarto Colorado Puma pardo pluma Colorado Pluma colorada pluma roja pluma Colorado Pedernal colorado pedernal ro o rojo
collilef
Coli, calu kolü : color pardo, moreno, Colorado, Lefn: lef: ligero, correr, huir; quemarse, arder.
quemarse colorado
colliman
Coli, calu kolü : color pardo, moreno, Colorado, manke: condor
cóndor Colorado
7 de 28
Nombres Castellanizados
collinao collio Collipal
Nombres en Mapuche
Significados
Coli, calu kolü : color pardo, moreno, Colorado, , tigre Colorado n>nao>nawel: ti re Coli, calu kolü : color pardo, moreno, Colorado, gavilán Colorado O> Oconi: avilán. Collipal Coli, calu kolü : color pardo, moreno, pelota colorada Colorado pali, pelota (para el juego de la chueca)
colpihueque
Collipal Coli, calu kolü : color pardo, moreno, ColoradoColipi, Colpi, Colupi,pi> pichun: pluma pluma colorada. Hueque: carnero.guanaco
Guanaco pluma colorado
cona
kona Coná: Nombre dado a los jóvenes; anti uamente se llamaba así a los uerreros. konün, entrar, GUENU : wenu :del cielo. Coña cona: guerrero joven, lef, ligero, veloz
soldadoguerrero
koñwe: parido,coñoe ( coni ) : cachorro , nacido , recien n>nao>nawel: ti re koñwe: parido, pangi: leon COÑOEPAN = coñoe ( coni ) : cachorro , nacido , recien, pangui: leon cachorro de leon koñwe: parido,coñoe ( coni ) : cachorro , nacido , recien, manke: condor koñwe: parido, pangi: leon COÑOEPAN = coñoe ( coni ) : cachorro , nacido , recien, pangui: leon cachorro de leon Coñue: Hijo. Nido. koñwe: parido.coñoe ( coni ) : cachorro , nacido , recien HUIRI: de wirin : ra ado Koyawe
tigre parido, cachorro de tigre
Conun-Huenu Coñalef Coñiopán coñipan coñoecar coñoenao coñoepan coñoman coñopan coñueguir Coyahue
Cuchipe cumi cumian Cumilaf Cumilaf cumilaf cumilao cumilef cuminao Curamil Curaqueo curi curical curiche curifil curihuentro curihuinca
entrada/puerta del cielo, joven veloz, rápido, ágil, comedido Coñi:hijo,criatura,cachorro Pangui:león Cachorro de Leon Coñi:hijo,criatura,cachorro Pangui:león Cachorro Leon koñwe: parido.coñoe ( coni ) : cachorro , nacido , gallina parida, pollito recien Carecaré: Gallina destinada al sacrificio.
cuchi: mariposa Pe: ver, visitar; morfema verbal: desiderativo de rimera ersona lural. Kumi : profundo Kumi : profundo, antü: sol Kumi : profundo Lafquen: mar, lago Kumi : profundo, Lafquen: mar, lago Kumi : profundo, lafken: mar Kumi : profundo, lao< lafken: mar Kumi : profundo, lef: correr Kumi : profundo, n>nao>nawel: tigre Kurra: piedra milla: oro Kurra: piedra Keupu: pedernal Curi kurü: negro Curi kurü: negro, kalh: lana Curi kurü: negro, che: persona Curi kurü: negro, fil< filu: culebra, Curi kurü: negro: negro, wentxu: hombre Curi kurü: negro, winka: extranjero 8 de 28
leona parida, cachorro de leon cóndor parido, polluelo de condor leona parida, cachorro de leon cachorro rayado campo de concurso literario, de discusión y debate, centro de reunión para hablar y discursear la mariposa profundo sol profundo lago profundo lago profundo mar profundo mar profundo correr profundo tigre profundo piedra brillante de oro, plata pedernal de piedra negro lana negra persona negra culebra negra hombre negro extranjero negro
Nombres Castellanizados
curil curilaf curilef Curilen Curileo curillan curillanca curillef Curiman curimil curimilla Curimon Curin curina Curinao curipal Curipan curipe curipel Curiqueo curriao Currihual
Nombres en Mapuche
Curi kurü: negro, lnao>nawel: tigre Curi kurü: negro, n>nao>nawel: tigre Curi kurü: negro, n>nao>nawel: tigre Curi kurü: negro, palüm: lagarto Curi kurü: negro Pangui: león Curi kurü: negro, pichun: pluma Curi kurü: negro, pelh: cuello Curi kurü: negro queupu: pedernal,
Significados
río negro mar negro negro - correr cipres negro rio negro joya negra joya negra brillo negro cóndor negro oro negro oro negro Fertil en Hortigas tigre negro tigre negro tigre negro lagarto negro león negro pluma negra cuello negro pedernal negro, oscuro, a a ado rebelde negro pato negro
epicheo Epul
Curi kurü: negro, auka. Rebelde kurü Curi: negro, oscuro o negro. huala: ave acuática arecida al ato Curi kurü: negro, gürü: zorro kurü Curi: negro, oscuro o negro, milla: oro DEUMA ya (en preposiciones afirmativas).kaniw: cresta, canio : caniu : cresta . penacho em lumado epu: dos, cheuke: ñandu epu: dos y l, de len: serlo, Ser
e ul e ulaf Epulef
e u: dos, l< leufu: rio e u: dos, laken: mar Epu:dos Lef: ligera
Epulén epuleo epullanca epuman epun e unao e uñan filcun filuanca filullan filumil filuñir filu ueo uala gualaman
epu: dos y l, de len: serlo, Ser epu: dos, l< leufu: rio epu: dos, llanka: joya epu: dos, make: condor epu: dos, , n>nao>nawel: tigre e u: dos,, n>nao>nawel: ti re e u: dos,, ñamcu: a uila,a uilucho, , filcun: la arti a filu: ser iente, anca: cuer o filu: ser iente, llanka: o a filu: culebra, milla: oro filu: ser iente, ürü: zorro filu: ser iente: keu u: edernal wala huala: ave acuática arecida al ato wala huala: ave acuática parecida al pato, manke. Condor wala huala: ave acuática parecida al pato, kirke: lagartopato la arto Guaquel : guaquen : griteria , ladrar el zorro. griteria , ladrar el zorro.
curriñir Curumilla Deumacan
gualaquir guaquel
zorro negro oro negro hacer penacho emplumado dos ñandúes correrieron dos o gemelos . dos carreras , corrieron dos . dos ríos dos mares dos carreras, dos viajes rá idos, veloces dos corridas dos o gemelos. dos ríos dos joyas dos cóndores dos, tigre dos, ti re dos a uila,a uilucho la arti a cuer o de ser iente o a - ser iente ser iente de oro zorro ser iente ser iente edernal ato cóndor pato
9 de 28
Nombres Castellanizados
guarategua
güeicha gueichapan guemil guenchuman guenchuñir guenchur guentelican guenteo guentequeo guenul guenuman guequen Gue cha guichacan Guichacoy Güichacoy guichacoy guichaman guichapai guichapani guichapiren guichatureo guinao huaique huaiqueo huaiquian huaiquifil Huaiquil huaiquil Huaiquilaf Huaiquilao Huaiquilef Huaiquiman Huaiquimil Huaiquimilla huaiquin Huaiquinao huaiquiñir huaiquipan huala
Nombres en Mapuche
Significados
wala huala: ave acuática parecida al pato, txewa: perro pato erro weicha : guerra guerra weicha:guerra, pangi: leon leon guerrero we: nuevo Wé: adj.: nuevo, reciente.,mil> milla; oro nuevo oro huentxu: hombre, man: manke: condor cóndor macho wentxu: hombre, gürü: zorro zorro macho wentxu: hombre, Rai, rayen, rayün: flor, florecer, machocolorido colorido wente: arriba, likan : piedra preciosa arriba de la piedra wente: arriba, o< wala: pato arriba del pato wente: arriba, keupu: pedernal arriba del pedernal wenu: arriba, l< leufu: rio río arriba wenu: arriba: manke: condor cóndor de arriba Guequen: de hueque : llama o guanaco , nahuel : guanaco tigre. ti re –
uma .
Gueicha. hueichan : eledor , uerrero. Guerrero Weychan: combatir, guerrear, pelear; sust. guerra cresta uerra. kaniu cresta Guichacoy : huichan: unión , alianza, junta, junta de robles, robledal. Co am: roble chileno. Roble. GUICHACOY : de huichan y coyam .Alianza de junta de robles, robledal. unta de robles, robledal. Weychan: combatir, guerrear, pelear; sust. guerra- roble uerra., ko am: roble Weychan: combatir, guerrear, pelear; sust. cóndor de guerra uerra., manke: condor Weychan: combatir, guerrear, pelear; sust. vino a guerrear uerra., ai: venir Weychan: combatir, guerrear, pelear; sust. leon guerrero uerra., an i: leon Weychan: combatir, guerrear, pelear; sust. guerra nevada uerra., iren: nevado Weychan: combatir, guerrear, pelear; sust. tordo guerrero uerra., txureu: tordo winau planta enredadera Huaiqui waiki: lanza lanza Huaiqui waiki: lanza, punta de lanza, aguijón., pato lanza o< wala: ato Huaiqui waiki: lanza, antü: sol lanza del sol Huaiqui waiki: lanza, filu: serpiente lanza serpiente Huaiqui waiki: lanza, l>Lef: ligera Lanza ligera Huaiqui waiki: lanza, l< leufu:rio lanza del río Huaiqui waiki: lanza, Lafquen: mar, lago Mar de lanzas lanza marina Huaiqui waiki: lanza, Lau llao llao: hongo amarillo Lanza de digüeñes comestible de los arboles coihue y ñire Huaiqui waiki: lanza, Lef: ligera Huaiqui waiki: lanza, Mañque: condor Huaiqui waiki: lanza, Milla: oro Huaiqui waiki: lanza, Milla: oro Huaiqui waiki: lanza, n>nao>nawel: tigre Huaiqui waiki: lanza, , n>nao>nawel: tigre Huaiqui waiki: lanza, gürü: zorro Huaiqui waiki: lanza, pagi: leon wala : pato 10 de 28
Lanza ligera Lanza de condor Lanza de oro Lanza de oro Lanza de tigre Lanza de tigre zorro lanza lanza leon pato
Nombres Castellanizados
huanel huanquil Huaquel Huaquian Huaquilaf huaracoy Huechacura huechan huechante
Hueche Huechumpan hueicha Hueichaleo Hueichan Hueichan hueitra Huellpin huenan huenante huencho Huenchual huenchuan Huenchufil huenchuhuala huenchul Huenchulaf huenchulao huenchulef Huenchuleo Huenchullán huenchullanca Huenchumán Huenchumilla Huenchumpan
Nombres en Mapuche
Wanelen: estrella.Huanel : la estrella waiki : lanza , l Laf uen: mar, la o Huentru:Wentru: hombre, masculino, duro. oderoso, lef: correr Huentru:Wentru: hombre, masculino, duro. oderoso Leufü:rio Huentru:Wentru: hombre, masculino, duro. oderoso Llanca: iedra semi reciosa Huentru:Wentru: hombre, masculino, duro. oderoso Llanca: iedra semi reciosa Huentru:Wentru: hombre, masculino, duro. oderoso Mañ ue: condor Huentru:Wentru: hombre, masculino, duro. oderoso Milla: oro huenchu - n : encima arriba de Pangui:león 11 de 28
Significados
estrella rio de lanza. rana ligera Sol de lanzas Mar de lanzas roble de las hualas o patos guerrero de piedra guerrero del sol. guerrero del sol. Gente nueva encima del leon uerra Rio de la guerra ti re uerrero uerrero del sol guerra quebrada,tierra despareja, decir mutilado sol del cielo sol del cielo hombre hombre macho, varonil hombre macho sol masculino serpiente macho, culebra macho pato masculinopato macho río masculino mar de hombre mar masculinohombre de mar mar de hombre mar masculinohombre de mar correr masculinohombre que corre rio de hombre río masculinorío macho Hombre piedra preciosa, hombre en o ado Hombre piedra preciosa Condor fuerte cóndor macho Hombre de oro encima del leon
Nombres Castellanizados
Huenchumpan
Nombres en Mapuche
Significados
Huentru:Wentru: hombre, masculino, duro.poderoso M>Mañque: condor (wentrumañke-Pangui) = Cóndor macho, fuerte. an>Pan ui:león huenchu:Wentru: hombre, masculino, duro. oderoso, n>nao>nawel: ti re Wentru: hombre, masculino, duro.poderoso, n>nao>nawel: ti re huenchu Wentru: hombre, masculino, duro.poderoso, n>nao>nawel: tigre, an>Pan ui:león Huentru Wentru: hombre, masculino, duro. oderoso n ërü:zorro huenchu :Wentru: hombre, masculino, duro. oderoso an>Pan ui:león HUENTECOL : de wente . arriba , altura , superficie, coli : rojo , pardo, superficie parda.
Leon Condor fuerte; Leon cóndor macho
Huentecura
Huente:sobre encima superior cura: piedra
huentelaf
Huente:sobre encima superior , arriba, laf
arriba de la piedra , piedra de las alturas. Meteorito arriba del mar
Huenchun huenchun Huenchunpan Huenchuñir Huenchupan huentecol
huentelen huenteleo huentelican Huentemil Huentén huentenao Huenteñanco huenteo huentepan huentequeo huentrur Huenuanca Huenucoy Huenuhueque Huenul huenulaf huenulao huenulef Huenullan Huenullanca Huenuman
Huente:sobre encima superior n>nao>nawel: ti re wente: arriba, n>nao>nawel: tigre Huente:sobre encima superior ñamku: águila
Hombre tigre tigre macho hombre león atigrado, hombre león rallado, zorro macho hombre león altura roja
cipres de las altura sobre el rio arriba de la piedra sobre la luz, luz de arriba, rayo luciente, poseedor de mucha lata oro Tigre de las alturas. Tigre de las alturas. águila de las alturas.
Huente:sobre encima superior, arriba, wala: ato Huente:sobre encima superior , arriba, pangi: leon Huente:sobre encima superior, arriba, keupu. Pedernal Huente:sobre encima superior, arriba, txureu: tordo wenu: cielo anca:cuerpo, mitad de cuerpo
arriba del pato
wenu: cielo Leufü:rio wenu: cielo, lafken: mar wenu: arriba, lafken: mar wenu: cielo, lef: correr Wenu: del cielo llanca: piedra semi preciosa cha uira Wenu: del cielo llanca: piedra semi preciosa cha uira Wenu: del cielo Mañque: condor
rio del cielo mar cielo mar del cielo cielo que corre chaquira del cielo
arriba del leon arriba del pedernal tordo de arriba
cuerpo, mitad de cuerpo al cielo wenu: cielo coy: coyam : roble roble al cielo wenu: cielo hueque: Hueke hueke: Cuero vivo. Cuero vivo delcielo
12 de 28
chaquira del cielo cóndor del cielo, del firmamento cóndor celeste
Nombres Castellanizados
Nombres en Mapuche
Significados
huenumilla huenuñir Huenupan
wenu: cielo, Milla: oro wenu: cielo, gürü: zorro Wenu: del cielo Pangui:león
Huenupe
wenu: cielo pe, 1. ver, visitar; 2. morfema verbal: desiderativo de primera persona plural.
Huenupi
wenu: cielo pe, 1. ver, visitar; 2. morfema verbal: desiderativo de primera persona plural.
Huenupil Huenupillan
wenu: cielo pilki: flecha flecha del cielo wenu =cielo (la tierra de arriba) ; pil de pillan ; espíritu familiar del cielo espiritu = wenupillan.pillan, 1. espíritu familiar; 2. demonio liguempi = puedes ser; lig de blanko guempi de ngenpin ; dueño de la palabra persona importante en la cultura mapuche; puede ser
Huenuqueo Huenutripay hueque huequel huequelef huequeman
wenu: cielo, Keupu: pedernal pedernal del cielo Wenu: del cielo tripan: salir, partir partir al cielo weke Hueque carnero guanaco, guanaco weke Hueque carnero guanaco, l
huera hueracoy huerañan huerañanco Huichacura
wera: huera : mucho , numeroso. wera: mucho, koyam: roble wera: mucho, ñamku: aguila wera: mucho, ñamku: aguila Wichacurra
Huichahue
Weichawe
huichalaf huichalao
wicha: levantar, lafken: mar wicha: levantar, lafken: mar
Huichalef huichaleo huichaman
Wichalef wicha: levantar, leufu: rio wicha: levantar, make: condor
Huichañir
Wenchungërü
huichao huichapil huichapillan huichaqueo Huichulef
wicha: levantar,o< wala: pato wicha: levantar, pillan: volcan wicha: levantar, pillan: volcan witxa: levantar, keupu: pedernal Wichu: adv.: a parte, uno a la vez , lef: ligero, veloz, correr Widaleufu
Huidaleo huilca huilcal huilcaleo Huilcaman huilcaman huilcan Huilipan
wirka wirka: marca, l< leufu: rio wirka: marca, leufu: rio wirka, marca, manke: condor wirka, marca, manke: condor wirka: marca, n>nao>nawel: tigre HUILIPAN : de huili : uña , y pangui: leon , uñas del león, 13 de 28
oro del cielo zorro del cielo rama del cielo, león del cielo leon celestial ver el cielo ver el cielo
mucho muchos robles muchas águilas muchas águilas piedra de una sola arista, recta,de un solo lado Lugar o campo de uerra batalla mar levantado mar levantado , Alianza rápida. corrió levantado río levantado cóndor levantado , Alianza o bandada de cóndores. zorro de otra zona, de un sector,zorro levantado pato levantado volcán levantado volcán levantado pedernal levantado Correr uno a la vez brazo del río, separación del río marca marca de río río marcado río con marcas Cóndor listado cóndor listado tigre marcado uñas del león
Nombres Castellanizados
Nombres en Mapuche
Significados
Huilipilún huilque huilquiruka Huinao huinao huinca
Huilipilún: uña de las orejas. wilki wilki: zorzal, ruka: casa Huinao. (Garra de tigre) wina: enredadera, n>nao>nawel: tigre winka Huinca: extranjero, no pertenenciente a la zona propia de Los araucanos, hombre blanco español; extranjero, de otra cultura, cristiano
huincache
winka:Huinca: extranjero, no pertenenciente a la persona extranjera zona propia de Los araucanos, hombre blanco español; extranjero, de otra cultura, cristiano; extran ero che: ersona winka:Huinca: extranjero, no pertenenciente a la río extranjero zona propia de Los araucanos, hombre blanco español; extranjero, de otra cultura, cristiano extran ero leufu: rio Winkulche Huincul: loma. Che: gente gente del cerro, genteque vive en el cerro, gente de la loma
huincaleo
Huinculche Huiniguir huiquen huirca huircalaf huircalef huircaleo Huircan huircapal huirca an huirilef huirimilla
Hui huili : Garras o uñas de ngërü:zorro wikeñ HUIQUEN: de huequen. Huequen : llama y ti re wirka: marca, wirka: marca, lafken: mar wirka: marca, lef : correr wirka: marca, leufu: rio Huircán (wirka-nawel) Tigre rayado., wirka: marca, n< nawel: ti re Huircá (wirka- Palca ) = rayado.Palca: confluencia de caminos wirka: marca, an i: leon wiri: si no, lef correr Huiri-milla. Huiri, ‘ raya, escritura, dibujo,
uña de las orejas. zorzal casa de zorzal Garra de tigre enredadera del tigre extranjero
Garras o uñas de zorro llama y tigre marca marca del mar correr la marca río marcado murmullo del río, ruido del río tigre marcado/ listado confluencia de caminos marcada leon marcado si no - correr oro escrito
pintura, surco [en el mar o tierra], listado [como las nubes estiradas o los colores de una frazada a lo largo], las formas que se simulan con los dedos [p. ej., al ungir con la señal de la cruz], texturas, etc. Milla, es el oro. Color o textura del oro [aúreo]. wiri:escrito, milla: oro Huisca huitraman huitra ueo imil
Huisca: son las letras, los diseños de las mantas son las letras, los diseños de y todoa las rayas del tigre las mantas y todoa las rayas del ti re witxa: levantar, untos make: condor cóndor levantado witxa: levantar, untos keu u: edernal edernal levantado IMIL : de imel : volcarse de costado, dar vueltas, revolcarse, de costado. queupu : pedernal, pedernal de costado.
imilmaqui
Huisca
imilqueo
imül: revolcarse, keupu: pedernal ; IMILQUEO : de imel : volcarse de costado, dar vueltas, ueu u : edernal edernal de costado. inai Inai : al lado del
inai
14 de 28
maqui revolcado ; maqui volteado. pedernal revolcado; pedernal de costado. el que sigue, perseguidor , Inai: al lado del
Nombres Castellanizados
Inaicheo inaipil inaipillan inal inalaf inalef inallao inao inayao
Ipi Kalfutray Kurrihuinca Ku enra lafquen lauquen lefi lefian lefil Lefimán Lefimil lefin lefinao lefiñan lefiñanco Lefio lefipan leftun lefun Lehue Lehue lehue Lehuey lemun Lemunao lemunao lemunguir lemuñir Leñam Lepe lepian lepicheo lepileo lepin leuful leufuman
Nombres en Mapuche
Significados
Inaicheo : al lado del avestruz inai: que sigue, pillan; volcan inai: que sigue, pillan; volcan ina: seguir, l< leufu: rio ina: seguir, laken: mar ina: sigue, junto a, cerca de, parecido a, lef: correr, corrio unto. Inallao: inal : a orillas , lafken : junto al lago o mar. Inao (inau) = El que vive cerca. Inallao: inal : a orillas , lafken : junto al lago o mar. ipi < Ipinco: Bebedero. kalfü calfu, calvu: azul, Trai: hacer ruido.Tray
al lado del avestruz seguidor de volcanes seguidor de volcanes junto al rio sigue al mar/ playa sigue corriendo, el refuerzo veloz, el ue corre detrás junto al lago o mar.
kurü Curi: ne ro huinca winka: extran ero Kü en: el mes, la luna. ra nao>nawel: tigre lefi: corrió, n>nao>nawel: tigre lefi: correr, ñamku: aguila lefi: correr, ñamku: aguila Lefi: corrio, volo ko : agua lefi: corrió, pangi: leon Leftun: ol ear con los cuernos. cornear. Lëfün: quemar mucho (la piel). / Lëfn, lëfkëlen: uemarse, arder. Lehue (levn-hue) = Lugar quemado. LEHUE : le< leufu : rio , hue : lugar . lugar de los rios. LEHUE : le< LEFN quemarse, encenderse., hue : lu ar Lehuay (lefi-waiki) = Lanza ligera. lemu: bosque, n>nao>nawel: tigre Lemu:bosque,selva,arbolera. n>nao>nawel: tigre
extran ero ne ro flor de luna mar
lemu: bosque,selva,arbolera., n>nao>nawel: ti re lemu: bosque,selva,arbolera., gürü. zorro lemu: bosque,selva,arbolera., gürü. zorro Leñan: Corredor veloz. Lépi:plumas grandes de las aves lepüm: hacer correr, antü: sol lepüm:correr, cheuke: ñandu lepüm: hacer correr, leufu: rio lepüm: hacer correr, n>nao>nawel: tigre leufu: rio, l< leufu: rio leufu: rio, make: condor
Tigre del bosque
15 de 28
El que vive cerca. junto al lago o mar. Bebedero. cascada azul
mar corrió el sol corrió río que corre Condor que Voló corrio oro oro que corre el tigre corrió el tigre corrió águila que corre águila que corre corrio agua leon corrió cornear. quemarse, arder. Lugar quemado. lugar de los rios. Lugar quemado. Lanza ligera. Tigre del bosque Tigre de la selva
zorro del bosque zorro del bosque Corredor veloz. Plumas grandes hacer correr el sol hacer correr al ñandú hacer correr el río hacer correr al tigre río río cóndor del río
Nombres Castellanizados
leufuqueo leuquen leutun levi levican Levicoi levicoy levillan Levinao levio levipil levun Liantu lican Licanan Licanan licancura Licanleo
Licanqueo Licanqueo Liempi liencheo liencura Lienlaf Lienqueo
Nombres en Mapuche
Significados
leufu: rio, keupu: pedernal lleuke: arbol, n>nao>nawel: tigre Leutun : ver leftun.Leftun: golpear con los cuernos.cornear. lefi lefi: correr, kaniu: cresta levi: correr. Koipu: coipo lefi: corrió, koyam: roble lefi: correr, llanka: joya levi: correr, n>nao>nawel: tigre lefi: correr, wala: pato lefi: corrió, pillan: volcan lefun Li: roca.antu - ante - inti : sol , dia , luz , brillo ; uiere decir" el inteli ente " Likan: piedra
pedernal del río árbol del tigre golpear con los cuernos.cornear. corrió cresta corredora coipo corredor. roble corredor. joya corredora. tigre corredor. el pato corrió correrida del volcán yo corría inteligente roca, roca del sol
Licán: cuarzo blanco, cristalizado (sílice). An< antu: sol Licán: cuarzo blanco, cristalizado (sílice). An< anca: cuer o, mitad de cuer o likan: piedra, kura: piedra , Likankura : piedra con oder Licán: cuarzo blanco, cristalizado (sílice). Leufü:rio Licán: cuarzo blanco, cristalizado (sílice). ueu u: edernal, likan: piedra, keupu: pedernal lien: plata, pichun: pluma lien: plata, cheuke: ñandu lien: plata, kura: piedra Liqen: plata Lafquen: mar, lago lien de lig: blanco keo de keupu: perdernal o collar, Lienqueo es::: "Pedernal de Plata" siendo
sol de pedernal de cuarzo blanco cuerpo de pedernal de cuarzo blanco piedra amuleto, piedra con oder rio de cuarzo blanco
piedra (especial) Licán: cuarzo blanco, cristalizado (sílice).
pedernal de cuarzo blanco pedernal amuleto pluma de plata ñandú de plata piedra de plata Mar de plata pedernal blanco, Pedernal de Plata
Lien:Plata y Queo(Queupu):Pedernal o Altar…
Lig-ray liguenpi linco lincolaf
Lig-ray - flor blanca pluma de plata Bandada, ejército. Bandada, ejército del mar
lincoñir
Lig-ray - flor blanca lien: plata, pichun: pluma Linco (linko) = Bandada, ejército. Linco (linko) = Bandada, ejército. Lafnao>nawel: ti re Linco (linko) = Bandada, ejército., gürü: zorro
lincopan
Linco (linko) = Bandada, ejército. pangi: leon
lincopan lincopi
Linco (linko) = Bandada, ejército. pangi: leon Linco (linko) = Bandada, ejército. pichun: luma
leon del ejercito ; ejercito de leones ejército de leones pluma del ejercito
lincolao lincoman linconao
16 de 28
gran cantidad de Digüeñes Bandada de cóndores ejército de tigres ejército de zorros
Nombres Castellanizados
lincopil
Nombres en Mapuche
Significados
Linco (linko) = Bandada, ejército, pil< pillan: volcan, es iritu Linco (linko) = Bandada, ejército, pil< pilki: flecha Linco (linko) = Bandada, ejército. , queupu: edernal, Linco (linko) = Bandada, ejército., keupu: edernal Linco (linko) = Bandada, ejército.kura: piedra ,
ejercito del volcan
lepi : plumas grandes, antu . sol, día, pluma ( ¿ra os? del sol.lü i: luma, antü: sol Levicoy : roble veloz lefi: corrió, koyam: abedul
pluma del sol
Princesa sonriente Tigre perdido.
llaitun
Llady Allem; Princesa sonriente llai: sobrar,perdido ken, estar n> nahuel Tigre llain- ue, erdido nahuel Ti re llai: sobrar, tul: aquel que LLAITUL : Participio de llai-tun= acechar. Otro seria lloftun : acechar a uaitar. El ue acecha. llaitun: vigilar, espiar, observar
llaituqueo
llaitu: que sobro, keupu: pedernal
lincopil Lincoqueo lincoqueo lincura lipiante livicoy Llady Allem llaiquen llaitul
llaitureo llamin llamiqueo
Bandadas de flechas ejército de pedernal ejército de pedernal ejército de piedra o roca
abedul que corre , roble veloz
aquel que sobra, El que acecha. llaitun: vigilar, espiar, observar
pedernal que sobra ; pedernal erdido llai: sobrar, txureu, tordo ; LLAITUREO: de llain – tordo sobrante; Churrete tureo. Churrete erdido. erdido. Llam, ‘Llam llam, ‘enjambre, bandada, hermana/ ondular multitud’ os.llam en:/ o llamllam: ondular Llam, ‘Llam llam, ‘enjambre, bandada, multitud’llam: ondular, keu u: edernal
pedernal ondulante
llamunao llan llanca
llam. Ondular, n>nao>nawel: tigre llanka llanka :Llanca:piedra semi preciosa Plata
llancacura Llancafil
llanka: piedra, kura: piedra Llanca:piedra semi preciosa, Plata, joya Filu:culebra, serpiente
llancahue Llancalaf llancalahuen
llanka: o a, wenu: cielo cielo de lata Llanca:piedra semi preciosa Laf> Lafquen: mar, Mar de chaquiras, de joyas, de la o lata llanka: joya, Lawen: remedio, hierba medicinal. medicamento joya
Llancaleo
Llanca:piedra semi preciosa leufu: rio
Llancaman
Llanca:piedra semi preciosa quila: tres manque : condor de plata Cóndor Llanca:piedra semi preciosa Milla: oro piedrecilla brillante, perla dorada y plateada, piedra de oro llanka: joya, milla: oro joya de oro llanka, joya, n>nao>nawel: tigre tigre joya Llanca:piedra semi preciosa ngërü:zorro zorro color de perla, zorro lateado llanka: o a, wala: ato ato o a llanka: o a, an i: leon leon o a , o a de león
Llancamil llancamil llancan Llancañir llancao llanca an
17 de 28
tigre ondulante joya joya , piedra semi preciosa, Plata piedra joya serpiente Culebra de plata, de chaquiras, de joyas, de plata
rio de chaquiras rio de perlas
Nombres Castellanizados
Nombres en Mapuche
Significados
Llancaqueo
Llanca:piedra semi preciosa , queupu: pedernal,
Pedernal de piedras preciosas
Llanküray
Llanküray : Perla florida, flor caída, pétalos caídos Llankukuyen : luna solitaria Llan-llan : las murtas blancas. llankü: caer,llancun: hundirse.perdido, pichun: luma llankü: caer,llancun: hundirse. erdido llankü: caer,llancun: hundirse.perdido Hue: lugar
Perla florida, flor caída, pétalos caídos luna solitaria murtas blancas. pluma caída, pluma perdida
llankü, caido, lef: correr de llancun : hundirse, perderse, lef. Rápido, veloz. Correr caer Se hundió rá ido. llankü: caer,llancun: hundirse.perdido, manke: condor llankü: caer,llancun: hundirse.perdido, n>nao>nawel: ti re llankü: caer,llancun: hundirse.perdidor, n< nawel: ti re llankü: caer,llancun: hundirse.perdido nao< nawel: ti re llankü: caer,llancun: hundirse.perdido Pan ui:león llankü: caer,llancun: hundirse.perdidoa ray: flor
Se hundió rápido.
Llankvkvyen llanllan llanquepi llan ui Llanquihue llanquilef llanquiman llanquin llanquin llanquinao Llanquipan Llanquiray llanquitruf
caído , erdido lugar hundido o lago escondido
cóndor caído, perdido tigre caído, perdido tigre caído, perdido tigre caído, perdido leon caído, perdido flor caída, perdida
Llinfko lonco loncoman Loncomilla
llankü: caer,llancun: hundirse.perdido, trufken: ceniza caída, perdida ceniza llao llao: hongo amarillo comestible de los digüeñe arboles coihue ñire Lau llao llao: hongo amarillo comestible de los hongo amarillo comestible de arboles coihue ñire len: ci res los arbole ci res Lau llao llao: hongo amarillo comestible de los Ver digüeñes ver pinatras arboles coihue y ñire pe, pen:1. ver, visitar; 2. morfema verbal: desiderativo de primera persona lural. prb. Yaw: ruido, Yaw: morfema verbal: indica el pluma ruidosa hecho de andar haciendo algo en los alrededores. ichun prb. Yaw: ruido,Yaw: morfema verbal: indica el pluma ruidosa hecho de andar haciendo algo en los alrededores. ichun llawü: brindar: ken: hacer ; Llauquén (llaukén) = efectuar brindis El ue convida. Yefi: yeun: avergonzado, timido.Lafquen : de Lago timido lafken : la o o mar. leufu río leufu, rio, leufu río - río Lle < ll/lle, morfema verbal: indica voluntad y el Futuro cierta determinación de parte del hablante vul < vule Futuro Llinfko : a ua ura a ua ura lonko cabeza, efe lonko: cabeza, manke: condor cabeza de cóndor Lonco:Cabeza,jefe Milla:oro Cabeza de oro Cabeza dorada
Loncon
Loncon : elea de fuerza
llao Llaulén Llaupe
llaupe llaupi llauquen Llefilaf lleufu lleuful Llevul
elea de fuerza 18 de 28
Nombres Castellanizados
Loncon lonconao loncoñir Loncopán loncotripai maichil maichin Maliqueo
mallahuala mallapinda Manque Manquecoy Manquecura Manquehual manquel manquelaf manquelafquen manquelepi manquemilla Manqueo Manquepan manquepi manquepichun manquepillan manqui manquian Manquihual Manquilef Manquilef manquilepe manquillan marian mariante mariao maricoy marihual marihuen marihuil maril marilaf
Nombres en Mapuche
lonko: cabeza, n>nao>nawel: tigre lonko: cabeza, n>nao>nawel: tigre lonko: cabeza, gürü: zorro Lonco:Cabeza,jefe Pangui:león Lonco, lonko: cabeza, Tripai, Tripay : salida, salir Maichil (maichiluwn) = Hacer señas o moris uetas. maichin, maichikukn, hacer señas con la mano, esticular Malün: palpar, registrar, probar, reconocer, inquirir. / Mirar con toda atención. / Malütun: hacer lo anterior más rigurosamente. Keupu: edernal Mallahuala: de mallo: greda blanca, huala: pato, ato de reda blanca. Mallapinda : de mallo: greda blanca, pinda: icaflor. Picaflor de la reda blanca. Mañque: condor Mañque: condor Coyam: El roble chileno. Mañque: condor cura:piedra manke, Manque (mañke): condor,hual < huala, wala: ato manke: condor, leufu: rio manke: condor, lafken: mar manke: condor, lafken: mar manke: condor, Lëpi: penas plumas mayores de las aves. manke: condor, milla: oro Mañque: condor Keupu: pedernal Mañque, Manque (mañke): condor Pangui:león manke: condor, pichun: pluma manke: condor, pichun: pluma manke: condor, pillan: volcan manke manque: condor, an
Significados
cabeza de tigre cabeza de tigre cabeza de zorro Cabeza de león salió jefe morisquetas. ademan Tocar pedernal
pato de greda blanca. Picaflor de la greda blanca. Condor Cóndor de roble Cóndor de piedra patocondor río del cóndor mar del cóndor mar del cóndor Pluma de cóndor oro cóndor cóndor de oro Cóndor de pedernal cóndor-puma pluma de cóndor pluma de cóndor volcán del cóndor condor cóndor del sol condor huala Volo el condor cóndor que corre Río de cóndores. pluma de cóndor joyas del cóndor diez soles diez soles diez patos diez robles diez patos sobre diez diez zorzales diez ríos diez mares
Nombres Castellanizados
marilao marileo marilican marillan
Nombres en Mapuche
Significados
Melivilu meripillan Metrenco
mari: diez, lafken: mar mari: diez, l< leufu: rio mari: diez, likan: piedra mari: diez, llanka: joya perla piedra semi reciosa mari: diez, llanka: joya perla piedra semi reciosa mari: diez, make: condor Mari:diez ancu:aguilucho mari: diez, n>nao>nawel: tigre mari: diez, n>nao>nawel: tigre mari: diez, pangi: leon mari: diez, pangi: leon Mari: diez Pilin: escarcha, helada mari: diez, pillan: volcanes mari: diez, pillan: volcanes Mari:diez queupu: pedernal, mari: diez, filu: serpientes Maule: lluvioso. n>nao>nawel: tigre meli:cuatro meli: cuatro, filu: serpientes meli: cuatro, weke: guanaco meli:cuatro llanca: piedras preciosas meli: cuatro, llanca: piedra semi preciosa, perla, o a meli:cuatro n>nao>nawel: tigre meli:cuatro n>nao>nawel: tigre meli:cuatro ngërü:zorro meli:cuatro hual(iu): huala meli: cuatro, palin, pelota de chueca meli: cuatro, pagi: leon meli: cuatro, pichun: pluma meli: cuatro, pillan: volcanes meli: cuatro, pillan: volcanes meli: cuatro, Takun: cubrir, tapar; tapa; vestido, eneros meli: cuatro, tun: ser, tomar, coger, agarrar; recibir. Meli:cuatro filo:culebras Meli: cuatro, pillan: volcanes Mëtren: reposada ko:agua
milanca Milfil milla millabur millacan millacar Millacari millacheo Millacura
milla: oro, anca: cuerpo milla: oro filu: culebra milla: oro milla: oro, furi: espaldas milla: oro, kaniu milla: oro, karü: verde Millacari (milla-carü)milla: oro, cari: verde milla: oro, cheuke: ñandu milla:oro o dorado cura: piedra
cuatro culebras cuatro volcanes agua reposada, sin corriente, estancada cuerpo de oro culebra de oro oro espaldas de oro cresta oro verde oro verde, Oro verdoso. ñandú de oro Piedra de Oro o piedra dorada
Millafil millahual millahuala millahueque millalaf
Millafilu: culebra de oro milla: oro, wala: pato milla: oro, wala: pato milla, oro, weke: guanaco milla: oro, lafken: mar
culebra de oro pato de oro pato de oro guanaco de oro mar de oro
marillanca mariman Marin marin marinao maripan maripangi Maripil maripill maripillan Mariqueo marivil Maulén Meli melifil melihueque Melillan melillanca Melin Melinao meliñir Melio melipal melipan melipichun melipil melipillan melita meliton
20 de 28
diez mares diez ríos diez piedras diez joyas diez joyas diez cóndores Diez aguiluchos diez tigres diez tigres diez leones diez leones Diez helada diez volcanes diez volcanes Diez piedras diez serpientes Tigre lluvioso cuatro cuatro serpientes cuatro guanacos cuatro piedras preciosas cuatro piedras semi preciosa cuatro Tigres cuatro Tigres cuatro zorros. cuatro hualas cuatro pelotas de chueca cuatro leones cuatro plumas cuatro volcanes cuatro volcanes cuatro géneros ser cuatro
Nombres Castellanizados
Nombres en Mapuche
Significados
millali millallanca Millalonco millaman Millán millan Millanao millanca Millanguir millañanco Millañir millao millapan millape millapi millapichun millapil
milla: oro, likan: piedra milla. Oro, llanka: joya Milla:oro Lonco:Cabeza,jefe milla: oro, manke :condor Milla:oro Antü:sol milla: oro, n>nao>nawel: tigre Milla:oro n>nao>nawel: tigre milla: oro, anca cuerpo Milla:oro ngërü:zorro milla: oro, ñamku: aguila Milla:oro ngërü:zorro milla: oro, o< wala: pato milla, oro, pagi: leon milla: oro, pichun: pluma milla: oro, pichun: pluma milla: oro, pichun: pluma milla: oro, pipillan: volcan, pil< Pillán: Deidad que vive en los volcanes. También se dice del alma de un muerto que mora en un cerro o volcán. Puede ser un espíritu benéfico o maléfico.
amuleto de oro joya de oro Cabeza de oro cóndor de oro Sol de Oro tigre de oro Tigre de oro cuerpo de oro zorro plateado, zorro de oro águila de oro zorro plateado, zorro de oro pato de oro leon de oro pluma de oro pluma de oro pluma de oro espíritu de oro
millaqueo Millaquipai Millaquir millaquir Millaray Millavil Minchequeo
milla: oro, keupu: pedernal Milla:oro Kupai: vino. Milla:oro, kir< kirke:lagarto milla:oro, kirke: lagarto Milla:oro rayen:Flor Milla:oro Vill: entero Minche: (prep. y adv.) debajo, debajo de , keu u: edernal muiñ, relacionador sujeto-objeto: 2a a 3a pl. Ñanku:a uilucho mollfüñ: sangre, keupu: pedernal montun, librarse, salvarse, escapar montu: escapar, o quitar pillan: volcanPillán: Deidad que vive en los volcanes. También se dice del alma de un muerto que mora en un cerro o volcán. Puede ser un espíritu benéfico o maléfico.
pedernal de oro vino de oro lagarto plateado lagarto de oro flor de oro entero de oro bajo del pedernal
nahuel Nahuelán nahuelan Nahuelanca nahuelanca nahuelcar nahuelcheo nahuelcoy nahuelcura nahuelhuaique Nahuelhual nahuelhuen
Naguil (naghuln): El que está abajo, tal vez en el llano. nawel Nahuel:tigre Nahuel:tigre anca:cuerpo, mitad de cuerpo nawel: tigre, antü: sol Nahuel:tigre anca:cuerpo, mitad de cuerpo nawel: tigre, anka: cuerpo nawel: tigre,, car: karü: verde nawel: tigre, cheuke: ñandu nawel: tigre, koyam: roble nawel: tigre, kura: piedra nawel: tigre, Huaiqui: Lanza. nahuel(nao):Tigre huala: pato huala. nawel: tigre, wenu: cielo
nahuelhueque Nahuelñir Nahuelpán nahuelpan
nawel: tigre, weke: guanaco nahuel(nao):Tigre ngërü:zorro Nahuel:tigre Pangui:león nawel: tigre, pangi: leon
El que está abajo, tal vez en el llano. tigre cuerpo de Tigre sol tigre cuerpo de Tigre cuerpo de tigre tigre verde ñandú tigre roble del tigre piedra tigre Lanza tigre huala tigre cielo tigre, tigre de lo alto. Ti re del cielo. guanaco tigre zorro tigre Tigre-puma leon tigre
Miñañancu molfinqueo montupil
naguil
21 de 28
El aguilucho pedernal de sangre espíritu de volcán escapado, quitado
Nombres Castellanizados
nahuelpi Nahuelpichun Nahuelquin
Nombres en Mapuche
Significados
Naillanca
nawel: tigre, pichun: pluma pluma de tigre nawel: tigre, pichun: pluma pluma de tigre n>nao>nawel Nahuel:tigre Quinay (quenái) = Tigre nadador. Flotador, nadador. Llanca:piedra semi preciosa Nai: abajino nortino piedra preciosa abajina
Nain
Nai: abajino nortino
nain Naipil
Nai: aba ino nortino Nai: abajino nortino
naitun Namuncura nancul nauco naupa nayan
Na tun:Naitun: Clibre, suelto. desatar. Namun: ie Cura: iedra, roca ñamku: a uila, l< leufu: rio naü: ba ar, ko: a ua Nauco: arro o ue ba a naü: bajar: pa,Pa: morfema de verbo: aquí. locativo Nayán (neyün): El que ronca o resuella.aliento.
necul
nekul , Necul : veloz, Corredor, veloz, a la carrera rápido
neculhual
nekul, Necul : veloz, Corredor, veloz, a la carrera huala veloz , huala: ato nekul, Necul : veloz, Corredor, veloz, a la carrera guanaco veloz , weke: uanaco nekul , Necul : veloz, Corredor, veloz, a la carrera cóndor rápidocóndor veloz, , manke: condor raudo vuelo veloz nekul , Necul : veloz, Corredor, veloz, a la carrera leon rápido , an e: leon nekul , Necul : veloz, Corredor, veloz, a la carrera pedernal rápido keu u: edernal Neguimán (neyüñmán) :Tocar con el hálito Tocar con el hálito del condor Mañ ue: condor Neguipan: Nequipan: soltar, desatar.pangui: leon que mueve, Leon leon. Leon liberado. liberado. Nehue(newen): Indio fuerte y gallardo. Indio fuerte y gallardo. newen: fuerza, : nahuel: tigre, cari: karü: verde. fuerza verde, Tigre verde.
neculhueque neculman neculpan neculqueo Neguimán neguipan nehue Nehuelcar nehuen neicun neicunao neihual nequilpan Nequipan Nicucheo Ñanco ñancu Ñancucheo Ñancufil ñanculaf ñanculef anculeo Ñancumil ñancupan
anku:aguilucho n>nao>nawel: ti re pilki: flecha.
newen , Newen: fuerza; arma; adj.: firme. neiku: movimiento, n>nao>nawel: tigre neiku: movimiento,n>nao>nawel: tigre nei
aguilucho abajino o aguilucho nortino ti re aba ino o ti re nortino flecha abajina o flecha nortina estar libre ie de iedra, ie duro á uila de río ba ar a ua , arro o ue ba a aquí baja respiración
fuerza tigre en movimiento tigre en movimiento pato en movimiento Leon liberado. Leon liberado. donde sollozar aguilucho águila águila ñandú - águila aguilucho culebra águila del mar águila veloz aguilucho de rio aguilucho de oro águila leon
Nombres Castellanizados
Ñancupil ñancupil ñancurupe ñancuvil Ñancuvilu Ñielol ñiripil ñonque pailacheo pailacura pailahuan
Pailahueque paillacan Paillacar paillacar paillacheo paillacura paillahuala paillahuan paillahue paillahuen paillal paillalef paillaleo Paillallao paillama paillaman Paillan Paillan paillanao paillao
Nombres en Mapuche
ñamcu: aguila,aguilucho, pili: helada ñamcu: aguila,aguilucho, , pillan: volcan ñamcu: aguila,aguilucho, , rüpü: camino ñamcu: aguila,aguilucho, filu: serpiente Ñanku:aguilucho filu: culebra Nie, nien:poseer lol: hoyo, agujero, cuevas Nguërü: zorro, zorra., Pilin: escarcha, helada Ñon: hastiarse, aburrirse de algo, fastidiarse por al o. fastidiarle un asunto . uei: hasta Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. de es aldas, cheuke: ñandu Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. de es aldas, kura: iedra Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. de es aldas, Huan< Huanel : la estrella Paila, Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. de es aldas hue ue: uanaco Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. de es aldas, kaniu: cresta Paillacar : pailla: tendido de espalda, tranquilo,pacifico, cari:verde , plano verde, plano trn uilo. ueblo tran uilo Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. De es aldas, karü: verde? Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. de es aldas, cheuke: ñandu Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. de es aldas, kura iedra Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. de es aldas wala: ato Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. de es aldas, wala: ato Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. de es aldas, weke: uanaco Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. de es aldas, wenu: cielo Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. de es aldas, leufu: rio Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. de es aldas, lef: correr Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. de es aldas, leufu: rio Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. llao llao: hongo amarillo comestible de los arboles coihue y ñire Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. de es aldas, manke: condor Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. manke: condor Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. n>nao>nawel: ti re Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. n>nao>nawel: ti re Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. n>nao>nawel: ti re Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. O < Oconi: avilán. 23 de 28
Significados
aguilucho helado águila volcán camino del águila águila serpiente aguilucho culebra cerro con hoyos o cuevas zorro helado hasta hastiarse, aburrirse de al o ñandú tranquilo. piedra tranquilo. estrella tranquila. guanaco tranquilo cresta tranquila. pueblo tranquilo verde tranquilo. ñandú tranquilo. piedra tranquilo. pato tranquilo. pato tranquilo. guanaco tranquilo. cielo tranquilo. río tranquilo. correr tranquilo. río tranquilo. hongo tranquilo. cóndor tranquilo. cóndor tranquilo. tigre tranquilo. tigre tranquilo. tigre tranquilo. gavilán tranquilo.
Nombres Castellanizados
paillapan
Nombres en Mapuche
Significados
Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico, pangi: leon Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. pi < ichun: luma Pailla: tranquilo, estar en paz, pacifico. Keupu: edernal aine: celeste, wala: ato paine: celeste, aine: celeste, antü: sol paine: celeste, kura: piedra paine: celeste, filu: serpiente paine: celeste, filu: serpiente paine: celeste, wala: pato paine: celeste, kirke: lagarto paine: celeste, malal, corral, portero, cerco
leon tranquilo
cóndor celeste oro celeste tigre celeste tigre celeste tigre celeste pato celeste lagarto celeste lagarto celeste serpiente celeste rasgar tranquilo lana, vello tranquilo
Panguinao Payacan
aine: celeste, manke: condor aine: celeste, milla: oro paine: celeste, n>nao>nawel: tigre paine: celeste, n>nao>nawel: tigre paine: celeste, n>nao>nawel: tigre paine: celeste, wala: pato paine: celeste, kir< kirke:lagarto paine: celeste, kirke: lagarto paine: celeste, filu: serpiente Pai: tranquilo. Rifkan: rasgarse, rasgar. Paya pailla manso tranquilo de espaldas k al, lana, vello Pangui: Puma; n>nao>nawel: tigre Paya pailla manso tranquilo canai: Compañero
enchulaf Penchulef
enchu: delantero, lafken: mar mar delantero Penchu: salir primero. Lef: correr. Salio primero. Salio primero.
enchuleo peñam
enchu: delantero, leufu: rio Pëñam: por añadidura.adv: por encima, además. Peye: mujer inolvidable, recordada, popular, buscada, cercano, roximo Peye, Pelle: cerca próximo, che: gente
paillapi Paillaqueo ainao paine Paineán painecura painefil painefilu painehual painejir painemal aineman Painemilla painen painen painenao paineo Painequir painequir painevilu Pairican Pallacal
Peye Peyeche pichicona Pichihueche pichilef pichiñan pichulef pichuleo Pichulman Pichún Pichunlaf pichunlef pichunman
pichi: pequeño: kona: soldado Pichi: Pequeño hue: nueva che: gente pichi: pequeño, lef: correr pichi: pequeño, ñamku: aguila Pichun: pluma, lef: correr Pichun: pluma, leufu: rio Pichún (pichuñ): Plumas, emplumado. Mañque: condor Pichún (pichuñ): Plumas, emplumado. Pichún (pichuñ): Plumas, emplumado. Lafquen: mar Pichún (pichuñ): Plumas, emplumado., lef: correr Pichún (pichuñ): Plumas, emplumado., manke: condor 24 de 28
pluma tranquila pedernal tranquilo. ato celeste celeste Día azulado. piedra celeste serpiente celeste serpiente celeste pato celeste lagarto celeste corral, portero, cerco celeste
Puma Tigre Compañero tranquilo
río delantero por encima mujer inolvidable, recordada, o ular, buscada, cercana mujer inolvidable, recordada, popular, buscada, gente cercana soldado pequeño Pequeña gente nueva pequeña corrida águila pequeña correr la pluma pluma de río pluma del cóndor Plumas, emplumado. pluma de mar pluma corrida pluma de cóndor
Nombres Castellanizados
Nombres en Mapuche
Significados
Pihue Pilkil Pilkiñir Pinchulef Pinchuleo pinda Pirul
Pilki: flecha. l< leufu: rio Pilki: flecha. ñir< ngërü:zorro Pilki: flecha. ñir< ngërü:zorro pichuleo pichuñ: pluma., lef: correr pichuleo pichuñ: pluma, leufu: rio pinda: picaflor piru: gusano, l < leufu: rio
Pitripan Pitriqueo
Pütrëi pichi: pequeño, chico. pangi: leon Pütrëi pichi: pequeño, chico. Keupu: pedernal
puel puinao Punucura Punulaf Punulef purralef purran Quediman
Puel: Este pui: llegar, n>nao>nawel: tigre pun: noche cura: piedra pun: noche Lafquen: mar pun: noche, Lef: ligero que corre pura: ocho, lef: correr pura: ocho, antü: sol mannao>nawel: tigre
Este el tigre llegó roca de noche mar de noche que corre de noche ocho carreras ocho días Cóndor pardo.
külen, uelen: Cola. rabo, an i: leon quelüln : teñir de rojo. Coyam, koyam: abedul, roble. Ketro: obtuso, tartamudo. , manke: condor Keu u: edernal anca:cuer o keu u: edernal, antü: sol keu u: edernal, ko am: roble keu u: edernal, l< leufu: rio keupu: pedernal, likan : piedras de cuarzo que eran mu estimada como adornos. keu u: edernal, mill, mil< milla: oro küde: : que alumbra. antorcha, , l< leufu: rio
cola de leon Roble rojizo.
quedin uelem an Quelincoy uetroman ueu uan ueu uan ueu uco ueu ul Queupulican ueu umil quidel quideo quidequeo quidiman quilacoy quilacura quilahueque quilalef quilaleo quilaman quilapan quilaqueo quilaquir quilempan quileñan quinan Quinchaman
lugar de encuentro rio flecha. zorro flecha. pluma corrida pluma de río picaflor gusano de rio, rio sinuoso, rio de gusanos (para pesca Tebos o comida Pequeño leon, pumita Pequeña piedra
tigre colorado
cóndor mudo, tartamudo cuer o de edernal sol de edernal roble de edernal rio de edernal piedrecilla blanca lisa con lista ne ra iedra oro antorcha - río antorcha encendida gavilán que alumbra.
küde: : que alumbra. antorcha, o< Oconi: avilán. küde: : que alumbra. antorcha, , keupu: antorcha - pedernallengua edernal encendida, relumbrante küde: : que alumbra. antorcha, , manke: condor antorcha cóndor küla: tres, koyam: robles küla: tres, kura: piedra küla: tres, weke: guanaco küla: tres, lef: correr küla: tres, l, leo< leufu: rio küla: tres, manke: condor küla: tres, pangi: leones küla: tres, keupu: pedernal küla: tres, kirke: lagarto külen: rabo, pangi: leon Quilén: Ladera. estar inclinado, ñan< ñanku: a uila küna: paja, n>nao>nawel: tigre Quincha: emparejado o donde se juntan dos cosas, manke: condor 25 de 28
tres robles tres piedras tres guanacos tres correr tres rios tres cóndores tres leones tres pedernales tres lagartos cola de leon aguila inclinada tigre - paja condor emparejado
Nombres Castellanizados
Quinchavil
quintrehual quintrel quintrelaf quintrelef quintreleo quintreman quintremil quintrequeo Quintriqueo Quintruy
Nombres en Mapuche
Quincha: emparejado o donde se juntan dos cosas. Filu:culebra küntro: cojo,rengo, wala: pato küntro: cojo,rengo, l< leufu: rio küntro: cojo,rengo, lafken: mar küntro: cojo,rengo, lef: correr küntro: cojo,rengo, l< leufu: rio küntro: cojo,rengo, manke: condor küntro: cojo,rengo, mil< milla: oro küntro: cojo,rengo, keupu: pedernal küntro: cojo,rengo, keupu: pedernal Kintrüy : Mujer que buscó o averiguó
Significados
culebras emparejadas pato cojo río cojo mar cojo correr cojo río cojo cóndor cojo oro cojo pedernal cojo pedernal cojo investigadora, buscó, averiguó, curiosa, de iniciativa, mujer lider busca el altar, en la búsqueda del altar
Quintuillan
Quintuy (i) (kintun): El que mira, mirón. llan< llanka:joyaRumillanca: rimel: siempre. Llanca: piedrecitas de diversos colores , trocito de
Quintul
Quintul kintun: El que mira lefún: Lefün: el que mira desde la cima El caldearse, calentarse la piel. Loma suave, llanura que mira desde la loma.
Quintul Quintulem
Quintu:, kintu: buscar, l< leufu: rio Quintu: buscar Len: estar haciendo algo.
Quintulen Quintulen Quintun Quintunao Quintuqueo Quinturay quiñehual quiñelaf quiñelef quiñelen quiñenao quiñeñir quiñimil raguileo Railef Railen Raimán raimilla rain rainao Raipán
buscar río El que mira poder lebantar car a esada Quintu: buscar Len: estar haciendo algo. estoy buscando Quintu: buscar len: cipres estoy buscando cipres Quintu:, kintu: buscar, , n>nao>nawel: tigre buscar tigre Quintu:, kintu: buscar, n>nao>nawel: tigre buscar tigre Quintu:, kintu: buscar, Keupu Queupu: pedernal buscar pedernal
Quintu:, kintu: buscar, reyü, Rei: rayen: flor,de las flores.:florecido kiñe: uno, wala: pato kiñe: uno, lafken: mar kiñe: uno, lef: correr
buscar una flor
Rai, rayen, rayün: flor, florecer, colorido len: ci res Rai, rayen, rayün: flor, florecer, colorido Mañ ue: condor rayü:Rai, rayen, rayün: flor, florecer, colorido florecido, milla:oro reyün:Rai, rayen, rayün: flor, florecer, colorido florecido reyü: florecido, n>nao>nawel: tigre Rai, rayen, rayün: flor, florecer, colorido Pan ui:león
cipres colorido
un pato un mar un correr un viaje rápido, unacarrera veloz kiñe Quiñe: uno, único, len: cipres un cipres kiñe: uno, n>nao>nawel: tigre un tigre kiñe: uno, gürü; zorro un zorro kiñe Quiñe: uno, único, milla: oro un oro ragi, Rangi: en medio de, entre, a media noche , en medio del rio medio, leo< leufu: rio Rai, rayen, rayün: flor, florecer, colorido lef Lefi: carrera florida, flor arrastrada corrio, volo por el viento veloz
26 de 28
condor colorido oro florecido florecido tigre florecido león colorido leon florido
Nombres Castellanizados
Nombres en Mapuche
Significados
raipillan
rai< rayü:Rai, rayen, rayün: flor, florecer, espiritu volcanico florecido colorido florecer, pillan: espíritu de los volcanes
Ralliman
Rai, rayen, rayün: flor, florecer, colorido , mannao>nawel: ti re Rayen: flor. reyü, Rei: rayen: flor,de las flores.:florecido, mannao>nawel: tigre Rëpükurra Repu, palitos para prender el fuego, camino, sendero.Kurra: iedra Reu: ola, resaca. / Reunen: tener olas, estar a itado. Reuque: defectuosa.del distrito reyü: Reyin, reyün: mezclarse. mezclado, man
ramtul rañilao rañileo rañiman rapiman Rauque Rauquen Rayen reiman Reimun reiñanco relmuan relmucao Renin Repucura Reuca reu ue reyiman Rucahue Rucalaf
condor colorido rio que pregunta en medio del mar en medio del rio Condor en medio - medio Condor vómito de condor Greda de pedernal. tigre de greda y pedernal. flor. cóndor florido poco florido aguila florida arco iris del sol gaviota arco iris Tigre del colihue. piedra recortada, camino de iedra, roca cortada otro ola, ola aislada defectuosa condor mezclado lu ar de casas sanatorio, casa de alivio, casa de alegría, casa del lago
rumillan
rumi< rumei:pasar, llan< llanka:joya Rumillanca: joya que pasa, piedrecitas rimel: siempre. Llanca: piedrecitas de diversos para siempre. colores , trocito de cuarzo.
rumillanca
rumi< rumei:pasar, llan< llanka:joya Rumillanca: joya que pasa, piedrecitas rimel: siempre. Llanca: piedrecitas de diversos para siempre. colores , trocito de cuarzo.
27 de 28
Nombres Castellanizados
Rupallan
Rupayan Saqui Sayen Somoche Teran Trabunco trafiñanco traihuel traimaqueo traipe
Nombres en Mapuche
Rupa: del grueso o ancho de.grueso, macizo. llan< llanka: o a llanca: iedras reciosas Rupa: del grueso o ancho de.grueso, macizo. llan< llanka: o a llanca: iedras reciosas Sakin : preferida sayen : molestar , tambien se refiere a una mu er amable Shom ü: cres o tritre, Che: ente Terán telan :Talonear el caballo. Trabunco: encuentro de aguas. Traf: junto a, unido a. junto al , a orillas. Ñanku:a uilucho trai: hacer ruido. Huelen: mala suerte.Dolor. trai: hacer ruido. Manqueo : manque. Cóndor. Keu u ueu u: edernal trai: hacer ruido. Pe: ver, visitar; morfema verbal: desiderativo de primera persona plural.
tralma tramolao
tral: tronadora Mahuida: Montaña. tromü: nube, lafken: mar
tranamill
Trana: machacado.caido, polvo, mil< milla: oro
tranaqueo
Trana: machacado.caido, polvo ueonao>nawel: ti re Trecan: caminar, txeka: andar, n>nao>nawel: ti re Treimun (trai-amuln) = El que produce sonidos
trangolao trecaman trecan trecanao Treimun Treupil Tri ailao Tri aileo tri ainao tripay tri a an tri a laf Tureuna Tureuna Velquen Vilo Wagulen Yanka
Treunao>nawel: ti re Tripay: salió salida del, Tripayantu : salida del sol Tri a : salió, salida del antü: sol Tri a : salió,salida del, laf < lafken: mar Tureuna (trureu-nawel): Tureo rayado como ti re. Tureuna: trureu: churreta. Nahuel: tigre- puma. Ti re-churrete. Velquen : ser fresco Filu:culebra Wangülen: estrella. Yanka: perla joya piedra semi preciosa
28 de 28
Significados
piedras preciosas maciza piedras preciosas maciza preferida, escogida, alma bondadosa dulce, amable, cariñosa, mujer de corazón abierto ersona cres a Talonear el caballo. reunión de agua, junta de esteros junto al aguilucho hacer ruido de Dolor. hacer ruido con piedras o edernal al cóndor ellos hacen ruido Montaña tronadora Volcan nube en el mar, nube marina, Nube en el mar. oro caido , Oro machacado, olvo de oro. pedernal caido mar quebrado caminar de condor caminar del tigre andar del tigre El que produce sonidos helada triste, melancólica salida de mar salida de rio el ti re salió salió , salida del salió el sol salida del sol salió el mar churrete tigre churrete y tigre ser fresco culebra estrella perla, piedra semi preciosa, o a