NAMA : RIDHO RIZKILLAH NIM : 14 14080067 EMAIL : ridhorizkillah1408@gail! "o
#A# $ %AHA& %AHA&AN AN MEM#'A% MEM#'A% &E%A &E%A (EOLO(I (EOLO(I
)*ora+g g*ologi,- har., akra/ d*+ga+ ala ol*h ,*/a/ i-. g*ologi,- har., ,*ri+g k* laa+ga+ -idak -*rk*".ali g*ologi,- 2.+ior! &*+galaa+ &*+galaa+ k*r2a di laa+ga+ */.k-ika+ /a+3ak da-a g*ologi 3a+g -idak -*r/a"a ol*h g*ologi,- 2.+ior5+a.+ /*rha,il di /a"a ol*h g*ologi,- ,*+ior! ,*+ior! Hal i+i /*+ar ada+3a kar*+a da-a g*ologi -idak *r+ah /*r/i"ara da+ -idak *r+ah /*r/i,ik a-a. /*r-*riak ,*r-a -idak *r+ah *+o+2lka+ diri5! Da-a g*ologi har., a+da /a"a "ari -ah. da+ *rha-ika+ d*+ga+ "*ra- a+aa-ka+ i+dra a+da! )*ora+ g*ologi,- 2.+ior har., *a+aa-ka+ *a+aa-ka+ ,*.a i+dra 3a+g diiliki -idak -*rk*".ali i+dra *+gliha-a+! Da3a "*ra- i+dra *+gliha-a+ daa- dila-ih d*+ga+ /a+3ak *rgi k* laa+ga+ /*r,aa,aa d*+ga+ g*ologi,- ,*+ior! M*liha- da+ /*r-a+3a *liha- da+ /*r-a+3a lagi! Ol*h ,*/a/ i-. g*ologi,- di -.+-.*iliki da3a i+ga- -i+ggi -idak *l.a da+ -i-*+a+! Dala ka,., kh.,., i+dra *+"i.a+ 2.ga *rl. di.+g,ika+ ,*da+g i+dra *ra,aa+ *r.aka+ ,alah ,a-. ,i+3al .+-.k halhal 3a+g ,ia-+3a l*/ih kh.,., lagi dala ka,., 3a+g /*r+.a+,a ada halhal 3a+g -idak -*rliha- ol*h a-a /ia,a5! I+i adalah ,.a-. k*+3a-aa+ 3a+g kada+g ,.li- di2*la,ka+ ,*"ara iliah +a.+ ,.+gg.h,.+gg.h -*r2adi di laa+ga+! K*-a2aa+ K*-a2aa+ i+dra diiliki ol*h ,*.a g*ologi,- d*+ga+ -i+gka- ,*+,i-ii-a, 3a+g /*r/*da +a.+ ,*.a+3a i-. daa- dila-ih d*+ga+ /a+3ak *rgi k*laa+ga+! Aa/ila a+da -*ra,.k ora+g 3a+g ,*+a+g */a"a /.k. a-a. ,*+a+g /*rga.l d*+ga+ ora+gora+g -.a5 da+ *.ka a,3araka-a+da a,-i *+d*+gar "*ri-a ,*ora+g a,.k di *kara+ga+ ora+g lai+ -a+a *ri,i5 a-a. d*+ga+ ka-aka-a 3a+g ,i+gka- aka+ /*r/.a- 2aha- a,.k di 9ila3ah ora+g lai+5 lai+5 -idak daa- k*l.ar dari li+gk.+ga+ i-. adahal -idak ada agar 3a+g daa- diliha- ,*"ara ,ik! K*2adia+ i+i ,.lidi*+g*r-i ol*h logika -*-ai i+i *r.aka+ ,.a-. k*+3a-aa+ k*+3a-aa+ di d.+ia +3a-a5! Di,ara+ka+ /agi g*ologi,- 2.+ior ,*9ak-. /*r-.ga, di laa+ga+! ;.ga 2a+ga+ *li- /*r-*g.r /*r-*g.r ,aa d*+ga+ a,3arakaa,3araka- ,*-*a-! ,*-*a-! Di,ai+g Di,ai+g *a+aa-ka+ k*a.a+ *liha- ,i+gkaa+ kada+gkada+g a+da 2.ga aka+ -*r/a+-. d*+ga+ i+dra *+"i.a+! M*a+aa-ka+ i+dra *+"i.a+ aka+ daa- */a+-. dala *+g*+al da-a g*ologi 3a+g /*l. ,aai
-*rliha-! Kada+gkada+g i+dra *+"i.a+ /*ra+aa- da+ daa*/a+-. dala *+ga+-i,ia,i k*.+gki+a+ ada+3a /aha3a! 5.1 MELATIH KETAJAMAN INDRA Dala *lak.ka+ *lak.ka+ o/,*ra,i g*ologi di laa+ga+ di *rl.rka+ k*-a2aa+ i+dra /aik i+dra *+gliha-a+ *+"i.a+ a-a. i+dra ra,a! %*+-. ,a2a k*-a2aa+ i+dra -*r,*/.- 9a2i/ di /*kali d*+ga+ *+g.a,aa+ ko+,* ko+,* da,ar g*ologi da+ alika,i+3a! 'raia+ di /a9ah i+i aka+ a. **r2*la, *r+3a-aa+ -*r,*/.- di a-a,! <1=! I+dra *+gliha-a+ 3a+g -*rla-ih daa- d*+ga+ .dah *liha-: •
•
•
•
• • • • •
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
)i+gkaa+ /a-.a+ 3a+g di liha- i-. a,ih i+,i-. a-a. ,.dah /*ri+dah -*a- a-a. *r.aka+ ha,il lo+g,ora+ di -*a- lai+! &*r/*daa+ &*r/*daa+ /a-.a+ /*k. d*+ga+ /a-.a+ ,*di*+ a-a..+ /a-.a+ *-aor! &*r/*daa+ &*r/*daa+ *la.ka+ /a-.a+ /*k. /a-.a+ ,*di*+ a-a. /a-.a+ *-aor &*r/*daa+ &*r/*daa+ a+-ara ha,il *la.ka+ /a-.a+ /*k. 2*+i, diori-* da+ /a-.a+ /*k. 2*+i, a+d*,i-*! &*r/*daa+ &*r/*daa+ a+-ara /a-.a+ i+-r.,i da+ *k,-r.,i! &*r/*daa+ &*r/*daa+ a+-ara /a-.a+ l*.+g da+ /a-. a,ir /*r.-ir hal.,! &*r/*daa+ /a-. gai+g da+ ar*r! &*r/*daa+ &*r/*daa+ a+-ara /a-.a+ gai+g kla,-ik da+ +o+ kla,-ik! M*+g*+al /i+-ik/i+-ik 9ar+a hi2a. k*/ir.a+ k*/ir.a+ *+.+2.ka+ /a-.a+ 3a+g *+ga+d.+g i+*ral loga -*/aga! (*2ala /aki+g *>*"- aki/a- i+-r.,i /a-.a+ /*k.! &*r/*daa+ &*r/*daa+ ,-r.k-.r ,ila+g ,i.r d*+ga+ g*2ala a-aha+! K*+aaka+ K*+aaka+ /r*k,ia,i aki/a- a-aha+ ada /a-.a+ /r*k,i! &*r/*daa+ a+-ara oil,**ag* dala a-a air! &*r/*daa+ &*r/*daa+ a+-ara o,il orai+i*ra k*"il la+-o+ik da+ /*+-ho+ik! &*r/*daa+ &*r/*daa+ a+-ara o,il oll.,"a "o*l*+-ara-a /ra"hiooda! &*r/*daa+ &*r/*daa+ a+-ara o,il di,"o"3"li+a da+ +..li-*,! &*r/*daa+ &*r/*daa+ a+-ara o,il -.la+g da+ o,il gadi+g! &*r/*daa+ &*r/*daa+ a+-ara ka3. da+ ,ili"i*d 9ood! &*r/*daa+ &*r/*daa+ a+-ara o,il ?ora da+ a.+a &*r/*daa+ &*r/*daa+ a+-ara lig+i- da+ /i-.i+o.,! &*r/*daa+ &*r/*daa+ a+-ara i+*ral kal,i- da+ i+*ral g3,.! &*r/*daa+ &*r/*daa+ a+-ara i+*ral g3,. da+ i+*ral /ari-*! &*r/*daa+ &*r/*daa+ a+-ara i+*ral har-z da+ kal,i-! &*r/*daa+ &*r/*daa+ a+-ara i+*ral kal,i- da+ /ari-*! &*r/*daa+ a+-ara i+*ral k.ar,a da+ k.ar,i-! &*r/*daa+ a+-ara i+*ral hor+/l*+d* da+ irok,*+! M*+g*+al i+*ral a,/*, di laa+ga+! M*+g*+al /a-.a+ *-a ,*di*+ dala /*+-.k /a-.a+ kar/o+a-!
•
•
• •
•
• •
M*/*daka+ d*+ga+ i+*ral 3ri-* d*+ga+ i+*ral loga *a, di laa+ga+! M*liha- iri+- -.la+g da.+ ada /a-. l*.+g di da*rah *+daa+ /a-./ara! &*r/*daa+ a+-ara *rlai,a+ /a-.a+ ,*di*+ da+ ,h**-i+g 2oi+-! &*r/*daa+ a+-ara -ria+gl* a"*- da+ k*+aaka+ ,**r-i -ia+gl* a"*- ,*/agai aki/a- *ro,i! M*liha- ,-r.k-.r ,*di*+ "ro,, /*d <,ila+g ,i.r= ,kala *ga ada *-a g*ologi! Lai,a+ i+3ak 3a+g /*9ar+a k*/ir./ir.a+ ada oil ,**ag*,! M*+g*+al da*rah kar,- dari a+da+ga+ a-a /.r.+g!
&*r+ah da+ ,*ri+g -*r2adi aha,i,9a ,**,-*r *r-aa 3a+g k.liah di %*k+ik g*ologi %*k+ik *r-a/a+ga+ a..+ -*k+ik *ri+3aka+ di a2ak /*r2ala+2ala+ di laa+ga+5 ,*lal. /*rko*+-ar 9ah a+oraa+3a /aik ,*kali *a+da+ga+3a ,a+ga- i+dah da+ .dara+3a ,*gar /*l. -*rk*+a ol.,i5 +a.+ -*r2adi -*r/*+go+g/*+go+g aa/ila dia2ak /*r2ala+ 2ala+ *+aiki /.ki- *l*9a-i 2ala+ ,*-aak *+3.,.ri ,.+gai,.+gai k*"il .+-.k *+"ari ,i+gkaa+ /a-.a+ *+3*/ra+gi ,.+gai d*+ga+ kaki -*-a *akai ,*a-. -idak /ol*h d.d.k /ila ,*da+g *liha- ,i+gkaa+5! K*adaa+ 3a+g d*ikia+ adalah ,.a-. hal 3a+g 9a2ar kar*+a ara aha,i,9a i-. /*l. *+g*-ah.i da+ **la2ari ko+,*ko+,* il. g*ologi! #*l. lagi ,*laa dala *r2ala+a+ l*/ih /a+3ak /*rh*+-i+3a .+-.k i+. air /*r2ala+ kaki ,a/il aka+ aka+a+ k*"il /*r2ala+ ,a+-ai d*+ga+ +aa, -*r,*+ggal,*+ggal k*l.ar /a+3ak k*ri+ga- /*/*raa aha,i,9a .ka+3a -aak ."a-! Halhal -*r,*/.- *r.aka+ k*2adia+ /ia,a5 kar*+a ara aha,i,9a /*l. *.++3ai *+galaa+ /*k*r2a ,*/agai ,*ora+g g*ologi,-! <=! I+dra *+"i.a+ 2.ga daa- *+.+-.+ a+da .+-.k *+"*ra-i ada g*2ala: •
• • • • • • • • • •
#a. /*l*ra+g ,*/agai aki/a- ro,*, i+*rali,a,i 3a+g */*+-.k i+*ral 3ri-*! #a. /*l*ra+g dari *+daa+ /a-./ara! #a. /*l*ra+g 3a+g *+gi+dika,ika+ ada+3a i+-r.,i /a-.a+ /*k.! K*/*radaa+ *+daa+ ho,a- di dala g.a! #a. *+daa+ /aha+ galia+ a+ga+! #a. /*l*ra+g ada a-a air a+a,! #a. /*l*ra+g aki/a- *+i+gka-+3a k*gia-a+ .lka+i,*! M*+g*+al ,./*r air a+a, */*daka+ d*+ga+ a-a air /ia,a! M*+g*+al ga, ala <*-ha+*= di laa+ga+! M*+g*+al /a. ga, H) dari *+daa+ ga/.-! K*/*radaa+ da*rah ga/.- d*+ga+ /a. 3a+g kha,!
•
#a. ,**r-i /a+gkai ,*/agai i+dika,i da*rah /*r/aha3a!
<=! I+dra ra,a 2.ga daa- */a+-. a+da dala *+g*+al g*2ala g*ologi: •
•
•
• • •
•
• • •
M*+*+-.ka+ arah g*raka+ ,-r.k-.r a-aha+ g*ologi d*+ga+ *ra/a ,li"k*+ ,id*
! M*/*daka+ a+-ara ,ili"i*d 9ood d*+ga+ /a-a+g ka3. /*rda,arka+ a-a, *r/*daa+ /*ra-! M*/*daka+ a+-ara /a-. l*.+g da+ +aal d*+ga+ 2ila-a+ lidah! M*/*daka+ i+*ral -alk da+ +aal! Ra,a ahi- ada air 3a+g *+ga+d.+g /*l*ra+g! Ra,a a,i+ ada a-a air 3a+g *r.aka+ ,**ag*,!
<4=! &*ra,aa+ h*ra+ /*rkai-a+ d*+ga+ i+ora,i a,3araka)*ri+g kali *ra,aa+ h*ra+ di,*r-ai i+ora,i dari a,3arakadaa- *+.+-.+ k*i+gi+a+ a+da .+-.k *+g*-ah.i l*/ih la+2.g*2alag*2ala g*ologi 3a+g -*rdaa- di da*rah -*r,*/.-! #*/*raa "o+-oh *+galaa+ laa+ga+ adalah ,*/agai /*rik.-: •
•
•
Di da*rah alira+ ,.+gai gri+d.l. di da*rah ka/.a-*+ 9o+ogiri 2a9a -*+gah di arah h.l. ,.+gai a,3araka- ,*lal. *a+dika+ -*r+ak ,ai+3a -*-ai arah hilir k*/ia,aa+ a,3araka- ,**r-i i-. -idak *r+ah di lak.ka+ d*+ga+ ala,a+ -*r+ak ,ai+3a -idak a. i+.! K*2adia+ i-. dia-a5 ,*ora+g g*ologi,- ,a+ga- *+arik *rha-ia+! )*,.dah dilak.ka+ *+*li-ia+ l*/ih la+2.- -*r+3a-a di -*a- k* arah hilir di ,*a+2a+g -*/i+g ,.+gai -*r2adi ro,*, al-*ra,i h3dro-*ral 3a+g *+gha,ilka+ i+*ral 3ri-* d*+ga+ /a. kha, 3ai-. /a. /*l*ra+g! Air ,.+gai 3a+g *+ga+d.+g /*l*ra+g a,-i dihi+dari ol*h -*r+ak! %okoh a,3araka- *+ga-aka+ ora+g .,ia d*9a,a di 9ila3ah ,a3a ,*lal. *+gida k*+"i+g /a-.5! #agi ,*ora+g g*ologi,,*+ior ,*g*ra daa- *+ga/il k*,i.la+ a,3araka- di da*rah -*r,*/.- *a+aa-ka+ air i+. 3a+g dia/il dari air ,..r di da*rah /a-. gai+g! )*ora+g g.id* laa+ga+ *+ga-aka+ di da*rah /.ki- A /a+3ak ora+g *+ga/il -a+ah dari dala g.a .+-.k ..k -a+aa+ da+ -*r+3a-a -a+aa+3a *+2adi ,./.r da+ /*/r/.ah l*/a-! #agi g*ologi,- ,*+ior /*ri-a i-. la+g,.+g daa- di -a+gka /ah9a di
•
•
•
-*a- i-. *r.aka+ da*rah *+3*/ara+ /a-. gai+g d*+ga+ *+daa+ ho,a-! )*ora+g *-*r+ak ,ai *+ga-aka+ ,a3a ,*lal. *+"a.r aka+aa+ -*r+ak ,a3a d*+ga+ -*.+g! %*.+g -*r,*/.- ,a3a /.ad*+ga+ *+./.k /a-. 3a+g /*9ar+a a/.a/. k*hi2a.a+! %*r+ak ,a3a ,*lal. ,*+a+g aka+ "*a- *+2adi g*.k ko-ora+3a -idak /*r/a. da+ -idak "air5 ka-a *-*r+ak l*/ih la+2.-! #agi g*ologi,,*+ior dari i+ora,i -*r,*/.- ,*g*ra daa- *+3i.lka+ /ah9a -*.g -*r,*/.-5 /*ra,al dari z*oli-*! )*la+2.-+3a a+da -i+ggal *+a+3aka+ dia+a z*oli- i-. di a/il! I+ora,i dari *+d.d.k 3a+g *+ga-aka+ /ila a,3araka*+"."i akaia+ d*+ga+ ar ,.+gai di,i+i 9ala..+ ,.dah *akai ,a/.+ +a.+ ,a/.+ ".k. ,.li- /*r/.,a5! #agi ,*ora+g g*ologi,- ,*+ior i+ora,i -*r,*/.- daa- ,*g*ra di-a+gka /ah9a air -*r,*/.- *.+3ai ,ia- ,**r-i air a,a -a/a+g /a-./ara5 3a+g H+3a r*la-i r*+dah
%idak 2ara+g di laa+ga+ a+da *+g*+al5 -*a--*a- 3a+g a+gk*r a-a. /*r/aha3a 3a+g ,*3og3a+3a -idak a+da da-a+gi d*+ga+ *-.+2.k: #.l. k.d.k -*ra,a /*rdiri! M*/*daka+ a+-ara k."i+g h.-a+ da+ haria. akar! M*+g*+al 2*2ak *r2ala+ .lar di h.-a+! M*+g*+al 2*2ak *r2ala+a+ haria. di h.-a+! M*+g*+al a. haria. da+ */*daka+ d*+ga+ go+ggo+ga+ a+2i+g! M*+g*+al ,.ara g*ro/ola+ o+3*- ada ,aa- di h.-a+! M*+g*+al -*a--*a- di ,.+gai 3a+g dala ada ,aaaka+ *+3*/ra+g! M*+g*+ali -*a--*a- 3a+g g*/.r di da*rah *a+d*r ,.+gai!
• • • • •
• •
•
5.2. BERBAGAI MACAM PETA
&ada da,ar+3a di k*+al a"a *-a 3ai-. *-a ,i-.a,i da+ *-a -h*a-ik! Ma,i+ga,i+g *-a *.+3ai "iri kha, di ,ai+g *+gg.+aa+3a 3a+g /*r/*da .la! <1=! &*-a ,i-.a,i &*-a i+i ,*ri+g di a+aa-ka+ ,*/agai *-a da,ar .+-.k */.a*-a -h*a-ik! &*-a i+i r*la-i ,a+ga- ,*d*rha+a *r.aka+ ga/ara+ *r.kaa+ /*+-a+g ala ada ,*l*/ar k*r-a, 3a+g ada+3a di "a+-.ka+ i+ora,i alai da+ +o+ alai
•
I+ora,i alai a+-ara lai+: k*/*radaa+ ,.+gai ra9a a-a. da+a. la.- da+ g.+.+g! ).+gai di ga/arka+ d*+ga+ gari, l.r., a-a..+ /*rk*lokk*lok +o+ ,kala! No+ ,kala di ak,.dka+ -*/al gari, -idak *+gik.-i ,kala *-a 3a+g -*r"a+-. ada l*/ar *-a! ).+gai i--*+ diga/arka+ d*+ga+ gari, .-.,.-.,+o+ ,kala ,*da+gka+ ,.+gai *ra+*+- di la/a+gka+ d*+ga+ gari, *+*r.,! ).+gai k*"il diga/ar ,*/agai ,a-. gari, 3a+g ,*aki+ *+g*"il k* arah h.l.! ).+gai /*,ar di ga/arka+ d*+ga+ d.a gari, 3a+g ,*arah 3a+g 2arak+3a aki+ *l*/ar k* arah hilir da+ aki+ *+3*ik* arah h.l. da+ akhir+3a *+3a-. *+2adi ,a-. gari, 3a+g aki+ laa gari, -*r,*/.- aki+ k*"il da+ di ga/arka+ ,*aki+ *+ii,! Ra9a a-a. da+a. kada+gkada+g di ,*/.- ,*/agai ,i-.
&*-a -*r,*/.- di ga/arka+ ada ,*l*/ar k*r-a, dala /*,ara+ +ilai ,kala -*r-*+-. i,al ,kala 1:10!000 1:$!000 1:$0!000 1:100!000 1:$0!000 da+ ,*-*r.,+3a! <=! &*-a -h*a-ik M*r.aka+ *-a d*+ga+ -*a -*r-*+-. i,al *-a -h*a-ik d*+ga+ -*a g*ologi
ko+-.r
•
•
5.3 PETA GEOLOGI &*-a g*ologi *r.aka+ ,alah ,a-. /*+-.k *-a -h*a-ik 3a+g l*/ih dik*+al d*+ga+ ,*/.-a+ d*+ga+ ,*/.-a+ ada *-a -h*a-ik g*ologi <3a+g k*.dia+ l*/ih .. di,*/.- ,*/agai *-a g*ologi=! &*-a g*ologi *r.aka+ *-a 3a+g *+gga/arka+ *+3*/ara+ da+ aria,i li-hologi k*adaa+ ,-ra-igra da+ ,-r.k-.r g*ologi *li.-i *rli.-a+ a-aha+ da+ k*kar ,*r-a o-*+,i ,./*r da3a ala ,.a-. da*rah! K*adaa+ /*+-a+g ala *r.kaa+ 3a+g */*rika+ ga/ara+ k*adaa+ g*ologi ,*-*a- daa- diliha- da+ di"*ra-i l*9a- rogra googl* *ar-h d*+ga+ *akai ira+-i ko.-*r a-a. daa- diliha- da+
di"*ra-i ada o-o .dara d*+ga+ ira+-i ,-*r*o,"o! K*d.a hal -*r,*/.- ha+3a a. */*rika+ ga/ara+ ,*"ara gari, /*,ar k*+aaka+ ada *r.kaa+ da+ a,ih di*rl.ka+ gro.+d "h*"k <*+g*"*ka+ di laa+ga+=! •
•
•
(oogl* Ear-h a. *+.+2.ka+ k*+aaka+ /*+-a+g ala *r.kaa+ r*li* a-a. -oogra k*+aaka+ ro+a /a-.a+ da+ k*+aaka+ ,-rik-.r g*ologi! (oogl* Ear-h ,*,.ai .+-.k *+da-aa+ a9al dala */.a-a+ *-a g*ologi -i+2a. *lal.i (oogl* Ear-h a+da daa- */.a- *-a g*ologi -i+2a. d*+ga+ li+gk. ,a-. .la. li+gk. ,a-. roi+,i a-a. li+gk. ,a-. ka/.a-*+! K*+aaka+ 3a+g daa- diliha- adalah ,-r.k-.r g*ologi a3or *+-.k *rlia-a+ da+ a-aha+= k*+aaka+ -oogra da+ ro+a /a-.a+! K*a.a+ *liha- da+ *+gi+-*rr*,-a,i k*+aaka+ ada googl* *ar-h -*r,*/.- ,a+ga- -*rga+-.+g ada *+galaa+ a,i+ga,i+g g*ologi,-! &ada ..+3a g*ologi,- ,*+ior 3a+g *iliki 2.lah 2a -*r/a+g5 aka+ l*/ih 2*li di /a+di+gka+ g*ologi,- 2.+ior! %*k+ik *+ailka+ a-a. *+go*ra,ika+ rogra googl* *ar-h daadi"*ra-i d*+ga+ *a+aa-ka+ ira+-i 3a+g -*r,*dia ada ko.-*r! Jo-o .dara daa- 2.ga di a+aa-ka+ ,*/agai o-o g*ologi ,.a-. da*rah di/.a- a-a, da,ar *,a+a+ *akai <,-ak*hold*r= ada ,.a-. la2.r da*rah -*r-*+-.! La2.rla2.r o-o .dara i+i di/.a- dala o,i,i 3a+g o*rla agar daa- diliha- dala /*+-.k -iga di*+,i d*+ga+ *r-olo+ga+ ,-*r*o,"o*! &*o-r*-a+ dilak.ka+ d*+ga+ *,a9a- -*r/a+g 3a+g di ./ah .+g,i *+2adi *,a9a- *o-r*-! Ha/a-a+ 3a+g ,*ri+g di 2.ai kada+gkada+g ada o-o .dara -*rdaa- -.-.a+ /*9ar+a .-ih 3a+g *+gg*ro/ol! %.-.a+ .-ih -*r,*/.- adalah "*ri+a+ a9a+ 3a+g ik.- -*ro-r*- ada ,aa*,a9a- -*r/a+g *lak,a+aka+ -.ga,+3a! Jo-o .dara aka+ *.+3ai ar-i g*ologi aa/ila ,i+gkaa+ /a-.a+3a -aak 2*la, -idak -*r-.-. ol*h *g*-a,i! )aa- i+i -*lah dik*/a+gka+ -*k+ologi d*+ga+ r*o-* ,*+,i+g! &*+ga/ila+ ga/ar /*+-a+g ala ,.a-. da*rah dilak.ka+ ia ,a-*li- a-a, da,ar *,a+a+ .+-.k la2.r -*r-*+-. ,*,.ai d*+ga+ k*i+gi+a+ *akai! )**r-i ha+3a ada o-o .dara ada *r.kaa+ o-o r*o-* ,*+,i+g a-a. o-o ,a-*li- ,*ri+g di daa-ka+ 9ar+a .-ih *+gg*ro/ol 3a+g *r.aka+ a+i*-a,i k*/*radaa+ a9a+ 3a+g ik.- -*r*ka ada ,aa- *o-r*-a+! K*/*radaa+ a9a+ 3a+g -*r*ka i+i aka+ daa- *+gga+gg. i+-*rr*,-a,i k*+aaka+ *r.kaa+ ada o-o 3a+g di/.a-!
D*+ga+ *liha- ada o-o .dara ha,il r*o-* ,*+,i+g a+da ,*/agai g*ologi,- a. */.a- d*li+ia,i /a-a, li-hologi ,-r.k-.r g*ologi a3or /*rda,arka+ ada k*+aaka+ r*li* da+ ro+a li-hologi 3a+g -aak ada *r.kaa+! %i+gka- k*/*+ara+ i+-*rr*-a,i har., di .2i d*+ga+ *+g.+2.+gi
#*r/agai -*k+ik i+-*rr*-a,i o-o ,a-*li- daa- di*la2ari ada /*r/agai /.k. 3a+g */aha, -*+-a+g r*o-* ,*+,i+g! Jo-o g*ologi i+i aka+ *iliki .+g,i g.+a aa/ila ro+a li-hologi daa- diliha- d*+ga+ 2*la, ,*diki- -*r-.-. ol*h *g*-a,i! '+-.k da*rah ,**r-i i+do+*,ia *o-r*-a+ dala ra+gka */.a- o-o g*ologi
K*-*ra+ga+ )./*r /agl*31G$G &*+3*/ara+ li-hologi di+3a-aka+ d*+ga+ ,i/ol ga/ar (a/ar $!1! &*-a g*ologi r**la+dLaar-i+* Di,-i"- *+-ral i-3 olora+do <&*rha-ika+ -aila+ ,i/ol li-hologi=
Dilak.ka+ ada .,i k*ara. d*+ga+ *r-i/a+ga+ -.-.a+ *g*-a,i /a+3ak /*rk.ra+g da+ -.-.a+ a9a+ ada .,i k*ara. r*la-i ,*diki-! (oogl* Ear-h da+ o-o g*ologi daa- dia+aa-ka+ .+-.k *+d*li+ia,i k*+aaka+ g*ologi ,aai ada /a-a,/a-a, -*r-*+-. ,*,.ai d*+ga+ ,kala *-a da+ k**rl.a+ ,*r-a -i+gka- k*-*li-ia+ i+-*rr*-a,i 3a+g dii+gi+ka+! (oogl* Ear-h 3a+g ,*lal. di .da-* aka+ daa- *+aaka+ /a+g.+a+ ,ik 3a+g di/.a- ol*h a+.,ia i,al laa+ga+ -*r/a+g 2ala+ r*l k*r*-a ai *la/.ha+ la.- da+ lai+ ,*/agai+3a! D*+ga+ d*ikia+ ka-a raha,ia5 ada /a+g.+a+/a+g.+a+ ,-ra-*gi, ili-*r d*+ga+ -*k+ik (oogl* Ear-h -idak ,**+.h+3a /*rlak. lagi!
5.4. MACAM PETA GEOLOGI BERDASARKAN ATAS TINGKAT KETELITIAN )*"ara gari, /*,ar dik*+al *a- a"a *-a g*ologi 3ai-. *-a g*ologi -i+2a. da+ *-a g*ologi r*"og+i,*
di/.a- d*+ga+ *a+aa-ka+ googl* *ar-h da+ o-o g*ologi
&ada *-a g*ologi r*"og+iz* da,ar **-aa+ daa- dilak.ka+ d*+ga+ ,a-.a+ ,-ra-igra oral <ora,i= a-a..+ d*+ga+ ,a-.a+ ,ra-igra +o+ oral <,a-.a+ /a-.a+= -*rga+-.+g ada k**+-i+ga+3a! <= &*-a g*ologi ,*i ri+"i <,*i d*-ail= Di/.a- .+-.k **rdala *+*li-ia+ 3a+g /*r,ia- kh.,., dari ha,il akhir ada */.a-a+ *-a g*ologi r*"og+iz*! &*-a g*ologi i+i di/.ad*+ga+ ,kala 3a+g l*/ih /*,ar i,al ,kala 1:$!000! #*/*raa "o+-oh *+gg.+aa+ *-a g*ologi ,*i ri+"i a+-ara lai+ .+-.k *+"*ra-i l*/ih d*-ail aria,i li-hologi -*ra,.k *+3*/ara+3a -*+-a+g ,-r.k-.r g*ologi da+ k*.+gki+a+ -*rdaa-+3a /aha+ galia+ da+ /*+"a+a ala g*ologi! &ada *-a g*ologi ,*i ri+"i k*/*radaa+ ,a3a-a+ g*ologi ,*/agai *+3*r-a *-a ,.dah di9a2i/ka+! ;*+i, *-a i+i 3a+g ,*/aik+3a di*rg.+aka+ ,*/agai -.ga, akhir aha,i,9a! &ada *-a g*ologi ,*i ri+"i da,ar **-aa+ di,ara+ka+ dilak.ka+ d*+ga+ ,a-a.a+ ,-ra-igra +o+ oral! )ara+ i+i di/*rika+ d*+ga+ **-i/a+gka+ *-a g*ologi ,*i d*-ail *+*ka+ka+ ada a,*k k*/*radaa+ +ialai g*ologi *ko+oi ,.a-. 9ila3ah! Na.+ d*ikia+ .+-.k k**rl.a+ 3a+g ,ia-+3a kh.,., 3a+g /*rkai-a+ d*ga+ kor*la,i a+-ar "*k.+ga+ ,*di*+-a,i da+ -*k-o+ik kada+gkada+g di*rg.+aka+ da,ar **-aa+ g*ologi d*+ga+ ,a-.a+ ,-ra-igra oral <ora,i= i,al+3a dala *k,lora,i i+3ak da+ ga, /.i! <4= &*-a g*ologi ri+"i M*r.aka+ -i+dak la+2.- dari ro,*, */.a-a+ *-a g*ologi ,*i ri+"i .+-.k k**+-i+ga+ kh.,., a+-ara lai+ *lokali,ir ro,*, i+*rali,a,i ,.a-. /aha+ galia+ -*r-*+-. *+ghi-.+g 2.lah "ada+ga+ /aha+ -a/a+g! &*-a i+i ,.dah l*/ih o*ra,io+al di/a+di+gka+ d*+ga+ *-a g*ologi ri+"i da+ di/.a- d*+ga+ ,kala 1:10!000 a-a. l*/ih /*,ar lagi! &*/.a-a+ ,a3a-a+ g*ologi *r.ka+ *r,3ara-a+ .-lak 3a+g -idak /ol*h di -a9ar lagi ,*/agai *+3*r-a *-a g*ologi! &ada *-a g*ologi d*-ail da,ar **-aa+ di,ara+ka+ dilak.ka+ d*+ga+ ,a-.a+ ,-ra-igra +o+ oral! )ara+ i+i di/*rika+ d*+ga+ **r-i/a+ka+ *-a g*ologi d*-ail *+*ka+ka+ ada a,*k k*/*radaa+ +ilai g*ologi *ko+oi ,.a-. 9ila3ah! Na.+ d*ikia+ .+-.k k**rl.a+ 3a+g /*r,ia- kh.,., 3a+g /*rkai-a+ d*+ga+ kor*la,i a+-ar "*k.+ga+ ,*di*+-a,i da+ -*k-o+ik kada+gkada+g di*rg.+aka+ da,ar **-aa+ g*ologi d*+ga+ ,a-.a+ ,-ra-igr oral i,al+3a dala *k,lora,i i+3ak da+ ga, /.i! Di ,ai+g i-. ada 2.ga *-a g*ologi 3a+g ,ia-+3a l*/ih kh.,.,
Di,ai+g i-. 2.ga di k*+al *-a g*ologi *r.kaa+ <,.ra"* g*ologi"al a= da+ *-a g*ologi /a9ah *r.kaa+ <,./,.ra"* g*ologi"al a=! •
•
&*-a g*ologi *r.kaa+ <,.ra"* g*ologi"al a= di,.,.+ /*rda,arka+ ada k*+aaka+ ,i+gkaa+ di *r.kaa+ /*+-a+g ala ,*"ara la+g,.+g! &*-a gg*ologi /a9ah *r.kaa+ <,./,.ra"* g*ologi"al a= i+i di,.,.+ /*rda,arka+ ada da-ada-a di/a9ah *r.kaa+ /aik 3a+g di*rol*h d*+ga+ *+g*/ora+ r*kaa+ a-a..+ *-od* *+*li-ia+ g*ologi lai+3a! &*-a i+i /ia,a+3a di/.a- .+-.k k**rl.a+ 3a+g ,ia-+3a kh.,.,! &*-a i+i l*/ih /a+3ak di-*raka+ ada *k,lora,i i+3ak da+ ga, /.i!
5.5 PERSIAPAN AWAL PEMBUATAN PETA GEOLOGI aki+ka+ ada diri a+da /ah9a ko+di,i k*,*ha-ah /ada+ a+da dala k*adaa+ ria! Halhal 3a+g *rl. di-i+dak la+2.-i dala ra+gka *r,iaa+ a9al */.a-a+ *-a g*ologi a+-ara lai+: •
•
&*r,iak,+ d*+ga+ /aik ,.ra-,.ra- izi+ 3a+g /*rkai-a+ d*+ga+ -.ga, *+*li-ia+! ).ra- i-. +a+-i+3a di,*rahka+ k*ada **ri+-ah da*rah ,*-*a- a..+ ada i+,-a,i -*rkai-! &*la2ari r.-* *r2ala+a+ .lai dari ka., a-a. ka+-or -*a- a+da k.liah a-a. /*k*r2a ,aai k* loka,i *+*li-ia+! Aa/ila har., **rg.+aka+ *,a9a- -*r/a+g a-a. kaal la.- 3aki+ka+ -a+ggal k*/*ra+gka-a+ da+ ,*g*ra *,a+ -ik*- .+-.k k**rl.a+ -*r,*/.-! ;a+ga+ *+ga/il r*,iko a+da da-a+g k* /a+dara .dara a-a. *la/.ha+ dala k*adaa+ -a+a -i"k*-! #*,ar k*.+gki+a+ a+da -idak aka+ *+daa-ka+ -i"k*- *,a9a- a-a. kaal! &ikirka+ ,*ri/. kali /ila a+da har., *+3*/ra+g la.- d*+ga+ *rah. a-a. ,**d/oa-! Aa/ila -idak -*rak,a lak.ka+ *r2ala+a+ ada ,ia+g hari! )*laa dala *r2ala+a+ k*+aka+ 2ak*- *la.+g da+ 2a+ga+ -*rlal. /*ra+i *+ga/il r*,iko! Aa/ila a+da *lal.i 2ala+ dara- d*+ga+ k*+daraa+ ,*+diri 3aki+ka+ /ah9a ko+di,i k*+daraa+ o/il a+da ".k. /aik! #*rh*+-ilah *+g*.di aa/ila a+da -*ra,a *+ga+-.k da+ 2a+ga+ *ak,aka+ diri! &*la2ari d*+ga+ -*li-i -*a--*a- dia+a a+da **rl.ka+ -ra+,i- r*+"aka+ r.-* ,i+gka- -ai aa+! Aa/ila k**rgia+ a+da k*laa+ga+ /*r,aa d*+ga+ *+g*.di *rha-ika+ /aik/aik k*,*ha-a+ *+g*.di ,*r-a k**rl.a+ okok! #*rilah i,-iraha- 3a+g ".k. ada+3a! ;a+ga+ izi+ka+ *+g..di /*r*rgia+ ,*+diri -a+a k*/dali! K*,*laa-a+ a+da /*rada di -a+ga+ *+g*.di!
•
•
•
•
•
•
•
;a+ga+ dil.aka+ */a9a *r/*kala+ ri/adi da+ o/a-o/a-a+ ri+ga+ .a+g "a,h ,*".k.+3,! R*+"a+aka+ .a+g d*+ga+ "*ra-! #*l.+ -*+-. di -ia ko-a k*"aa-a+ ada /a+k <i,al #RI #NI d,/= -*a- dia+a a+da daa- *+arik .a+g *lal.i A%M a-a. #ANK! #ila *+*li-ia+ dilak.ka+ ada ,aa- .,i h.2a+ 2a+ga+ l.a */a9a 2a, h.2a+ da+ -oi laa+ga+! &ilih -a, laa+ga+ 3a+g rak-i, da+ .dah di/a9a! &*r,iaka+ d*+ga+ -*li-i ala-ala- laa+ga+ ,*,.ai d*+ga+ i,i *+*li-ia+ g*ologi 3a+g aka+ a+da lak.ka+! %*li-i ,a-. *r,a-. da+ /.a- da-ar /aha+ d*+ga+ "h*"k li,-! Mi,al /ila a+da aka+ *lak.ka+ *k,lora,i *+daa+ *a, dala /*+-.k la"*r aka a+da **rl.ka+ ala- *+d.la+g! Aa/ila a+da **rl.ka+ */.a- -*,- i- a-a. ari- .2i a,3araka- ,*-*a- *.+3ai *rala-a+ 3a+g daa- dii+2a ,*kalig., *r*ka daa- di.+g,ika+ ,*/agai -*+aga k*r2a +a.+ aa/ila a+da ada r*+"a+a */.a*/ora+ da+gkal ala- /or ,.dah ,*har.,+3a di*r,iaka+ da+ di/a9a ,*r-a ada ,aa- /*ra+gka- k*laa+ga+! &*r,iaka+ ka+-o+g .+-.k "o+-oh /a-.a ,*".k.+3a aa/ila .+gki dala /*+-.k kai+ ka-.+ 3a+g ,.dah di/.a- kh.,., .+-.k -*a- ,a*l a-a. ka+-o+g la,-ik .k.ra+ i+ial 1$ " B 0 " 3a+g -ra+,ara+ da+ agak -*/al da+ ,idol 9a-*rro ,*".k.+3a ,*r-a kar*- *+gika- da+ ,-al*,! &*r,iaka+ ala- -.li, *+.li, ,*"ara ra+gka ala- -.li, *+.li, harga+3a *a+g r*la-i .rah +a.+ /*l. -*+-. ala-ala-*r,*/.- daa- di*rol*h di,*-ia -oko! &*r,iaka+ *-a -oogra ,kala 1:$!000 ,*/agai *-a da,ar .+-.k /*k*r2a a,i+ga,i+g ,h**- da*rah ali+g ,*diki- *a- l*/ar ,a-. l*/ar .+-.k *-a /a,*"a ,a-. l*/ar .+-.k *-a laa+ga+ ,a-. l*/ar .+-.k */.a- *-a g*ologi koila,i haria+ da+ ,a-. l*/ar .+-.k "ada+ga+! &*-a /a,* "a di*rg.+aka+ .+-.k *i+dahka+ ha,il k*r2a -ia hari+3a dari *-a k*r2a loka,i *+gaa-a+! &ilih *-a -oogra d*+ga+ gari,gari, ko+-.r! &*-a*-a -*r,*/.- di,ia+ ada -*a- *-a 3a+g -aha+ air da+ .dah di /a9a ,*da+g *-a k*r2a di,ia+ dala ka+-o+g *-a
•
•
•
;a+ga+ l.a */a9a ala- ko.+ika,i! #iala a+da /*k*r2a dala ,.a-. -*a .+-.k *ri+ga+ka+ *k*r2aa+ dala */.a- laora+ +a+-i+3a /a9a ,*r-a ko.-*r la-o! &ada 9ak-. ala a-a. 9ak-. ,*+gga+g daa- dia+aa-ka+ .+-.k *.lai */.alaora+! &*+gaa-a+ laa+ga+ *+.+2.kka+ ,alah ,a-. hi/.ra+ ada ,aa- 9ak-. ,*+gga+g di base camp adalah */.a- laora+! )aa- i+i ala- o-o a-a. ka*ra a-a. -.,-*l /.ka+ lagi *r.aka+ *rala3-a+ 3a+g *9ah (lux) da+ ,.dah dia+gga ,*/agai *l*+gka 3a+g -idak /ol*h di -i+ggalka+ dala -.ga, *k*r2aa+ g*ologi! )*/agai ala- ko.+ika,i /a9alah handphone a-a. handy talky da+ a+aa-ka+ handphone a-a. handy talky ada ,aa- di *rl.ka+ 2a+ga+ dil.aka+ */a9a ,*r-a charge ka/*l .+-.k handphone
Aa/ila a+da ,.dah ,aai di loka,i a-a. -*a- di a+a *+*li-ia+ aka+ dilak.ka+ ,*r-a *laorka+ diri ada 3a+g /*r9a2i/ ,aaika+ ,.ra- izi+ k*.dia+ ak,.d da+ -.2.a+ *lak.ka+ *+*li-ia+ da+ di/*ri-ah.ka+ -*a- -i+ggal ,**+-ara ,*laa a+da /*rada di loka,i *+*li-ia+! Di 9ak-. ,*+gga+g "o/a ,o,iali,i d*+ga+ a,3araka- ,*-*a- dala .,aha .+-.k *li+d.+gi diri da+ *+"ari *rli+d.+ga+5! A+da 2a+ga+ *li-5 d*+ga+ dala ka-a ada ,*.a a+ggo-a a,3araka- 3a+g a+da -*.i di laa+ga+! )*lal. *+gg.+aka+ id*+-i-a, diri agar .dah dik*+al ora+g! I+ga- a+da adalah ora+g a,i+g 3a+g /*l. dik*+al ol*h a,3araka- ,*-*a- /*r-i+daklah ,oa+ da+ hora-i /.da3a ,*-*a-! #ila a+da /*k*r2a dala ,*/.ah team ilih -*a- *o+doka+ 3a+g -idak -*ri,olir a-a. -idak 2a.h dari r.ah 9arga a,3araka- ,*ki-ar! &*rl. di i+ga- a+da /*l. *+g*+al k*adaa+ k*aa+a+ li+gk.+ga+ ,*-*a-! K*aa+a+ li+gk.+ga+ *r.aak ,alah ,a-. ak-or *+*+-. ada k*/*rha,ila+ -.ga, a+da! ;a+ga+ dil.aka+ ada ,aa- a+da aka+ *+i+ggalka+ -*a- *o+doka+
5.6 PELAKSANAAN PEMBUATAN PETA GEOLOGI Dala g*ologi di*rol*h d*+ga+ "ara *lak.ka+ o/,*ra,i di laa+ga+! K*-*li-ia+ da+ k*"*ra-a+ ,*ora+g geologist dala */a"a da-a g*ologi ,a+ga- di-*+-.ka+ dala *+gaa-a+ laa+ga+! Ol*h ,*/a/ i-. geologist ,*+ior dala *lak,a+aka+ *k*r2aa+ g*ologi,- di laa+ga+ r*la-i l*/ih "*a- da+ l*/ih "*ra- /ila di /a+di+gka+ d*+ga+ geologist 2.+ior! Dala *lak.ka+ o/,*ra,i di laa+ga+ g*ologi,- ,*lal. hunting ,i+gkaa+
•
•
•
•
•
•
•
•
ari ,i+gkaa+ 3a+g ,*gar ,*/agai o/2*k o/,*r/a,i! )i+gkaa+ 3a+g ,*gar aka+ daa- di 2.ai di al.ral.r *ro,i di -*/i+g ,.+gai di da,ar ,.+gai di -*/i+g /.ki-! Dala hal ,i+gkaa+ di 2.ai di -*/i+g ,.+gai a-a. di -*/i+g /.ki- *rha-ika+ ,*ki-ar loka,i aakah -*rdaa- a,,a /a-.a+ 3a+g .dah lo+g,or! Aa/ila di -*.i k*adaa+ 3a+g d*ikia+ hi+dari -*a--*a- -*r,*/.- agar -idak -*r2adi ,*,.a-. 3a+g -idak dii+gi+ka+! &*rl. di i+ga- k*"*lakaa+ k*"il di laa+ga+ daa- *+gaki/a-ka+ -*r-.+da+3a *k*r2aa+ 3a+g ,**,-i+3a -idak /ol*h -*r2adi! )*ri+gkali ,i+gkaa+ .+-.k o/,*ra,i 3a+g /aik daa- di2.ai di g.a! )*/*l. a+da *.-.,ka+ .+-.k *a,.ki g.a *rg.+aka+ i+dra *+"i.a+ da+ /a9a ,*r-a la. ,*+-*r
5.7 CARA BATUAN
PENOMORAN
LOKASI
PENGAMATAN
DAN
CONTOH
&ada ,aa- a+da *lak.ka+ *+gaa-a+ a-a. o/r,*a,i g*ologi di laa+ga+ a+da 9a2i/ */a9a *-a k*r2a! &ada ,aa- a+da *+daa-ka+ ,.a-. ,i+gkaa+ 3a+g *rl. diaa-i ,*,.dah dik*-ah.i d*+ga+ a,-i k*d.d.ka++3a ada *-a k*r2a! #*/*raa "ara dala */*rika+ +oor ,-a,i.+ *+gaa-a+ daa- dik*looka+ *+2adi
&ada *-a k*2a +oor ,-a,i.+ *+gaa-a+ di-a+dai d*+ga+ li+gkara+ k*"il di dala li+gkara+ -*r,*/.- di-.li,ka+ .lai a+gka roa9i da+ h.r. a/2ad= /*rla+2.- k* +oor da+ ,*-*r.,+3a! '+-.k l*/ih 2*la,+3a /ila ada hari *r-aa k*r2a di laa+ga+ +oor ,-a,i.+ di.lai di.lai a+gka 1 da+ ,*laa ,*haria+ /*rha,il *lak.ka+ *+gaa-a+ hi+gga ,-a,i.+ $ aka ada hari k* k*r2a +oor ,-a,i.+ dila+2.-ka+ d*+ga+ a+gka 6! #ila ada k*r2a hari k* /*rha,il *lak.ka+ *+gaa-a+ hi+gga ,-a,i.+ 61 aka ada k*r2a hari k* +oor ,-a,i.+ dila+2.-ka+ d*+ga+ +oor 6 da+ ,*-*r.,+3a hi+gga -.ga, k*2a di laa+ga+ ,*l*,*i! #ila a+da /*k*r2a di laa+ga+ hi+gga k*$0
E da+ /*,ara+ dip
!
(2). C! ' &ada ,aa- k*r2a +oor ,-a,i.+ *+gaa-a+ di-a+dai d*+ga+ li+gkara+ k*"il dil.ar li+gkara+ -*r,*/.- di-.li,ka+ .lai a+gka 11
1 da+ ,*-*r.,+3a hi+gga ,-a,i.+ -*rakhir! #ila ada k*r2a hari k* /*rha,il *lak.ka+ *+gaa-a+ hi+gga ,-a,i.+ 0 aka +oor ,-a,i.+ di-.li, 0! &ada hari k*r2a k* +oor ,-a,i.+ di .lai d*+ga+ +oor 1 da+ di -.li,ka+ ,*/agai 1 4 da+ ,*-*r.,+3a! %a-a "ara *+oora+ ,-a,i.+ *+gaa-a+ .+-.k k*r2a ,*la+2.-+3a dilak.ka+ d*+ga+ "ara 3a+g ,aa hi+gga -.ga, k*r2a di laa+ga+ ,*l*,*i! Mod*l i+i l*/ih rak-i, da+ il**+-a-i! Ol*h ,*/a/ i-. a+da di,ara+ka+ .+-.k *+gado,i+3a! '+-.k ,-a,i.+ *+gaa-a+ d*+ga+ *+ga/ila+ "o+-oh /a-.a+ +oor "o+-oh di,*/.-ka+ ,*,.ai +oor loka,i di.lai d*+ga+ i+i,ial diri i,al d*+ga+ +oor )R!110 <)R ,i+gka-a+ +aa geologist 3a+g *lak.ka+ k*r2a dilaa+ga+ )R).ka+darr.idi=! Hal i+i dika+d.+g ak,.d 2a+ga+ ,aai -*r2adi k*k*lir.a+ d*+ga+ +oor+3a ora+g lai+ kh.,.,+3a ada ,aa- ro,*, a+ali,a la/ora-ori. dilak.ka+! )-a,i.+ d*+ga+ *+gaa-a+ "o+-oh /a-.a+ di/*ri 9ar+a i,al+3a 9ar+a *rah ,*da+g ,-a,i.+ *+gaa-a+ -a+a "o+-oh /a-.a+ -*-a ha+3a /*r/*+-.k li+gkara+ k*"il ,a2a! '+-.k **r.dah ko+-rol dari ,-a,i.+ k*11 k* da+ ,*-*r.,+3a di h./.+gka+ d*+ga+ gari, r.-* *r2ala+! #ila ada ,-a,i.+ -*r-*+-. dilak.ka+ *+g.k.ra+ strike da+ dip lai,a+ /a-.a+ aka di-*a- +oor loka,i -*r,*/.- ,*g*ra diga/arka+ +o-a,i strike da+ dip da+ -.li,ka+ /*,ara+ strike da+ dip d*+ga+ a+gkai,al 01$ ar-i+3a /*,ara+ strike N
E da+ /*,ara+ dip
O!<1=O! <=!d,O ,-a,i.+ *+gaa-a+ r.-* <1=loka,i *+gaa-a+ Mod*l 1! &*+oora+ loka,i
!
O!<11=O!<1 =!d,-
Mod*l ! &*+oora+ loka,i
5. PADA SAAT ANDA MELAKUKAN OBSER*ASI DI LAPANGAN )*"ara id*al -*rdaa- d.a "ara dala *+*+-.ka+ r.-* k*gia-a+ o/,*ra,i g*ologi di laa+ga+ 3ai-. d*+ga+ "ara oligo+
P+,-+/ $#!$$"
Ar-i+3a ada ,aa- *lak.ka+ o/,*ra,i g*ologi ada loka,i *r-aa k* loka,i k*d.a k* loka,i k*-iga da+ ,*-*r.,+3a ,*laa *lak,a+aa+ k*r2a ,a-. hari loka,i k* ,a-. aka+ -*-ai didala rak-*k ,.li- dilka,a+aka+! )a-. da+ lai+ hal /*rkai-a+ d*+ga+ k*adaa+ -oogra da*rah *+*li-ia+ .+gki+ -idak da-ar da+ a+da /*l. *+g*+al *da+ /*rkai-a+ d*+ga+ 2*+i, li-hologi ,-r.k-.r g*ologi da+ k*+aaka+ g*ologi lai+3a! ',ahaka+ 2al.r
*+gaa-a+ -*gak l.r., ada 2arak
•
•
•
•
Ha,il *+gaa-a+ -*r,./.- di a-a, dia+aa-ka+ .+-.k *+*+-.ka+ r*+"a+a r.-* *r2ala+a+ ada *+*li-ia+ laa+ga+ ,*"ara d*-ail! )*"ara .. ,i,-*a-ika *+*li-ia+ g*ologi di da*rah /a-.a+ /*k. /a-.a+ ,*di*+ da+ /a-.a+ *-aor /*r/*da! Aa/ila a+da *+2.ai ,i+gkaa+ g*ologi a9al *r-aa 3a+g 9a2i/ a+da lak.ka+ adalah *lak.ka+ *+*li-ia+ ,*"ara "*ra- aakah 2*+i, li-hologi 3a+g a+da daa-ka+ i-. a,ih di -*a-
ada da*rah /aki+g *>*"- ,*+-.ha+ d*+ga+ /a-.a+ ,*ki-ar aki/a- -*r2adi+3a ,*+-.ha+ -*r,*/.- aa-i da+ .k.r k*kar
'+-.k /a-.a+ ,*di*+ *rik,a 2*+i, /a-.a+ ,*di*+ di*+,i ,i+gkaa+ 9ar+a la.k 9ar+a ,*gar k*+aaka+ -*r"irika+ k*-*/ala+ lai,a+ ,-r.k-.r ,*di*+ ko+-ak d*+ga+ lai,a+ /a-.a+ di/a9ah+3a 2.r., da+ k*iri+ga+ lai,a+ /a-.a+ .k.r arah k*kar <2oi+-= /.a- ,k*-,a ola k*kar
•
*.+3ai ar-i dala g*ologi! #ila a+da *+ga+gga *+-i+g ,i+gkaa+ 3a+g a+da -*.ka+ di/.a- ga/ar ,k*-,a a-a. dio-o! &ada ,aa- a+da *o-o 2a+ga+ l.a *l*-akka+ al. g*ologi a-a. *+ggari, ,*/agai */a+di+g .k.ra+ ada ,i+gkaa+ 3a+g dio-o! U/$& $/ %#$%+! *rik,a 2*+i, /a-.a+ *-aor di*+,i ,i+gkaa+ 9ar+a la.k 9ar+a ,*gar k*+aaka+ -*r"irika+ k*-*/ala+ lai,a+ ,-r.k-.r *-aork ko+-ak d*+ga+ lai,a+ /a-.a+ di/a9ah+3a oliasi da+ schistose, li+ia,i i+*ral -*r-*+-. <i,al i+*ral k.ar,i-*= .k.r arah k*kar <2oi+-= /.a- ,k*-,a ola k*kar
•
•
di,*,.aika+ d*+ga+ kod* +oor loka,i *+gaa-a+ di-a/ah d*+ga+ i+i-ial -*r-*+-. i,al +oor loka,i *+gaa-a+ 0
•
+oor kod* "o+-oh! Noor kod* "o+-oh di,*,.aika+ d*+ga+ kod* +oor loka,i *+gaa-a+ di-a/ah d*+ga+ i+i-ial -*r-*+-. i,al +oor loka,i *+gaa-a+ 0
•
,*i+-a, k*/*radaa+ /a-. /ara 3a+g ada di*r.kaa+! '+-.k *3aki+ka+ l*/ih la+2.- k*/*radaa+ *rlai,a+ /a-./ara ada k*dalaa+ 3a+g l*/ih /*,ar a+da daa- *r*+"a+aka+ da+ *lak.ka+ */ora+ i+i da+gkal da+ *+ga/il ,a*l d*+ga+ a-a /or /*r/*+-.k -a/.+g! &*+gi+-ia+ /ol*h dika-aka+ /*rha,il /ila G$P dari a+2a+g -a/.+g *+gi+-i -*ri,i d*+ga+ /a-.a+ a-a. /a-./ara da+ /a-.a+ a-a. /a-./ara ,*l.r.h+3a! Dari ha,il */ora+ i+i i+i r*ko+,-r.k,i dala /*+-.k log /or*! Dari /*/*raa log /or* akhir+3a di*rol*h ga/ara+ k*adaa+ *rlai,a+ /a-./ara di /a9ah *r.kaa+ dala *+3*/ara+ /*r/*+-.k -iga di*+,i! '+-.k *+g*-ah.i k.ali-a, da+ 2*+i, /a-./ara a+da 9a2i/ *+ga/il "o+-oh ali+g ,*diki- $ kg .+-.k di*rik,a l*/ih la+2.- di la/ora-ori.! %*rdaa- /*r/agai 2*+i, /a-./ara dari ha,il k.lai-a,+3a r*+dah hi+gga k.ali-a, -i+ggi .lai dari ga/.- lig+i- ,.//i-.i+., /i-.i+o., a+-hra,i-* da+ gra-! Di la/ora-ori. d*+ga+ "o+-oh i+i aka+ dilak.ka+ a+ali,a rok,ia- ,*-= k*+aaka+ /o.di+ag* ola k*kar aki/a- a-aha+ /.a- ,k*-,a ,i+gkaa+ /.ao-o+3a 2a+ga+ l.a *l*-akka+ /*+da lai+ ,*/agai */a+di+g .k.ra+! &*rl. di*rha-ika+ /ah9a k*+aaka+ a-aha+ di laa+ga+ *r.aka+ 2al.r da*rah 3a+g *+galai ga+gg.a+ +a.+ ada *-a g*ologi diga/arka+ ,*/agai ,.a-. gari,! ;al.r da*rah a-aha+ *r.aka+ da*rah 3a+g la/il ol*h ,*/a/ i-. di -*a- -*r,*/.- /a+3ak di"irika+ ol*h k*+aaka+ -a+ah lo+g,or! &*rl. di"a-a- 2al.r -a+ah lo+g,or *r.aaka+ ,alah ,a-. i+dika,i -*r2adi+3a a-aha+ 3a+g ".k. /*,ar +a.+ -idak ,*.a -ahah lo+g,or ,*/agai "iri -*r2adi+3a a-aha+! Da*rah 2al.r a-aha+ 3a+g ".k. /*,ar ,*ri+g */*rika+ k*+aaka+ orologi dala /*+-.k
•
triangular facet ! k*+aaka+ i+i ha+3a daa- diliha- da+ di*rha-ika+ dari 2arak 2a.h! U/$& %$ -!
•
•
•
i+3ak gor*+g kar*+a di3aki+i 2irig*+5 -*r,*/.- -*r/*/a, dari i+3ak gor*+g! U/$& %$ -! "/0
%ia kali a+da *lak.ka+ *+gaa-a+ g*ologi ada -ia-ia loa,i *+gaa-a+ hal hal 3a+g *rl. di*rha-ika+ a+-ara lai+:
•
•
'+-.k ,i+gkaa+ dala /*+-.k /a-.a+ di,ai+g halhal -*r,*/.- di a-a, *rl. di/.a- ,k*-,a kolo li-hologi ,i+gkaa+ agar dilak.ka+ ,*-*li-i .+gki+! ).,.+ kolo li-hologi lokal dari d.a loka,i 3a+g /*rd*ka-a+! Hal 3a+g ,aa k*r2aka+ .+-.k loka,i 3a+g lai+! D*+ga+ "ara d*ikia+ aka+ di*rol*h .r.-a+ kolo li-hologi lokal 3a+g l*+gka! ;a+ga+ dil.aka+ */.a- gaa/r ,k*-,a+3a! '+-.k ,i+gkaa+ ,-r.k-.r a-aha+ /.a- ,k*-,a a-a. dia/il o-o+3a! #.a- d*k,ri,i ,i+gkaa+ ,*l*+gka .+gki+! Hi+darka+ a+da .+-.k da-a+g k*d.a kali+3a di -*a- 3a+g ,aa ha+3a ,*k*dar .+-.k *l*+gkai d*k,ri,i 3a+g -*lah di/.a- ada *+gaa-a+ ,*/*l.+3a! #*/*ra hal 3a+g *rl. *+daa- *rha-ia+ ada ,aa- a+da /*k*r2a di laa+ga+ a+-ara lai+ :
•
•
•
•
• • • •
• •
)*.a loka,i *+gaa-a+ har., dilo- di *-a k*r2a -*rak,.d +oor loka,i+3a! ;a+ga+ l.a loka,i *+gaa-a+ d*+ga+ "o+-oh /a-.a+ di /*ri 9ar+a *rah! #ila ada *+g.k.ra+ 2.r., <,-rik*= da+ k*iri+ga+ lai,a+
d*+ga+ gari,! (ari, i-. *r.aka+ *k,r*,i ,./. *rlia-a+ 3a+g ,*la+2.-+3a daa- di ga/arka+ ada *-a g*ologi 3a+g *r.aka+ rod.k -*rakhir! Dala */.a- r*ko+,-r.k,i ,-r.k-.r g*ologi .,ahaka+ *akai od*l r*ko+,-r.k,i a-h*a-i, -*k+i, da+ .,ahaka+ hi+darka+ d*+ga+ *-od* r**ha+d! Mod*l 3a+g -*rakhir i+i daa- di-*raka+ aa/ila od*l r*ko+,-r.k,i ,-r.k-.r a-*a-i, -*k+i, -idak daadialika,ika+! C$$/ Di a+-ara geologist -*lah ada ,*a"a ko+*+,i -a-a "ara */*ri da+ *ilih 9ar+a ,*/agai +o-a,i a-a. ,i/ol li-hologi! '+-.k *+ghi+dari *+gg.+aa+ 9ar+a 3a+g /*rl*/iha+ -*lah di,*aka-i a+-ara lai+ /ah9a .+-.k: •
•
•
•
•
•
Car+a *rah .+-.k ,i/ol /a-.a+ /*k.! Aa/ila di ,.a-. da*rah 3a+g di*-aka+ -*rdaa- l*/ih dari ,a-. 2*+i, /a-.a+ /*k. .+-.k */*daka+ 2*+i, -*r,*/.ada 9ar+a 3a+g *r.aka+ ,i/ol /a-.a+ /*k. di/*+arka+ .+-.k di -a/ahka+ +o-a,i 3a+g lai+ i,al daa- di-a/ahka+ -.li,a+ '-+!-$#. %.li,a+ 3a+g ,aa di-a/ahka+ ada kolo li-ologi kolo ,-ra-igra da+ ada k*-*ra+ga+ ,i/ol li-hologi *-a! Hal ,*r.a daadi/*rlak.ka+ da+ -a/ahka+ -.li,a+ a+d*,i-* /a,alda+ ,*/agai+3a! %a-a "ara 3a+g lai+ daa- dilak.ka+ d*+ga+ */.a- grada,i 9ar+a! Car+a /ir. .+-.k ,i/ol /a-.gai+g! Daa- di/*daka+ /a-.gai+g kla,-ik