Educación Física Tema 11: El Esquema Corporal. El proceso de lateralización. Desarrollo de las capacidades perceptivo-motrices. perceptivo-motrices.
TEMA 11. E E!"#EMA C$%&$%A. E &%$CE!$ DE ATE%A'(AC')*. DE!A%%$$ DE A! CA&AC'DADE! &E%CE&T'+$M$T%'CE!.
© CEDAM 2010-2011 ALTAMIRANO, ALTA MIRANO, 50 BAJO 2 28008 Madrid Madrid
Tfno:91.544.35.85
91.549.45.84 25 85 24
Móvil 39
Email:
!"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.! !"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.!"% "%
1
Educación Física Tema 11: El Esquema Corporal. El proceso de lateralización. Desarrollo de las capacidades perceptivo-motrices. perceptivo-motrices.
,*D'CE.
1. REFERENCIA LEGISLATIVA. 2. INTRODUCCIÓN. 3. EL ESQUEMA CORPORAL: LA PERCEPCIÓN CORPORAL. 3.1. Concepto e e!"#e$% co&po&%'. 3.2. E(o'#c)*n e' e!"#e$% co&po&%'. 3.3. E'e$ento! e' e!"#e$% co&po&%'. +. LA PERCEPCIÓN ESPACIAL: ORIENTACIÓN, ESTRUCTURACIÓN, ESTRUCTURACIÓN, REPRESENTACIÓN REPRESENTACIÓN DE INTERPRETACIÓN. INTERPRETACIÓN. +.1. O&)ent%c)*n e!p%c)%'. +.2. E!tct#&%c)*n e!p%c)%'. +.3. L% &ep&e!ent%c)*n - '% )nte&p&et%c)*n e!p%c)%'. e!p%c)%'. +.+. E(o'#c)*n e' o$)n)o e '%! noc)one! e!p%c)%'e!. e!p%c)%'e!. . LA PERCEPCIÓN TEMPORAL: ORIENTACIÓN, ESTRUCTURACIÓN, ESTRUCTURACIÓN, REPRESENTACIÓN REPRESENTACIÓN DE INTERPRETACIÓN. INTERPRETACIÓN. .1. O&)ent%c)*n te$po&%'. .2. E!tct#&%c)*n te$po&%'. .3. L% &ep&e!ent%c)*n - '% )nte&p&et%c)*n te$po&%'. .+. E(o'#c)*n en e' o$)n)o e '%! noc)one! te$po&%'e!. .. E' &)t$o. /. EL PROCESO DE LATERALI0ACIÓN. LATERALI0ACIÓN. /.1. Concepto - t)po! e '%te&%')%. /.2. L% '%te&%')%c)*n. /.2.1. F%!e! - %ct)()%e! en e' p&oce!o e '%te&%')%c)*n. /.2.2. Repe&c#!)one! e#c%t)(%!. e#c%t)(%!. . DESARROLLO DE LAS CAPACIDADES PERCEPTIVOMOTORAS. PERCEPTIVOMOTORAS. .1. Inte&(enc)*n e#c%t)(% 4ene&%'. .2. De!%&&o''o e '% pe&cepc)*n co&po&%'. .3. De!%&&o''o e '% pe&cepc)*n e!p%c)%'. .+. De!%&&o''o e '% pe&cepc)*n te$po&%'. 5. CONCLUSIÓN. © CEDAM 2010-2011 ALTAMIRANO, ALTA MIRANO, 50 BAJO 2 28008 Madrid Madrid
Tfno:91.544.35.85
91.549.45.84 25 85 24
Móvil 39
Email:
!"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.! !"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.!"% "%
2
Educación Física Tema 11: El Esquema Corporal. El proceso de lateralización. Desarrollo de las capacidades perceptivo-motrices.
6. 7I7LIOGRAFIA.
© CEDAM 2010-2011 ALTAMIRANO, 50 BAJO 2 28008 Madrid
Tfno:91.544.35.85
91.549.45.84 25 85 24
Móvil 39
Email:
!"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.!"%
3
Educación Física Tema 11: El Esquema Corporal. El proceso de lateralización. Desarrollo de las capacidades perceptivo-motrices.
1. %EFE%E*C'A E'!AT'+A.
Ante! e co$en%& % e!%&&o''%& e' te$%, $e 4#!t%&8% 9%ce& #n%! p#nt#%')%c)one!. P&)$e&o, p%&% $%-o& co$o)% en '% e!c#c9% e' te$%, (o- % 9%ce& &ee&enc)% %' %'#$n%o co$o e #n !o'o 4;ne&o, %'#$no! * %'#$n%!, e()t%no '% &epet)c)*n. A#n"#e con!)e&o )$po&t%nte e' #!o e' (oc%<#'%&)o, %!8 co$o ot&o! %cto&e! =e>e$p'o! en c'%!e, #!o e #n (oc%<#'%&)o no !e?)!t%, etc.@ p%&% '% con!ec#c)*n e '% coe#c%c)*n. En !e4#no '#4%&, (o- % #<)c%& 'e4)!'%t)(%$ente '% !)t#%c)*n e' c#&!o %ct#%' 25 6, en '% c#%' 9% !)o p#<')c%% '% con(oc%to&)% e e!t%! opo!)c)one!. E' e!%&&o''o e '% LOE =2B2/@, !)4#e #n c%'en%&)o e %p')c%c)*n ete&$)n%o en e' Re%' Dec&eto 5/B2/, e 3 e >#n)o. Se4n e!te ec&eto en e' c#&!o 25 !e %p')c%&8% en e' p&)$e& c)c'o, en e' c#&!o %ct#%' !e %p')c%&8% en e' !e4#no c)c'o, - en e' p&*?)$o c#&!o e!co'%& 261, c#'$)n%& en e' te&ce& c)c'o, !)eno %!8 )$p'%nt%o en to% '% P&)$%&)%. Po& 'o t%nto, ten)eno en c#ent% "#e e' p&*?)$o c#&!o e!co'%& !e& e %p')c%c)*n en to% P&)$%&)%, 9%&; &ee&enc)% % '% $)!$% en '% #<)c%c)*n 'e4)!'%t)(% e' te$%. L% LOE 2B2/ 'o! ec&eto! e e!%&&o''o &e'%c)on%o! con e!te te$% !on: e or/0nica de educación 232445 del 6 de mao . =L.O.E@ %eal Decreto 171632445 de 8 de diciem9re , po& e' "#e !e e!t%<'ecen '%! enseanzas mínimas e '% E#c%c)*n P&)$%&)%. Decreto 2232448 de 14 de mao , e' Con!e>o e Go<)e&no, po& e' "#e !e e!t%<'ece p%&% '% Co$#n)% e M%&) e' c#&&8c#'o e '% E#c%c)*n P&)$%&)%.
An%')%no e!te Dec&eto 22B2 e 1 e M%-o (e$o! "#e e' p&e!ente te$% 9%ce &ee&enc)% )&ect% %' c#&&8c#'o "#e en ;' !e e!%&&o''%. Se &e'%c)on% con e' o<>et)(o Gene&%' e et%p% @ (%'o&%& '% 9)4)ene - '% !%'#, conoce& - &e!pet%& e' c#e&po 9#$%no, - #t)')%& '% e#c%c)*n 8!)c% - e' epo&te co$o $e)o! p%&% %(o&ece& e' e!%&&o''o pe&!on%' - !oc)%'. Con &e!pecto % 'o! o<>et)(o! e E#c%c)*n F8!)c% en e!t% et%p% e' p&e!ente te$% 9%ce &ee&enc)% % (%&)o! e e''o!, pe&o t)enen &e'%c)*n )&ect% con e' o<>et)(o p&)$e&o: Conoce& - (%'o&%& !# c#e&po - '% %ct)()% 8!)c% co$o $e)o e e?p'o&%c)*n - )!te e !#! po!)<)')%e! $ot&)ce!, e !# &e'%c)*n con 'o! e$! co$o &ec#&!o p%&% o&4%n)%& !# t)e$po ')<&e. E' %ct#%' te$% !e t&%<%>% #n%$ent%'$ente en e' <'o"#e e conten)o! n$e&o 1: E' c#e&po: I$%4en - pe&cepc)*n, one !e %o e' E!"#e$% Co&po&%' e #n% o&$% $#- p&o#n%. Aco&e! con e!to! conten)o! !e e?t&%e&n 'o! •
•
•
© CEDAM 2010-2011 ALTAMIRANO, 50 BAJO 2 28008 Madrid
Tfno:91.544.35.85
91.549.45.84 25 85 24
Móvil 39
Email:
!"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.!"%
4
Educación Física Tema 11: El Esquema Corporal. El proceso de lateralización. Desarrollo de las capacidades perceptivo-motrices.
•
co&&e!pon)ente! c&)te&)o! e e(%'#%c)*n )!t&)<#)o! en c)c'o! po& e' c#&&8c#'o o)c)%'. E!t %e$! &e'%c)on%o con '%! Co$petenc)%! 7!)c%! "#e e' %'#$no e% p%&% &e'%c)on%&!e con e' $#no "#e 'e &oe%. con '% oct%(%, A#tono$8% e )n)c)%t)(% pe&!on%'. % "#e to% %#tono$8% e )n)c)%t)(% p%!% en #n p&)$e& $o$ento po& conoce& n#e!t&o c#e&po - e!t%& !e4#&o! con ;'.
2. '*T%$D#CC')*.
C#%no 9%<'%$o! e e!"#e$% co&po&%', '%te&%')%c)*n, o&4%n)%c)*n o e!tct#&%c)*n e!p%c)%' - te$po&%', no! e!t%$o! &e)&)eno % #n con>#nto e c%p%c)%e! pe&cept)(o $ot&)ce!, en '%! c#%'e! 9%- "#e entene& "#e %$<%!, pe&cepc)*n - $ot&)c)%, !e &e'%c)on%n - epenen $#t#%$ente. A!8, '%! pe&cepc)one! !e en&)"#ecen con '% e?pe&)enc)% $ot&) e' )n)()#o - '% $ot&)c)% c%&ece&8% e !ent)o, e )nc'#!o e #nc)on%')%, !) no !e #n%$ent%n en #n% co&&ect% pe&cepc)*n. Po& t%nto, c#%no 9%<'%$o! e c%p%c)%e! pe&cept)(o$ot&)ce! 9%ce$o! &ee&enc)% % #n%! c#%')%e! #n%$ent%'$ente co4n)t)(%! pe&o e' too )$p&e!c)n)<'e! en e' e!%&&o''o e '% pe&!on% - en !# e(o'#c)*n $oto&%. Po& con!)4#)ente, p%&ece nece!%&)o, co$o p#nto e p%&t)%, p%!%& &p)%$ente % #n% e)n)c)*n e pe&cepc)*n "#e pe&$)t% #n% $e>o& co$p&en!)*n e 'o! conten)o! e' te$%. Se4n %i/al, too conoc)$)ento e' $e)o e?te&)o& e )nte&)o& p&o()ene e '% e!co))c%c)*n - e '% )nte&p&et%c)*n e 'o! $en!%>e! !en!o&)%'e! !#&4)o! e 'o! )e&ente! &ecepto&e! !en!o&)%'e! &ep%&t)o! po& too e' c#e&po. E!te )n'#>o ne&()o!o, eno$)n%o !en!%c)one!, %& n%c)$)ento % '%! percepciones "#e con!)!ten en #n% to$% e conc)enc)% e 'o! !#ce!o! e?te&)o&e!. E!te p&oce!o, ''e(% %' conoc)$)ento e !# %$<)ente, po& p%&te e' !#>eto. A!8, poe$o! )n)c%& "#e '%! pe&cepc)one! epenen e '% e?pe&)enc)% %nte&)o& e' )n)()#o, )ent))c%no '%! !en!%c)one! &ec)<)%! con #n% c%te4o&8% p&e()%$ente e!t%<'ec)%. En #nc)*n e e''o, t%$<);n poe$o! con!)e&%& "#e '%! pe&cepc)one! !on !#<>et)(%!, en t%nto "#e epenen e )c9% e?pe&)enc)%, %!8 co$o e '% c%&4% e$ot)(% "#e &oe%n '% &ecepc)*n e )c9%! !en!%c)one!. Po& t%nto, (%$o! % e!t#)%& #no! conten)o! en 'o! "#e !e !o'%p%n #e&te$ente )e&ente! $<)to! e '% pe&!on%')% co$o !on: e' %n%t*$)co#nc)on%', p!8"#)co, $oto& %ect)(o. © CEDAM 2010-2011 ALTAMIRANO, 50 BAJO 2 28008 Madrid
Tfno:91.544.35.85
91.549.45.84 25 85 24
Móvil 39
Email:
!"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.!"%
5
Educación Física Tema 11: El Esquema Corporal. El proceso de lateralización. Desarrollo de las capacidades perceptivo-motrices.
Con e' )n e %c)')t%& e' e!t#)o e e!te co$p'e>o te$% e!4'o!%&e$o! '%! c%p%c)%e! pe&cept)(%! en t&e! 4&%ne! <'o"#e!, 'o! c#%'e! !e&()&n e 4#8% en e' e!t#)o e' $)!$o. E!to! !on: • • •
ESQUEMA CORPORAL O PERCEPCIÓN CORPORAL. PERCEPCIÓN ESPACIAL. PERCEPCIÓN TEMPORAL.
6. E E!"#EMA C$%&$%A: A &E%CE&C')* C$%&$%A.
L% pe&cepc)*n co&po&%' 9%ce &ee&enc)% %' t&%t%$)ento e '%! )no&$%c)one! p&op)ocept)(%! - e?te&ocept)(%! e )nc'#!o )nte&ocept)(%!, p&oce!o! p!8"#)co!, )no&$%c)one! e 'o! e$!, to%! e''%! &e'%c)on%%! con '% p&op)% &e%')% co&po&%'. 6.1. C$*CE&T$ DE E!"#EMA C$%&$%A. E' concepto e He!"#e$% co&po&%' t)ene !#! )n)c)o! % co$)eno! e' !)4'o JJ, en e' c%$po e '% ne#&o)!)o'o48% % t&%(;! e ;onnier, !)eno %opt%o po& '% co&&)ente p!)co$ot&)c)!t%. E?p&e!)one! co$o )$%4en co&po&%', conc)enc)% co&po&%', e!"#e$% co&po&%' 9%n !)o #t)')%o! po& #no! - ot&o! %#to&e! e o&$% )e&ente, )ntent%no o&ece& #n eno"#e )nte&p&et%t)(o )!t)nto % '% pe&cepc)*n e' p&op)o c#e&po. No o% co$o &e!#'t%o, e' e!"#e$% co&po&%'. De!e ot&o p#nto e ()!t%, p%&% >. e ;oulc? e' e!"#e$% co&po&%' e! He' conoc)$)ento )n$e)%to - cont)n#o "#e no!ot&o! tene$o! e n#e!t&o c#e&po, en e!t%o e!tt)co o en $o()$)ento, en &e'%c)*n con !#! )e&ente! p%&te! - !o<&e too en &e'%c)*n con e' e!p%c)o - con 'o! o<>eto! "#e no! &oe%n. E' e!"#e$% co&po&%' t)ene #n c%&cte& )n$)co, )n%c%<%o -% "#e e(o'#t)(%$ente !e (% po!e-eno #n% )no&$%c)*n )e&ente en #nc)*n e '%! p&op)%! c%p%c)%e! 8!)c%! pe&cept)(%!. A!8, poe$o! entene& e' e!"#e$% co&po&%' co$o %"#e''% &ep&e!ent%c)*n $ent%' "#e tene$o! e n#e!t&o p&op)o c#e&po. E!t% )$%4en !e )nte4&% con )$p&e!)one! )nte&ocet)(%!, p&op)ocept)(% - e?te&ocept)(%!. © CEDAM 2010-2011 ALTAMIRANO, 50 BAJO 2 28008 Madrid
Tfno:91.544.35.85
91.549.45.84 25 85 24
Móvil 39
Email:
!"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.!"%
6
Educación Física Tema 11: El Esquema Corporal. El proceso de lateralización. Desarrollo de las capacidades perceptivo-motrices.
6.2. E+$#C')* DE E!"#EMA C$%&$%A. A#to&e! co$o >. e ;oulc? - >. De A@uria/uerra , 9%n e!t%<'ec)o )e&ente! 9)to! en '% e(o'#c)*n e' e!"#e$% co&po&%', )!t)n4#)eno #n pe&)oo e )$p#'!)()% &e'e>%K Hc#e&po ()()oK Hc#e&po !ent)oK Hc#e&po pe&c)<)o - Hc#e&po &ep&e!ent%o. No o
%@ &eríodo maternal. &rimera inBancia de 4 a 2 aos : E' n)o p%!%& e!e 'o! p&)$e&o! &e'e>o! % '% $%&c9% - % '%! p&)$e&%! coo&)n%c)one! $ot&)ce! % t&%(;! e #n )'o4o t*n)co $%&en)o, $#- ce&&%o %' p&)nc)p)o, '#e4o c%% (e $! !#e'to, pe&o !)e$p&e p&e!ente. <@ &eriodo /lo9al de aprendiza@e de uso de sí. De 2 a 5 aos : L% $ot&)c)% pe&$)te %' n)o e' conoc)$)ento -, con!ec#ente$ente, '% #t)')%c)*n c%% (e $! )e&enc)%% - p&ec)!% e !# c#e&po. En e!t% %!e !e e)ne '% )e&enc)%c)*n ent&e -o - e' $#no e 'o! ot&o! o e 'o! o<>eto!. A9o&%, e' n)o e! c%p% e pe&c)<)&!e, )ent))c%&!e, &econoce&!e. Se )nt#-e co$o e'e$ento )nepen)ente e' &e!to. &. +aer &econoce %' )n%' e e!t% et%p% #n% %!e e t&%n!)c)*n en '% "#e e' n)o p%!%& e #n e!t%)o 4'o<%' - !)nc&;t)co %' e '% )e&enc)%c)*n - e' %n')!)!. S*'o % p%&t)& e 'o! / %o! !e& c%p% e H&ep&e!ent%&!e $ent%'$ente, e !e& c%p% e ope&%& $ent%'$ente con !# co&po&%')%, #n% (e %)%n%% '% )nte')4enc)% ope&%t)(%. c@ &eriodo de ela9oración deBinitiva del esquema corporal. 5 a 12 aos : A' co$)eno e e!te pe&)oo !e %)%n%% '% '%te&%')% %!8 co$o e' conoc)$)ento topo'*4)co e '% )"#)e&%e&ec9%. G&%c)%! % '% to$% e conc)enc)% e 'o! )e&ente! !e4$ento! co&po&%'e! - %' cont&o' e '% $o()')%c)*n con ()!t%! % '% %cc)*n, !e e!%&&o''% '% po!)<)')% e &e'%>%c)*n 4'o<%' - !e4$ent%&)%K '% )nepenenc)% !e4$ent%&)% e <&%o! - p)e&n%! en &e'%c)*n %' t&oncoK '%! )!oc)%c)one! e $o()$)ento!K '% t&%n!po!)c)*n e' conoc)$)ento e !8 %' conoc)$)ento e 'o! e$! A!8, %' )n%' e '% et%p% e' n)o !e& c%p% e %n%')%& too! !#! $o()$)ento!, ten)eno p'en% conc)enc)% e !# po!)c)*n t%nto e!tt)c% co$o )n$)c%.
© CEDAM 2010-2011 ALTAMIRANO, 50 BAJO 2 28008 Madrid
Tfno:91.544.35.85
91.549.45.84 25 85 24
Móvil 39
Email:
!"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.!"%
7
Educación Física Tema 11: El Esquema Corporal. El proceso de lateralización. Desarrollo de las capacidades perceptivo-motrices.
Po& 't)$o !e%'%&, "#e e' c%&cte& )n$)co e )n%c%<%o e' e!"#e$% co&po&%' !#pon& #n% )ne!t%<)')% e' $)!$o ent&e 'o! 121+ %o! po& 'o! c%$<)o! e '% p##!te ent&e '% ten!)*n - '% )!ten!)*n $#!c#'%&. =allon 'o e?p&e!% co$o e' te'*n e ono one !e o&$%n '%! )e&ente! po!t#&%! - $o()$)ento!. Po& e''o e! e 4&%n )$po&t%nc)% en e' e!%&&o''o e' &e!to e %p&en)%>e!, e?)!t)eno #n% 4&%n &e'%c)*n ent&e '% %ct)()% t*n)co $#!c#'%& - '% %ct)()% t*n)co ce&e<&%'. L% e(o'#c)*n e' tono $#!c#'%& )nc)e en 4&%n $e)% en '% c%p%c)% e cont&o' e' p&op)o c#e&po, %o "#e #n $o()$)ento <)en coo&)n%o con!)!te #n%$ent%'$ente en cont&%e& - e!cont&%e& e o&$% %>#!t%% )e&ente! 4po! $#!c#'%&e!, %!8 co$o p%&t)& e #n cont&o' t*n)co po!t#&%' "#e pe&$)t% '% ')<&e %cc)*n e '% $#!c#'%t#&% %4on)!t%. A!8 !e )!t)n4#en 'o! !)4#)ente! t)po! e tono:
Tono $#!c#'%& e <%!e, enten)o co$o e' e!t%o e cont&%cc)*n $8n)$% e' $!c#'o en &epo!o. − Tono po!t#&%', "#e % '#4%& % #n e!t%o e p&e%cc)*n % 'o! )!t)nto! $o()$)ento! $o))c%c)one! po!t#&%'e!. E! e' tono e $%nten)$)ento cont&% '% #e&% e 4&%(e%. − Tono e %cc)*n, e! e' "#e %co$p%% % '% %ct)()% $#!c#'%& #&%nte '% %cc)*nK ;!te !e 9%''% %!oc)%o % !# (e % '% #e&% $#!c#'%&. S# 4&%o e %ct)(%c)*n (%&)%& en #nc)*n e '% #e&% % (ence&. De 4&%n &e'e(%nc)% &e!#'t% !e& '% %ct)()% t*n)copo!t#&%' o&toe!tt)c%, con!)!tente en '% &e4#'%c)*n e '% po!t#&% p%&% $%ntene&!e e p)e. E''o !#pone #n% po!)c)*n e p%&t)% p%&% $#'t)t# e %cc)one! $ot&)ce!. −
;. a rela@ación la respiración : En4'o<%$o! e!to! o! conten)o! p%&% e' e!%&&o''o e' e!"#e$% co&po&%' en t%nto "#e !e p%&te #n%$ent%'$ente e '% Hno %cc)*n p%&% '% to$% e conc)enc)% e' p&op)o c#e&po. A!8, poe$o! e)n)& '% rela@ación co$o '% c%p%c)% o e!t%o e '% $#!c#'%t#&% one p&eo$)n% '% )!ten!)*n !o<&e '% ten!)*n. Po& t%nto, !e t&%t% e #n% c%p%c)% e cont&o' t*n)co $#!c#'%& "#e %ect% t%$<);n % #n e!t%o $ent%' e t&%n"#)')%, %c)')t%no e' conoc)$)ento - cont&o' e' p&op)o c#e&po. © CEDAM 2010-2011 ALTAMIRANO, 50 BAJO 2 28008 Madrid
Tfno:91.544.35.85
91.549.45.84 25 85 24
Móvil 39
Email:
!"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.!"%
8
Educación Física Tema 11: El Esquema Corporal. El proceso de lateralización. Desarrollo de las capacidades perceptivo-motrices.
L% &e'%>%c)*n !#pone )!pone& e #n% con!c)enc)% - #n cont&o' ne#&o$#!c#'%& 4'o<%' - !e4$ent%&)o e' p&op)o c#e&po, !)eno #t)')%% #n%$ent%'$ente con o! )n%')%e!: #n% )n%')% te&%p;#t)c% =e!cont&o'e! t*n)co! co$o 'o! t)c!, '% t%&t%$#e, etc.@ #n% )n%')% pe%4*4)c% =$e>o& conoc)$)ento - conc)enc)% e' c#e&po, cont&o'%& $e>o& en tono $#!c#'%& etc.@ En c#%nto % '% respiración, e! nece!%&)o )n)c%& "#e t%$<);n !e enc#ent&% $#&e'%c)on%% con '% &e'%>%c)*n - !#pon)eno %!)$)!$o #n% to$% e conc)enc)% co&po&%', -% "#e &e"#)e&e #n% %tenc)*n )nte&)o&)%% "#e e?)4)& cont&o'%& (o'#nt%&)%$ente '% $#!c#'%t#&% )$p')c%% en e' $o()$)ento &e!p)&%to&)o. . A &E%CE&C')* E!&AC'A: $%'E*TAC')* E!T%#CT#%AC')* %E&%E!E*TAC')* DE '*TE%&%ETAC')*. L% pe&cepc)*n e!p%c)%' !e (% con!t-eno en e' n)o e $%ne&% p%&%'e'% % '% )ent))c%c)*n co&po&%' p&op)%. No 'e !e& po!)<'e pe&c)<)& e' e!p%c)o 9%!t% "#e no )!t)n4% !# H-o e' H$#no. Po& e''o, '%! )no&$%c)one! p&op)ocept)(%! - e?te&ocept)(%! >#e4%n #n p%pe' #n%$ent%' en '% pe&cepc)*n e' e!p%c)o. L% noc)*n e pe&cepc)*n e!p%c)%' 9%ce &ee&enc)% % '% c%p%c)% e #<)c%& e' p&op)o c#e&po en e' ento&no, %!8 co$o !)t#%& 'o! o<>eto! en #nc)*n e )e&ente! coo&en%%!, e(o'#c)on%no e!e #n o$)n)o e' e!p%c)o p&e!ente 9%!t% '% &ep&e!ent%c)*n e' e!p%c)o $ent%'$ente, ot%no e #n% $%-o& %#tono$8% %' )n)()#o. E!t% 't)$% c%&%cte&8!t)c% e! p&op)% e' !e& 9#$%no. L% )no&$%c)*n e?te&ocept)(%, #n%$ent%'$ente % t&%(;! e' c%n%' ()!#%', e! '% e $%-o& &e'e(%nc)% en e' e!%&&o''o e '% pe&cepc)*n e!p%c)%', pe&o t%$<);n po&n cont&)<#)& en e' e!%&&o''o e '% pe&cepc)*n e!p%c)%' )no&$%c)one! tct)'e! e )nc'#!o %#)t)(%!. Cono&$e '%! c%p%c)%e! $ot&)ce! (%n %#$ent%no e' n)o po!ee $! po!)<)')%e! e e?pe&)$ent%c)*n, con 'o "#e '% pe&cepc)*n e' e!p%c)o !e (e& p%#'%t)n%$ente $e>o&%%. Dent&o e' concepto e pe&cepc)*n e!p%c)%' !e con!)e&%n '% o&)ent%c)*n, e!tct#&%c)*n, &ep&e!ent%c)*n e )nte&p&et%c)*n e!p%c)%'. .1. $%'E*TAC')* E!&AC'A. L% o&)ent%c)*n e!p%c)%' e! '% %pt)t# p%&% $%ntene& con!t%nte '% 'oc%')%c)*n e' p&op)o c#e&po, t%nto en #nc)*n e '% po!)c)*n e 'o! o<>eto! en e' e!p%c)o co$o p%&% !)t#%& e!o! o<>eto! en #nc)*n e '% p&op)% po!)c)*n. Se <%!% #n%$ent%'$ente en '%! &e'%c)one! topo'*4)c%! <!)c%!. A t&%(;! e e''%! e' )n)()#o e! c%p% e )nte&p&et%& '% !)t#%c)*n - &e'%c)*n e?)!tente ent&e !8 $)!$o - 'o! o<>eto! o ent&e e''o!. A!8, %p%&ecen &e'%c)one! co$o '%! e ce&c%n8% o (ec)n%K 'e>%n8% o © CEDAM 2010-2011 ALTAMIRANO, 50 BAJO 2 28008 Madrid
Tfno:91.544.35.85
91.549.45.84 25 85 24
Móvil 39
Email:
!"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.!"%
9
Educación Física Tema 11: El Esquema Corporal. El proceso de lateralización. Desarrollo de las capacidades perceptivo-motrices.
!ep%&%c)*nK e' o&en o '% !#ce!)*n e!p%c)%' etc. A!8, ent&o#e&%, %&&)<%%<%>o, )"#)e&% o e&ec9%, etc. Po& t%nto, L% o&)ent%c)*n e!p%c)%' !e #<)c% en '% p&op)% %cc)*n, en '% p&ct)c%, en '%! ()(enc)%! "#e e?pe&)$ent% e' )n)()#o. Dent&o e' t&%t%$)ento e '% e!p%c)%')% !e con!)e&% '% '%te&%')% co$o '% &e!pon!%<'e po& e?ce'enc)% e '% c%p%c)% e o&)ent%c)*n e' e!p%c)o. .2. E!T%#CT#%AC')* E!&AC'A. L%! %ct)()%e! e e!tct#&%c)*n e!p%c)%', !e %po-%n en '%! e o&)ent%c)*n - !on, po& t%nto, po!te&)o&e! % e''%. L% e!tct#&%c)*n e!p%c)%' con''e(% #n% %eto! o ent&e 'o! o<>eto!. A!8, 'o! n)o! p#een %p&ec)%& pe&!pect)(%!, (o'$ene!, o&)ent%c)*n e&ec9% e )"#)e&% en &e'%c)*n con 'o! e$! %elaciones euclidianas o mtricas : !e <%!%n en '% c%p%c)% e poe& !)t#%& o co$p%&%& 'o! o<>eto! con &e'%c)*n % #n !)!te$% e &ee&enc)%. Po& con!)4#)ente, 'o! o<>eto! p#een !e& &e'%c)on%o! con '%! $e)%! e 'on4)t#, !#pe&)c)e!, (o'#$ene!, S)4#)eno p&op#e!t%! e apierre - Aucouturier, !e con!t%t% "#e e' e$p'eo e ot&%! (8%! e )no&$%c)*n )!t)nt%! e '% ()!#%' %c)')t%n e' e!%&&o''o e '% e!tct#&%c)*n e!p%c)%'. A!8, po& e>e$p'o, e' &econoc)$)ento tct)' e 'o! o<>eto!. .6. A %E&%E!E*TAC')* A '*TE%&%ETAC')* E!&AC'A. Poe$o! e)n)& '% &ep&e!ent%c)*n e!p%c)%' co$o '% t&%!po!)c)*n e '%! )e&ente! noc)one! e!p%c)%'e! % ot&o! c*)4o! o 'en4#%>e!. A!8, e' 4&)co, e' (e&<%', etc. L% &ep&e!ent%c)*n )!c#&&e p%&%'e'% % '% o&)ent%c)*n "#e !e $%n))e!t% e o&$% $%#&% #n% (e %"#)&)% '% e!tct#&%c)*n e!p%c)%', pe&$)t)eno %' n)o &e%')%& p&o#cc)one! %&t8!t)c%! e!c&)t%! - (e&<%'e! e' e!p%c)o e' "#e !e enc#ent&% )n$e&!o. L% )nte&p&et%c)*n e' e!p%c)o poe$o! e)n)&'% co$o '% o&$% pe&!on%' e entene& # o&4%n)%& '% pe&cepc)*n e!p%c)%'. E!t% )nte&p&et%c)*n e!p%c)%' epene e' $o$ento e(o'#t)(o, %!8 co$o '% ()!)*n pe&!on%', %ect)(% en '% ()(enc)%c)*n e '%! )e&ente! e?pe&)enc)%! e!p%c)%'e!. E' )<#>o )n%nt)' no! $#e!t&% 'o! p&o4&e!o! en '% c%p%c)% e )nte&p&et%c)*n %ect)(% e!p%c)%', !)eno #n $e)o )e%' p%&% entene& co$o e' n)o )nte&p&et% e' e!p%c)o.
© CEDAM 2010-2011 ALTAMIRANO, 50 BAJO 2 28008 Madrid
Tfno:91.544.35.85
91.549.45.84 25 85 24
Móvil 39
Email:
!"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.!"%
10
Educación Física Tema 11: El Esquema Corporal. El proceso de lateralización. Desarrollo de las capacidades perceptivo-motrices.
.. E+$#C')* DE D$M'*'$ DE A! *$C'$*E! E!&AC'AE!. &ia/et e!t%<'ec)* '% )!t)nc)*n ent&e e!p%c)o pe&cept)(o o )4#&%t)(o - e' e!p%c)o &ep&e!ent%t)(o o )nte'ect)(o. De #n% o&$% $! e!4'o!%%, po& et%p%! e#c%t)(%!, poe$o! )!t)n4#)& '%! !)4#)ente! %!e!:
%@ Espacio próGimo corporal. &rimera inBancia 4 a 2 aos . En 'o! p&)$e&o! $o$ento! e ()% e' n)o pe&c)eto! &e!pecto % !# c#e&po - 'o! #<)c% en c)e&t%! p%&te! co&po&%'e! e ot&% pe&!on%. 9 Educación inBantil. 6 a 5 aos. E$p)e% % %p&ec)%& )!t%nc)%! - % %>#!t%& !#! p&op)o! $o()$)ento! % o<>eto! "#e !e enc#ent&%n en $o()$)ento. Co$)en% e' #!o e' e!p%c)o e' p%pe', one e' %'#$no !e &e%')%& e!p%c)%'$ente. Se %)%n%n concepto! topo'*4)co! <!)co!. c@ Educación primaria 5-12 aos . Co)nc)e con e' e!p%c)o )nte'ect)(o e >. &ia/et - !)$#'tneo con e' $o$ento p!)coe(o'#t)(o e '%! ope&%c)one! conc&et%!. En e!te pe&)oo !e e(o'#c)on%& e!e '% o&4%n)%c)*n % '% e!tct#&%c)*n e!p%c)%'. E! en e!t%! e%e! c#%no e' n)o (% %"#)&)eno '% c%p%c)% e )nte&p&et%& 'o! %to! pe&cept)(o! )n$e)%to! - e'%)%. En e!e $o$ento -% !e $%n))e!t%n #n% e!cent&%c)*n &e!pecto %' p&op)o c#e&po #n% o<>et)(%c)*n !o<&e '%! &e'%c)one! e!p%c)%'e!. A' )n%' e e!te pe&)oo e' n)o e! c%p% e )nte&)o&)%& &eco&&)o! p&op#e!to! po& e' e#c%o& - %p&ec)%& )!t%nc)%! e o&$% p&ec)!%. 7. A &E%CE&C')* TEM&$%A: $%'E*TAC')* E!T%#CT#%AC')* %E&%E!E*TAC')* DE '*TE%&%ETAC')*. L% pe&cepc)*n e' t)e$po, con!t)t#-e ot&o e 'o! %!pecto! <!)co! e' e!%&&o''o pe&cept)(o$oto& e' n)o. L% pe&cepc)*n te$po&%' en '% %ct)()% $ot&) no p#ee !ep%&%&!e e '% e!p%c)%', too! 'o! $o()$)ento! !e %n nece!%&)%$ente en #n t)e$po e!p%c)o ete&$)n%o. No tene$o! &ecepto&e! !en!o&)%'e! e!pec8)co! "#e c%pten e' p%!o e' t)e$po. L% n)c% o&$% e 9%ce&!e con e' o$)n)o e' t)e$po e! % t&%(;! e $o()$)ento! o %cc)one! en 'o! "#e )$p'8c)t%$ente e!t p&e!ente e' t)e$po, -% !e% en o&$% e (e'oc)%, #&%c)*n, )nte&(%'o, !)$#'t%ne)% o !#ce!)*n. A!)$)!$o, % t&%(;! e )e&ente! !on)o! poe$o! e!t%<'ece& &e'%c)one! te$po&%'e!. © CEDAM 2010-2011 ALTAMIRANO, 50 BAJO 2 28008 Madrid
Tfno:91.544.35.85
91.549.45.84 25 85 24
Móvil 39
Email:
!"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.!"%
11
Educación Física Tema 11: El Esquema Corporal. El proceso de lateralización. Desarrollo de las capacidades perceptivo-motrices.
%o9ert %i/al !e%'% "#e '% pe&cepc)*n te$po&%' e! %nte too $e$o&)%. Nece!)t%$o! &ee&ente!, 9)to!, p%&% e!t%<'ece& &e'%c)one! te$po&%'e!. A!8, !#&4en 'o! e'e$ento! c#%')t%t)(o! - c#%nt)t%t)(o! e' t)e$po. Se4n Fraisse, e' o&en !e&8% e' e'e$ento c#%')t%t)(o - '% #&%c)*n e' c#%nt)t%t)(o. $rden, e' c#%' !e e)ne co$o '% !#ce!)*n "#e e?)!ten ent&e 'o! %contec)$)ento! "#e !e p&o#cen #no! % cont)n#%c)*n e ot&o! en #n o&en 8!)co )&&e(e&!)<'e. A!8, #n !#ce!o po!ee '% c#%')% e %contece& %nte! o e!p#;! e ot&o. Duración "#e pe&$)te '% $e)% e' )nte&(%'o "#e !ep%&% o! p#nto! e &ee&enc)%, e' p&)nc)p)o - e' )n e #n %contec)$)ento. Dent&o e '% pe&cepc)*n te$po&%' poe$o! )!t)n4#)& '% o&)ent%c)*n, e!tct#&%c)*n, &ep&e!ent%c)*n e )nte&p&et%c)*n te$po&%'. 7.1. $%'E*TAC')* TEM&$%A. P%&% >ean le ;oulc? '% o&)ent%c)*n te$po&%' t)ene #n c%&cte& )n$e)%to, e! ec)& oc#&&e H%"#8 - H%9o&%. A!8, e)n)$o! '% o&)ent%c)*n te$po&%' co$o '% c%p%c)% e !)t#%&no! en &e'%c)*n % )e&ente! %contec)$)ento!. Po& t%nto e! e' o&en e' "#e )n'#-e en $%-o& $e)%. T)ene <!)c%$ente #n c%&cte& )nt#)t)(o -, co$o 9e$o! !e%'%o, )n$e)%to. Con n#e!t&o! $o()$)ento! poe$o! )& %"#)&)eno '% noc)*n e t)e$po t&%n!c#&&)o, % t&%(;! e '% Hoc#p%c)*n te$po&%'. L%! !ec#enc)%! e %cc)one! o %contec)$)ento! con#cen % '% %nt)c)p%c)*n: %!8, '% %p%&)c)*n e #n 8n)ce !)4n))c%t)(o =<)ean e ;oulc? , no! !)t#%$o! %9o&% en #n n)(e' e &ep&e!ent%c)*n $ent%', 'o c#%' !#pone e' &ec#e&o e pe&cepc)one! te$po&%'e!, e 9)to! o !#ce!o! oc#&&)o! ''e4%no 9%!t% '% co$po!)c)*n e e!tct#&%! te$po&%'e!, co$o p)e%! $#!)c%'e!. Po& con!)4#)ente e)n)$o! '% e!tct#&%c)*n te$po&%' co$o '% to$% e conc)enc)% e 'o! e'e$ento! c#%')t%t)(o! =o&en@ - c#%nt)t%t)(o! =#&%c)*n@, %'c%n%no '% c%p%c)% e %
Tfno:91.544.35.85
91.549.45.84 25 85 24
Móvil 39
Email:
!"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.!"%
12
Educación Física Tema 11: El Esquema Corporal. El proceso de lateralización. Desarrollo de las capacidades perceptivo-motrices.
o$)n)o e '%! $e)%! con(enc)on%'e! e' t)e$po. E' 'en4#%>e %po&t% #n !opo&te nece!%&)o p%&% '% e!tct#&%c)*n te$po&%', %!8 '%! %nton)$)%!: %nte!e!p#;!K %-e&$%%n% !e &ep&e!ent%n c%% (e $! e)n)%!. 7.6. A %E&%E!E*TAC')* A '*TE%&%ETAC')* TEM&$%A. L% &ep&e!ent%c)*n e' t)e$po )$p')c% t&%#c)& % c*)4o! )e&ente! '%! noc)one! e o&en - #&%c)*n. E!t% &ep&e!ent%c)*n !e p#ee ''e(%& % c%o! !e&)%o! co$o c*$)c!, etc. L% )nte&p&et%c)*n te$po&%' !#pone '% o&$% pe&!on%' e ()()& '%! )e&ente! e?pe&)enc)%! o %contec)$)ento!. Po& t%nto %'#)$o! %' t)e$po pe&!on%' o te$po - %' t)e$po %ect)(o. A!8, e' t)e$po %ect)(o o !#<>et)(o e! '% %p&ec)%c)*n o )nte&p&et%c)*n "#e 9%ce$o! e' t)e$po !e4n n#e!t&% e?pe&)enc)% ()(enc)%'. 7.. E+$#C')* E* E D$M'*'$ DE A! *$C'$*E! TEM&$%AE!. En e' e!%&&o''o e '%! noc)one! te$po&%'e! !e e!t%c%n '%! !)4#)ente! %!e!: &rimera inBancia 4 a 2 aos : '% pe&cepc)*n te$po&%' ()ene %!oc)%% % '%! nece!)%e! <)o'*4)c%! e' n)o. T)ene conc)enc)% e c)e&t%! p%&te! e' 8% en &e'%c)*n % !#! nece!)%e! =!#eo - 9%$<&e@. Educación inBantil 6 a 5 aos: e$p)e%n % entene& c)e&t%! noc)one! e (e'oc)% co$o 'ento - &p)o. Co$)en%n '%! p&)$e&%! c'%!))c%c)one! e o&en - !#ce!)*n e %contec)$)ento!. Educación primaria 5 a 12 aos: con!)4#e )e&enc)%& e' o&en te$po&%' e' o&en e!p%c)%'. E! c%p% e co$p%&%& (e'oc)%e! - e!t)$%& #&%c)one!. Co$p&ene e' &e'o>. •
•
•
7.7. E %'TM$. &latón 'o e)n)* co$o o&en en e' $o()$)ento. De #n% o&$% $! &)4#&o!% 'o e)n)$o! co$o '% c%p%c)% e o&4%n)%& te$po&%' - e!p%c)%'$ente n#e!t&o! $o()$)ento!, %ct#%no en #n o&en - p&opo&c)*n %%. E?)!ten &)t$o! e?t&8n!eco!, e?te&)o&e! %' !#>eto, po& e>e$p'o '% c%enc)% o &epet)c)*n % )nte&(%'o! &e4#'%&e! e #n !on)o o $o()$)ento, - &)t$o! )nt&8n!eco!, p&op)o! e' !#>eto co$o e' te$po o &)t$o pe&!on%'. Ent&e 'o! &)t$o! )nt&8n!eco! )4#&%n 'o! '%t)o! c%&)%co!, '% &e!p)&%c)*n, '% %'te&n%nc)% ()4)')% !#eo, '% $%&c9%, etc. Ent&e 'o! &)t$o! e?t&8n!eco! too! 'o! &eto&no! © CEDAM 2010-2011 ALTAMIRANO, 50 BAJO 2 28008 Madrid
Tfno:91.544.35.85
91.549.45.84 25 85 24
Móvil 39
Email:
!"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.!"%
13
Educación Física Tema 11: El Esquema Corporal. El proceso de lateralización. Desarrollo de las capacidades perceptivo-motrices.
pe&)*)co! n%t#&%'e! co$o '%! e!t%c)one!, '% %'te&n%nc)% 8% noc9e, '%! (%&)%c)one! e te$pe&%t#&%. De e!t% $%ne&%, poe$o! ec)& "#e c%% pe&!on% t)ene !# &)t$o e t&%<%>o o e %cc)*n =te$po pe&!on%'@, %!8 co$o en &e'%c)*n % '% %ct)t# po!t#&%', c%% pe&!on% po!ee #n% o&$% p%&t)c#'%& e !)t#%&!e &ente % '% 4&%(e%. 5. E &%$CE!$ DE ATE%A'(AC')*. 5.1. C$*CE&T$ T'&$! DE ATE%A'DAD. &. +aer, p&e!ent% #n% e)n)c)*n &e!t&)ct)(%, )n)c%no "#e '% '%te&%')% e! e' o$)n)o #nc)on%' e '% $%no e&ec9% !o<&e '% $%no )"#)e&%, o %' cont&%&)o. %. %i/al e)ne '% '%te&%')% co$o e' con>#nto e p&eo$)n%nc)%! p%&t)c#'%&e! e #n% # ot&% e '%! )e&ente! p%&te! !)$;t&)c%! e' c#e&po % n)(e' e '%! $%no!, p)e!, o>o! o8o!. Po& con!)4#)ente poe$o! e)n)& '% '%te&%')% co$o '% p&ee&enc)% p%&% #t)')%& #n% e '%! p%&te! !)$;t&)c%! e' c#e&po - '% p&o-ecc)*n en e' e!p%c)o e '% $)!$%. E!te $%t) e p&o-ecc)*n e!p%c)%' e '% '%te&%')% !e%'% '% )nc)enc)% e '% '%te&%')% en '%! )e&ente! %cc)one! $ot&)ce! e' n)o en !# con"#)!t% - o$)n)o e' $#no e?te&)o&, e t%' $%ne&% "#e #n% '%te&%')% )nc)e&t% )$p')c% p&o<'e$%! coo&)n%t)(o! en e!p'%%$)ento! - $%ne>o e o<>eto!. L% '%te&%')%, %!)$)!$o, !e $%n))e!t% - p#ee !e& e(%'#%% e!e #n p#nto e ()!t% c#%nt)t%t)(o =$! (ece!@ - c#%')t%t)(o =e)c%c)%, 9%<)')%@.
E?)!ten )e&ente! c'%!))c%c)one! e '% '%te&%')%, !)eno '% $! 9%<)t#%' '% "#e )!t)n4#e 'o! !)4#)ente! t)po!: o e' $)!$o '%o co&po&%'. Cruzada: c#%no !e p&o#cen co$<)n%c)one! e p&e(%'enc)%! e )!t)nto '%o co&po&%' =o>o e&ec9o, $%no #&%, etc.@ 'nvertida: c#%no !e e$p'e% #n !e4$ento o #n !ent)o en cont&% e '% p&ee&enc)% n%t#&%'. E' c%!o $! &ec#ente e! e' e 'o! #&o! cont&%&)%o!. T%$<);n poe$o! e!t%c%& e' am9ideGtrismo, co$o '% c%p%c)% e %'4#n%! pe&!on%! p%&% #t)')%& )n)!t)nt%$ente #n% p%&te # ot&% e' c#e&po. S)4#)eno % +ítor da Fonseca , '% '%te&%')% t)ene #n c)e&to c%&cte& 9e&e)t%&)o -, po& t%nto, poe$o! 9%<'%& e #n% '%te&%')% )nn%t% - #n% '%te&%')% !oc)%')%%. De e!t% $%ne&%, !e o
•
•
© CEDAM 2010-2011 ALTAMIRANO, 50 BAJO 2 28008 Madrid
Tfno:91.544.35.85
91.549.45.84 25 85 24
Móvil 39
Email:
!"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.!"%
14
Educación Física Tema 11: El Esquema Corporal. El proceso de lateralización. Desarrollo de las capacidades perceptivo-motrices.
5.2. A ATE%A'(AC')*. Po& '%te&%')%c)*n !e ent)ene e' p&oce!o $e)%nte e' c#%' !e e!%&&o''% '% '%te&%')%, con!)e&no!e "#e e' t&%t%$)ento e#c%t)(o no !e &e#c)& %' #!o e #n% p%&te co&po&%' # ot&%, !)no %' p&oce!o $e)%nte e' c#%' e' n)o !e % c#ent%, to$% conc)enc)%, e !e& #n Hc#e&po con!t)t#)o po& #n e'%nte, %t&!, '%o con o! p%&te! !)$;t&)c%!, con #n e>e cent&%' !o<&e e' "#e !e (e9)c#'%n '%! )e&ente! %cc)one! e!p%c)o te$po&%'e!. Se4n M. Castaer - $. Camerino !# e!%&&o''o e!t 8nt)$%$ente conect%o con '% pe&cepc)*n co&po&%' - '% pe&cepc)*n e!p%c)%', %$<%! e!t#)%%! %nte&)o&$ente. Po& con!)4#)ente, &e!pet%& '%! %!e! n%t#&%'e! en e' p&oce!o e '%te&%')%c)*n %c)')t%&'o % t&%(;! e '%! %ct)()%e! %ec#%%!, !on e'e$ento! <!)co! e' p&oce!o e o&$%c)*n e' %'#$n%o. 5.2.1. Fases actividades en el proceso de lateralización. Poe$o! )!t)n4#)& '%! !)4#)ente! %!e! en e' p&oce!o e '%te&%')%c)*n. !t%! !on:
P&)$e&% )n%nc)%: localización e % 2 %o!. A 'o! c#%t&o $e!e! 9%- #n e!o! e' e!p'%%$)ento e !#! $%no!. Se 9% oeto! con %$<%! $%no! - po& 't)$o, 9%c)% 'o! o! %o!, 'o 9%ce p&ee&ente$ente con #n% $%no. Po& t%nto, !*'o % e!t%! e%e! !e po& )n%4%& !o<&e o$)n%nc)%, e!pec)%'$ente c#%nt)t%t)(%. L%! %ct)()%e! !e cent&%&n en: − Act)()%e! 'o $! (%&)%%! po!)<'e!. − Loc%')%c)*n po& p%&te e' e#c%o&. − E#c%c)*n ')<&e e '% o$)n%nc)% '%te&%'. E#c%c)*n )n%nt)': Bi@ación e 2 % / %o!. A 'o! o! o t&e! %o! !#e'e e?)!t)& #n pe&)oo e )ne!t%<)')% e '% p&eo$)n%nc)% '%te&%', !o<&e too % n)(e' e p)e -% "#e !e &e%')% #n #!o e"#)(%'ente en '% $%&c9% - !on, &ec#ente$ente, $eno! #t)')%%!. Carmen Tri/ueros !e%'% "#e % 'o! c#%t&o %o! p#ee con!)e&%&!e o&)ent%% '% '%te&%')%. No o
Tfno:91.544.35.85
91.549.45.84 25 85 24
Móvil 39
Email:
!"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.!"%
15
Educación Física Tema 11: El Esquema Corporal. El proceso de lateralización. Desarrollo de las capacidades perceptivo-motrices.
−
To$% e conc)enc)% e '% o$)n%nc)% e #n%! p%&te! e' c#e&po. Metoo'*4)c%$ente !e %con!e>% "#e !e e()ten '%! e$o!t&%c)one! e' e#c%o&.
E#c%c)*n p&)$%&)%: desarrollo maduración . De 'o! / % 12 %o!. En e!t% et%p% !e )!t)n4#en o! %!e!: #n% e e!%&&o''o o c#'$)n%c)*n e '% %!e e )>%c)*n - ot&% e $%#&%c)*n. De 'o! / % 'o! 56 %o! eec#c)*n e %ct)()%e! e?p'o!)(%! con #n !o'o $)e$<&o. − D)e&enc)%& '% e&ec9% - '% )"#)e&% co&po&%'. − D)e&enc)%& '% e&ec9% - '% )"#)e&% en 'o! e$!. − To$% e conc)enc)% e '% )nepenenc)% !e4$ent%&)%. − P#een #t)')%&!e -% e$o!t&%c)one!. A p%&t)& e 'o! 61 %o! - 9%!t% 'o! 12 poe$o! eno$)n%& e!t% %!e co$o e $%#&%c)*n, one !e e!%&&o''%& #n p&o4&e!)(o o$)n)o e %ct)()%e! $ot&)ce! <)'%te&%'e!, p#)eno &e%')%& #n% $)!$% t%&e% con '% e&ec9% - con '% )"#)e&%. C%p%c)% e !)$#'t%ne%& %ct)()%e! )e&ente! con #n% p%&te # ot&% e' c#e&po =)%ococ)ne!)%!@. L%! %ct)()%e! en e!t% %!e !e ee$p'o e' te!t e %&&)!@. 2. Re'%c)*n con ot&%! &e%! c#&&)c#'%&e!. E' p&oe!o& e E#c%c)*n F8!)c% e
Tfno:91.544.35.85
91.549.45.84 25 85 24
Móvil 39
Email:
!"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.!"%
16
Educación Física Tema 11: El Esquema Corporal. El proceso de lateralización. Desarrollo de las capacidades perceptivo-motrices.
3. +. . /.
)n'#enc)% "#e e' p&oce!o e '%te&%')%c)*n e>e&ce !o<&e e' %p&en)%>e e '% 'ect#&%, e!c&)t#&%, noc)one! $%te$t)c%!, etc. A!e!o&%$)ento. En c%!o! 4&%(e! e )ne)n)c)*n '%te&%' !e& con(en)ente e' %!e!o&%$)ento e' e"#)po e O&)ent%c)*n E#c%t)(%. En&)"#ec)$)ento $oto&. Se %(o&ece& e' en&)"#ec)$)ento $oto& % t&%(;! e %ct)()%e! con '% p%&te o$)n%nte - no o$)n%nte, %!8 co$o con t%&e%! e )!oc)%c)*n !e4$ent%&)%. En too c%!o !e ee co&po&%', e o! p%&te! !)$;t&)c%! - '% ()(enc)% e c*$o e!t%! o! p%&te! !e )nte4&%n $e)%nte #n% e)n)t)(% (%&)e% e $o()$)ento!, )n'#-e en #n He"#)')<&)o )nte&)o& - e$ot)(o.
P%&% C. Tri/ueros 'o! t&%!to&no! e '% '%te&%')% !e (%n % p&o#c)& c#%no !e t&%t% e&&*ne%$ente e c%$<)%& '% '%te&%')% e' n)o, po&"#e e!to 'e (% % &o$pe& too! !#! e!"#e$%! e %cc)*n, &epe&c#t)eno !o<&e too en &et&%!o! % n)(e' e!co'%& - $oto&. En e' $<)to e!co'%& e' p&)nc)p%' p&o<'e$% 'o encont&%&e$o! en '% e!c&)t#&%, -% "#e e' n)o (% % tene& ))c#'t%& p%&% co4e& e' 'p) - $%ne>%&'o, ten)eno %!8 #n% e!c&)t#&% e)c)ente - poco 'e4)<'e. E!t% $)!$% %#to&% no! o&ece #n% !e&)e e p&e$)!%! % tene& en c#ent% !) !e e!e% c%$<)%& % #n n)o !# o$)n%nc)% '%te&%': E' n)o e
Tfno:91.544.35.85
91.549.45.84 25 85 24
Móvil 39
Email:
!"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.!"%
17
Educación Física Tema 11: El Esquema Corporal. El proceso de lateralización. Desarrollo de las capacidades perceptivo-motrices.
noc)one! - &e'%c)one! e!p%c)%'e! - te$po&%'e!. A'4#no! p&)nc)p)o! p%&% !# )nte&(enc)*n e#c%t)(% !on: 1. Aprendiza@e 9asada en la eGploración eGperimentación . E' %p&en)%>e e '%! noc)one! co&po&%'e!, e!p%c)%'e! - te$po&%'e! e%n e' t&%t%$)ento e '%! noc)one! %nt%4*n)c%! =ce&c%'e>o!K %&&)<% %<%>oK &p)o'ento,@ % t&%(;! e '% %cc)*n con>#nt% !o<&e %$<%! - po& cont&%!te. A!8, !e %p&ene #n% - ot&% po& cont&%po!)c)*n. . a representación. Re!#'t% )$p&e!c)n)<'e p%&% %'c%n%& e' pe&ecto o$)n)o e '%! noc)one! co&po&%'e!, e!p%c)%'e! - te$po&%'e! e$p'e%& '% &ep&e!ent%c)*n % t&%(;! e' 'en4#%>e =o&%' - e!c&)to@ - e' )<#>o. De e!t% $%ne&% e' o$)n)o e e!t%! noc)one! !e (e (e&))c%o pe&ect%$ente % t&%(;! e' )<#>o. A!)$)!$o, '% &ep&e!ent%c)*n % t&%(;! e ()et%! !ec#enc)%%! e?p&e!% e' o$)n)o e '%! noc)one! te$po&%'e!. Co$o !e oo! #n%$ent%o! en oto4&%8%! - )<#>o! e !8 $)!$o, '%! %ct)()%e! con )(e&!))c%c)*n e e!t8$#'o! =tct)'e!, ()!#%'e!, %#)t)(o!, etc.@ Pe&$)t)&n )e&enc)%& !# H-o e &e!to e o<>eto!. 2. A!)$)!$o, e! nece!%&)o "#e e' n)o e / %o! po!e% #n conoc)$)ento c'%&o e 'o! )e&ente! !e4$ento! co&po&%'e!. © CEDAM 2010-2011 ALTAMIRANO, 50 BAJO 2 28008 Madrid
Tfno:91.544.35.85
91.549.45.84 25 85 24
Móvil 39
Email:
!"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.!"%
18
Educación Física Tema 11: El Esquema Corporal. El proceso de lateralización. Desarrollo de las capacidades perceptivo-motrices.
3. Toma de conciencia de la movilidad corporal. A!)$)!$o, &e!#'t% nece!%&)o "#e e' n)o )ent))"#e '%! )e&ente! po!)<)')%e! $ot&)ce! e c%% !e4$ento co&po&%' &econoc)eno e' e>e co&po&%' - %(%n%no en '% )!oc)%c)*n !e4$ent%&)% % p%&t)& e 'o! 5 %o!. +. Me@ora de la actitud postural. Reconoce& - cont&o'%& e' tono $#!c#'%& con''e(% #n o$)n)o !o')o e' p&op)o c#e&po, e' c#%' !e p#ee ''e(%& % c%%c)*n 4'o<%' - !e4$ent%&)%. A!)$)!$o, 'o! t&%<%>o! !o<&e '% %ct)t# po!t#&%' con#cen % #n% $e>o&% e '% e"#)')<&%c)*n. . Evaluación de la percepción corporal. L% (%'o&%c)*n e '% pe&cepc)*n co&po&%' !e p#ee &e%')%& % t&%(;! e )e&ente! $e)o!, en "#e 'o! "#e !e e!t%c%n: − Oo e '% )4#&% 9#$%n%K )<#>o e !8 $)!$oK te!t e pe&!on%')%@. − Te!t o Pe<%! p!)co$oto&%! e ent&e '%! "#e !e e!t%c%n '% <%te&8% e $zeretsH-uilmain &e'%t)(%! %' e"#)')<&)o - cont&o' !e4$ent%&)% =)nc'#)% en e' pe&)' p!)co$oto& e +aer@. 8.6. DE!A%%$$ DE A &E%CE&C')* E!&AC'A. A'4#no! %!pecto! e!pec8)co! % con!)e&%& en c#%nto %' t&%t%$)ento e#c%t)(o e' e!p%c)o !on: 1. *ecesidad de puntos de reBerencia. P%&% t&%<%>%& '% o&)ent%c)*n e! nece!%&)o e!t%<'ece& p#nto! e &ee&enc)%. En #n p&)$e& $o$ento e' conoc)$)ento e' e!p%c)o !e e!t%<'ece con &e'%c)*n %' c#e&po to$%o co$o e>e. De e!te $oo !e %"#)e&en '%! noc)one!: De&ec9%)"#)e&%, e'%nteet&! - %&&)<%%<%>o, "#e o&$%n 'o! t&e! e>e! "#e con!t)t#-en e' e!p%c)o con &e'%c)*n % no!ot&o! $)!$o!, % 'o! e$! - % 'o! o<>eto!.
2. El Iespacio corporalJ como punto de partida. E' conoc)$)ento e' p&op)o c#e&po, '% topo'o48% co&po&%' eeto!. Poco % poco (% #t)')%no #n e!p%c)o e %cc)*n "#e 'e (% % pe&$)t)& con>#4%& !# e!p%c)o po!t#&%' con e' c)&c#n%nte. 3. $rden en el desarrollo de las nociones espaciales. En p&)$e& '#4%&, co$o !e 9% co$ent%o, e
•
© CEDAM 2010-2011 ALTAMIRANO, 50 BAJO 2 28008 Madrid
Tfno:91.544.35.85
91.549.45.84 25 85 24
Móvil 39
Email:
!"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.!"%
19
Educación Física Tema 11: El Esquema Corporal. El proceso de lateralización. Desarrollo de las capacidades perceptivo-motrices.
•
%nte&)o&, pe&o &ee&)%! %' c#e&po e' ot&o, 'o "#e o<')4% % eect#%& #n% %'te&%c)*n e $%&co! e &ee&enc)%. En te&ce& '#4%& 9%- "#e t&%<%>%& '% o&)ent%c)*n con &e!pecto % 'o! o<>eto!K t%nto !o<&e o<>eto! no o&)ent%o! co$o en o<>eto! o&)ent%o! =t)enen #n% p%&te e'%nte&% - ot&% t&%!e&%@.
+. Evaluación de la percepción espacial. P%&% '% e(%'#%c)*n e '% pe&cepc)*n e!p%c)%' e! &ec#ente$ente #t)')%% '% <%te&8% e &ia/et-e&o e #n c%n#to e c%&t*n...@. 8.. DE!A%%$$ DE A &E%CE&C')* TEM&$%A. L% %"#)!)c)*n e '%! noc)one! te$po&%'e! p%!% po& 'o! !)4#)ente! $o$ento!: 1. EGperimentación temporal . En p&)$e& '#4%& %' e!t%& e' t)e$po ()nc#'%o % '% ()(enc)% co&po&%', e#e4#e con !# c#e&po - o#e4o! &8t$)co!, <%!%o! en e!p'%%$)ento! - pe&c#!)one!. T%$<);n !e p&o(oc%&n cont&%!te! e &%p)e 'ent)t#, en 'o! e!p'%%$)ento!, - !ec#enc)%! !o<&e '% !ono&)%!)'enc)o. Lo! e>e&c)c)o! e pe&c#!)*n p%&% '% noc)*n e )nte&(%'o !on !ec#enc)%! e 4o'pe! !e4#)%! e !)'enc)o. T%$<);n !e t&%<%>%&n %ct)()%e! e $%te&)%')%c)*n e c%enc)%!, en '%! "#e !e pe)& %' n)o "#e !e $#e(% %' co$p! "#e 'e )n)"#e #n% !ec#enc)% !ono&% =p%ne&o, p%'$%%!@. . Evaluación de la percepción temporal. Mira !tam9acH o&$#'* #n% !e&)e e t%&e%! )&)4)%! % '% e(%'#%c)*n e '% pe&cepc)*n te$po&%'. L%! c#%'e! con!)!ten <!)c%$ente en &ep&o#c)& o &eco&%& )e&ente! e!tct#&%! &8t$)c%!
© CEDAM 2010-2011 ALTAMIRANO, 50 BAJO 2 28008 Madrid
Tfno:91.544.35.85
91.549.45.84 25 85 24
Móvil 39
Email:
!"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.!"%
20
Educación Física Tema 11: El Esquema Corporal. El proceso de lateralización. Desarrollo de las capacidades perceptivo-motrices.
E' e!%&&o''o e '%! c%p%c)%e! pe&cept)(o$oto&%! e! #n o<>et)(o p&)$o&)%' en '% E#c%c)*n In%nt)' - E#c%c)*n P&)$%&)%, e<)eno o&$%& p%&te e 'o! conten)o! e en!e%n% en 'o! )e&ente! c)c'o! e#c%t)(o!. K. C$*C#!')*. E?)!te #n %c#e&o 4ene&%')%o en '% )$po&t%nc)% "#e t)enen 'o! p&)$e&o! %o! e ()% en e' e!%&&o''o e' !e& 9#$%no, p#e!, co$o no! )n)c% '% p!)co'o48% e(o'#t)(%, e!to! %o! !#e'en !e& 'o! $! cc)%'e! - c&8t)co! e ent&e to%! '%! et%p%! e' c)c'o ()t%', -% "#e ()enen % con!t)t#)& e' pe&)oo en e' "#e !e c)$ent%n '%! e!tct#&%! con#ct#%'e! co$p'e>%! "#e !e con!t)t#-en #&%nte to% '% ()% e' 9o$<&e. A!8, e' e!%&&o''o e e!t%! noc)one! no !*'o %ect% %' &e% e E#c%c)*n F8!)c% !)no "#e t%$<);n !e &e'%c)on% con e' %p&en)%>e e' &e!to e $%te&)%! e#c%t)(%! =%!pecto! 4eo4&)co!, $%p%!, t)e$po 9)!t*&)co, 4eo$et&8%, noc)one! $%te$t)c%!, 'ect#&%, e!c&)t#&%,@ po& t%nto, poe$o! %)&$%& "#e e' co&&ecto e!%&&o''o e e!t%! noc)one! %ect%&n %' e!%&&o''o 4'o<%' e '% pe&!on%, pe&$)t)eno #n p&o4&e!o p!)coe(o'#t)(o %ec#%o. L. ;';'$%AF'A. • • • • • •
CRATT, 7RANT . De!%&&o''o pe&cept#%' - $oto& en 'o! n)o!. E)t. P%)*!, 1652. DA FONSECA, V. E!t#)o - 4;ne!)! e '% P!)co$ot&)c)%. E)t. INDE, 166/. LE 7OULC, . L% e#c%c)*n p!)co$oto&% en '% e!c#e'% p&)$%&)%. E)t. P%)*!, 165+. LE 7OULC, . %c)% #n% c)enc)% e' $o()$)ento 9#$%no. E)t P%)*!, 165. RIGAL, R. Mot&)c)% 9#$%n%. E)t. P)'% Te'e%, 165. VAER, P. E' n)o &ente %' $#no. E)t. C)ent8)co$;)c%, 165.
© CEDAM 2010-2011 ALTAMIRANO, 50 BAJO 2 28008 Madrid
Tfno:91.544.35.85
91.549.45.84 25 85 24
Móvil 39
Email:
!"rr#"$!#da%-"&"'i!i"(#'.!"%
21