VIII PREDAVANJE
Vrste priloga u arhitektonskom projektu - osnove
Crtanje osnove Osnova nekog objekta je crtež nacrtan u prvoj ortogonalnoj projekciji. Objekat čija se osnova crta prese čen je zamišljenom horizontalnom ravni na visini oko 1 m od poda osnove koja se crta. Ta ravan se če prozorske otvore, jer su najčešće parapeti niži od 1 m. Deo objekta koji se nalazi iznad ravni preseka se *uklanja*. Ovako prese čen objekat gleda se odozgo (projektuje se zracima upravnim na horizontalnicu), zbog čega je ovo I ortogonalna projekcija. Presečeni zidovi crtaju se debelom linijom i šrafiraju se ili se boje u zavisnosti od kog su materijala. Svi ostali elementi koji nisu presečeni, a vide se u ovoj projekciji crtaju se punim tankim linijama. Sve što se nalazi iznad prese čene ravni, a važno je za razumevanje projekta crta se isprekidanim tankim linijama.
Zamišljena horizontalna ravan kojom je presečen objekat na visini od 1 m od poda osnove
Različite horizontalne ravni kojima je presečen objekat osnova prizemlja i osnova krova
Pravilno prikazivanje stepeništa u osnovi je posebno važno, jer je to složen konstruktivni elemenat koji se mora precizno projektovati, nacrtati i izvesti. Ako bi se stepenište preseklo istom horizontalnom ravni kao čitava osnova, onda bi presek bio po jednom stepeniku. Međutim presek stepenica u osnovi crta se po kosoj liniji pod uglom od 450 u odnosu na stepenike.
Osnove u idejnim projektima
Idejni projekti sadrže osnove svih različitih spratova objekta: osnovu podruma, prizemlja, tipskog sprata, krova. Svi crteži crtaju se u razmeri 1:200, a ako je objekat manji (individualna stambena zgrada) u razmeri 1:100. Na njima je prikazana osnovna ideja funkcionalnosti (namene prostorija) i konstrukcije. Osnove u idejnom projektu kotiraju se osnovnim merama, tako da se lako mogu odrediti dimenzije prostorija i otvora. Kotirana je ukupna dužina i širina objekta, kao i svi njegovi delovi i ispadi.
U osnove se upisuju visinske kote. Kota poda prizemlja uzima se za relativnu nulu ( 0,00). Ostale visinske kote odre đuju se u odnosu na kotu poda prizemlja. U svakoj prostoriji ozna čena je njena namena i ucrtan raspored nameštaja i sanitarnih uređaja. Prozori i vrata ucrtani su bez zubaca i osovinskih oznaka. Kod vrata se ucrtava pravac otvaranja. U osnovi treba ozna čiti mesta na kojima su urađeni preseci debelom crta-tačka linijom. Crtež osnove sadrži tablice sa površinama prostorija u objektu.
Grafička prezentacija osnova u idejnom projektu
Grafička prezentacija osnove u idejnom projektu
Grafička prezentacija osnova u idejnom projektu
Grafička prezentacija osnova idejnog projekta na plakatu
Osnove u glavnom projektu
Glavni projekat sadrži crteže svih različitih osnova: osnovu temelja, podruma, prizemlja, tipskog sprata, potkrovlja i krova . Svi crteži crtaju se u razmeri 1:100, a ako je objekat manji (individualna stambena zgrada) u razmeri 1:50. Osnove glavnog projekta su razrađene osnove idejnog projekta sa mnogo više podataka i detalja . Osnove glavnog projekta kotiraju se tako da se vide dimenzije celog objekta, njegovih ispada i udubljenja, rastojanja između osovina otvora, dimenzije svih prostorija, dimenzije zidova sa otvorima, označenim pravcem otvaranja vrata, ucrtanim dimnjačkim I ventilacionim kanalima. Označena je namena prostorija, obim i površina svake prostorije, kao i vrsta poda. Ucrtani su sanitarni uređaji. Ucrtana su stepeništa sa veličinom gazišta, usponom i smerom kretanja, ozna čeni strelicom u smeru penjanja. Obeležene su visinske kote u prostorijama i na uglovima objekta u odnosu na relativnu nulu kote prizemlja. Označene su vrste materijala. Na crtežima osnove glavnog projekta upisuju se pozicije iz statičkog proračuna. Uobičajeno je da se pozicije obeležavaju na sledeći način: konstrukcije iznad podruma od poz 1do poz 99; konstrukcije iznad prizemlja od poz 101 do poz 199; konstrukcije iznad prvog sprata od poz 201 do poz 299 itd. U osnovi se označavaju konstrukcije koje su iznad te osnove, odnosno konstrukcije koja leži na zidovima ili stubovima prikazanim u toj osnovi. Stubovi i zidovi se označavaju isto kao i konstrukcija koju nose, npr. stub sa oznakom S101 je stub prizemlja i nosi konstrukciju prvog sprata odnosno konstrukciju označenu sa poz 101 do poz 199. U osnovama se moraju ucrtati linije preseka debelom crta- tačka linijom.
Osnova u izvođačkom projektu
Planovi za izvođenje ili palirski planovi crtaju se u razmeri 1:50 na pausu. Kopiraju se u dovoljnom broju primeraka. Sadrže potpune podatke o objektu, jer se na osnovu ovih planova izvodi objekat. Sve mere koje su upisane u palirski plan su zidarske mere, mere *golih* zidova bez završne obrade (malterisanja i oblaganja). Na osnovama palirskih planova obeležene su tačnim merama sa dve decimale ukupne dužine i širine celog objekta i njegovih delova, dimenzije svih pojedinačnih prostorija, debljine svih zidova i stubova, položaj širina i visina svih prozora i vrata. Uz svaki stolarski objekat drveni prozor ili vrata crta se jednostruki krug, u koji se upisuje broj koji označava tip prozora ili vrata po predmeru. Uz bravarske prozore i vrata stavlja se dvostruki krug u koji se upisuje broj objekta po predmeru. Na osnovama palirskog plana ucrtani su dimnjački i ventilacioni kanali, kao i žljebovi za instalacije. Obeležene su visinske kote gotovih podova u odnosu na pod prizemlja, relativnu nulu. Upisane su vrste podova, označen obim, površina i namena svake prostorije. Obeležene su pozicije prema statičkom proračunu.
Obeležavanje zidova u palirskom planu Zidovi od opeke obeležavaju se punim debelim linijama; armirano betonski se šrafiraju unakrsnom šrafurom ili se boje plavo-zelenom bojom; staklene i drvene pregrade koje se mogu pomerati crtaju se tankim linijama.
Osnova prizemlja
Osnova temelja
Osnova krova
Obeležavanje prozora u palirskom planu Za svaki prozor treba jasno nacrtati način otvaranja (spolja i iznutra), način ugrađivanja (sa zubom ili bez zuba), vrstu prozorskih krila, parapetnu nišu, dimenzije prozora, visinu parapeta, položaj prozora u odnosu na zidove i druge otvore i broj iz predračuna u jednostrukom ili dvostrukom krugu. Prozor po JUS standardima
Obeležavanje vrata u palirskom planu Za svaka vrata u palirskom planu treba označiti dovratnik, prag, položaj i veličinu otvora, pravac i način otvaranja krila, broj iz predračuna u jednostrukom ili dvostrukom krugu. Vrata po JUS standardima
Obeležavanje dimnjačkih i ventilacionih kanala u palirskom planu
Stepenište u palirskom planu U palirskim planovima stepenište mora biti jasno nacrtano , detaljno kotirano i obeleženo. Kote obeležavaju dužinu i širinu stepenišnih krakova. Linija penjanja se crta po sredini stepenišnog kraka sa strelicom u smeru penjanja. Na podestu i na spratu upisuju se visinske kote u odnosu na kotu prizemlja – relativnu nulu. Stepenice su presečene linijom po 450 u odnosu na stepenike. Od te linije vide se stepenice nižeg sprata. Stepenice svake etaže označavaju se brojevima od 1-n. Obeležavaju se i pozicije svih konstruktivnih elemenata stepeništa po stati čkom proračunu. Ucrtani su i oboreni preseci, kako bi konstrukcija stepeništa bila potpuno jasna.
Stepenište u palirskom planu
Primeri osnova individualnog stambenog objekta
Skica osnove objekta
