SVE SVEUČILIŠTE/UNIVERZITET „VITEZ“ U VITEZU FAKULTET POSLOVNE INFORMATIKE STUDIJ I CIKLUSA; GODINA STUDIJA: III CIKLUS; II GODINA SMJER: POSLOVNA INFORMATIKA
ZAŠTITA RAČUNARSKIH MREŽA SEMINARSKI RAD
Travnik, 15.05.2016.godine
SADRŽAJ 1.UVOD..................................................................................................................................4 2. SIGURNOSNI PROBLEMI.............................................................................................5 3.VRSTE NAPADA NA RAČUNARSKE MREŽE.............................................................6 4.NAJČEŠĆE PRIMJENJIVANI NAPADI I PRIJETNJE................................................9 5.VIRUSI.............................................................................................................................10 5.1. VRSTE VIRUSA........................................................................................................11 5.2.CRVI I TROJANCI.....................................................................................................12 SSL/TLS...............................................................................................................................13 6.FIREWALL......................................................................................................................14 6.1.VRSTE MREŽNIH BARIJERA.................................................................................15 7.ZAKLJUČAK...................................................................................................................16 8.LITERATURA.................................................................................................................17
2
1.UVOD Zaštita i nadgledanje računarskih mreža imaju izuzetan značaj za normalan rad i funkcionisanje informacionih tehnologija. Zbog ubrzanog razvoja i sve većeg značaja računarskih i komunikacionih tehnologija neophodnih za savremeno poslovanje, problemu sigurnosti mora se posvetiti posebna pažnja. Zahtevi koji se odnose na sigurnost informacija unutar neke organizacije značajno su se promenili u nekoliko poslednjih decenija. Prije nego što su se počeli masovno primjećivati uređaji za obradu podataka, podaci koji su smatrani značajnim za jednu organizaciju, štitili su se fizičkim i administrativnim mjerama. Sa uvođenjem računara, pojavila se potreba i za novim i automatizovanim alatima za zaštitu datoteka i drugih informacija smještenih na računar. To je posebno značajno za deljene sisteme, kao što su sistemi s dijeljenjem datoteka, kojima se pristupa preko javnih računarskih mreža. Važna promjena koja je takođe uticala na sigurnost jeste pojava i širenje distribuiranih sistema, kao i širenje primjene računarskih mreža i komunikacija. 3
Opšte ime za skup alata, procedura, pravila i rešenja čija je namjena da umreženi sistem odbrane od napada, glasi sigurnost računarskih mreža (engl. computer network security ). U prošlosti se termin zaštita podataka obično vezivao za zaštitu podataka na izolovanim računarima. Međutim, pojavom računarskih mreža i njihovim stalnim razvojem i proširivanjem otvorila su se nova pitanja koja se tiču zaštite podataka koji se razmenjuju komunikacionim kanalima. Opasnost od ugrožavanja podataka je ovoga puta veća nego ikada ranije, prije svega zbog fizičkih i funkcionalnih karakteristika računarskih mreža. Da bi se efikasno procijenile sigurnosne potrebe neke organizacije i da bi se odabrali različiti sigurnosni proizvodi, pravila, procedure i rešenja, rukovodiocu u firmi koji je zadužen za sigurnost potreban je sistematičan način definisanja zahtjeva u pogledu sigurnosti i kategorizacije pristupa koji obezbeđuju da se ti zahtjevi zadovolje.
2. SIGURNOSNI PROBLEMI Osnovna karakteristika Interneta, i najvažniji razlog za njegov eksponcijalni razvoj, jeste njegova otvorenost i mogućnost jednostavnog priključivanja krajnjih korisnika. Istovremeno, ova otvorenost i sve veći broj korisnika unose dodatne sigurnosne rizike i probleme u funkcionisanju Interneta. U medijima se često govori o neovlaštenom pristupu nekim računarskim sistemima preko Interneta, o softverskim virusima, zloupotrebi kreditnih kartica, ugrožavanju privatnosti. Napadi na računarsku mrežu su ne dozvoljene aktivnosti u procesu prenosenjapodataka od izvorista do odredista, a dele se, kao što je i već ranije rečeno, na pasivne i aktivne. Pasivni napadi su prisluškivanje i nadgledanje protoka podataka bez ikakvih izmjena sadržaja. Šifrovanje poruka je najčešći mehanizam borbe protiv ovakvih napada. Aktivni napadi daleko su opasniji jer podrazumjevaju neautorizovane promjene u tokovima podataka. Postoje razliciti oblici ovih napada na podatke koji se razmjenjuju preko mreže 4
- promjena sadržaja poruka - ubacivanje novih poruka - prekidanje postojećeg toka poruka. Pored napada na tokove podataka u Internetu, javljaju se i problemi u vezi sa utvrdjivanjem vjerodostojnosti subjekta s kojim se obavlja komunikacija. Naime, postoji mogućnost lažnog predstavljanja - kao neko poznat - kao nepoznat, a postoji - kao potpuno izmisljeni subjekt. Navedeni sigurnosni rizici utiču da se u posljednje vrijeme izražavaju rezerve u vezi s primjenom Interneta u poslovanju. Mnogi pod uticajem informacija o sigurnosnim problemima postavljaju pitanje da li da Internet uopšte koriste za poslovanje. Naravno da je taj strah pretjeran, ali treba biti strah pretjeran, ali treba biti svjestan mogućih rizika i problema kako bi se preuzele adekvatne zaštitne mjere. Rizici postoje i prilikom slanja pisma, faxa, ili obavljanja telefonskog razgovora, pa se ti servisi ipak koriste. Očigledno je da ne postoje apsolutno sigurni načini, kako u komuniciranju tako i u saobracaju uopšte.
3.VRSTE NAPADA NA RAČUNARSKE MREŽE -Rizik je, u kontekstu sigurnosti računarskih sistema i mreža, mjera opasnosti, tj.mogućnost da nastane oštećenje ili gubitak neke informacije, hardvera, intelektualne svojine, prestiža ili ugleda. Rizik treba definisati eksplicitno, na primer, “rizik od narušavanja integriteta baze klijenata” ili “rizik odbijanja usluga od strane on-line portala banke”. -Pretnja (engl. threat) jeste protivnik, situacija ili splet okolnosti s mogućnošću i/ili namerama da se eksploatiše ranjivost. Pretnja može biti strukturirana ili nestrukturirana. Strukturirane pretnje su protivnici sa formalnom metodologijom, finansijskim sponzorom i definisanim ciljem. Takve pretnje su karakteristične za ekonomsku špijunažu, organizovani kriminal, strane obaveštajne službe i takozvane „informatičke ratnike”. Pretnje se dijele na pasivne i aktivne.
5
-Pasivne pretnje su one koje ne utiču neposredno na ponašanje sistema i njihovo funkcionisanje. U pasivne pretnje spadaju otkrivanje sadržaja poruka (na primer, prisluškivanje) i analiza saobradaja. - Aktivne pretnje mogu uticati na ponašanje i funkcionisanje sistema ili na sadržaj podataka. U aktivne pretnje spadaju: maskiranje, tj. pretvaranje, lažiranje (engl. masquerade), reprodukcija, tj. ponavljanje mrežnog saobradaja (engl.replay), izmena sadržaja poruke i odbijanje usluge. -Ranjivost (engl. vulnerability) predstavlja slabost u nekoj vrijednosti, resursu ili imovini koja može biti iskorištena, tj. eksploatisana. Ranjivosti su posljedica lošeg projektovanja, implementacije ili „zagađenja”. -Loše projektovanje je greška projektanta sistema. Proizvođač koji piše loš kod – kod koji sadrži greške (engl.bugs), kao što je prekoračenje bafera na steku ili u dinamičkoj memoriji (engl.heap memory) – pravi osetljiv proizvod koji se može lakše “razbiti”. Pametni napadači će iskoristiti slabosti u arhitekturi softvera. -Implementacija je odgovornost klijenta koji instalira proizvod. Iako proizvođači treba da pripreme dokumentaciju o bezbjednom korištenju svojih proizvoda, korisnik mora biti vrlo oprezan. -“Zagađenje” se odnosi na mogućnost da se dostigne stepen “iza” predviđene upotrebe proizvoda. Dobro projektovan softverski proizvod treba da obavlja predviđenu funkciju i ništa više od toga. Na primer, ne smije postojati mogućnost da se iz mrežne usluge ili aplikacije koja se izvršava s privilegijama korisnika root na Linux sistemu, otvori instanca komandnog interpretera, jer će, u tom slučaju korisnik dobiti na „poslužavniku” komandni interpreter sa svim pravima administratora sistema. Odluke koje ponekad donesu proizvođači i korisnici, mogu da prouzrokuju “zagađenje” tj. da stvore mogućnost za prekoračenje predviđene upotrebe proizvoda. U osnovi, napadi su akcije koje su usmjerene na ugrožavanje sigurnosti informacija, računarskih sistema i mreža. Postoje različite vrste napada, ali se oni generalno mogu klasifikovati u četiri osnovne kategorije. 1. Presjecanje, tj. Prekidanje (engl. interruption) predstavlja napad na raspoloživost (engl.availability). Presjecanjem se prekida tok informacija, tj. Onemogućava se pružanje neke usluge ili funkcionisanje nekog sistema. Ovakav napad je aktivan.
6
2. Presretanje (engl.interception) predstavlja napad na povjerljivost (engl.confidentiality). Presretanje može biti u praksi sprovedeno kao prisluškivanje saobraćaja, nadziranje njegovog intenziteta, uvid u osjetljive informacije ili slično. Kao pasivan napad, teško se otkriva jer ne mjenja podatke tj. ne utiče na unutrašnje funkcionisanje sistema. Ovakav tip napada ponekad je pripremna faza za neku drugu vrstu napada.
3. Izmjena (engl.Modification), predstavlja napad na integritet (engl.integrity). Po svojoj prirodi, to je aktivan napad. Ukoliko se dešava na prenosnom putu, može se, na primer, ispoljiti kao napad “čovjek u sredini” (engl. man in the middle). Napad se može obaviti i unutar nekog računarskog sistema – u tom slučaju radi se o izmeni podataka, pristupnih prava, načina funkcionisanja programa ili sistema i slično. Iako menja podatke ili sistem, često ostaje neprimjećen izvesno vrijeme, kako zbog nepažnje, tako i zbog složenih tehnika koje se pri ovom napadu koriste.
7
4.Fabrikovanje (engl.fabrication), predstavlja napad na autentičnost (engl.authenticity). Napadač izvodi ovaj aktivni napad tako što generiše lažne podatke, lažni saobraćaj ili izdaje neovlaštene komande. Veoma često se koristii lažno predstavljanje korisnika, usluge, servera, Web strane ili nekog drugog dijela sistema.
4.NAJČEŠĆE PRIMJENJIVANI NAPADI I PRIJETNJE Računarski sistem i računarska mreža mogu se napasti na mnogo načina. Najčešće korišćene metode eksploatacije slabosti jesu DoS, lažiranje IP adresa i njuškanje. -Odbijanje usluga (engl. Denial of Service,DoS). DoS izaziva prestanak rada servisa ili programa, čime se drugima onemogućava rad s tim servisima ili programima. DoS 8
napad se najlakše izvršava na transportnom sloju – slanjem velikog broja SYN paketa (TCP CONNECTION REQUEST) – a zaštita se postiže kontrolisanjem broja SYN paketa u jedinici vremena. -Lažiranje IP adresa (engl.spoofing). Napadač prati IP adrese u IP paketima i predstavlja se kao drugi računar. Kako DNS ne proverava odakle dolaze informacije, napadač može da izvrši napad lažiranjem tako što DNS servisu daje pogrešnu informaciju (ime računara od poverenja). Najbolja zaštita od ovog napada je sprečavanje rutiranja paketa sa adresama izvorišta (engl.Source address) za koje sigurno znamo da su neispravne – na primer, odbacivanje paketa koji stižu na javni interfejs rutera, a imaju adresu lokalne mreže. -Njuškanje (engl.sniffing). Napadač specijalnim programima presrede TCP/IP pakete koji prolaze kroz određeni računar i po potrebi pregleda njihov sadržaj. Kako se kroz mrežu obično kreću nešifrovani podaci, program za njuškanje (snifer) lako može doći do poverljivih informacija.
5.VIRUSI Virusi predstavljaju još jednu pretnju vašoj mreži. Virus je samorazmnožavajući dio softverskog koda. Pošto virus kopira sam sebe, on se, nažalost, vrlo lako širi od računara do računara. Iako su mnogi virusi izvršni programi, čijim se pokretanjem izaziva njihovo razmnožavanje i oštećenje računarskog sistema, postoje i druge vrste virusa. Na primer, virusi makroi, kriju se u dokumentu ili u radnim tabelama. Ako otvorite datoteku u kojoj se krije virus, zarazit ćete svoj računarski sistem. Virusi se mogu prenositi putem disketa i ostalih zamenjivih medija, namjenjenih skladištenju informacija. Ako iz računara izvadite inficirani disk i stavite ga u drugi računar,širite zarazu. Računari se takođe mogu inficirati virusima, koji se šire mrežom, putem zaraženih dijeljenih resursa.1 I Internet predstavlja izvor virusnih infekcija. Virusi se nepažnjom mogu preuzeti sa Interneta. Takođe, oni se šire u porukama e-pošte. Zanimljivo je da mnogi virusi ne rade ništa, sem što se razmnožavaju. Nisu svi virusi napravljeni da formatiraju čvrsti
1 Goran Vujacic, Mreze i telekomunikacije-računarske mreže, Beograd, 2008 9
disk ili uništavaju određenu vrstu datoteka. Veliki broj virusa na koje nailazimo predstavljaju samo smišljene neslane šale (ali te šale mogu da vas dobro iznerviraju). Jedan od prvih virusa, bio je virus Brain. To je bio (i još uvek jeste) virus startnog sektora (engl. boot sector) koji sam sebe učitava u memoriju računara (za par trenutaka objasnićemo različite vrste virusa). Ukratko, virus Brain se brzo raširio na skoro sve diskete. Srećom, bilo je vrlo lako otkriti zaražene diskete, jer je virus ime volumena diskete menjao u BRAIN, i sem toga nije pravio nikakvu štetu. Svi korisnici računara se boje virusa, koji se često samo razmnožavaju. Ipak, mrežni administrator ima obavezu da uništava viruse, bilo da su upitanju oni šaljivi ili zlonamjerni, napravljeni za pustošenje podataka na mreži. Virusi mogu obrisati programe i datoteke, ali i sav sadržaj diska. Takođe, virusi se mogu sakrivati u mrežnim podacima za koje redovno pravite rezervne kopije (engl. backup), na primjer u serveru datoteka. To znači da u slučaju otkaza diska i gubitka originalnih podataka, izgubljene podatke treba rekonstruisati iz podataka koji su zaraženi virusima. Virusi čak mogu pronaći administratovu lozinku i prosljediti je nekome van mreže. Ta osoba se može prijaviti na mrežu kao administrator i načiniti ogromnu štetu. Znači, iako su mnogi virusi samo dosadni i košta vas njihovo uklanjanje, postoje virusi koji bezbjednost mreže izlažu velikom riziku.
5.1. VRSTE VIRUSA Tokom godina, razvile su se razne vrste virusa. Razvrstali smo viruse po načinima na koje inflciraju računar: -Virusi startnog sektora. Neki od prvih virusa pripadaju ovoj vrsti. Virus startnog sektora obično se širi putem zaražene diskete ili drugog zamjenjivog medija. Zaboravnost korisnika potpomaže širenje virusa startnog sektora. Ako u disketu jedinicu računara ubacim disket zaraženu virusom startnog sektora, ništa se neće desiti. Tek ako resetujem sistem, a prethodno ne izvadim zaraženu disketu, pri podizanju sistema, virus startnog sektora učitava se u memoriju računara. Potom virus može inficirati čvrsti disk i sve diskete koje stavite u disketnu jedinicu dok računar radi.Brain virusi su primjeri virusa startnog sektora. -Virusi datoteke. 10
Posljednjih godina rijetko se sreću. Inficiraju izvršne datoteke, kao što su datoteke tipa EXE ili COM. Kada se inficirani program pokrene, virus se učitava u operativnu memoriju računara. Potom, virus može zaraziti ostale izvršne programe tokom njihovog izvršavanja na računaru. Postoji oblik virusa datoteka koji upisuje svoj kod preko koda izvršnog programa u kojem boravi. Jedan od oblika virusa datoteka je virus pratilac. Ovaj oblik virusa se maskirakao datoteka sa nastavkom COM, istog imena kao neki postojeći sistemski EXE program. Kada pokrenete taj sistemski program, makro će prvo izvršiti istoimenu COM datoteku, jer COM datoteke imaju prednost nad EXE datotekama. Znači, prvo će se izvršiti virus (COMdatoteka), a poslije njega traženi sistemski EXE program. Zbog toga možda nećemo ni primetiti da imate virus. Primjeri virusa datoteka su Dark Avenger i KMIT. -Virusi makroi. Virus makro je novija vrsta virusa. Oni su obično pisani u VisualBasicu i mogu zaraziti dokumente i Excelove tabele (ali ne i izvršne programe). Kada sezaraženi dokument učita u aplikaciju, na primer, u Word, virus se u toj aplikaciji izvršava kao i svaki drugi makro. Neprijatna je činjenica da virusi makroi ne zavise od operativnog sistema. Budući da se Microsoft Excel može izvršavati na računarima zasnovanim na Macintosh i Windows tehnologijama, ovakva vrsta virusa se, deljenjem Excelovih tabela, širi s jedne platforme na drugu. Virusi makroi nisu ograničeni na Microsoftove aplikacije. Pojavljuju se i u drugim softverskim paketima, kao što je Lotus SmartSuite. Primer virusa makroa je ozloglašeni virus Melissa, Wordov makro koji se širi putem e-pošte. -Višedjelni virusi. Oni imaju osobine virusa startnih sektora i virusa datoteka. Mogu se širiti sa startnog sektora jednog diska na drugi, a mogu napadati i izvršne datoteke. Neki višedjelni virusi zaražuju i upravljačke programe (engl. drivers), recimo mrežne kartice.j Primer višedjelnog virusa je Pastika. Ovaj virus aktivira se samo određenih dana u mesecu i može obrisati sve informacije na hard disku.
5.2.CRVI I TROJANCI Nisu virusi jedine softverske pretnje po bezbjednost računarskih mreža. Postoje još dvaz loćudna oblika softverskih proizvoda iz kuhinje opakih Ijudi, koji izmišljaju 11
monstrume poput kompjuterskih virusa. To su crvi i trojanci. Crv je program koji se širi od jednog do drugog umreženog računara. Za razliku od virusa, ne treba ga akrivirati spolja. On se potpuno samostalno razmnožava. Crv može opustošiti velike mreže, poput Interneta, jer se sam širi po cijeloj mreži. Oni su obično zavisni od konkretne platforme i koriste slabe tačke operativnih sistema. Na primjer, crv Linux. Trojanski konji (ili skraćeno trojanci, kako ih često nazivaju) jesu programi koji izgledaju sasvim bezazleno, kao što su igrica ili čuvar ekrana. Na primer, trojanac HAPPY99.EXE, kada se izvrši, prikazuje mali vatromet na ekranu, a u pozadini uzima adrese iz vašeg programa za e-mail i na njih šalje svoju kopiju (na sličan način razmnožava se i virus Melissa). Jedan od prvih trojanaca bio je AIDS Information Disk i stizao je na adrese zdravstvenih ustanova, kao brošura za borbu protiv istoimene bolesti. Po izvršavanju, stvarao je na hard disku računara skriveni direktorijum i šifrovao cjelokupan sadržaj diska, skoro potpuno uništavajući postojeće informacije. Jedna od najvećih opasnosti od trojanaca, jeste mogućnost osvajanja kontrole nad računarom. Stvara se prolaz koji omogućava potpun pristup zaraženom računaru. To znači da razbijač, koji kontroliše trojanca, može sa računarom činiti šta mu je volja. Kontrolu nad vašim računarom može iskoristiti za napad na neku Web lokaciju putem uskraćivanja usluge(engl. denial of service), tako što se vaš računar koristi za stvaranje prekomjernog saobraćaja sa određenom Web lokacijom.
SSL/TLS SSL (Secure Socket Layer) protokol koji je razvila firma Netscape, je trenutno najviše korišten metod za obavljanje sigurnih transakcija na Internetu. Podržava ga većina Web servera kao i klijenata uključujući Microsoft Internet Explorer, Netscape Navigator, Mozilla Firefox i drugi. Posebna nezaštićena verzija SSL protokola 3.0 je poznata po imenu TLS (Transport Layer Security). Često se SSL i TLS poistovjećuju. SSL obezbeđuje tajnost, integritet podataka i autentičnost pošiljalaca korištenjem kombinacije kriptovanja javnim ključem, simetričnog kriptovanja i digitalnih sertifikata (SHA-1, MD5). Drugim riječima, SSL obezbeđuje mehanizme za identifikaciju servera, identifikaciju klijenta i kriptovanu razmenu podataka između 12
njih. SSL je smešten iznad transportnog sloja, a ispod aplikativnog sloja od koga je nezavisan. SSL se sastoji od dva protokola: -SSL Handshake protokol -SSL Record protokol SSL Handshake protokol čini najsloženiji dio SSL protokola i omogućava uspostavljanje sesije. Tom prilikom SSL Handshake vrši provjeru identiteta klijenta i identiteta servera, usaglašavanje algoritma za kriptovanje, izračunavanje sažetka i razmenu ključeva. Koristi se u fazi uspostavljanja konekcije prije bilo kakve razmjene aplikacionih podataka. Ovaj protokol se sastoji od niza poruka koje se razmjenjuju između strana u komunikaciji. Uspostavljanje veze se može prikazati kroz sledeće četiri faze: - Postavljanje parametara veze - Autentifikacija servera i razjmena ključeva - Autentifikacija klijenta i razmena ključeva - Kraj uspostavljanja sigurne veze Nakon uspostavljene veze otpočinje se sa razjmenom kriptovanih aplikativnih podataka između klijenta i servera. SSL Record protokol koji se koristi na predajnoj strani vrši pripremu podataka za slanje. Prvo prihvata podatke od strane aplikativnog sloja, vrši njihovu podjelu u blokove i ako je potrebno vrši kompresovanje. Nakon toga, u cilju autentifikacije vrši potpisivanje sažetka poruke pomoću neke od heš funkcija i poruci dodaje sažetak u vidu autentifikacionog koda (eng. Message Authentation Code – MAC). Tako formiranu poruku kriptuje, dodaje zaglavlje i predaje ih TCP sloju u cilju slanja. Na prijemnoj strani SSL Record protokol preuzima podatke od TCP nivoa, dekriptuje ih, vrši verifikaciju MAC-a, ukoliko je potrebno vrši dekompresiju podataka, spaja blokove kako bi ih u cjelini poslao aplikativnom sloju. SSL omogućava proveru identiteta pomoću sertifikata koji izdaje sertifikaciono tijelo CA. Ovaj vid SSL transakcije nudi zadovoljavajući nivo sigurnosti, te je relativno brzo postao standard za sigurnu komunikaciju. Upravo zbog ove činjenice, SSL protocol se najčešće koristi u aplikacijama za plaćanje kreditnim karticama.
6.FIREWALL 13
Predviđeno je da mrežne barijere (engl. Firewall) stoje između vaše mreže i Interneta,sa ciljem da zaštite internu mrežu od spoljnih napada. Mrežna barijera istovremeno ispituje i podatke koji napuštaju internu mrežu i podatke koji u nju ulaze. Ona može „prečišćavati" te podatke koji putuju u oba smera. Ako podaci neodgovaraju zadatim pravilima, ne dozvoljava im se prolaz, bez obzira na to u kom smeru idu.Znači da mrežne barijere ne štite samo od spoljnih napada, već kontrolišu i vrste veza koje korisnici iz interne mreže pokušavaju da uspostave sa spoljnim svetom. Mrežne barijere su obično kombinacija hardvera i softvera. Po svom izgledu, ne razlikuju se bitno od ostalih uređaja za povezivanje, kao što su razvodne kutije i usmjerivači. Razni proizvođači prave mre-žne barijere. Među njima su Cisco,3Com i Ascend Communications. Shodno veličini mreža koje treba da štite, postoje razni modeli mre-žnih barijera. Naprimer, 3Com proizvodi model mrežne barijere OfficeConnect, bezbednosni alat namjenjen malim kompanijama. Većim korporacijama, 3Com nudi mrežnu barijeru SuperStack 3, sačinjenu da kontroliše veliki broj VPN veza. Ova mrežna barijera podržava, između ostalog, i IPSec. Postoje i čisto softverske mrežne barijere. Mnogi od ovih proizvoda namenjeni su za ličnu upotrebu, za zaštitu PC računara koji imaju stalnu vezu sa Internetom preko DSL linijei li kablovskog modema. Prije nego što se upustimo u objašnjavanje raznih vrsta mrežnih barijera, reći ćemo neštoo neophodnosti i važnosti mrežnih barijera za bezbednost mreže. U prethodnom odeljku,kratko je spomenuto da su TCP/IP priključci mala vrata za provaljivanje u mreže i računare. Zavisno od veličine mreže u kojoj radite, možete se upitati: „Zašto bi neko gubio vrijeme pokušavajući da provali u moju mrežu?" Međutim, pogrešno je mišljenje da razbijači ciljaju samo na velike mreže, kao što su Microsoft i Ministarstvo odbrane, Svi se pitamo zašto uopšte ljudi gube vreme pokušavajućida provale u računarske mreže, ali činjenica je da takvi ljudi postoje. Ne samo što pokušavajuda upadnu u mreže, nego upadaju i u lične PC računare.
6.1.VRSTE MREŽNIH BARIJERA Mrežne barijere su klasifikovane prema načinu na koji rade sa mrežnimn saobraćajem i prema tome na kojem sloju referentnog modela OSI funkcionišu. Što 14
je viši sloj na kojem mrežna barijera funkcioniše, to je ona složenija. Evo nekih detalja: -Filter paketa Ova vrsta mrežnih barijera koristi skup pravila za utvrđivanje da li odlazeći ili dolazeći paket podataka sme da prođe kroz mrežnu barijeru. Ova pravila, zasnovana su na dozvoljenim IP adresama pošiljaoca i na brojevima priključaka, koje angažuje protokol od koga taj paket podataka potiče. Filter paketa prosleđuje podatke velikom brzinom. On predstavlja najjednostavniju mrežnu barijeru. Počiva na sloju veze podataka i na mrežnom sloju referentnog modela OSI. Usmjerivač koji tokom svog rada konsultuje pristupne spiskove radi filtriranja prenosa podataka, može se smatrati fllterom paketa. -Mrežna barijera na nivou kola. Ova vrsta mrežnih barijera slična je filtrima paketa. Međutim, mrežne barijere na nivou kola rade u transportnom sloju referentnog modela OSI, pa su zbog toga funkcionalnije. Ove mrežne barijere imaju takvu mogućnost preuređivanja paketa da izgleda kao da je mrežna barijera izvorište paketa. Na taj način, čuva se tajnost informacija o unutrašnjoj organizaciji mreže. Mrežne barijere na nivou kola mogu procjenjivati da li je TCP protokolom pravilno uspostavljena veza između računara u mreži i računara van mreže . Ako veza nije pravilno uspostavljena, mrežna barijera je može raskinuti. Na ovaj način može se prekinuti veza koju je uljez oteo da bi se ušunjao u intemu mrežu kroz mrežnu barijeru. -Mrežni prolaz za aplikacije. Ova vrsta mrežnih barijera funkcioniše na sloju aplikacija referentnog modela OSI. Mrežni prolazi za aplikacije koriste strogu proveru identiteta korisnika. Tako se proverava identitet računara koji pokušava da se poveže na mrežu korištenjem određenog TCP/IP protokola iz sloja aplikacije (na primer, Telnet ili FTP). Štaviše, poslije provjere identiteta korisnika, ova vrsta mrežnih barijera može kontrolisati uređaje sa kojima je korisnik uspostavio vezu preko spoljnog računara. Mrežni prolazi za aplikacije predstavljaju efikasnu zaštitu od falsifikovanja IP adrese jer se ne dozvoljava održavanje veze sa računarom unutar mrežne barijere u slučaju da se ne može valjano utvrditi identitet korisnika.
15
7.ZAKLJUČAK Održavanje sigurnosti podataka u mrežnom okruženju jeste kompleksan problem a za njegovo rešavanje je zadužen administrator mreze. S obzirom da mrežu čini veći broj računara i da svaki od njih predstavlja potencijalnu rupu u sigurnosti, to je vjerovatnoća neovlašdenog pristupa podacima u mreži povećana. Pristup računarima u mreži je moguć i sa vrlo velikih rastojanja, što znaci da kontrola fizičkog pristupa računarima u ovom slučaju nije dovoljna. Sve ovo pokazuje da se zaštita od neovlaštenih pristupa mrežnom okruženju mora uraditi sa posebnom pažnjom. Da bi jedno mrežno okruženje bilo dobro zaštićeno svi računari u mreži kao i korisnički računi na njima moraju biti obezbeđeni. Posebno treba naglasiti da je stepen zaštićenosti jedne mreže jednak sigurnosti najlošije zaštićenog računara u njoj s obzirom da neovlašteni pristup jednom računaru dozvoljava istovremeno i pristup podacima koji se razmenjuju kroz mrežu. Dakle, svi hostovi u mreži moraju biti jednako dobro štićeni. Ne postoje bitni i manje bitni hostovi.
8.LITERATURA - Goran Vujacic, Mreže i telekomunikacije-računarske mreže, Beograd,2008 - Dr Jasmina Novakovid, ’’Informatika’’, Beograd, 2010 - www.wikipedia.org
16
