Mon and Its Dialects

 မြန္န စကားကိ ္   ု ေမြ းကတည္ းက  းက ေျပာလာခဲ  ့ တာပါ။ ေနာက္  မိဘေတြ ဘေတြ က တစ္႐ြ႐ ာေျပာင္ ြ းလိ  ု႕က ႕က် ေနာ္ လည္ း း သူေကာင္ းျဖစ္ အဲ ေယာင္ လိ  ု႕နယ္ ႕နယ္ ေျမအသစ္၊  လူအသစ္ အသစ္ေတြ ေတြန႕ေတြ ႕ဲ ေတြ လိ ႕  ု႕စကားအသစ္ ႕စကားအသစ္ေတြ လည္ း း ၾကားလာ ရပါတယ္ ။ အခု အေနအထားအရ ျမန္မာျပည္ မွ ာ မြန္န္ေတြ ဟာ လူနည္ နည္ းစုေတြ ေတြ လိ  ုသာ ႕သာ ေျပာတာပါ။ ေဒသစကား ေတြဆိ ဆ  ု တာ ိ နဲ တာမွ မဟု တ္ ဘဲ။ အေျခခံစကားက တူ ပါတယ္ ။ အသံ နဲ႕  တခ်ိ ဳ႕ေဝါဟာရေတြ ေဝါဟာရေတြေတာ ေတာ ့ ကြ  ဲ တယ္ ။ ဝါက်တည္ ေဆာက္ ပု    ံပု ကြ  ဲ တာမ််ိိ ဳးလည္  း း   ိ႐ွ တယ္ ။ ဒါေပမဲ  ့ ဒီ ကြ  ဲ ျပားမႈ ဟာ မြန္ နဲ႕ဗမာစကား ႕ဗမာစကား ကြ  ဲသလိ သလိ  ု ကြ  ဲ တာမ််ိိ ဳးေတာ ့ မဟု တ္ ဘူ း။ ကတၲ ားပုဒ္ဒ္ နဲ႕  ကံ ပုဒ္ဒ ကိ ္   ု ေနရာေျပာင္းၿပီ း ေျပာၾကတာမ်ိ ဳးပါ။ မြန စကားသံ ္ စကားသံ ္ ကြ  ဲ ျပားမႈ ဟာ ႐ြ ာတစ္႐ြ႐ ာကေန ြ နီ းနီးနားနား ႐ြ ာတစ္႐ ာကိ ြ   ု သြ ားတာနဲ ကိ ႕  ု သတိ ထားမိႏ  ုိင္င ပါတယ္ ္ ။ ရမ္သာင္ သာင္ ကြ ာန္ (ရမ်ာင္ ကြ ် ာင္ ကြ ာန္) IPA: [bə s i kw n], TS: [Ba-saing Gkwaan], TL: Ram Sang Kwang, Ramyang Kwan လိ  ု႕မြန္န လိ ္   ုေျပာတဲ ေျပာတဲ  ့ ႐ြ ာခံစကားအသံ ထြ က္ ပု    ံပု ဟာ သိ ပ္ မေဝးၾကတဲ  ့ ႐ြ ာ ၂ ႐ြ ာၾကားမွ ာတင္ အနည္ း း နဲ႕အမ ႕အမ်ားဆိ  ုသလိ သလိ  ု ကြ  ဲ ျပား သြ ားႏိ  ုင္ငပ္ ါတယ္ ။  တစ္ ၿမိ တည္ ဳ႕  း၊  း၊ တစ္႐ ာတည္ ြ း၊ ရပ္ ကြ က္ တစ္  တစ္ခ တည္ ု းမွ ာ အတူ ေနၾကဦ းေတာ ့ နယ္ ခ်င္ း ခ်င္ း  မတူရင္ ရင္ေတာ ့ ေျပာတဲ  ့ စကားသံခ်င္းကလည္ း ကြ  ဲသြ သ ားႏိ ြ   ုင္ငပ္ ါတယ္ ။ ဒါေပမဲ  ့ အခ်င္ းခ်င္ အခ်င္ းခ်င္ းေတာ  းေတာ ့ နားလည္ ၾကသဗ်။  ၾကသဗ်။ ɑ

ɑ

ေဒသစကားမ်ားတာက ် ားတာက မေကာင္ းဘူ မေကာင္ းဘူးရယ္ လိ  လိ  ု႕ေတာ့ မဟု တ္ ပါဘူ  ပါဘူ း။ မြန စကားအတြ ္  က္ အက်ိ ဳးမ်ားဖိ  ု ပဲ႕   ိ႐ွပါတယ္ - က်ေနာ္ တိ  ု႕အသု ႕အသု  ံးခ်တတ္ ရင္ ေပါ့ေလ။ အခု ဒီနယ္ နယ္ စပ္  စပ္ဘက္ ဘက္ ေရာက္ ေတာ ့ နယ္   ံစု က မြနေတြ ေ္ တြနဲန႕ဲ   ုပိ လိ  ု႕ေတြ ႕ေတြ လာရ ႕ ပါတယ္ ။ ဒါဟာ နယ္   ံစု က  မြန္န စကားကိ ္   ု တစ္ေနရာတည္ းမွ  းမွ ာ ၾကားရဖိ  ုအတြ ႕အတြ က္ အခြ  ့င္ငေကာင္ ေ္ ကာင္ းတစ္ခုခပု ါ။ ဒါေပမဲ  ့  တခ်ိ ဳ႕ေတြ ေတြ က ေဒသစကားသံ ကိ  ု ေဖ်ာက္ ် ာက္ လိ  ု က္ ၾကတာမ  ၾကတာမ်ိ ဳး ႐ွ  ိ ပါတယ္ ။ ေမာ္ လၿမိဳင္ မြန္န္ :  မတ္ မလု  မလု  ီ၊ IPA: [m t bə l m], TS: [Mood Ba-lawm], TL: Mat Ma Luim အထက္ ပိ    ုပိင္ငး္ က တခ်ိ ဳ႕ေဒသခံေတြ ေတြရဲရ႕ေျ ႕ဲ ေျပာစကားဟာ အလယ္ ပိ အလယ္ ပိ  ုင္ငး္ ေဒသစကား Central Mon Spoken Language နဲ႕အေတာ ႕အေတာ ္ ေလး ကြ  ဲျပားပါတယ္ ။ ဒီေတာ ေတာ ့ အဲဒီဒေဒသက ေီ ဒသက  တခ်ိ ဳ႕ေဒသခံ ေဒသခံေတြ ေတြဟာ လူသု သ  ံ းမ ု ်ားတဲ  ့ အလယ္ ပိ    ုပိင းေဒသစကားကိ ္   ုပဲ သု  ံ းစြ  ဲ လာၾကေတာ ့ သူ တိ  ုဆီ ႕ဆ က ီ ေဒသစကားသံေတြ ေတြ မၾကားရေတာ ့ တာမ်ိဳးလည္  း   ိ႐ွပါတယ္ ။ What about me?! Why shouldn't I? ရန္ ကုန္န္မ ာွ ေက်ာင္ းသြ ာင္ းသြ ားတက္ ၿပီ  ၿပီ း ျပန္ လာကတည္ းက က်ေနာ္  ့  ့ရဲရ႕ဲ ေလယူေလသိ ေလသိမ းက ္ ေျပာင္းလဲသြ သ ားတယ္ ြ ။ မြန္နစ္ ကား ေျပာေနဦးေတာ ့ အမ််ိိ ဳးေတြ က ေတြ က "ဟင္  မြန္န စကားကိ ္   ု ဗမာလိ  ု ေျပာေနတယ္ " လိ  ု႕အံ  ့ ၾသသလိ  ု လိ  ု ထူ းဆန္ းသလိ  ု လိ  ုနဲန႕က ႕ဲ က် ေနာ  ့ ္  ကိ  ့   ု ေျပာေျပာေလ့   ိ႐ွ တယ္ ။ ဒါေတာင္ က်ေနာ္ က Mon နဲ႕Burmese ႕Burmese ကိ  ု Mix လု ပ္ ၿပီ း ေျပာတာ  မဟု တ္ ေသးဘူ း။ ဒီဘက္ ဘက္ ေရာက္ လာေတာ  လာေတာ ့   ုပိ လိ  ုေတာင္ ႕ေတာင္ ႐ွဳပ္ ေထြ ေထြ းလာပါေတာ ့  တယ္ ။ ဒီ က ʊ

ɔ

ေဒသခံေတြ က Mon နဲ႕Thai ႕Thai ကိ  ု Mix လု ပ္ ၿပီး ေျပာၾကတယ္ ။ မြန္န လူ ္  မႈအဖြ အ  ဲဖြ႕အစည္ အစည္ းေတြ  းေတြ က Mon Written Language နဲ႕Mon ႕Mon Spoken Language ကိ  ု Mix လု ပ္ ၿပီ း ေျပာၾကတယ္ ။ ဒီ ၾကားထဲ မွ ာ တစ္ခါတစ္ ခါတစ္ခါ ခါ Thai ေတြ၊ English ေတြ၊ Burmese ေတြ က  ပါပါလာေသးတယ္ ။ ကဲ ဒီေတာ ေတာ ့ ဘယ္ နား ေဒသစကားက က်န္ ဖိ န္ ဖိ  ု လဲ ႕ ? ဒီေတာ ေတာ ့ တစ္ခါတစ္ ခါတစ္ခါ ခါ စဥ္ းစားမိ တယ္ ။ "ေၾသာ ္ Minority ျဖစ္ရတဲ ရတဲ  ့ ဘဝက  မလြ ယ္ ပါလားေနာ  ပါလားေနာ္ " လိ  ု။႕ ဗမာျပည္ ထဲ မွ ာ ေနေတာ ့   ံ႐ုးသု  ံ း   ုမိ လိ ႕  ု၊႕ ေက်ာင္းသု  ံး   ုမိ လိ ႕  ု၊႕  တိ  ုင္င းရင္ ္  းသားအခ်င္ းခ်င္  းသားအခ်င္ းခ်င္ း း ဆက္ သြ ယ္   ုႏိင တဲ ္   ့ ဘာသာစကား   ုမိ လိ ႕  ု၊႕ ျမန္ မာဆိ  ု တာ ဗမာတစ္ခ တည္ ု းကိ  ု ကိ  ု ယ္ စားျပဳ  စားျပဳတာ မဟု တ္ မဟု တ္ လိ  လိ  ု၊႕ ဟိ  ု ဟာေၾကာင္  ့ လိ  ု၊႕ ဒီ ဟာေၾကာင္  ့ လိ  ုဆိ ႕ဆ  ု ၿပီ ိ  းေတာ ့ သင္ လိ  ု က္ ရတာ.... ကႀကီ း၊ ခေခြ းကိ  ု။ အဲဒါနဲ ဒါနဲ႕မၿ ႕မၿပီးေသးဘူ း။ ဗမာစကားရရင္ ဗမာျပည္ ထဲ  ထဲ မွ ာပဲ ေကာင္းေကာင္း သု  ံ းလိ  ုရမယ္ ႕ရမယ္ ။ ေဟာဒီ မွ ာ  ဂလိ  ုဘယ္ ဘယ္ လမ္  လမ္းေကြ႕အင္ ႕အင္ ဂလိပ စာ၊ ္ အင္ ဂလိ ပ္ စကား (မွ တ္ ခ်က္ - အဂၤ လိ ပ္ စာ၊ အဂၤ လိ ပ္စကားလိ  ု႕ဖတ္ ပါ)! သင္ စမ္ း! ဆိ  ုေတာ ေတာ ့ အေျပးအလႊ ားေပါ့။ အာဂု  ံေဆာင္ ေဆာင္ လိ  ု က္ ရတာ..... "A apple ပန္ းသီး၊ B ball ေဘာ ္  လု  ံ း၊ C cat ေၾကာင္" ဆိ  ု ၿပီ းေတာ ့ ။ အဲ ထိ  ုင္င းဘက္ ္ ေရာက္ လိ  ု လည္ ႕ း "သူ  ုႏိ႕ႏင္ငိ ္င မွံ  ာ ေနတာ သူ စကားတတ္ ႕  ထားေတာ  ထားေတာ ့   ုပိေကာင္ ေကာင္းတာေပါ့" တဲ  ့။ ေဟာ လာျပန္ ၿပီ။ ก ไก တဲ  ့၊ ข ไข တဲ  ့။ ဘာေတြ မွန း္ သိေပါင္ ေပါင္ဗ်ာ။ Tonal Language တဲ  ့ Tone စု စုေပါင္ ေပါင္း ၅ ခုေတာင္ ေတာင္ တဲ  ့။ ေသဖိ  ု လား? ႕ ကိ  ု ယ္  ့ မြန္န္စကားမွ ာ အတု  ံးေတြ၊ အတစ္ေတြ ေတြ မ႐ွ  ိသမွ သမွ ် ဗမာစကား၊  ထိ  ုင္င းစကားေတြ ္ နဲန႕ေတြ ႕ဲ ေတြ မွ႕ ပဲ ၃ ခု  ိ႐ွ႐ တဲ ွ   ့ စကားနဲ၊႕ ၅ ခု  ိ႐ွ႐တ ွ   ့ စကားနဲ ဲ ။႕ လိ  ုအပ္ အပ္ခ်က္ ခ်က္ အေနနဲ႕ သင္ရတဲ ရတဲ  ့ က်ေနာ္ တိ  ု မွ႕ ာ ဒု ကၡေတြ ေတြ တာ ႕ ေျပာပါတယ္ ။ ဗမာလူ မ်ိ းဳ ႀကီ း ႀကီ း ဝါဒေၾကာင္  ့ အဖိ  ိႏွႏ ပ္ွ ခ  ့ခဲခံ ဲရ၊ အဖိ  ိႏွႏွပခံ္ခေံ နရ၊ ဒီေဖာက္ ေဖာက္ ျပန္  ျပန္ တဲ  ့ ဝါဒကိ  ု က်ေနာ္ တိ  ု႕မေတာ ႕မေတာ ္  လွန္န  ု္ႏိင္ငသမွ သ ္ မွ ် အဖိ  ိႏွႏ ပ္ွ ခရဦ ရံ ဦ းမဲ  ့ မြ န္နစ္ ကားရဲ႕တန္ ႕တန္ ဖိ  ုးက တျခား   ံ႐ု းသု  ံးဘာသာစကားေတြနဲန႕ယွ ႕ဲ ယွဥ လိ ္   ု က္ ေတာ ့  တန္ ဖိ  ု းထားခံရမႈ နည္ းလာတာေတြ  းလာတာေတြရဲရဲ႕အက ႕အက် ိ ဳးဆက္ ေပါ့ဗ်ာ။ အဆင္  ့ ျမင္  ့ ပညာရပ္တစ္ခုခုခ ကိ ု   ု  မြန္န လိ ္   ု စနစ္ တက် ေလ့  လာဖိ  လာဖိ  ု႕ဆိ  ု တာ အခုခ်ိခ်ိန ထိ ္ ထိ ္ မျဖစ္  ုႏိႏင္ငိ ေ္ သးဘူးေလ။ ဒီ  စိ တ္ မခ်မ္ းေျမ့  မခ်မ္ းေျမ့စရာ အျဖစ္သနစ္က  ုိ ႏွ စ္ေပါင္း ၁,၅၀၀ ေက်္ ာ ေလာက္   ွ႐ိ ၿပီ ျဖစ္တ  ့ဲ မြန္န္စာရဲ႕ သက္ တမ္  တမ္ းနဲ႕ဘယ္ ႕ဘယ္ လိ  လိ  ုဆက္ ဆက္ စပ္ ၾကမလဲ? စဥ္ းစားစရာေလးေပါ့။ ေၾသာ ္ ... ဒါေပမဲ  ့ စာေပအရာမွ ာေတာ ့ လာမယွ  ္ဉ    ႕ေနာ္ ။ မြန္န စာကိ ္   ု ေကာင္းေကာင္ း ဉ   နဲေနာ  တတ္ တယ္  တယ္ လိ  လိ  ု႕သတ္ ႕သတ္ မွ  မွ တ္ ခံရတဲ  ့ သူ (ကိ  ု ယ္  ့ ဟာကိ  ု ယ္ သတ္ မွ  မွ တ္ တာလည္  တာလည္ း  ျဖစ္  ုႏိႏိင တာပဲ ္ ေလ) က တကယ္  ့ ႐ွ ားပါးပစၥည္ ည္းဗ်။ အရမ္ း အရမ္ း တန္ ဖိ  ု း႐ွ  ိတာ။ လူ တိ  ုင္င း္ တတ္ တာ  တာ  မဟု တ္ ဘူ း။ တကယ္ ဆိ  ု ေ႐ွ းေခတ္ ဗမာေက်ာက္ စာ၊ ေပစာ အေရးအသားကိ  ု သုေတသနပညာ႐ွ ေတသနပညာ႐ွင္ေတြ ေတြ၊ သမိ  ုင္င္းပညာ႐ွင္င္ေတြ၊ ျမန္ မာစာ အထူ း  ကြ ၽမ္ းက်င္ သူေတြ ေတြေလာက္ ေလာက္ ပဲ ဖတ္ တတ္  တတ္ ၾကတာ။  ၾကတာ။ အတူတ ပဲူ ေ႐ွးေခတ္ အဂၤ လိ ပ္စကား၊ အဂၤ လိ ပ္စာကိ  ု ဘာသာေဗဒပညာ႐ွင္င၊္ အဂၤ လိပ္ ဘာသာစကား စေကာ ္  လာေတြေလာက္ ပဲ  ပဲ  ဖတ္ တတ္  တတ္ ၾကတာဗ်။  ၾကတာဗ်။ လားလား!!! မႏိ  ုင္ဘူ ဘ းဗ်ိ ူ ဳ႕။ မြန္န စာတတ္ ္  ပု  ပု ဂၢ  ိလ ဳ ္ တစ္ေယာက္

ေရးလိ  ုက တဲ  ္ တဲ  ့ စာတစ္  ဲဖ၊႕ြ က်မ္ းတစ္ မ္ းတစ္ေဆာင္ဟာ သာမန္မန္နြ  တစ္ ္ ေယာက္ ေယာက္ အေနနဲ႕ ေဝဖန္ ပိ  ုင းျခားဖိ ္   ု႕မေျ ႕မေျပာနဲ႕နားလည္ ႕နားလည္ ေအာင္ ကိ  ု မနဲ ဝါက်ေတြ ျပန္စရတာကလား? ီရတာကလား? တခ်ိ ဳ႕ဆိ  ု အနားကိ  ုေတာင္ ေတာင္ သီ  ုႏိႏင္ငိ တ ္ ာ မဟု တ္ ဖူ  ဖူး။ ဒီဘက္ ဘက္ ေခတ္ မွ ာ ဘယ္ သူ မွ စကားထဲ  ထည္  ့ မေျပာေတာ ့  တဲ  ့ ေပါရာဏစကားေဟာင္းေတြ သု  ံ းသြ ားတာေတြ မ််ား၊ ား၊ ဘယ္  လိ  လိ  ု ဖတ္ ဖတ္ အဆင္ မေခ်ာႏိ  ုင တဲ ္   ့ ဝါက်ေတြ ကိ ေတြ ကိ  ု တီ ထြင္င္ ဖန္ တီ း တည္ ေဆာက္ သြ ားတာေတြ မ်ား ် ား  လားလား တကယ္  ့ ပညာ႐ွင္င္ ပီသၾကပါေပတယ္ သၾကပါေပတယ္ ။ ေနာင္ အခြ  ့င္ငသင္ သ ္   ့င္လ  ုိ႕ဒီ ပု ဂၢ  ိဳလ္ေတြရဲ ႕  စာေကာင္းေပမြနေတြ ေ္ တြ ကိ  ု ဖတ္ ခြ  ့င္ရရင္ ရရင္ ေ႐ႊဘေလာ ဘေလာ ့ (ဂ္)လာ ပုရိရ တ္ ိ သတ္ ေတြ ကိ  ု ျပန္လည္ ေဝငွေပးပါဦ းမယ္ လိ  လိ  ု႕ေျ ႕ေျပာၾကားရင္ း ဒီ ကေန႕ဆားခ်က္ တဲ  တဲ  ့ အစီအစဥ္ အစဥ္ ကိ  ု ဒီမ ာတင္ ွ နိ တၴ  ိ တံ ပါေၾကာင္း။ ကိ  ု ယ္ စိ  စိ တ္ ႏွစ ျဖာ ္ က်န္းမာခ်မ္ းသာေအာင္  းသာေအာင္ ကိ  ု ယ္  ့ ဟာကိ  ု ယ္ ပဲ  ပဲ အားထု တ္   ုႏိင္င ၾကပါေစလိ ္   ု႕ဆု မြန္ေကာင္ ေကာင္ း ေတာင္ းလိ  ုက ပါတယ္  ္ ပါတယ္ ။ ေကာင္းလင္  ့ တည္ း း ေကာင္ းလင္  ့ တည္ း ေကာင္းလင္  ့ တည္ း...။  း...။

Dho-ong Jhaan (Nai.)  ဓရ္အံ အင္ံင္ဇ်ာန္ (နာဲ) ႐ွင္င းလင္ ္  းခ်က္ အခ်ိ ႕ဳ 1. IPA stands for International Phonetic Alphabet(s); 2. TS for Transcription; 3. Tl for Transliteration 4.  မြန္န္ for မြန္နအေရးဘာသာစကား အ ္ ေရးဘာသာစကား (Mon Written Language); 5. ဒီ ပိ  ု စ္႕ ကိ  ု သာမန္ မြန္ တစ္ေယာက္ ေယာက္ အေနနဲ႕ခံ စားၿပီ း ေရးတာပါ။ စာေရးသူ ဟာ ဘာသာစကား ေလ့ လာမႈ  လာမႈ ကိ  ု အထိ  ု က္ အေလ်ာက္ စိတ ပါဝင္  ္ ပါဝင္စားသူ တစ္ေယာက္ ေယာက္  ျဖစ္ ပါတယ္ ။