BAB 2 PENINGKATAN TAMADUN
Latar Belakang Tamadun (1) Tamadun Yunani (希腊文明) ·berkembang di S/M Greece & pulau-pulau sekitarnya (dikelilingi oleh Laut Aegean 和 Laut Mediterranean.) ·bermula dgn pembentukan petempatan manusia yg dikenali sbg Negara kota / polis ·Negara kota 由几个 bandar 和 kampung 的结合所组成。 ·Zaman Yunani 有很多 negara kota，全部 negara kota 有 sebuah kota yg dikelilingi oleh kws pertanian & 在 kota 里面有 pasar, kubu, kuil 和 istana ·其中最著名(menonjol) 的 negara kota：Athens, Sparta 和 Corinth，这三个 kota 靠近 laut Mediterranean，并拥有 corak pemerintahan ,undang2 sendiri 和 memilik beberapa Tuhan ·kota 的居民团结一致，但是 kota 之前也时常发生战争 **
(2) Tamadun Rom (罗马文明) ·lahir di kws Bukit Palatine(berhampiran dgn Sungai Tiber, di Lembah Latium yg didiami oleh masyarakat Latin) ·当 pemerintahan Romulus (753 SM), 这个 lembah berkembang & menjadi penting ·Pada abad kedua Masihi, pemerintahan Rom mewujudkan majlis perbandaran di setiap Bandar ·Majlis perbandaran 将会 menjalankan pentadbiran tanpa diganggu oleh pentadbiran pusat di Rom ·Kewujudkan Majlis Perbandaran带来 kemajuan 和 keselesaan hidup Bandar ·Pembinaan bandarnya terancang dgn pelbagai kemudahan 如 bekalan air, sistem pemanas, rumah ibadat, teater (剧院), sarkas (马戏团), tempat berdialog (forum), rumah mandi awam 和 istana ·Rom 其中的 bandar 包括 Pompei (Bandar contoh) 因为很多 kemudahan，例如 pejabat, dewan orang ramai, 法院, 图书馆, rumah ibadat, 店 铺, pintu gerbang, 和 colloseum (binaan bulat tanpa atap,作为 pahlawan Rom 的比赛场地) ·Pada 80 Masihi, Pompei 有 50000 居民。此外也有 sistem saliran bawah tanah yg menyalurkan air melalui paip ·Saliran 的好处在 masa peperangan 或 aman 时提供 bekalan air 给 Pompei 居民 和 tujuan perindustrian dan pengangkutan
(3) Tamadun India (印度文明) ·曾经 mengalami keruntuhan，因为 kedatangan orang Aryan yg membawa satu budaya dan tahap baru kpd masyarakat Lembah Indus. Tahap ini dikenali Zaman Vedik (吠陀时代?) ·Vedik 这名字 diambil sempena kelahiran kitab-kitab Veda (圣经). Zaman Vedik merupakan permulaan kehidupan beragama bagi masyarakat tersebut 因为这个时代已经出现 agama Hindu ·Menjelang abad ketujuh Sebelum Masihi, 人民的 perhatian beralih ke Lembah Ganges ·Zaman ini 有 Golongan raja 组成的 golongan pemerintah，并拥有 dua bentuk kerajaan： (i) Janapada Kerajaan Kecil (ii) Mahajanapada Kerajaan Besar ·Di bawah pemerintahan Chandragupta Maurya, kerajaan-kerajaan kecil telah disatukan ·Pada tahun 321 SM, 出现 empayar(帝国) pertama di India，发生在 pemerintahan Dinasti Maurya (孔雀王朝?) apabila seluruh India utara telah disatukan ·当在 pemerintahan Asoka 时，这王朝 mencapai kemuncak kegemilangan
(4) Tamadun China (中国文明) ·Tamadun China terletak di Lembah Hwang Ho & 扩张至中国南部 ·Perluasan kws bermula dgn kemunculan Dinasti Chin (秦朝). Kelahiran empayar pertama 代表 satu peningkatan dlm tamadun Chin ·Maharaja Shih Huang Ti (始皇帝) 是 pengasas (创办人) Dinasti Chin 。他成功 memperluas jajahan takhluknya hingga terbentuk sebuah empayar。 ·Jajahan takhluknya amat luas sehingga Sungai Merah di Vietnam ·Zaman empayar 是 zaman yg berlaku banyak peperangan & perluasan kuasa dgn jajahan takhluk yg luas dapat disatukan di bawah sebuah pentadbiran pusat
ASPEK-ASPEK PENINGKATAN TAMADUN (文明提升方面) ·Peningkatan tamadun 可以从 politik, ekonomi, 和 sosial 达到的 kemajuan 看到 (i) (ii) (iii)
merujuk pada sistem pemerintahan dan pentadbiran, perundangan, 和 perluasan kuasa Ekonomi kegiatan untuk memenuhi keperluan hidup 如 bertani, berdagang, 和 menghasilkan barang utk diniagakan Sosial menekankan aspek pendidikan, falsafah (哲学), kesenian, kesusasteraan, seni bina 和 sains dan teknologi Politik
(1) Pemerintahan Dan Pentadbiran ✎ idea-idea baru yang diperkenalkan dlm pemerintahan dan pentadbiran 是用来 menambahbaikkan lagi sistem/cara yg sedia ada
【Tamadun Yunani】 ·wujud 很多 bentuk pemerintahan, 并持续变化： Monarki [君主制] oligarki [寡头政治] aristokrasi [贵族阶层] diktator (tirani) [独裁/专制] demokrasi [民主] ·pemerintahan 的变化证明 orang Yunani 时常努力 meningkatkan aspek pemerintahan dan pentadbiran negara kota mereka ·Sistem demokrasi 还没被 kenal 之前，Athens mengamalkan sistem beraja [君主制]。在这个 sistem, raja 被 konsul (总领事) 帮忙。 ·Raja berperanan sbg ketua hakim, ketua tentera, 和 ketua agama ·当 konsul 的 kuasa 变大，peranan raja 越来越 merosot。Kesannya, lahir sistem raja yg dipilih tetapi kuasanya terhad。这是因为 sistem pemerintahan 被 konsul 掌控，而 konsul 是由 orang kaya 组成，他们掌控的 pemerintahan 叫做 oligarki ·接下来出现 golongan aristokrat yg kuat，他们拥有 kuasa besar，并掌控了 pemerintahan，这时候叫做 aristokrasi ·后来人民对 aristokasi 的政治感到不满，开始出现 golongan yg menuntut hak，导致出现 rampasan kuasa ·因为这情况后来就出现 pemerintahan berbentuk tirani oleh diktator, 由 golongan kaya atau tentera 组成的 ·虽然人民支持 rampasan kuasa，但是 golongan aristokrat 感到不满，因此出现 sistem demokrasi ·Sistem demokrasi 有 Dewan Perhimpunan dan Majlis，全部 warganegara lelaki dewasa Athens diberi peluang menjadi anggota Dewan Perhimpunan antara enam bulan hingga setahun。Dewan Perhimpunan bersidang 一个月三次，全部成员可以 mengemukakan cadangan tentang dasar kerajaan。 ·Dewan 的决定 dikendalikan oleh Majlis。Ahli Majlis, Majistret 和 Juri dilantik oleh Dewan，因此 Dewan berkuasa penuh terhadap ketigatiga ini ·虽然 sistem demokrasi 在 Athens 执行，但是这个 sistem 不在其他 negara kota yg mengamalkan sis beraja 执行。 ·在 Sparta，mengamalkan Sistem Pemerintahan Tentera，因此 sistem pertahanan 被注重。Anak lelaki 从早期被训练成为 askar baik & 这 个 sistem 成功 melahirkan tentara yg mempunyai semangat patriotik yg tinggi lagi handal
【Tamadun Rom】 ·pemerintahan bermula dgn sistem beraja ·当时 Rom diperintah secara mutlak oleh raja berketurunan Etruscan (bukan berasal drp kalangan masyarakat Latin tempatan) ·Pemerintahan secara mutlak oleh raja Etruscan tidak disenangi oleh masyarakat Latin。因此 masyarakat Latin dengan pimpinan golongan bangsawan (名为 patrician) bangun memberontak (造反)。Rom 过后 membentuk sebuah republik (共和国) pada tahun 509 SM ·在 Sistem republik, 没有任何 pemerintah yg berkuasa mutlak (权威)。Kuasa Tinggi terletak pada dua orang konsul yg dilantik oleh Dewan Senat utk sesuatu tempoh。这两个 konsul 之前没有谁 berkuasa。 ·Konsul dibantu oleh Dewan Senat yg diwakil golongan bangsawan utk (i) Membincangkan hal-hal pentadbiran negara (ii) Merangka perundangan ·正常来说，Dewan Senat 的 ahli 还没被选为 konsul 之前，他本身是 praeotor，也就是 pemerintahan tentera ·Di bawah Dewan Senat 是 Dewan Perhimpunan yg diwakili semua rakyat Rom。Dewan Senat 的决定会 disampaikan kepada Dewan Perhimpunan utk diluluskan ·当 Rom mencapai taraf empayar di bawah pemerintahan Julius Caesar 时，berlaku perubahan sistem republik。Perubahan ini berlaku selepas beliau meluaskan kuasanya ke Macedonia, Yunani, Syam, Mesir, Perancis, Brittania (Britain) 和 beberapa kws di Jerman。 ·Pemerintahan bercorak empayar telah menunjukkan peningkatan dgn terbentuknya sistem pentadbiran berpusat, iaitu kesan penyatuan wilayah-wilayah kecil yg ditaklukinya ·Julius Caesar 结束 sistem republic 和 成为 diktator。他 掌控 angkatan tentera dan Senat 和 使用 gelaran maharaja ·接下来 Augustus 也继续使用 gelaran maharaja，不过他 berjaya membawa keamanan dan keagungan kpd empayar Rom，维持 200 年。 这个 Zaman 被称为 Pax Romana (Keamanan Rom) ·Augustus 能够带来 keamanan 和 kesejahteraan kpd empayarnya yg terdiri drp pelbagai bangsa dlm tiga buah benua，那就是 Asia, Afrika 和 Eropah。
【Tamadun India】 ·Pada tahap awal pembentukannya, tamadun India 有 dua bentuk kerajaan, 那就是： (i) kerajaan kecil bersifat kepuakan (宗派主义) 和 tidak mempunyai raja (ii) kerajaan besar diketuai oleh raja ，如 Kashi, Kosala 和 Madagha ·在这个 tamadun, raja mengamalkan kuasa mutlak。Kedudukan raja diperkukuh dengan pelbagai bentuk upacara ritual (宗教仪式) yg berasaskan kepercayaan bahawa seseorang raja adalah suci dan harus dihormati ·Golongan Brahmin (婆罗门教) yg bertindak sbg penasihat ·Golongan Ksyatria pemerintah tertinggi & golongan dominan (占主导地位) ·Chandragupta Maurya telah membentuk empayar Maurya dgn menyatukan kerajaan-kerajaan kecil di India **. KESAN: mengubah status raja kepada maharaja ·Empayar Maurya meliputi kws dari Teluk Benggala hingga ke Pergunungan Hindu Kush，ibu Negara 在 Pataliputra
·Zaman Kegemilangan Dinasti Maurya 是在 pada masa pemerintahan Asoka，这是因为 Asoka menamatkan perang saudara selepas kematian ayahnya, Bindusara，dan menakluk negeri Kalinga yg memiliki penduduk ramai di India ·Perang Kalinga 过后，Asoka lebih menekankan kedamaian dan kemajuan sosial 和 menjalankan penaklukan melalui penyebaran agama Buddha dan tidak lagi menerusi ketenteraan (采用传播佛教方式征服，而不是使用军力) ·虽然他是 maharaja berkuasa mutlak 但是他 membentuk birokrasi pentadbiran (政府官僚机构) utk menjalankan pemerintahannya
【Tamadun China】 ·pemerintahan berbentuk sistem feudal (封建) 换成 pemerintahan berbentuk sistem pentadbiran berpusat (集中管理系统) ·Perluasan kuasa ini melahirkan empayar pada Zaman Dinasti Chin dari tahun 221-206 SM.。这时候，konsep raja 换成 maharaja ·Pemerintahan oleh maharaja membolehkan pembentukan sebuah sistem pentadbiran atau birokrasi awam yg terdiri drp pegawai yg dilantik oleh maharaja ·Mereka yg terlantik terdiri drp rakyat & pelantikan tersebut dibuat oleh sebuah jawatankuasa dlm sistem pemerintahan awam, 那就是 Hon Kao Tsu ·Pelantikan pegawai diasaskan pada pencapaian mereka dlm peperiksaan awam ·Sistem ini diwujudkan pada zaman Dinasti Han (汉朝) dan diteruskan oleh dinasti lain.。总之最重要的 tokoh 是 Shih Huang Ti。
(2) PERUNDANGAN (立法) ✎
Saiz masyarakat bertambah ，会浮现很多问题，因此需要 peraturan / sistem yg dapat mengawal tindakan mereka。
【Tamadun Yunani】 ·Dewan Perhimpunan mengubal undang-undang ·Kepentingan undang-undang diutarakan (被提出) oleh Plato dlm bukunya, Republic。根据 Plato, Negara harus diperintah oleh ahli falsafah kerana mereka cekap, terbaik dan berupaya menggubal undang-undang
【Tamadun Rom】 ·undang-undang yg digunakan adalah berbentuk undang-undang bertulis ·第一个 Undang2 Rom, Hukum Kanun 12 dipahat pada kayu dikenali Papan Dua Belas ，被放在公共场所 utk tatapan (凝视) rakyat ·Undang2 awal lahir pada Zaman Republik。由于太多 undang，有些甚至复杂(rumit)，Maharaja Justinian telah mengumpulkan, menyatukan, 和 membukukan undang2 虽然在当时有 hakim 2 yg mahir。 ·Usaha Beliau telah melahirkan Kod Undang-Undang Rom (也叫 Undang-Undang Justinian) & 至今还被保存 Undang-undang Rom terdiri drp tiga cabang： 1. Undang-undang sivil 2. Undang-undang rakyat 3. Undang-undang natural (natural law) Prinsipnya： 1. Semua manusia sama di sisi undang2 2. Seseorang tidak bersalah sehingga terbukti salah 3. Keadilan terhadap setiap individu 4. Hukuman berasaskan bukti yg cukup
【Tamadun India】 ·Perundangan penting utk melihat perjalanan kerajaan & keberkesanan pentadbiran ·Kitab Dharma Sastra 被当做 undang2 Hindu yg paling tua，并相信在 abad keenam 和 abad kedua sebelum masihi 之前 hasil 的 ·由于 raja 是 tonggak dlm tamadun India, raja dipertanggungjawabkan utk memelihara kesucian 和 kedaulatan undang-undang ·全部 kesalahan yg dilakukan akan dikenakan tindakan atau denda dan ini bergantung pada keseriusan kesalahan tersebut ·除了 raja, golongan Brahmin 成为 golongan yg dominan dlm bidang atau urusan undang2 ini kerana golongan ini mahir tentang hokumhakam terutama yg berkaitan dgn keagamaan ·Pada zaman Dinasti Maurya, undang2 maharaja dsampaikan sbg titah dan perintah diraja ·全部 titah perintah 被雕刻在路边的 tiang batu 以方便人民阅读。那个 tiang 现今叫做 Tiang Asoka 因为是在 zaman pemerintahan raja Asoka 设立的。 ·贴在 Tiang Asoka 的内容：Raja/pemerintah diumpamakan bapa oleh masyarakat & larangan terhadap penyembelihan upacara karban ·Asoka 持着 kesejahteraan rakyat 的 konsep，因此处于他的执政时代是 adil 的
【Tamadun China】 ·Berteraskan (根据) dua prinsip utama ↓↓ (I) Hukuman berat (II) Bercorak kolektif ·Teras undang ini (立法核心) adalah drp falsafah legalisme (法治主义哲学)
·Undang2 ini digubal & diperkenalkan oleh ahli falsafah, Han Fei Tzu (韩非子) pada zaman Dinasti Chin ·根据该 falsafah, undang2 tegas 能够 mengawal tingkah laku manusia。在执行 undang 无需怀有同情心。Undang2 和 penguatkuasaannya 再不管什么情况下都要 dipelihara，为了 membendung (遏制)tindakan liar manusia，所以 raja 必须要有 kuasa yang utuh ·这个 falsafah 与过后 Dinasti Han 实践的 undang2 berteraskan ajaran Confucius (孔子) 形成对立 (bertentangan)，因为 ajaran Confucius 是 注重说 raja 要有 pekerti baik & menjaga keharmonian manusia serta masyarakat
(3) PERLUASAN KUASA 【Tamadun Yunani】 · mulai tahun 800 SM, penaklukan berjalan dgn rancak ·Pada Zaman Pemerintahan Philip II dari Macedonia (马其顿)，kerajaan Macedonia 和 Yunani telah disatukan · 过后他的儿子，Alexander the Great （亚历山大大帝）掌控 Parsi, Mesir, Turkistan, 和 Samarkand 后就等同于成功 meluaskan lagi kws takhluk Yunani。最后整个 Laut Mediterranean 地区也在他的管治下 ·Alexander the Great 涉及在 penyebaran kebudayaan yg dikenali sbg Hellenistik (希腊文化) ·Hellenistik campuran antara kebudayaan Yunani dan Parsi serta kebudayaan timur lain ·Kebudayaan Hellenistik 通过 Yunani 的 kota utama 传播，例如 Syracuse di Itali, Iskandariah dan Antiouch ·Empayar Yunani 的终结是在 Alexander 去世之后 & Rom 的出现
【Tamadun Rom】 ·Zaman perluasan kuasa 始于 Augustus Caesar 的执政时代，从 27 SM 开始 ·Augustus Caesar (奥古斯都大帝) 成立 sistem empayar yg berbeza drp republik sebelumnya，那就是 sistem pemerintahan warisan ·当时 empayar Rom 由 Britain, Sepanyol, kws Sungai Rhine, Danube, Laut Hitam, Pergunungan Atlas, Afrika Utara, Macedonia, sebahagian Turki dan Palestin 所组成
【Tamadun India】 ·Perluasan kuasa 的发生是在 pemerintahan Dinasti Maurya dan bermula pada zaman pemerintahan Chandragupta Maurya dari tahun 321 – 292 SM ·Kejayaan ini disebabkan pasukan tenteranya besar 【有 600 大象，1000 骑马军人，10000 orang infantry (步兵)】 ·他成功 menguasai 整个印度北部。在他 mengukuhkan kedudukan 后，他 menakluk Punjab 和击败 Seleceus yg memerintah empayar Seleucid di Syria dan kws sempadan India Barat ·Chandragupta 的孩子 Bindusara meluaskan empayar Maurya ke Mysore di bahagian selatan India，然而这个扩散势力的方式在 Asoka berkuasa 后改变了。 ·不同于之前，Asoka 没有 menekanan kekuatan ketenteraan sbg asas utk meluaskan kuasa，反而 menekanan dasar yg lebih lembut dan terbuka utk memperluas pengaruh dan kedudukan Maurya ·Hal ini dilakukannya dgn memberikan penekanan kpd agama Buddha ·在 Asoka 的执政时代，整个 India 成为 kws takhluk empayar Maurya，这情况的发生是因为 kemenangan Asoka ke atas Kalinga dlm Perang Kalinga
【Tamadun China】 ·Perluasan kuasa membawa kpd kelahiran empayar pada zaman Dinasti Chin, iaitu bawah pemerintahan Shih Huang Ti yg Berjaya menyatukan seluruh kerajaan kecil di China。 ·Shih Huang Ti 以 autokratik (专制) 的方式执政，专制也就是 tegas dan mutlak ·他 menghapuskan kuasa golongan bangsawan dgn melantik gabenor dan panglima tentera utk mentadbir。** ·为了捍卫 China 被 orang gasar (蛮族) 侵袭，他下令建造 Tembok Besar China（万里长城） ·Dinasti Chin (秦朝) 的衰弱取而代之的是 Dinasti Han (汉朝)。汉朝的 Han Wu Ti (汉武帝)也被称作 Maharaja Tentera, 他成功扩充 kws takhluk dgn angkatan tentera yg besar dan kuat，其中包括 Sinkiang (新疆), Kwangsi (广西), 和 Kwang Tung (广东) di selatan _______________________________________________________________________________________________________________________
PENINGKATAN EKONOMI ✎ 早期的 kegiatan ekonomi 是种稻，饲养家畜 和 menghasilkan barang utk perdagangan。种稻和饲养家畜是为了 menyara diri ✎ 后来 tamadun 发展蓬勃，导致生产量多过需要的。因此多出来的产品 dipasarkan dan ditukarkan dgn barangan pengusahaan tempatan 如 tembikar, peralatan memotong drp logam, 和 perhiasan terdapat di Bandar
【Tamadun Yunani】 ·几乎整个 negara kota memberi tumpuan utama kpd aktiviti perdagangan，但除了 Sparta。这情况的发生是因为 (i) keadaan muka bumi Yunani yg bergunung ganang (ii) tidak sesuai utk pertanian ·Terdapat peningkatan tinggi dlm perdagangan dgn kws luar terutamanya melalui jalan laut。刚开始时，perdagangan hanya berlaku antara kws persisir pantai yg berhampiran seperti Mesir, Syria 和 Phoenecia
·由于缺乏种稻的土地，Athens 和 Corinth 面对食物缺乏的问题，导致 terpaksa mendapatkan bekalan makanan dari luar。Athens 从 Laut Hitam 南部得到 bahan makanan，并成为 pusat pengumpulan barang keperluan yg dating dari timur ·无论如何，kegiatan perdagangan yg dijalankan di Negara kota dikenakan cukai dan menyebabkan kenaikan harga，导致 Yunani 的人民 搬去其他地方 如 Alexandria pada Zaman Graeco-Rom (300 SM)
【Tamadun India】 ·Akriviti perdagangan mengalami perkembangan pesat, 并涉及 perdagangan dalaman （印度内陆地区）和 perdagangan luar ·Pusat perdagangan penting Anga, Kalinga, 和 Karusa yg menghasilkan senjata, gading gajah, emas, berlian 和 mutiara ·Hubungan perdagangan dlm negeri luar kerajaan Maurya dgn Macedonia, Sri Lanka, rantau Asia Tengah 和 Asia Tenggara ·Pelabuhan penting ug menghubungkan India dgn Negara luar 包括 Tamralipti, Ghantashala, dan Kadura di bahagian Timur serta Broach, Chaul, Kalyan 和 Cambay di bahagian Barat ·Perkembangan pesat sektor ekonomi telah merangsang (激发) kewujudkan persatuan perdagangan dan perusahaan yg dikenali sbg sresthin di setiap bandar。Antara persatuan itu termasuklah persatuan utk tukang kayu, tukang logam, tulang kulit etc ·Matlamat persatuan mengawal harga, kualiti barangan 和 gaji pekerja ·Undang2 digubal bagi mengawal persatuan dan pelaksaan undang2 telah diawasi oleh raja ·Mata wang 被用作 medium jual beli ·Semasa Zaman Gupta, bentuk mata wang emas digunakan。用金钱进行买卖交易证明了 pemerintahan dlm tamadun India 如 Dinasti Maurya dan Gupta telah melaksanakan satu dasar kewangan dan ekonomi yg sistematik ·Aktiviti perdagangan sejak Zaman Maurya disokong oleh perkembangan dlm sektor pengusahaan terutamanya pengeluaran tekstil, kain turut berkembang di India ·Perusahaan membuat sutera berpusat di Bengal 和 Benares，此外 Perusahaan berasaskan barangan emas, mutiara 和 batu permata turut berkembang di India ·很多 cukai dikenakan terhadap pelbagai jenis hasil perdagangan 例如 hasil pertanian 和 buah-buahan，这些 cukai 是要 menyara anggota tentera, para pentadbir 和 raja ·Sejak 100 M, Perdagangan maritim antara India dgn Alam Melayu berkembang dan meningkat pada Zaman Gupta。Pedagang India memperoleh hasil seperti rempah, bedak wangi, gading gajah, 和 besi dari Alam Melayu seperti tekstil, tembikar, barang kaca 和 minyak wangi dari China。 Perdagangan maritime dgn Rom dan Sri Lanka juga turut berkembang
【Tamadun China】 ·Peningkatan ekonomi berlaku pada Zaman Dinasti Shang (商朝)。其中达到的 kemajuan 有 pertanian, perdagang dlm negeri dan maritim, perusahaan 和 pembentukan persatuan perniagaan ·在 Zaman Dinasti Han 的 pertanian 方面： (i) Tenggala (犁) diperkenalkan membuat batas tanaman (ii) Kolar Kuda (马项圈) 使 kuda menarik tenggala kayu, kereta kuda 和 kereta sorong beroda, selain penyisir tanah ·Pada Zaman Dinasti Tang, Song, Yuan, Ming 和 Ching，perkembangan terus meningkat dlm penciptaan alatan pertanian ·Sistem penanaman secara bergilir menjaga kesuburan tanah ·Kws bukit diteres utl pertanian pada zaman Dinasti Shang ·Sistem Pengairan 如 pembinaan terusan telah dilaksanakan： (i) Memperoleh sumber air dlm pertanian terkawal (ii) Kawalan terhadap banjir ·Perusahaan logam & tembikar berkembang sejak Zaman Dinasti Han。Hasil perusahaan didagangkan ke kws luar China 如 Alam Melayu, India, Timur Tengah dan Barat ·这些 hasil dibawa melalui jalan darat, 那就是 Jalan Sutera Darat 然后 melalui jalan laut mulai Dinasti Tang，证据是 terdapat tembikar China di tapak2 pelabuhan kerajaan awal di kws2 tersebut。此外 barangan logam 也被 diperdagangkan ·Hasil perusahaan China 也在国内售卖。在中国出现 persatuan perdagangan yg membawa kpd kelahiran golongan kelas pertengahan yg besar。Perkembangan ekonomi pesat dicetuskan oleh perkembangan dlm sistem perhubungan，那就是 pembinaan jalan raya, jambatan 和 alatan pengangkutan 如 kereta kuda 和 kereta lembu
PENINGKATAN SOSIAL ✎ Pendidikan 【Tamadun Yunani】 ·在 Athens, pendidikan 的目的是 melahirkan manusia yg seimbang pencapaiannya dari sudut rohani dan jasmani (精神和自然) ·对 Athens 人来说，manusua yg cemerlang ialah manusia yg dapat memenuhi tuntutan mental dan fizikal。只有 manusia yg cemerlang dianggap dapat memberikan sumbangan kpd kesejahteraan hidup manusia。因此，pendidikan, sukan, muzik, kesusasteraan, seni berpidato, membaca, menghafal, 和 menulis 被注重 ·在 Sparta，matlamat pendidikan 是为了 melahirkan warganegara tentera yg sempurna, gagah, dan setia kpd negara kota。因此 Sparta 的教育是特别 注重 latihan fizikal 和 kemahiran menggunakan senjata。
·Perkembangan pendidikan berlaku apabila banyak sekolah falsafah telah tumbuh dan berkembang di Negara kota 如 Athens, Thebes, Elea 和 Miletus ·Athens 也被称为 pusat cendekiawan (学术中心) Yunani penting semasa pemerintahan Pericles。Sekolah ini melahirkan sejarawan 如 Thucydides dan Herodotus ，除此之外还有一些 pemikir dlm bidang sains dan teknologi 如 Thales, Anaximander, Heraclitus 和 Anaxagoras
【Tamadun Rom】 ·Pendidikan menekankan aplikasi ilmu yg praktikal (知识的实际运用) dan semangat setia kpd Rom ·这就是为什么 Rom 出名 penyediaan infrastruktur dan kemudahan awam yg berupaya memberikan kesejahteraan hidup kpd masyarakat ·早期，Rom 的 pendidikan 和 ilmu pengetahuan 的发展多数是效仿（menyerap unsur）Yunani 。教育和知识中心在城市发展迅速 ·那些教育中心 telah melahirkan jurutera yg dapat membina sistem pengairan, bangunan dan jalan raya，也 melahirkan ahli falsafah dan sejarawan yg telah menulis tentang sejarah kegemilangan Rom
【Tamadun India】 ·Peningkatan pendidikan bermula pada Zaman Vedik，并注重 keagamaan。所以 agama Hindu menjadi terasnya (核心) ·教育以男性为主 (didominasikan oleh kaum lelaki) ·Golongan wanita 在当时是没有机会接受教育的。 ·pendidikan memberikan perhatian kpd pembelajaran kitab-kitab Veda (经文)，而 bahasa Sanskrit (梵语) merupakan medium pengajaran penting。 ·了解 kitab-kitab Veda 是用 kaedah hafalan (死记硬背) ·Pendidikan berteraskan agama Hindu dan Buddha adalah utk menyediakan manusia menghadapi hari selepas mati。全部 hukum agama 需被学习以便他们能够 hidup sempurna dgn nilai-nilai murni yg diajar oleh agama。 ·Pendidikan tinggi diberikan di Kolej Brahman，在 100 SM 开始。在那之前是在 istana 和 rumah 内接受教育的 ·Pada abad keempat Masihi, lahir universiti agama Buddha，Nalanda。为了 mencapai taraf sbg Brahmin yg berpendidikan，每人必须 menghafal 多种 buku agama 特别是涵盖了 peraturan ritual （礼仪）, mantera, 和 lagu-lagu agama 的 Veda ·他们也要学习 karya saintifik dan falsafah。因此教育也是为了提升 ilmu sains。 ·在接下来的时代，教育是为了 menambahkan ilmu dan mengatasi buta huruf，也为了 mendapatkan jawatan dlm pemerintahan
【Tamadun China】 ·教育是为了通过考试 (peperiksaan awam) ·考试如果作弊可处死。为确保不会发生欺骗，监考者会在考试之前被关。参与考试的人会被安排在有食水的房间，关着 3 天写答案 ·有 3 个 peringkat pendidikan： (i) Peringkat sekolah rendah 专注在 kegiatan mengenal dan menghafal tulisan ideogram 和 9 本 buku suci tanpa memahami maknanya (ii) Peringkat Menengah 专注在 karangan 和 sastera (iii) Peringkat Tinggi 专注在 menterjemah (翻译) buku suci ·教育 terjurus (集中) 在 kepentingan utk pentadbiran，Peperikasaan awam 有 tiga tahap： (a) Hsiu Tai（秀才） setaraf dgn ijazah pertama，在 daerah 进行。三年两次。通过的人可以当 pegawai kerajaan (b) Chun-Jen（举人） setaraf dgn sarjana (硕士)，在 ibu kota daerah 进行。三年一次 (c) Chin Shih （进士） setaraf dgn doktor falsafah，在 ibu kota empayar 并在 maharaja 的监督下进行。三年一次，通过的可以当 pendidik
✎ Falsafah 【Tamadun Yunani】 ·Meningkat dgn kelahiran ahli2 falsafah 如 Herodotus, Socrates, Aristotle 和 Plato。在他们的哲学中，Persoalan tentang nilai individualisme (个人主义价值) kehidupan manusia dan demokrasi 是主要问题。 ·哲学家教导 manusia utk berfikir secara rasional dan mengamalkan sikap ingin tahu ·Herodotus Bapa sejarah。作品是[ History of the Persian Wars ] ·Thucydides Pengasas Sejarah Saintifik (科学史创始人)，作品是 [History of the Pelonnesian War]。Beliau menggunakan pendekatan penulisan sejarah yang berteraskan penyelidikan [根据历史研究方法] ·Socrates Bapa Falsafah Barat。善于使用问答方式进行讨论，并努力找出生活与社会幸福的因素。他被指责说破坏社会思想，所以 以喝毒药方式进行死刑。其中的随从包括 Plato ·Plato 他在 Athens 创建 akademi falsafah (学院)，维持 1000 年。他的作品，Republic 中提及 masyarakat dan negara yg paling baik diperintah oleh ilmuwan dan ahli sejarah ·Aristotle Plato 的学生，也是 Alexander the Great 的老师。他尝试 mendalami bidang sains dan falsafah。Hasil penerbitannya mengandungi ilmu logik, metafizik (抽象), etika (伦理), politik, fizik, sains tabii (自然科学) , astronomi dan geologi。Falsafah beliau 是为了 membaiki dunia。他的作品是 Politics。作品是 membincangkan cara berfikir yg teratur
【Tamadun Rom】 ·使用 Yunani 的 falsafah，并 diasaskan drp falsafah stoik / stoisisme (斯多葛哲学) seorang ahli falsafah Yunani, iaitu Zeno ·这个 falsafah 教导说 kebahagiaan hidup manusia dan nasib seseorang bergantung pada hubungannya dgn alam。 ·Stoisisme menekankan keadilan, tanggungjawab, keberanian dan peri kemanusiaan (人道主义)
【Tamadun India】 ·有世界最早的 falsafah，并呈现 dua bentuk pemikiran besar，那就是 kumpulan yg bersumberkan kitab Veda 和 menolak kitab Veda ·Kitab Veda 由 Rig Veda, Yajur Veda, Sana Veda 和 Atharua Veda 组成 ·Upanishad, Mahabhrata 和 Bhagavad Gita 是其中在 Veda 里的哲学来源 ·Carvaka, Jainisme 和 Buddhisme 则是 bukan aliran Veda 的哲学来源
【Tamadun China】 ·Falsafah China memberikan penekanan kpd hal berkaitan manusia, iaitu hubungan manusia dgn manusia lain ·sumber falsafah 包括 Kung-fu Tze/Confius (孔夫子) dgn ajarannya，Confucianisme (儒教), Lao Tze (老子), Taoisme (道教) 和 Mo Tzu (墨子) ·Mo Tzu 也叫做 Motze/Mencius，不认同几项在 Confucianisme 的 ajaran，并想办法创造出好的社会与政治 ·Mo Tzu 发现 manusia berakhlak baik dan manusia menjadi sebaliknya keranan pengaruh alam sekitar (就是说人与自然界的关系) ·Legalisme (法家)相信只有 undang2 才能够 mewujudkan nilai baik dan ketertiban masyarakat
SAINS DAN TEKNOLOGI ✎ 无论在数学，天文，医药及制作船的纸张的技术皆有提升。这是因为科学家都参照在 tamadun Mesir Purba dan Babylon 现有的知识， 针对该知识扩展
【Tamadun Yunani】 ·Thales mengembangkan ilmu geometri Mesir Purba ·Pythagoras memperkenalkan Teorem Pythagoras, mengembangkan ilmu geometri Mesir Purba dan Babylon ·Hippocrates Bapa Perubatan ·Archimedes ahli matematik dan fizik。发明 teori (理论) berhubung dgn isi padu air dan graviti ·Ptolemy tokoh astronomi Yunani。 ·Sistem angka diwujudkan ： herodianic dan ionic
【Tamadun Rom】 ·Boethius ahli matematik。Asas matematik diambil drp tamadun Yunani。他把数学跟 muzik, geometri dan astronomi 连接起来
【Tamadun India】 ·Pengetahuan astronomi (天文学)从 Rig Veda 摘取 ·在 Zaman Gupta, 数学知识发展迅速。数学家知道 konsep geometri 然后创建出了 sistem nombor (i) Angka Brahmin (ii) Angka Kharosti ·医药知识发展因为 kecenderungan masyarakat dlm fisiologi kerana kaitannya dgn yoga。[偏向生理方面] Skrip Kharosti dan Brahmin ·Skrip Kharosti 是 tulisan / inskripsi yg digunakan pada zaman pemerintahan Asoka. selepas abad ketiga Masihi tidak digunakan lagi ·Skrip Brahmin 是 tulisan yg baca dari kiri ke kanan ·这两个 skrip 有 sistem angka yg berbeza。Sistem angka Kharosti dikatakan seakan-akan angka Romawi. Angka Brahmin, angka 10 diwakili dgn simbol alfa
【Tamadun China】 ·Menganggap astronomi sbg ilmu sains negara ·konsep Yin dan Yang 使到一个人可以处在健康情况，因此被用作 asas perubatan tradisional
✎Penciptaan teknologi membuat kertas, tembikar serta layar perahu dan kapal 是人类文明的最大提升。 ✎Perahu dan kapal layar 在 Mesir Purba 和 Mesopotamia 出现。用处是可以提升地方或国家的 perhubungan ✎Ilmu pelayaran meningkat dgn penciptaan layar yg lebih kuat dan perahu yg lebih besar ✎perahu layar 的发明提升了 aktiviti perdagangan laut dan menjadi alat pengangkutan penting dlm peperangan ✎Chai Lun 是中国宫殿官员，成功用多种材料的混合发明了纸张
SENI BINA 【Tamadun Yunani】 ·Acropolis (卫城) oleh Pericles tujuan keagamaan & sebagai pusat kegiatan。里面有 rumah berhala, teater 和 Parthenon (帕台农神 庙) 关于 Parthenon @ Rumah berhala utk Dewi Athena & dibina pada zaman oemerintahan Pericles @ 目的是为了 mengingati kejayaan membebaskan diri drp kuasa Persia
【Tamadun Rom】 ·Aqueduct (水道) utk bekalan air ·Colloseum (斗兽场) dibina oleh Maharaja Flavian。功能是 sebagai tempat pahlawan Rom bertarung & sebagai teater (剧院)
【Tamadun India】 ·Stupa Besar di Sanchi (大佛塔) tujuan keagamaan ·Great Bath Binaan baik dan lengkap ·Kompleks kuil di Gua Ajanta agama Buddha dan Hindu 的结合。有 20 座 kuil，而在 Gua Ellora 的 kompleks kuil 有 28 座 kuil-gua。 往 seni bina Buddha 看的话，值得注意的事项就是 penggunaan elemen geometri (bentuk segi empat dan bulat) ·Menara pelbagai bentuk seperti kon (圆锥形) , kubah (拱形) dan pagoda (佛塔形)
[kompleks kuil]
【Tamadun China】 ·Tembok Besar China pertahanan ·Tembok batu 在 Changan (长安), Anyang (安阳), Peking (北京) 和 Loyang (洛阳) 都可以看到，用 tanah liat 和 batu bata 制作。每个 tembok 有 pintu gerbang，被 parit besar dan menara 围着 ·Kota Larangan 有很多 dewan 和 taman。Dewan berfungsi sbg balai penghadapan serta tempat hukuman, keraian (娱乐厅) 和 perjumpaan。 ·Kuil dan pagoda (寺庙和佛塔) 由 tempat tinggal, ruang tetamu 和 pusat pemujaan 构成。通常 pagoda 呈 oktagon (八角形) 或是正方 形
BAHASA DAN KESUSASTERAAN 【Tamadun Yunani】 ·Tokoh sastera Yunani ： (i) Homer menghasilkan 2 buku epik iaitu Iliad 和 Odyssey (ii) Hesiod 是 penyair。写了 2 本 buku puisi，Theology 和 Works and Days ·
【Tamadun Rom】 ·2 位 penulis dan penyajak ：Cicero 和 Virgil ·Kesusasteraan 是为了 meningkatan semangat patriotisme
【Tamadun India】 ·masyarakat berkembang drp dua kelompok berbeza，那就是 Dravidia 和 Indo-Arya，他们有不同的 budaya & bahasa。 (i) Masyarakat Dravidia 语言通常是 Telegu, Malayalam, Kannada …… (ii) Masyarakat Indo-Arya bahasa Sankskrit yg kemudiannya melahirkan bahasa Hindi, Urdu, Punjabi, Kasmiri …… ·Bahasa Sankskrit 是 Zaman Vedik 的主要语言，也是 bahasa persuratan，并间接印象了 perkembangan dlm bidang penulisan & kesusasteraan。Bidang kesusasteraan 分成 vedik, epik 和 sajak ·Menghasilkan sastera agama Hindu dan Buddha，包括： (i) epik Mahabharata menceritakan peperangan antara dua tentera, iaitu yang baik dan yang jahat (ii) epik Ramayana cerita inkarnasi (化身) Dewa Vishnu sbg Rama dan pergaduhannya dgn raja Sri Lanka yg melarikan isterinya, Sita。
【Tamadun China】 ·Wujud 7 dialek (方言)：Mandarin, Wu, Hunanis, Kiangsi, Hakka, Kantonis 和 Fukien ·在汉朝，Ssu-ma Chien (司马迁) mempertingkatkan bidang sastera prosa （散文） dgn karya yg bertajuk Shih Chi 《史记》。司马迁的 作品很多都是讲述关于 sosial, sejarah, kerajaan, pemimpin, dan beberapa aspek ilmu pengetahuan
·在 bidang puisi (诗歌)，也有著名人物：杜甫，李白和白居易（Tu Fu, Li Po, Po Chu-I），都是唐朝人物 ·汉朝的文学作品包括 sajak 和 cerpen，此外受过教育的人有能力作诗以及能够道出见解与知识 (melahirkan pengetahuan & pemikiran)
总结：文学作品是为了 kepentingan pemerintah dan rakyat，很多作品也带出讯息给人民。除了文学作品，文字方面也有提升。今天的我 们继承的文字是来自 tulisan orang Phoenecia, 在 800 SM 传播给 Yunani 人民。Yunani 为该文字添加了 huruf vokal（韵母），然后 Rom 进 行修改就成了他们的文字，并传播至东南亚国家 (Asia Tenggara) 就成了 tulisan rumi (拉丁字母)
Sistem Sosial 【Tamadun Yunani】 ·在 Athens，penduduk 分成 3 组： (i) Warganegara 有 hak dlm politik negara kota (ii) Bukan Warganegara 没有政治权利 (iii) Golongan Hamba 没有政治权利 ·在 Sparta 有 3 个社会阶层 （kelas sosial）： (i) Golongan Pertama Warganegara Sparta tulen (ii) Golongan Kedua Para pekerja, artisan dan pedagang (iii) Golongan Ketiga Helot （ menguruskan tanah & merupakan golongan majoriti） ·Helot 在经济领域里是非常重要，由于人数太多就威胁到了 kelas pemerintah。这就是为什么 Sparta 采用 sistem ketenteraan。
【Tamadun Rom】 ·分成 3 种： (i) Warganegara orang Rom 组成 (ii) Bukan warganegara penduduk yg ditakluki 组成 (iii) Hamba
【Tamadun India】 ·Kewujudkan sistem kasta ： Institusi yg unik，连其他 tamadun 也没有 有 empat kasta utama Brahmin, Ksyatria, Vaisya dan Sudra，皆有不同的责任所在 Menjadi darah daging kpd sistem sosial India，并 diikuti dgn ketat 根据这个 sistem，男性不可以娶来自不同 kasta 的女性 或 与不同的 kasta 成员打交道 (bercampur gaul)
【Tamdun China】 ·分成三个社会阶级：
·孔子则把中国人民分成 4 个社会阶级： (i) Golongan Teratas Golongan sarjana (学者)，terdiri drp pegawai kerajaan yg berpendidikan (ii) Golongan Kedua golongan petani (merupakan tulang belakang kpd ekonomi China)是中国的经济支柱 (iii) Golongan Ketiga golongan tukang (iv) Golongan bawahan pedagang ·社会各阶层人士 (strata masyarakat) bukan bersifat tegar (刚性)，因此他们的社会阶级还是可以通过教育改变。
Sumbangan Tamadun Dari Segi Politik, Ekonomi dan Sosial (1) Tamadun Yunani mewarisi sistem pemerintahan berbentuk demokrasi，人民可以做出关于政治的决定，政府的形成也是源自于 人民。所以，kerajaan demokrasi disifatkan sbg kerajaan rakyat。很多国家采用 sistem demokrasi 但是都不同：例如 Malaysia 是 berbentuk sistem demokrasi berparlimen (议会民主制) Ciri-ciri demokrasi Malaysia ① Tiga komponen utama Badan pemerintah (政府部門) kuasa eksekutif (行政權力) Badan Perundangan (立法會) Dewan Negara & Dewan Rakyat Badan Kehakiman (司法部門) ② Sistem pilihan raya：人民可以投票選 ahli Dewan Raykat
(2) Tamadun Rom mewarisi sistem republik，dikuasai oleh 2 orang konsul。Pelantikan konsul 为了 mengimbangi kuasa。 Konsul dibantu oleh Dewan Senat，Dewan Senat dibantu oleh Dewan Perhimpunan yg diwakili oleh rakyat。Sistem Republik diamalkan di India, Perancis dan Afrika Selatan。国外的 sistem republik 跟 Rom 有些不同，但是从概念的角度来看还是差不多的， 因为 人民 terlibat dlm pemilihan ketua negara, iaitu Presiden (总统) (3) Agama Hindu, Buddha, Confucianisme, dan Taoisme merupakan warisan penduduk dunia。Ilmu falsafah yg diperkenalkan seperti legalisme, stoicisme, dan juga falsafah oleh Aristotle, Socrates, dan Plato yg masih menjadi rujukan ahli falsafah moden (4) Teknologi pembinaan 如：aqueduct, colloseum, pantheon, Tembok Besar China, Stupa di Sanchi, candi dan pagoda 是 warisan yg dikagumi dan berharga sbg sumber pelancongan 和 sumber contoh seni bina。Tamadun China 也繼承 teknologi membuat kertas dan tembikar (5) Hasil sastera 如 Iliad, Odyssey, Mahabharata 和 Ramayana dijadikan rujukan hingga hari ini。Tamadun China meninggalkan rekod sejarah dlm bentuk ensiklopedia, kisah perjalanan, dan maklumat geografi (6) Bahasa Latin dan Sanskrit penting dkn agama dan kesusasteraan，dipakai dlm hal keagamaan。例子：bahasa Latin utk agama Kristian manakala bahasa Sanskrit utk agama Hindu dan Buddha (7) SIstem Pendidikan ，例：sistem peperiksaan。 (8) Falsafah pada zaman Yunani menjadi asas kpd falsafah zaman moden。 (9) Sains dan teknologi matematik, astronomi, fizik, perubatan, 和 seni bina。Teori Matematik 如 Teorem Pythagoras dan Archimedes (10) Kelahiran Sukan Olimpik diperkenalkan pada zaman Yunani。Pertandingan diadakan di Olympia。Negara kota 如 Sparta, Athens, Corinth, Thebes, Olympia dan Argos 之間的比賽 4 年一次，是為了要 menghormati Tuhan Zeus。以前跟現在的 Olimpik 的 不同之處是在於 tujuan organisasi，bilangan peserta 和 bilangan acara
Kemunculan Agama dan Ajaran Utama Dunia ·Agama suatu kepercayaan yg dianut olrh seseorang，merupakan pedoman (領導)utk membimbing manusia ke arah kehidupan yg sempurna。所以 kelahiran agama dan ajaran 是為了要 memenuhi keperluan manusia。 ·在 India，出現 agama Hindu，接著是 Buddha。在中國出現 Conducianisme dan Taoisme。在 Palestin 出現 agama Kristian，在 Makkah 出 現 agama Islam。 (1) Agama Hindu ·Perkataan Hindu 一開始是 merujuk masyarakat yg tinggal di Sungai Sindhu (Indus)。 ·Percaya bahawa Tuhan 有三個 fungsi：mencipta (Brahmin), memelihara (Vishnu) 和 membinasa (Siva) ·有 enam aliran：Saivisme, Vaishnavisme, Saktham, Ganapathyam, Kaumaram 和 Saura ·Pada zaman empayar Maurya，antara tahun 320-181 SM，成為重要宗教 & memaparkan dominasi (主導地位) golongan Brahmin ·在 pemerintahan Chandragupta Maurya dan Asoka 的時候開始受到 agama Buddha 的競爭。信奉 agama Hindu 者相信 Hukum Karma bersabit (有關) dgn kelakuan manusia semasa hidup dan kelahiran semula selepas mati。 ·Kelahiran semula 是根據 Karma 的，tujuan hidup 是為了 mencapai Moksya，也就是 kebebasan mutlak (絕對的自由)。任何達到以上階 段的人可以算是與 Tuhan bersatu，並不會 lahir lagi ke dunia。所以說人類在生時要多做好事以便可以達到 Moksya (2) Agama Buddha ·Diasaskan oleh Siddharta Gautama yg dikenali penganutnya sbg Buddha ·對於主導 soal agama 和 kehidupan 的 Brahmin 來說，佛教是 golongan Ksyatria 的一種阻力 ·Sistem Kasta yg tegar 使 masyarakat menjadi tidak teratur。Gautama Buddha (釋迦摩尼佛) 開始醒覺，并 mencari kebenaran
·釋迦摩尼佛在一個名叫 Uruveda 的鄉村的 pokok bodhi (菩提樹) 下打坐 (bertapa) 尋真諦(kebenaran)，該真諦被認為可以避免苦難 (melepaskan diri manusia drp kesengsaraan)。 ·其中的 asas ajaran Buddha 包括四個 kebenaran mulia ，並可通過 8 jalan 達到 4 Kebenaran (i) (ii) (iii) (iv)
mulia： Dukka 苦 (penderitaan) Samudaya 苦的起因 ( sebab penderitaan) Nirodha 欲望帶來的痛苦 (nafsu yg membawa penderitaan Marga 清除欲望的方法 (cara memadamkan nafsu dan keinginan)
達到該 4 個真理的 8 個方法： @ 相信，正確目的，好的言語，做好事，好的生活，努力，正面思想和反省 (renungan) ·在 pemerintahan Asoka 的時候 mencapai zaman kegemilangan，當時 agama Buddha 成了 agama rasmi kerajaan Maurya，在送 mubaligh (傳教士) 去外國的時候也得到發展。接受佛教的國家有：Tibet, Sri Lanka, negeri2 Asia Tenggara 和 China。 ·佛教也使用 bahasa Pali 和 kitab Tripitaka (三藏经) 作为 kitab suci （经文）。三藏经里内容包括 Sutta Pitaka, Vinaya Pitaka 和 Abhidhamma Pitaka (3) Agama Kristian ·diasaskan oleh Jesus Christ (耶稣) yg berasal dari Jerusalem。在 12 月 25 号是耶稣的生日，信奉者在每年的这个日期会当做 Hari Natal （圣诞节）来庆祝。 ·Old Testament 和 New Testament 是两本 kitab suci dlm agama Kristian，并被称为 bible。（圣经） ·在 Eropah，信奉者必须 mengharungi pelbagai halangan dan rintangan 包括 tentangan drp pemerintah Rom sendiri。最后，这个宗教得 以 bertapak dgn kukuh & 拥有大量的 Eropah 追随者。大部分的 Eropah 人民在接受 agama Kristian 之前是 pagan（异教徒，意指没有任何 宗教） ·在 Zaman pemerintahan Constantine Rom 的时候 agama Kristian 得到地位。Constantine 宣布基督教为 salah satu ajaran yg bebas utk dipratikkan oleh masyarakat Rom。 ·对于涉及 perancangan dan kegiatan agama 的人，会被免除做粗活。星期日成为大家进行宗教活动的一天。 ·基督教在 Zaman Rom 活跃，因此 Rom 也被称 Empayar Kristian。之后，基督教也没有随着 Rom 的腐败迈向没落。反之，基督教得以 mengukuhkan kedudukan dlm kerangka kehidupan sosial, ekonomi dan politik pada zaman pertengahan di Eropah (4) Agama Islam ·diwahyukan (启发) oleh Allah s.w.t. kpd Nabi Muhammad s.a.w (先知穆罕默德) pada 6 Ogos tahun 610 Masih bersamaan 17 Ramadan melalui malaikat Jibril di Gua Hira ·从那一刻开始，Nabi Muhammad s.a.w 传播 ajaran Islam。在过程中，发生 penentangan drp orang Quraisy Makkah。为了保护 Islam 一 直被施压，他接受邀请 berhijrah ke Madinah bersamaan 1 Rabiulawal。 ·在 Madinah，伊斯兰教得到立足之地，得以发展。之后伊斯兰教被传播至 Tanah Arab 或至全世界 ·有 dua teras dlm Islam： (i) Akidah （信仰） keyakinan seluruh jiwa terhadap keesaan Allah (ii) syariah（教法） undang2 yg terkandung dlm al-Quran dan al-Subbah (hadis) yg menjadi petunjuk kpd umat Islam ·总结就是，伊斯兰教人必须 menyakini （相信） Rukun Iman 和 Rukun Islam ·Akidah dan syariah 成为 sumber atau pencetus kpd tamadun Islam，也 memberikan sumbangan kpd peradaban dunia
Rukun Iman -
相信 Allah s.w.t. 相信 malaikat 相信 kitab-kitab 相信 para nabi dan rasul (先知和使者) 相信 hari kiamat (世界末日) 相信 qadha dan qadar
Rukun Islam -
只膜拜 Allah 和 Nabi Muhammad 必须 menunaikan solat lima waktu sehari semalam (祈祷) 必须 berzakat 必须 berpuasa pada bulan Ramadhan (斋戒月) Menunaikan fardu haji di Makkah bagi yg mampu (朝圣， 就是一个人到达了一定的年龄就要去圣地朝拜)
(5) Confucianisme ·Confucius （孔子）创立的，在 negeri Lu (在山东)。他曾经成为 pegawai kerajaan negeri Lu。过后他辞职，并流浪以 menyebarkan ideaya kpd penduduk China。
·中国人民把这个 ajaran 当做 satu kepercayaan，孔子被供奉成中国重要的仙 (dewa)。 ·Confucianisme menekankan prinsip moral yg tinggi 如：perikemanusiaan (仁), kesusilaan (礼) 和 ketaatan kpd ibu bapa (孝) ·为了达到那些崇高的品德 (prinsip moral)，那个人就必须要 berpendidikan。 (6) Taoisme ·Lao Tze (老子) 创立的，他在楚国出生，曾经在周国工作。像孔子一样流浪在外传播思想。 ·他曾经出版《道德经》(Tao Te Ching)，内容涵盖 idea falsafah Taoisme。Taoisme 刚开始是 berbentuk falsafah，接着成为 ajaran berbentuk agama ·Dasar ajaran ini lebih menumpukan konsep Tao （道），意思是 jalan。Setiap tindakan ditentukan oleh Tao，因此人类不需要对发生的 事情 bertindak (wu-wei) ·如果人类 bertindak，就是与 prinsip wu-wei 对立，会破坏世界。因此，老子不同意 manusia boleh mengubah sesuatu ke arah kebaikan
