CASE REPORT
Appendisitis Akut Disusun Oleh : DRYAN ARIAPRATITA 1102010083
Pemimin! : d"# d"# $%di&%n% Su"&%di ' Sp#(
)ep%nite"%%n )linik (%!i%n Ilmu (ed%h Rum%h S%kit *mum D%e"%h D"# D"# Sl%met +%"ut 201,
STATUS PASIEN
IDENTITAS N%m%
: Tn#R
*mu"
: 1- th
.enis kel%min St%tus Al%m%t Suku
: /%kil%ki : Pel%%" : P%t%"um%n : Sund%
A!%m%
: Isl%m
N# C
: 41021,
T%n!!%l T%n!!%l m%suk RS : 11 5e"u%"i 5e"u%"i 201,
ANAMNESIS Dil%ku Dil%kuk%n k%n se6%"% se6%"% Temp%t Temp%t
: Aut%n Aut%n%mn %mnesi esis s p%d% p%d% t%n!!% t%n!!%ll 1, 7e"u 7e"u%"i %"i 201, 201, : Tp% Tp%
Keluhan Utama N&e"i p%d% pe"ut k%n%n %9%h se%k 2 h%"i SRS
Riwayat Penyakit Sekarang P%sien d%t%n! ke I+D d" Sl%met +%"ut den!%n keluh%n n&e"i pe"ut k%n%n %9%h se%k 2 h%"i SRS#N&e"i pe"ut sepe"ti ditek%n di"%s%k%n hil%n! timul# )eluh%n dise"t%i dem%m' mu%l' pusin! &%n! sem%kin meme"%t se%k 2 h%"i SRS# (A( l%n6%" (A) l%n6%"# l%n6%"# P%sien elum pe"n%h pe"n%h men!%l%mi keluh%n ini seelumn&%#
Riwayat Penyakit Dahulu Ri9%&%t pen&%kit &%n! s%m% seelumn&% dis%n!k%l p%sien#
Riwayat Penyakit Keluarga Tid%k% "i9%&%t pen&%kit pen&%kit sepe"ti ini p%d% kelu%"!% kelu%"!% p%sien#
Riwayat Alergi
Ale"!i te"h%d%p m%k%n%n' minum%n' %t%t%n d%n l%in l%in dis%n!k%l#
Anamnesis Sistem Organ Tubuh )ulit
: Tid%k %d% keluh%n#
)ep%l%
: Tid%k %d% keluh%n#
%t%
: Tid%k %d% keluh%n#
Telin!% Telin!%
: Tid%k %d% keluh%n# keluh%n#
$ id u n !
: Tid%k %d% keluh%n#
ulut
: Tid%k %d% keluh%n#
Ten!!"k%n Ten!!"k%n
: Tid%k %d% keluh%n# keluh%n#
/ehe"
: Tid%k %d% keluh%n#
Th"%ks .%ntun!;P%"u< .%ntun!;P%"u<
: Ses%k <' %tuk ke"in! ke"in! <' n&e"i d%d% <#
Admen
: N&e"i tek%n =<' mu%l =<' munt%h <
S%lu"%n S%lu"%n kemi kemih h ; kel%mi kel%min n
: N&e"i N&e"i s%%t s%%t (A) <' <' n6t n6tu"i% u"i% < <
uskulskelet%l
: N&e"i tt <
Ekst"emit%s
: Edem% kedu% tun!k%i <;<
PEMERIKSAAN FISIK
Status eneralis )e%d%%n *mum )es%d%"%n T%ndi T%ndi >it%l
: T%mp%k s%kit sed%n! : Cmps mentis : Tek%n%n Tek%n%n D%"%h 120;80mm$!
N%di
: 80 ?;men menit
Respi"%si
: 2- ?;menit
Suhu
: 3,#@ C
Tin!!i %d%n (e"%t (%d%n
: 1-@ 6m : 3 , k!
St%tus +ii
: Cukup
IT
: 18'3,
Edem% ekst"emit%
: As6ites <' ekst"emit%s %9%h <;<'
<;<# ilit%s
: Akti7
Aspek kei9%%n Tin!k%h l%ku
: %%"
Al%m Pe"%s%%n
: (i%s%
P"ses e"piki"
: %%"
Kulit %"n%
: S%9 m%t%n!
.%"in!%n P%"ut
: Tid%k ditemuk%n
Pemuluh d%"%h
: T%mp%k umum
)e"in!%t
: T%mp%k umum
/%pis%n /em%k
: Cukup
EB"esensi
: Tid%k ditemuk%n
Pi!ment%si
: Tid%k ditemuk%n
Suhu R%%
: $%n!%t
)elem%p%n
: (i%s%
Tu"!"
: (%ik
Ke!ala (entuk
: O>%l' simet"is
Eksp"esi 9%%h
: %%"
Simet"is uk%
: Simet"is
R%mut
: $it%m' lu"us' tid%k mud%h di6%ut
Mata Eksh7t%lmus En7ht%lmus
: ; : ;
)elp%k
: Tid%k %d% kel%in%n
)nun!ti>% Anemis
: ;
Skle"% Ikte"ik
: ;
/%p%n! pen!lih%t%n
: >isus n"m%l ,;,
De>i%ti )nu!%e : Tid%k dipe"iks% /ens%
: N"m%l
Re%ksi 6%h%&% isus
: =;= :,;,
Tek%n%n l% m%t% : Tid%k dipe"iks%
Telinga /u%n! Se"umen
: N"m%l : Tid%k dipe"iks%
Sel%put Penden!%"%n
: Tid%k dipe"iks%
C%i"%n
: Tid%k t%mp%k %d% 6%i"%n
Pen&um%t%n
: Tid%k dipe"iks%
Pe"d%"%h%n
: Tid%k dipe"iks%
"i#ung Pe"n%7%s%n 6upin! hidun!: Tid%k t%mp%k Septum de>i%si Sek"et
: Tid%k t%mp%k : Tid%k t%mp%k
Epist%ksis
: Tid%k t%mp%k
)"epit%si
: Tid%k te"%%
Mulut (ii"
: /em%
/%n!it l%n!it
: Tid%k hipe"emis
5%"in!
: Tid%k hipe"emis
Si%nsis Pe""%l Tnsil
: Tid%k t%mp%k : Tid%k memes%"' tid%k hipe"emis
$eher T"%ke%
: (e"%d% diten!%h tid%k de>i%si
)+(
: Tid%k te"%% pemes%"%n
)elen%" ti"id .P
: Tid%k te"%% pemes%"%n : @ = 2 6m $2O
Th%ra& '%r Inspeksi
: iktus k"dis tid%k te"lih%t#
P%lp%si sinist"%
: iktus k"dis te"%% p%d% ICS line% mid 6l%>i6ul%
Pe"kusi
: (%t%s %ntun! k%n%n p%d% line% ste"n%lis de?t"% ICS III (%t%s %ntun! ki"i p%d% line% mid 6l%>i6ul% sinist"% ICS I (%t%s pin!!%n! %ntun! p%d% line% p%"%ste"n%lis sinist"% ICS
III Auskult%si
: (un&i %ntun! 1 d%n 2 mu"ni "e!ule" +%llp <' u"mu" <
Pulm%
Dep%n Inspeksi st%tis d%n
: $emit"%? simet"is k%n%n d%n ki"i d%l%m ke%d%%n
din%mis# Ret"%ksi sel% i!% ;< P%lp%si
: 5"emitus >k%l d%n t%ktil %simet"is k%n%n leih lem%h
di%ndin!k%n ki"i# Pe"kusi
: Sn" p%d% semu% l%p%n! p%"u#
Auskult%si
: >esikule" k%n%n s%m% di%ndin!k%n ki"i#
"nki ;<' 9heein! ;<# (el%k%n! Inspeksi st%tis d%n
: $emit"%? simet"is k%n%n d%n ki"i d%l%m ke%d%%n
din%mis# P%lp%si : 5"emitus >k%l d%n t%ktil simet"is k%n%n d%n ki"i# Tid%k te"%d%p%t n&e"i tek%n Pe"kusi Auskult%si
: Sn" p%d% semu% l%p%n! p%"u# : >esikule" k%n%n s%m% den!%n ki"i#
"nki ;<' 9heein! ;<#
Ab#%men St%tus /k%lis
Ekstremitas Supe"i" In7e"i"
: Ak"%l h%n!%t =;=<' Edem% ;<' Si%nsis ;< : Ak"%l h%n!%t =;=<' Edem% ;<' Si%nsis ;<
Status $%kalis Inspeksi Auskult%si
: D%t%"' tid%k ke"iput ' tid%k %d% sik%t"ik : (isin! usus =< melem%h#
Pe"kusi
: Timp%ni p%d% semil%n ku%d"%n %dmen#
P%lp%si : $ep%" tid%k te"%% memes%"' /ien tid%k te"%% memes%"' N&e"i tek%n p%d% %dmen =<' N&e"i Tek%n /ep%s =<' 6 (u"ne& =<' Ps%s Si!n =< 'Tid%k te"%% m%ss%# Re6t%l Tu6he
: < Tid%k dipe"iks%#
I() PEMERIKSAAN PENUN*AN Pemeriksaan lab $em%tl!i 11;02;201,< D%"%h "utin: $em!lin : 13'2m!;dl
13#0 18#0<
$em%tk"it : -,
-0 @2 <
/euksit
: +,-,./ ;mm3
3#80010#,00<
T"msit
: 28-'000 ;mm3
1@0#000--0#000<
: 3#-0 ut%;mm3
E"it"sit
*"ine Alumin
:=
Reduksi (ili"uin
: :
*"ilin
: N"m%l
Sedimen /euksit
: (%n&%k
E"it"sit
:01
P$
:@
(e"%t .enis
: 1#030
3#@ ,#@<
)imi% )linik %# S+OT
: 12 *;/
s;d 31
# S+PT
: 1@ *;/
s;d 31
6# +ul% D%"%h Se9%ktu
: 103
40 F 110
id%l S%lmnell% T&phi $ : 1;1,0 S%lmnell% T&phi O : Ne!%ti7
Pemeriksaan !enun0ang ambar +) R%ntgen th%ra& 1NO
ambar 2) R%ntgen Th%ra& AP
Diagn%sis Klinik Admin%l P%in e6 Appendisitis Akut
Diagn%sis 1an#ing Pe"7"%si Appendisitis
PENATA$AKSANAAN
In7us Rin!e" l%kt%t 20 tpm Ce7t%?ime 2 ? 1!" I< R%nitidin 2 ? 1 %mp I< )et"l%6 3 ? 1 t% PO< P%"%6et%ml 3 ? @00m! PO< p<
Ren3ana O!erasi Ope"%si Appende6tmi %;i Admin%l P%in e6 Appendisitis Akut
PRONOSIS Gu %d >it%m
: %d n%m
Gu %d s%n%tin%m: %d n%m Gu %d 7un6tin%m : %d n%m
FO$$O4 UP RUANAN
T%n!!% l 12 ; 02 ; 201,
S
O
A
P
N&e"i p%d% pe"ut
)* : S%kit Sed%n!
Pd :
Dem%m
)S : C
Admin%l P%in e6 Susp App Akut
T : 120 ; 40 mm$!
Cek /% Rnt!en th"%? AP
N : 132 ? ; menit
Rnt!en (NO
R : 2- ? ; menit
Pt :
S : 38#4 C
In7us Rin!e" l%kt%t 20 tpm Ce7t%?ime 2 ? 1!" I< R%nitidin 2 ? 1 %mp I< )et"l%6 3 ? 1 t% PO< Ond%nsent"n 3 ? -m! I< P%"%set%ml 3 ? @00m! PO<
1@;02; 1,
N&e"i Pe"ut
)* : S%kit Sed%n! )S : C T : 120;40 mm$!
Admin%l P%in e6 App Akut
Pd : Pt :
N :100 ? ; menit
In7us Rin!e" l%kt%t 20 tpm
R : 20 ? ; menit
Ce7t%?ime 2 ? 1!" I<
S : 3,'8 C
R%nitidin 2 ? 1 %mp I< )et"l%6 3 ? 1 t% PO< Ond%nsent"n 3 ? -m! I< P%"%set%ml 3 ? @00m! PO<
1,;02; 1,
Sedikit n&e"i p%d% pe"ut
)* : S%kit Sed%n! )S : C T : 120;80 mm$!
Admin%l P%in e6 App Akut
Pd :
N : 110 ? ; menit
Cit Ope"%si $%"i ini
R : 20 ? ; menit
Pt :
S : 34 C
In7us Rin!e" l%kt%t 20 tpm Ce7t%?ime 2 ? 1!" I< R%nitidin 2 ? 1 %mp I<
)et"l%6 3 ? 1 t% PO< Ond%nsent"n 3 ? -m! I<
1,;02; 1,
P%"%set%ml 3 ? @00m! PO<
Inst"uksi Pst Op
14;02; 1,
N&e"i p%d% luk% pst Op
)* : S%kit Sed%n!
Ose">%si T'N'R'S ti%p %m sel%m% 2 %m
Pu%s% s;d (* =< sel%m% - %m#
In7us R/ : D@ 2 : 1 20!tt
In Ce7t"i%?n 1 ? 2 !" II<
In R%nitidin 2 ? 1 %mp I<
In ket"l%6 3 ? 1 %mp I<
+> POD II
(il% )* %ik (/P/
)S : C T : 110;80 mm$! N : H0 ? ; menit R : 20 ? ; menit S : 3,'4 C
Pst Appende6t mi %;i Admin%l P%in e6 App Akut POD I
Pt: In7us Rl : D@ 2:1 20!tt In Ce7t"i%?n 1 ? 2 !" I< In R%nitidin 2 ? 1 %mp I<
14;02;
N&e" pst Op e"ku"%n!' Sis%n&% tid%k %d% keluh%n
)* : S%kit Sed%n! )S : C
In )et"l%6 3 ? 1 %mp I<
1,
T : 120;80 mm$! N : 80 ? ; menit R : 2- ? ; menit S : 3@'4 C
Pst Appende6t mi %;i Admin%l P%in e6 App Akut POD I
Pd: (leh Pul%n! Pt: Te"%pi pul%n! T% Ceksim 2 ? 100 m! PO< T% R%nitidin 2 ? @0 m! PO< T% As# e7en%m%t 3 ? @00 n! il% pe"lu PO<
$APORAN OPERASI Ope"%t"
: d"# $%di&%n% Sp(#
Asisten
: d"# Thm%s An!!%"%#
Pe"%9%t Asisten
: Rnn&#
Di%!nsis P"% (ed%h
: Appendisitis Akut#
Indik%si Ope"%si
: Di%!nstik Te"%peutik#
Di%!nsis (ed%h .enis Ope"%si )%te!"i Ope"%si Desin7eksi )ulit
: Pst Appendi6tm& e6 Appendisitis Akut# : Appende6tm&# : (es%"# : P>idne Idine#
/%p"%n Ope"%si /en!k%p DO
: 1# Ditemuk%n Appendi? let%k "et"se66%l $ipe"emis e"uku"%n di%mete" : 1 6m' p%n%n! : @ 6m#
TO
: 1# Dil%kuk%n tind%k%n %sepsis d%n %ntisepsis# 2# Dil%kuk%n insisi sesu%i des%in d%"i kutis' sukutis' d%n 7%6i%# 3# Dil%kuk%n identik%si ditemuk%n
DO#
-# Dil%kuk%n Appende6tm&# @# Dil%kuk%n knt"l pe"d%"%h%n# ,# /uk% pe"%si di tutup l%pis demi l%pis# 4# Ope"%si Seles%i#
Int"uksi Pst Op
:
1# Ose">%si T' N' R' S ti%p %m sel%m% 2- %m 2# Pu%s% s%mp%i den!%n (* = < sel%m% - %m 3# In7us R/ : D@ 2 : 1
20 !tt
-# In Ce7pe"%n N Sul%6t%m
2 ? 1!" I<
@# In R%nitidin
2 ? 1 %mp I<
,# In )et"l%6
3 ? 1 %mp I<
4# + POD II 8# (il% )* %ik (/P/
2) TIN*AUAN PUSTAKA
A!!en#isitis Akut
2#1 Denisi
Apendisitis me"up%k%n pe"%d%n!%n d%"i %pendiks >e"mi7"mis' &%n! leih diken%l den!%n seut%n in7eksi usus untu d%n ini me"up%k%n pen&%kit &%n! se"in! diump%i# eskipun se%!i%n es%" p%sien den!%n %pendisitis %kut d%p%t den!%n mud%h didi%!nsis tet%pi t%nd% d%n !e%l%n&% 6ukup e">%"i%si' sehin!!% di%!nsis se6%"% klinis d%p%t men%di sulit dite!%kk%n' untuk itu dkte" h%"us mempun&%i pen!et%hu%n &%n! %ik untuk men!en%l %pendisitis#
2#2 An%tmi
Apendiks me"up%k%n "!%n e"entuk t%un!' p%n%n!n&% ki"%ki"% 10 6m d%n e"p%n!k%l di sekum# /umenn&% men&empit di %!i%n p"ksim%l d%n mele%" di %!i%n dist%l# N%mun demiki%n p%d% %&i %pendiks e"entuk ke"u6ut' le%" p%d% p%n!k%ln&% d%n men&empit ke%"%h uun!n&%# Apendiks te"let%k di ilesekum d%n me"up%k%n pe"temu%n keti!% tine% kli# *ntuk men6%"in&% 6ukup di6%"i pe"temu%n 2 tine% te"seut# Didek%tn&% te"d%p%t >%l>ul% (%uhini# Apendiks u!% d%p%t te"ent%n! "et"6%e6%l' "et"ile%l' d%n pel>i6#
Apendiks mene"im% %li"%n d%"%h d%"i 6%%n! %pendikule" d%"i %#ile6eli6%# A"te"i ini e"%s%l d%"i ileum te"min%lis supe"i" mem%suki mes%pendiks dek%t d%s%" %pendiks# C%%n! %"te"i ke6il e"%l%n mel%lui %# 6%e6%l# Sistem lim7e %pendiks e"%l%n menuu ndus lim7%tik &%n! te"ent%n! sep%n%n! ile6eli6%# Pe"s%"%7%n %pendiks e"%s%l d%"i pe"s%"%7%n simp%tis &%n! e"%s%l d%"i ple?us mesente"ik%l supe"i" T10/1<' d%n p%"%simp%tis &%n! %7e"enn&% e"%s%l d%"i n#>%!us#
2#3 5isil!i
eskipun 7un!si %pendiks s%mp%i s%%t ini tid%k el%s' tet%pi muks% %pendiks sepe"ti muks% l%inn&% m%mpu men!h%silk%n sek"esi 6%i"%n' musin' d%n enim p"telitik# Imun!lulin sek"et%" &%n! dih%silk%n leh +A/T +ut Ass6i%ted /&mphid Tissue< &%n! te"d%p%t di sep%n%n! s%lu"%n 6e"n% te"m%suk %pendiks' i%l%h I!A# Imun!lulin itu s%n!%t e7ekti7 se%!%i pelindun! te"h%d%p
in7eksi#
N%mun
demiki%n
pen!%n!k%t%n
%pendiks
tid%k
mempen!%"uhi sistem imun k%"en% uml%h kelen%" lim7e disini sedikit sek%li ik% di%ndin!k%n uml%hn&% di s%lu"%n 6e"n% %t%u di selu"uh tuuh#
ambar 2)+ Anat%mi A!!en#iks 2#- Etil!i Apendisitis %kut me"up%k%n in7eksi %kte"i# 5%kt"7%kt" &%n! d%p%t men%di pen6etus %pendisitis %kut : 1# Os"uksi
lumen
men&e%k%n
%pendiks distensi
:
Ost"uksi
p%d%
ini
%pendiks
%k%n k%"en%
te"kumpuln&% 6%i"%n int"%lumin%l# Ost"uksi ini d%p%t dise%k%n leh : %sukn&% 7ek%lit )e"us%k%n muks% d%n %d%n&% tum" Te"d%p%t eku%n d%"%h Sum%t%n leh 6%6in! %s6%"is seelumn&%#
Pen!end%p%n
%"ium
di
peme"iks%%n
?"%&
2# An%tmi %pendiks %# Apendiks me"up%k%n %!i%n d%"i sekum se6%"% em"il!is#
)%"en%
itu
%d%
huun!%n
mik""!%nisme %nt%" kedu%n&%# # Si"kul%si d%"i 6%%n! ile6eli6% s%% s%tu %"%h< sehin!!% il% %d% %!i%n &%n! untu m%k% e!i%n &%n! te"let%k di%9%hn&% %k%n m%ti# 6# Apendiks me"up%k%n t%un! &%n! uun!n&% untu p%d% s%tu temp%t d%n s%tu temp%t l%!i %d% >%l>ul% %t%u
klep
d%n
lumenn&%
"el%ti7
ke6il'
t%pi
memp"duksi mu6us# )%l%u %d% st"uksi J mu6us tet%p dip"duksi J tek%n%n %k%n menin!k%t J pe6%hJ nek"sis# 3# R%s d%n m%k%n%n %# /eih %n&%k p%d% "%n! %"%t# # %k%n d%!in! J kemun!kin%nn&% leih es%"# -# )nstip%si d%n pem%k%i%n l%ks%ti7 5l"% usus n"m%l %p%t!en men%di p%t!en# @# 5k%l in7eksi d%"i temp%t l%in &%n! m%n%l%" se6%"% hem%t!en#
2#@ P%tsil!i D%l%m p%th!enesis %ppendisitis %kut u"ut%n ke%di%nn&% %d%l%h : 1# Ost"uksi lumen men&e%k%n sek"esi mu6us d%n 6%i"%n &%n! men&e%k%n penin!k%t%n tek%n%n int"%lumin%l 2# )etik%
tek%n%n
int"%umin%l
menin!k%t'
tek%n%n
d%l%m
muks% >enul% d%n lim7%tik menin!k%t' %li"%n d%"%h d%n lim7e te"h%m%t
k%"en%
tek%n%n
menin!k%t
p%d%
dindin!
%pendi6e%l# 3# )etik% tek%n%n k%pile" menin!k%t' te"%di iskemi% muks% inB%m%si d%n ulse"%si kemudi%n %kte"i tumuh pes%t did%l%m
lumen
d%n
%kte"i
men&e"%n!
muks%
d%n
sumuks% sehin!!% te"%di inB%m%si t"%nsmu"%l' edem%' >%s6ul%" st%sis' d%n nek"sis d%"i mus6ul%"# Pe"7"%si mun!kin d%p%t te"%di#
P%d% pe"%l%n%n pen&%kitn&%' pen&%kit %pendisitis %kut d%p%t e"u%h men%di : 1# Phle!mn 23 h%"i pe"7"%si' 3@ h%"i pe"itnitis di7us%sepsis# Phle!mn i%l%h p"ses pen%h%n%n
d%l%m
%"in!%n ik%t
ln!!%"' P%d% "%n! de9%s%' te"%di k%"en% kete"l%m%t%n d%l%m mene!%kk%n di%!ns%' sed%n!k%n p%d% %n%k ke6il dise%k%n %pendiks ke6il d%n ku"%n! kmunik%ti7# 2# ik"pe"7"%si m%ss%;inlt"%te pe"i%ppendiks#
ik"pe"7"%si %d%l%h su%tu pe"%d%n!%n eh mentum d%n %"in!%n sekit%"n&%# Tuuh melk%lisi" pe"7"%si leh k%"en% d%&% t%h%n tuuh menin!k%t den!%n peme"i%n %ntiitik<# .ik% pe"%d%n!%n tid%k sempu"n%' d%p%t te"%di pen&e%"%n pus d%"i "u%n!%n mentum#
2#, %ni7est%si )linis Appendisitis %kut mempun&%i !e%l% klinis &%n! %n&%k ek%li d%n men&e"up%i
pen&%kit
l%in#
P%d%
e"%p%
k%sus
%ppendiks
tid%k
mempun&%i t%nd% ut%m%' !e%l%' m%upun tes di%!nstik &%n! %ku"%t +e%l% klinis %ppendisitis %kut %d%l%h n&e"i %dmen# Se6%"% kl%sik n&e"i timul pe"t%m% k%li diten!%h %!i%n %9%h epi!%st"ium %t%u d%e"%h umili6us' menet%p' k%d%n! dise"t%i "%s% k"%m &%n! inte"mitten# Setel%h pe"ide 12 %m' i%s%n&% %nt%"% -, %m lk%si n&e"i te"lk%lisi" di ku%d"%n k%n%n %9%h di titik 6(u"ne&# )%d%n! tid%k%d% n&e"i epi!%st"ium' tet%pi te"d%p%t pen6%h%"#
knstip%si Tind%k%n
sehin!!% itu
pende"it%
di%n!!%p
me"%s%
e"%h%&%
meme"luk%n
k%"en%
%t
meme"mud%h
te"%din&% pe"7"%si# %"i%si let%k %ppendiks %k%n men&e%k%n let%k n&e"i &%n! e">%"i%si u!%# Appendiks &%n! te"let%k "et"sek%l %k%n men&e%k%n n&e"i ped% d%e"%h sisi d%n n&e"i pun!!un!' sed%n!k%n %ppendiks &%n! te"let%k pel>i6 %k%n men&e%k%n n&e"i p%d% sup"%puis' se"t% &%n! te"let%k "et"ile%l d%p%t men&e%k%n n&e"i p%d% d%e"%h testis# (il% te"%di pe"itnitis' d%p%t ditemuk%n n&e"i tek%n &%n! di7us' de7en6e muskule"' isin! usus &%n! menu"un %t%u hil%n! p%d% distensi %dmen#
An"eksi% h%mpi" sel%lu men&e"t%i %ppendi6itis# mitus te"%di p%d% ki"% ki"% 4@ p%sien tet%pi tid%k te"us mene"us' se%!i%n es%" p%sien men!%l%mi >mitus h%n&% 12 k%li# Ostip%si se%!i%n es%" te"%di seelum n&e"i %dmen d%n me"%s% %h9% de7ek%si d%p%t men!u"%n!i "%s% n&e"i pe"utn&%# Di%"e d%p%t te"%di p%d% ee"%p% p%sien#
2#4 Peme"iks%%n )linis T%nd%t%nd%
>it%l
tid%k
men!%l%mi
pe"u%h%n
&%n!
%n&%k
p%d%
%ppendi6itis &%n! sede"h%n%# )en%ik%n tempe"%tu"e %"%n! meleihi 10C# )e6ep%t%n n%di d%p%t n"m%l %t%u sedikit menin!k%t#
Pal!asi P%d% p%lp%si did%p%tk%n n&e"i &%n! te"%t%s p%d% "e!i ili%k% k%n%n' is% dise"t%i n&e"i lep%s# De7%ns muskule" menunukk%n %d%n&% "%n!s%n!%n pe"itneum p%"iet%le# N&e"i tek%n d%n n&e"i lep%s se6%"% kl%sik di ku%d"%n k%n%n %9%h p%d% %ppendiks let%k %nte"i" &%n! men!%l%mi inB%m%si# N&e"i tek%n &%n! m%ksim%l te"let%k p%d% %t%u dek%t titik 6(u"ne&# N&e"i tek%n p%d% pe"ut k%n%n ini me"up%k%n kun6i di%!nsis# P%d% penek%n%n pe"ut ki"i %9%h %k%n di"%s%k%n n&e"i p%d% pe"ut k%n%n %9%h t%nd% R>sin!<# P%d% %ppendisitis "et"sek%l %t%u "et"ile%l dipe"luk%n p%lp%si d%l%m untuk menentuk%n %d%n&% "%s% n&e"i# )%"en% te"%di pe"!ese"%n sekum ke
k"%nil%te"%l d"s%l leh ute"us' keluh%n
n&e"i p%d% %ppendiks se9%ktu h%mil t"imeste" I d%n III %k%n e"!ese" ke
k%n%n
s%mp%i
ke
pin!!%n! k%n%n# And% p%d%
keh%mil%n t"imeste" I tid%k e"ed% den!%n "%n! tid%k h%mil' k%"en% itu h%"us died%k%n %p%k%h n&e"i e"%s%l d%"i %ppendiks %t%u ute"us' il% pende"it% mi"in! ke ki"i' n&e"i %k%n e"pind%h sesu%i den!%n pe"!ese"%n ute"us' te"ukti p"ses uk%n e"%s%l d%"i %ppendiks# Pe"ist%ltik usus se"in! n"m%l'pe"ist%ltik d%p%t hil%n! k%"en% ileus p%"%litik p%d% pe"itnitis !ene"%lis%t% %ki%t %ppendisitis pe"7"%t%#
Re3tal T%u3her P%d% "e6t%l tu6he" men&e%k%n n&e"i il% d%e"%h in7eksi d%p%t di6%p%i den!%n %"i telunuk' mis%ln&% p%d% %ppendisitis pel>ik%' p%d% %ppendisitis pel>ik%' t%nd% pe"ut se"in! me"%!uk%n m%k% kun6i di%!nsis %d%l%h n&e"i te"%t%s se9%ktu dil%kuk%n "e6t%l tu6he"# P%d% peme"iks%%n "e6t%l tu6he"' %k%n did%p%tk%n :
-
N&e"i tek%n psiti7 p%d% %"%h %m H11#
-
P%d% &%n! men!%l%mi kmplik%si' %mpul% te"%% distensi;6ende"un! kl%ps#
ambar 2)2 Pemeriksaan Re3tal T%u3her P%d% %n%k%n%k' tid%k dipe"luk%n "e6t%l tu6he"' k%"en% %ppendiksn&% e"entuk knus %t%u pendek# Peme"iks%%n t%m%h%n peme"iks%%n khusus<
+)
R%5sing6s Sign 7 Den!%n
6%"%
penek%n%n
p%d%
ku%d"%n
ki"i
%9%h
men&e%k%n "eBeks n&e"i p%d% d%e"%h ku%d"%n k%n%n %9%h#
ambar 2)8 Pemeriksaan R%5sing6s sign
2)
Ps%as sign 7 en!indik%sik%n %d%n&% i"it%si ke muskulus ps%s# Tes ini dil%kuk%n
den!%n
"%n!s%n!%n
tt
ps%s
den!%n
hipe"ekstensi sendi p%n!!ul k%n%n %t%u Beksi %kti7 sendi p%n!!ul k%n%n' kemudi%n p%h% dit%h%n# Tes ini dil%kuk%n den!%n 6%"% p%sien te"lent%n!# Se6%"% pe"l%h%n tun!k%i k%n%n p%sien diekstensik%n ke%"%h ki"i p%sien sehin!!% men&e%k%n
pe"e!%n!%n
m# ps%s# R%s%
n&e"i
p%d%
m%neu>e" ini men%nd%k%n tes psiti7#
ambar 2). Pemeriksaan Ps%as sign
8)
Obturat%r sign Dil%kuk%n untuk melih%t %p%k%h %ppendiks &%n! me"%d%n! knt%k den!%n m# Otu"%t" inte"nus &%n! me"up%k%n dindin! p%n!!ul ke6il# +e"%k%n Beksi d%n end"t%si sendi p%n!!ul p%d% psisi te"lent%n! %k%n menimulk%n n&e"i p%d%
%ppendisitis pel>ik%# Psiti7 d%"i n&e"i hip!%st"ik p%d% pe"e!%n!%n m# Otu"%t" inte"nus &%n! men%nd%k%n i"it%si p%d% d%e"%h te"seut# Tes dil%kuk%n den!%n 6%"% p%sien e"%"in! te"lent%n!' tun!k%i k%n%n diBeksik%n d%n dil%kuk%n "t%si inte"n% se6%"% p%si7#
ambar 2)9 Pemeriksaan Obturat%r sign 2): Pemeriksaan Penun0ang P%d% %ppendi6itis %kut t%np% kmplik%si' peme"iks%%n l%"%t"ium menemuk%n leuksitsis 10#00018#000;mm3< den!%n penin!k%t%n PN# .ik% leuksit K 18#000' den!%n %d%n&% shi7t t the le7t' h%"us dipiki"k%n tel%h te"%di pe"7"%si %t%u pen&%kit in7eksi l%in#
F%t% !%l%s ab#%men
D%p%t mem%ntu d%l%m mendi%!nsis %ppendi6itis %kut' tet%pi !%m%"%n "%dil!is &%n! did%p%tk%n k%d%n! tid%k spesik d%n h%"us diinte"p"et%sik%n den!%n %ik# (ee"%p% petunuk d%l%m menil%i 7t pls %dmen ' menu"ut ("ks d%n )illen 1H,@< : 1# Ad%n&% Buid le>el &%n! te"lk%lisi" d%l%m sekum d%n ileum te"min%l' men%nd%k%n su%tu inB%m%si lk%l p%d% %dmen k%n%n %9%h# 2# Ileus &%n! te"lk%lisi" den!%n !%s did%l%m sekum' kln %s6enden d%n ileum te"min%l# 3# +%"is p%n!!ul k%n%n &%n! tid%k el%s k%u"<' dim%n% !%"is "%dilus6en timul %ki%t %d%n&% lem%k di%nt%"% pe"itneum d%n m# t"%n>e"sus %dminis# -# (e"t%m%hn&% densit%s %"in!%n lun%k p%d% ku%d"%n k%n%n %9%h# @# Ad%n&% 7ek%lit p%d% 7ss% ili%k% k%n%n# ,# (%&%n!%n ps%s &%n! tid%k el%s k%u"< p%d% sisi k%n%n# 4# Te"isin&% %ppendiks leh !%s 8# Ad%n&% %&%n!%n ud%"% e%s int"%pe"itneum# H# Ad%n&% de7"mit%s %&%n!%n !%s sekum k%"en% e"dek%t%n den!%n
m%ss%
&%n!
me"%d%n!
h%l
ini
sulit
untuk
diinte"p"et%sik%n' k%"en% mun!kin te"!%n!!u leh !%s sek%l d%"i 6%i"%n int"%lumin%l %t%u 7eses#
Ultras%n%gra;
D%p%t mem%ntu d%l%m mene!%kk%n di%!nsis %ppendiks %kut#
Pe"%d%n!%n
%ppendiks
dituukk%n
den!%n
pemes%"%n
di%mete" te"lu%" leih d%"i , mm' tid%k te"tek%n' e"ku"%n!n&% pe"ist%ltik
%t%upun
%kumul%si
6%i"%n
disekit%" pe"i%ppendik%l#
Appendiks &%n! me"%d%n! d%p%t ditunukk%n se6%"% tep%t p%d% 8, k%sus' sehin!!% d%p%t menu"unk%n %ppendektmi &%n! tid%k pe"lu sekit%" 4 d%n penund%%n pe"%si &%n! leih d%"i , %m' se%n&%k 2# *S+ menunukk%n sensitit%s 4@' spesisit%sn&% 100# /%p%"skpi
d%p%t di!un%k%n se%!%i
%l%t di%!nstik'
sek%li!us te"%pi# Al%t ini d%p%t memed%k%n kel%in%n !inekl!is d%n ileitis den!%n %ppendisitis# (il% di%!nsis %ppendisitis %kut d%p%t dite!%kk%n' m%k% d%p%t l%n!sun! dil%kuk%n %ppendektmi pe" l%p%"skpi#
'T s3an D%p%t di!un%k%n untuk di%!nsis %ppendisitis# P%d% CT s6%n %ppendiks &%n! men!%l%mi inB%m%si t%mp%k e"dil%t%si leih es%" d%"i @ 6m< d%n dindin!n&% leih tipis# 5ek%lit d%p%t mud%h dilih%t' tet%pi keh%di"%nn&% tid%k p%t!nmnis p%d% di%!nsis %ppendisitis#
2)< Diagn%sis eskipun peme"iks%%n dil%kuk%n den!%n 6e"m%t d%n teliti' di%!nsis klinis %pendisitis %kut m%sih mun!kin s%l%h p%d% sekit%" 1@ 20
k%sus# )es%l%h%n di%!nsis
leih
se"in! p%d% pe"empu%n
di%ndin! lel%ki# $%l ini d%p%t dis%d%"i men!in!%t p%d% pe"empu%n te"ut%m% &%n! m%sih mud% se"in! timul !%n!!u%n &%n! mi"ip %pendisitis %kut# )eluh%n itu e"%s%l d%"i !enit%li% inte"n% k%"en% >ul%si' menst"u%si' "%d%n! di pel>is' %t%u pen&%kit !inekl!ik l%in# *ntuk mene!%kk%n di%!nsis %ppendisitis %kut did%hului den!%n %n%mnesis &%n! len!k%p' diikuti den!%n peme"iks%%n sik d%n dipe"ku%t den!%n peme"iks%%n penun%n!#
2)+/ Diagn%sis 1an#ing Te"d%p%t %n&%k pen&%kit %kut %dmen &%n! mempun&%i t%nd% d%n !e%l% &%n! mi"ip den!%n %pendisitis %kut :
a) astr%enteritis P%d% !%st"ente"itis' mu%l' munt%h' d%n di%"e mend%hului "%s% s%kit# S%kit pe"ut leih "in!%n d%n tid%k e"%t%s te!%s# $ipe"pe"ist%lsis se"in! ditemuk%n# P%n%s d%n leuksitsis ku"%n! mennl di%ndin!k%n %pendisitis %kut#
b) Demam Dengue Dem%m Den!ue d%p%t dimul%i den!%n s%kit pe"ut mi"ip pe"itnitis# Di sini did%p%tk%n h%sil tes psiti7 untuk Rumple /eede' t"msitpeni%' d%n hem%tk"it &%n! menin!k%t#
3) $im=a#enitis Mesenterika /im7%denitis
mesente"ik%
&%n!
i%s%n&%
did%hului
leh
ente"itis %t%u !%st"ente"itis dit%nd%i den!%n n&e"i pe"ut'
te"ut%m% k%n%n dise"t%i den!%n pe"%s%%n mu%l' n&e"i tek%n pe"ut s%m%"' te"ut%m% k%n%n#
#) Kelainan %5ulasi 5likel >%"ium &%n! pe6%h >ul%si< mun!kin meme"ik%n n&e"i peu"t k%n% %9%h p%d% pe"ten!%h%n siklus menst"u%si# P%d% %n%mnesis' n&e"i &%n! s%m% pe"n%h timul leih d%hulu# Tid%k %d% t%nd% "%d%n!' d%n n&e"i i%s% hil%n! d%l%m 9%ktu 2- %m' tet%pi mun!kin d%p%t men!!%n!!u sel%m% du% h%"i#
e) In=eksi !anggul S%lpin!itis %kut k%n%n se"in! di k%6%uk%n den!%n %pendisitis %kut# Suhu i%s%n&% leih tin!i d%"ip%d% %pendesitis d%n n&e"i pe"ut %!i%n %9%h pe"ut leih di7us# In7eksi p%n!!ul p%d% 9%nit% i%s%n&% dise"t%i keputih%n d%n in7eksi u"in# P%d% 6lk >%!in%'
%k%n
timul
n&e"i
he%t
dip%n!!ul
ik%
ute"us
di%&unk%n# P%d% !%dis d%p%t dil%kuk%n 6lk duu" il% pe"lu untuk di%!nsis %ndin!
=) Kehamilan #iluar kan#ungan $%mpi" sel%lu %d% "i9%&%t te"l%m%t h%id den!%n keluh%n &%n! tid%k menentu# .ik% %d% "uptu" tu% %t%u %"tus keh%mil%n dilu%" "%him den!%n pe"d%"%h%n' %k%n timul n&e"i &%n! mend%d%k di7us did%e"%h pel>is d%n mun!kin te"%di s&k hip>lemik# P%d% peme"iks%%n >%!in%l did%p%tk%n n&e"i d%n pennl%n
"n!!%
d%p%tk%n d%"%h#
Du!l%s
d%n
p%d%
kuldsentesis
di
g) Kista %5arium ter!untir Timul n&e"i mend%d%k den!%n intensit%s &%n! tin!!i d%n te"%% m%ss% d%l%m "n!!% pel>is p%d% peme"iks%%n pe"ut' 6lk >%!in%l' %t%u 6lk "ekt%l# Tid%k te"d%p%t dem%m# Peme"iks%%n ult"%sn!"% d%p%t menetuk%n di%!nsis#
h) En#%metriasis eksterna Endmet"ium dilu%" "%him %k%n meme"ik%n keluh%n n&e"i ditemp%t
endmet"isis
e"%d%'
d%n
d%"%h
menst"u%si
te"kumpul ditemp%t itu k%"en% tid%k %d% %l%n kelu%"#
i) Ur%litiasis !ielium>ureter kanan (%tu u"ete" %t%u %tu !in%l k%n%n# Ad%n&% "i9%&%t klik d%"i pin!!%n! ke pe"ut men%l%" ke in!uin%l k%n%n me"up%k%n !%m%"%n &%n! kh%s# E"it"situ"i% se"un! ditemuk%n# 5t pe"ut pls %t%u u"!"% int"%>en% d%p%t me&%kink%n pen&%kit te"seut# Pielne7"itis se"in! dise"t%i den!%n dem%m tin!!i' men!!i!il' n&e"i kst>e"te"%l diseel%h k%n%n' d%n piu"i%#
0) Penyakit saluran 3erna lainnnya Pen&%kit l%in &%n! pe"lu dipiki"k%n %d%l%h pe"%d%n!%n dipe"ut' sepe"ti di>e"tikulitis e6kel' pe"7"%si tuk%k dudenum %t%u kln' st"uksi usus %9%l' pe"7"%si kln' dem%m ti7id %dmin%lis' k%"sinid' d%n mukkel %pendiks#
2)++ K%m!likasi )mplik%si &%n! p%lin! se"in! ditemuk%n %dl%h pe"7"%si# (%ik e"up% pe"7"%si
e%s
m%upun
pe"7"%si
p%d%
%pendiks
&%n!
tel%h
men!%l%mi pe"dindin!%n sehin!!% e"up% m%ss% &%n! te"di"i %t%s kumpul%n %pendiks' sekum' d%n lekuk usus h%lus#
)mplik%si %pendisitis %kut di%nt%"%n&% :
-
Apendisitis %ses
-
Apendisitis pe"7"%t%
-
Apendisitis k"nis
2)+2 Penatalaksanaan Te"%pi pilih%n s%tus%tun&% : Pemed%h%n Apendektmi<
Pa#a a!!en#isitis #engan abses atau !hlegm%n ' di%nu"k%n untuk d"%in%se %ses d%n %ppendektmi dil%kuk%n ,10 min!!u kemudi%n#
Pa#a a!!en#isitis #engan !er=%rasi pe"lu dil%kuk%n l%p%"tmi# Seelum pemed%h%n pe"lu dil%kuk%n pe"%ik%n ke%d%%n umum den!%n in7us' peme"i%n %ntiitik untuk kum%n !"%m ne!%ti7 d%n psiti7 se"t% kum%n %n%e" ' d%n pem%s%n!%n pip% n%s!%st"ik#
DAFTAR PUSTAKA
