/. Nael Naely y -ati -atim matu atu 0ah$ 0ah$o o
PRODI DIV KEBIDANAN MAGELANG JURUSAN KEBIDANAN POLITEKNIK KESEHATAN KEMENKES SEMARANG 2!"
1
BAB I PENDAHULUAN
A. ata ata$$ ela( ela(an ang g Kehamilan adalah $ang(aian pe$isti)a yang 3a$u te$4adi 3ila o5um di3uahi dan pem3uahan o5um a(hi$nya 3e$(em3ang sampai men4adi +etus yang yang ate$m ate$m 67uyton 67uyton,, 1889. 1889. Selama Selama pe$tum pe$tum3uh 3uhan an dan pe$(em pe$(em3an 3angan gan (ehamilan (ehamilan da$i 3ulan (e 3ulan dipe$lu(an dipe$lu(an (emampuan (emampuan seo$ang seo$ang i3u hamil untu( 3e$adaptasi dengan pe$u3ahanpe$u3ahan yang te$4adi pada +isi( dan menta mentalny lnya. a. Pe$u Pe$u3a 3aha han n ini ini te$4a te$4adi di a(i3 a(i3at at adany adanyaa (eti (etida da(s (seim eim3a 3ang ngan an ho$mon p$ogeste$one dan ho$mon est$ogen ya(ni ho$mon (e)anitaan yang ada didalam tu3uh i3u se4a( te$4adinya p$oses (ehamilan 6Mand$i)ati, 2;;/9. Selama masa (ehamilan i3u hamil mengalami pe$u3ahan +isi( dan psi(ologis yang dapat menim3ul(an (etida(nyamanan te$utama t$imeste$ II dan III sepe$ti dispnea, insomnia, gingi5i$is dan epulsi, se$ing 3uang ai$ (e ?ensen, 2;;%@ Pe$$ y, et al, 2;1;9. Pe$u3ahan +isi( yang te$4adi sepe$ti $asa mual dan muntah dipagi ha$i, mening(atnya +$e(uensi 3uang ai$ (e
2
menent menentu(a u(an n posisi posisi yang yang nyaman nyaman,, selain selain itu pe$u3a pe$u3ahan han ho$mo ho$mone ne dapat dapat menye3a3(an pe$u3ahan psi(is pada )anita hamil sehingga sulit untu( memulai maupun mempe$tahan(an tidu$ 6i$an, 2;;9. Ke3u Ke3utu tuha han n +isio +isiolo logi giss dasa dasa$$ i3u i3u hamil hamil t$ime t$imeste ste$$ II te$di te$di$i $i atas atas hygie hygiene, ne, nut$isi nut$isi,, tidu$, tidu$, (enyam (enyamana anan, n, o(sige o(sigenas nasi, i, elimina eliminasi, si, pa(aian pa(aian,, se(sua se(sual, l, mo3ili mo3ilisasi sasi,, 3ody 3ody me(ani me(ani(, (, e=e$
. "umu "umusa san n Masal Masalah ah Da$i lata$ 3ela(ang di atas, $umusan masalah pada ma(alah ini adalah BApa sa4a (e3utuhan dasa$ +isi( pada i3u hamil t$imeste$ IIE C. u4uan u4uan ma(alah ini adalah untu( mengetahui (e3utuhan dasa$ pada i3u hamil t$imeste$ II.
!
BAB II PEMBAHASAN
A. F(sigen Adaptasi $espi$asi selama (ehamilan di$an
%
. Nut$isi Stat Status us gii gii me$u me$upa pa(an (an hal hal yang pent pentin ing g dipe dipe$h $hati ati(a (an n selam selamaa masa masa (ehamilan (a$ena +a(to$ gii sangat 3e$penga$uh te$hadap status (esehatan i3u i3u guna guna pe$t pe$tum um3u 3uhan han dan dan pe$( pe$(em em3a 3ang ngan an 4anin 4anin.. Menu$ Menu$ut ut #end #end$a $a)a )an n Nasedul yang di(utip oleh Mitayani 62;1;9, gii pada saat (ehamilan adalah at ma(anan atau menu yang ta(a$an semua at giinya giinya di3utuh(an di3utuh(an oleh i3u hamil setiap ha$i dan mengandung at gii seim3ang dengan 4umlah sesuai (e3utuhan dan tida( 3e$le3ihan. Kondisi (esehatan i3u se3elum dan sesudah hamil sangat menentu(an menentu(an (esehatan i3u hamil. Sehingga Sehingga demi su(sesnya (ehamilan, (eadaan gii i3u pada )a(tu (onsepsi ha$us dalam (eadaan 3ai(, dan selama hamil ha$us mendapat tam3ahan ene$gi, p$otein, 5itamin, dan mine$al 6Kusmiyati, 2;;89. Pe$u3ahan (e3utuhan gii i3u hamil te$gantung da$i da$i (ondis (ondisii (eseha (esehatan tan si i3u. i3u. Kusmiy Kusmiyati ati 62;;89 62;;89 mengun mengung(a g(ap(a p(an n dasa$ dasa$ pengatu$an gii i3u hamil adalah adanya penyesuaian +aali selama s elama (ehamilan, yaitu se3agai 3e$i(ut : 1. Pening(ata Pening(atan n 3asal meta3ol meta3olisme isme dan (e3utuhan (e3utuhan (alo$i. (alo$i. Meta3ol Meta3olisme isme 3asal 3asal pada masa % 3ulan pe$tama mengalami pening(atanan (emudian menu$un 2;2&H pada 2; minggu te$a(hi$. 2. Pe$u e$u3aha 3ahan n pening(atan
+ung +ungsi si #C7,
alat alat
pen
est$ogen,
(a$e (a$en na
p$ogeste$on
pe$u3 e$u3ah ahan an menim3ul(an
ho$m o$monal, al, 3e$3agai
pe$u3ahan sepe$ti sepe$ ti mual muntah, motilitas lam3ung sehingga penye$apan ma(anan le3ih lama, pening(atan a3so$3si nut$ien, dan motilitas usus sehingga tim3ul masalah o3stipasi. !. Pening Pening(at (atan an +ungsi +ungsi gin4al gin4al sehingga sehingga 3anya( 3anya(
&
nut$ien nut$ien melalui melalui plasenta plasenta 3e$(u$ang 3e$(u$ang sehingga 4anin pe$tum3uhan pe$tum3uhan 4anin men4adi te$ganggu. Adap Adapun un +a(t +a(to$ o$+ +a( a(to to$$ yang yang dipe dipe$ti $tim3 m3an ang( g(an an dalam dalam meni mening ng(a (at( t(an an (e3utuhan gii pada i3u hamil adalah: 1.
u$u u$u(ny (nya stat status us gii ii i3u i3u
2.
sia sia i3u i3u yan yang g mas masih ih sang sangat at muda muda
!.
Kehamilan (em3a$
%.
?a$a ?a$a( ( (eh (eham amil ilan an yang ang $ap $apat at
&.
ing( ing(at at a(ti a(ti5i 5ita tass +isi +isi( ( yang yang ting tinggi gi
*.
Penya Penya(it (itpeny penya(it a(it te$tent te$tentu u yang yang menye3a3 menye3a3(an (an mala3so mala3so$3s $3sii
.
Konsu onsum msi $o( $o(o( o( dan dan al( al(o ohol hol
/.
Konsum Konsumsi si o3at o3at legal legal 6anti 6anti3io 3ioti( ti( dan dan pheny phenytoi toin9 n9 maup maupun un o3at o3at ilega ilegall
6na$(o3a9. 6Kusmiyati, 2;;89 Pening(atan 3e$at 3adan sangat menentu(an (elangsungan hasil a(hi$ (ehamilan. ila i3u hamil sangat (u$us ma(an a(an melahi$(an 3ayi dengan dengan 3e$at 3e$at 3adan 3adan $endah $endah 6"9 6"9 dan 3ayi 3ayi p$emat p$ematu$ u$.. Se3a3 Se3a3se3 se3a3 a3 te$4adinya penu$unan atau pening(atan 3e$at 3adan pada i3u hamil yaitu edem edema, a, hipe hipe$te $tens nsii (eha (ehami milan lan,, dan dan ma(a ma(an n yang yang 3any 3anya( a(3 3e$l e$le3 e3ih ihan an.. Menu$ut Kusmiyati 62;;89, p$opo$si (enai(an 3e$at 3adan selama hamil pada t$imeste$ II se(ita$ ! (g atau ;,! (gminggu. Se3esa$ *;H da$i (enai(an 3e$at 3adan ini dise3a3(an pe$tum3uhan 4a$ingan i3u 1. 'ne$gi Seo$ang )anita selama (ehamilan memili(i (e3utuhan ene$gi yang meni mening ng(a (at. t.'n 'ne$ e$gi gi
ini ini
digu diguna na(a (an n
untu untu( (
pe$t pe$tum um3u 3uha han n
4ani 4anin, n,
pem3entu(an plasenta, pem3uluh da$ah, dan 4a$ingan yang 3a$u. Selain itu, tam3ahan (alo$i di3utuh(an se3agai
se(ita$
/;.;;;
tam3ahan
(alo$i
pada
(ehamilan.Ke (ehamilan.Ke3utu 3utuhan han ene$gi ene$gi yang tinggi paling 3anya( dipe$oleh dipe$oleh da$i da$i 3ahan 3ahan ma(ana ma(anan n sum3e$ sum3e$ lema(, lema(, sepe$ti sepe$ti lema( lema( dan minya minya(, (, (a
*
(a$3 (a$3o ohid hid$at $at
sepe sepe$t $tii
padi adip padia adian, n,
um3i um3iu um m3ian 3ian,,
dan dan
gula ula
mu$ni6Mitayani, 2;1;9. 2. P$otein Pada Pada saat saat hami hamill te$4a te$4adi di peni pening ng(at (atan an (e3u (e3utu tuha han n p$ot p$otein ein yang yang dise3 dise3a3 a3(a (an n oleh oleh peni pening ng(a (ata tan n 5olu 5olume me da$a da$ah h dan dan pe$tu pe$tum3 m3uh uhan an 4a$ingan 3a$u.?umlah p$otein yang ha$us te$sedia sampai a(hi$ (ehamilan adalah se3anya( 82& g$ yang te$tim3un dalam 4a$ingan i3u, plasenta, se$ta 4anin. ahan ma(anan he)ani me$upa(an sum3e$ p$otein yang 3ai( dalam hal 4umlah maupun mutu, sepe$ti telu$, susu, daging, unggas, dan (e$ang. Selain sum3e$ he)ani, ada 4uga yang 3e$asal
da$i
na3ati
sepe$ti
tempe,
tahu,
se$ta
(a
(a
dit$ans+e$ (e 4anin dengan $in
4u$n 4u$nal al
(ese (eseh hatan atan
ni5 ni5e$ e$si sita tass
Muham uhamm madiy adiyah ah
Sema$ang oleh S$i Mulyani, #e$yanto Adi, dan Mamat S tahun 2;1! dengan 4udul B#u3ungan anta$a status gii dengan (ada$ hemoglo3in pada i3u hamil t$imeste$ II di Pus(esmas anda$ha$o Sema$ang ta$aE e$das e$dasa$( a$(an an hasil hasil penelit penelitian ian di dapat( dapat(an an hasil hasil 3ah)a 3ah)a ada hu3ungan yang signi+i(an anta$a status gii dengan (ada$ #3 pada i3u hamil t$imeste$ II, sema(in 3ai( status gii ma(a sema(in 3ai( pula (ada$ #3.
/
C. Pe$so Pe$sona nall #y #ygiene giene Ke3esihan ha$us selalu di4aga pada masa hamil.Adapun halhal yang pe$lu dipe$hati(an dalam pe$sonal hygiene pada i3u hamil $imeste$ II adalah dimula dimulaii da$i da$i (e3e$si (e3e$sihan han $am3ut $am3ut dan (ulit (ulit (epala, (epala, (e3e$si (e3e$sihan han payuda payuda$a, $a, (e3e$sihan pa(aian, (e3e$sihan 5ul5a, (e3esihan (u(u tangan dan (a(i. 1. Ke3e$si Ke3e$sihan han "am3ut "am3ut > Kuli Kulitt Kepal Kepalaa "am3 "am3ut ut 3e$m 3e$min iny ya(
8
puting susu dan se(ita$nya. Puting susu yang masu( diusaha(an supaya (elu (elua$ a$ deng dengan an pemi4a pemi4ata tan n (elu (elua$ a$ setia setiap p (ali (ali mand mandi. i. Payu Payuda da$a $a pe$l pe$lu u dipe$siap(an se4a( se3elum 3ayi lahi$ sehingga dapat sege$a 3e$+ungsi deng dengan an
3ai( 3ai(
pada pada
saat saat
dipe dipe$l $lu( u(an an.P .Pen engu gu$u $uta tan n