Metodo Directo

St ano

M arče k

(/(63(5 $172 325(/0e72'2 ',5(&72 Ilustraciones Linda Marčeková

paĝo 3

Arbo

Biciklo Citrono ©okolado

Domo

Estas

=

’

1+1 2

Fi¥o

� A¢!

®ardeno Hundo Jupo

� M

º Infano

Koro

Luno

Nazo Ovo

Pomo

|eti

ondo

Rozo

Suno ~ipo

Unu

ª

�

paĝo 4

Glaso

Aµto

Tabulo

Vazo Zoo

Malgraµ

Per

Po

Stano Marček

EL ESPERANTO Por

Post

Preter

’

por el método directo

Ilustraciones Linda Marčeková Traducción al español Augusto Pro SenCasquero

Super

Sur

Tra

Pri

Sub

Trans

paĝo 5

Stano Marček El Esperanto por el método directo Editado por Stano Marček Zvolenská 15, SK-036 01 Martin Tel./fax: +421 43 4222788 e-mail: [email protected] Autor © 2010 Stano Marček Ilustraciones © 2010 Linda Marčeková Traducción al español Augusto Casquero Revisión del texto español Jesús M. García Iturrioz

Este libro se ha publicado en veinte idiomas, aparte del español: inglés, francés, italiano, ruso, chino, japonés, coreano, portugués, polaco, eslovaco, Esperanto, griego, holandés, irlandés, rumano, alemán, danés, lituano, serbio, vietnamita, luxemburgués, húngaro, finlandés, croata, checo, ucraniano. El manual va acompañado de material didáctico: Un CD con la pronunciación de todos los textos en Esperanto que contiene el libro y 500 “imágenes instructivas” para profesores de cursos (sobre cartones A5 y en el CD, proyectable por ordenador). Las peticiones pueden hacerse al editor, a UEA (Asociación Universal de Esperanto) o al distribuidor correspondiente. Editado con la ayuda de “Institucio Hodler’68”.

ISBN 978-80-89312-08-5

paĝo 4

Queridos amigos. “¿Han pensado vds. alguna vez en cómo comunicarse con personas que hablan otro idioma?” Ustedes deberían aprender su idioma, o ellos el de ustedes. Pero hay muchos idiomas en el mundo y ustedes no podrían aprenderlos todos. Pero si las personas de todo el mundo supieran, aparte de su lengua materna, otra común y neutral, todos se entenderían fácilmente. Y, ¿saben ustedes que ese idioma existe? Es el idioma internacional Esperanto. Fue creado en el siglo XIX por un médico polaco, Luis Zamenhof y, actualmente, está extendido por todo el mundo. El Esperanto es un idioma creado artificialmente y por eso es más fácil que otros idiomas. También ustedes pueden empezar a aprenderlo por medio de este manual, el cual ha sido escrito inicialmente para jóvenes a partir de diez años, pero es apto para todas las edades. Su objetivo es ayudar al estudiante a empezar a pensar y a hablar en Esperanto lo más rápidamente posible, de una manera que consiga atraer su atención en vez de con largas explicaciones gramaticales. El libro, con sus numerosos dibujos y ejemplos, que pueden sustituir, en parte, las explicaciones de un profesor, puede ser usado de forma autodidacta. Durante el aprendizaje, no olviden algunas reglas importantes. Estudie con regularidad, si es posible todos los días. No trate de traducir las frases, sino cree frases directamente en Esperanto, utilizando las palabras aprendidas lo más frecuentemente que pueda. Hable Esperanto con sus nuevos amigos esperantistas. Empiece, lo más pronto posible, a tener correspondencia y a comunicarse por e-mail en esta lengua, lea libros y revistas en Esperanto, busque páginas web interesantes y escuche emisiones en Esperanto. Les deseo un gran éxito en su aprendizaje, pero sobre todo les deseo un gran disfrute en su encuentro con el Esperanto, que es más que un idioma. Es una idea para solucionar de forma simple y justa el problema lingüístico. Es también el camino hacia personas con una manera de pensar similar, a las cuales reúne esta idea. Bienvenidos pues, a la gran familia internacional de esperantistas. El autor paĝo 5

paĝo 6

1 UNUA LECIONO

=

Estas

estas

Mi1 estas2 Maria.

Mi estas Peter.

mi

vi

Vi3 estas Maria.

Kato4 estas besto5

kato

ĉevalo Ĉevalo6 estas besto. tablo

Tablo7 estas objekto8.

Libro9 estas objekto.

libro paĝo 7

rozo Rozo10 estas floro11. pomo

+ kaj

1 2

unu

= du

ne

3

Pomo12 estas frukto13.

Kaj

1+1=2

Unu14 kaj15 unu estas du16.

&

Pomo kaj libro. Kato estas besto kaj rozo estas floro. Mi estas Maria kaj vi estas Peter. Tablo estas objekto kaj ĉevalo estas besto.

Ne

tri

Maria kaj Peter.

1+1=3

Unu kaj unu ne17 estas tri18.

homo

kio?

tio paĝo 8

Mi ne estas Peter, mi estas Maria.



Mi ne estas Maria, mi estas Peter.

Libro ne estas floro. Ĉevalo ne estas frukto. Du kaj du ne estas tri. Mi ne estas floro, mi estas homo19. Kato ne estas homo, kato estas besto.

Kio? Kio20 estas ĉevalo? – Ĉevalo estas besto. Kio estas tablo? – Tablo estas objekto. Kio estas libro? – rozo? – pomo? – Peter?

Tio

Kio estas tio21? Tio estas libro.

Kio estas tio?

Kio estas tio? Tio estas pomo..

Kio estas tio?

estas frukto. Kio estas Tio estas objekto kaj

. Kio estas estas floro.

Kio estas tio?

?

estas besto.

? Kio estas estas

kaj

?

estas estas besto.

paĝo 9



Haga frases y escríbalas:

Ejemplo: Pomo estas frukto. Libro ne estas besto. Pomo Rozo homo. Libro estas besto. Tablo floro. Ĉevalo ne estas frukto. Kato objekto. Peter ¿Sus compañeros de clase se conocen ya unos a otros? Que cada uno se presente ... ¡en Esperanto!

GRAMATIKO Alfabeto del Esperanto:

A, b, c (ts), ĉ (como ch española), d, e, f, g (como g de gato), ĝ (como una “y” silbante, como la pronuncian los andaluces en “oye”), h (como la h aspirada de los andaluces en hacha), ĥ (como la j española de jamón), i, j (como y), ĵ (parecida a y en yo), k (como k de kilo), l, m, n, o, p, r (suave; como en cara), s, ŝ (silbante. Como cuando se pide silencio), t, u, ŭ (se pronuncia u. Indica la existencia de diptongo. Se considera consonante), v (fricativa; entre b y f), z (ds).

Pronunciación y acento:

En Esperanto cada palabra se pronuncia como se escribe. No hay letras dobles (ch, ll, rr), no hay letras mudas (h española). El acento (fónico,no hay gráfico) recae siempre sobre la penúltima sílaba. Si dos vocales están juntas, cada una pertenece a una sílaba. El nombre Maria, por ejemplo, se pronuncia Ma-rí-a, con el acento en la i.

Vocabulario:

1 – yo, 2 – soy, eres, es, somos, sóis, son, 3 – tú, usted, ustedes, vosotros, vosotras, 4 – gato, 5 – animal, 6 – caballo, 7 – mesa, 8 – objeto, 9 – libro, 10 – rosa, 11 – flor, 12 – manzana, 13 – fruta, 14 – uno, una, 15 – y, 16 – dos, 17 – no, 18 – tres, 19 – persona, 20 – qué, que (referido a cosas), 21 – eso. paĝo 10

2 DUA LECIONO Ĉu?

 

Jes Ne ĉu?

Ĉu1 tio estas tablo? Ne, tio ne estas tablo. Ĉu tio estas libro? Jes2, tio estas libro.

&

Ĉu tio estas rozo? Jes, tio estas rozo.

Ĉu rozo estas floro? Jes, rozo estas floro. Ĉu ĉevalo estas besto? Jes, ĉevalo estas besto. Ĉu libro estas besto? Ne, libro ne estas besto, libro estas objekto. Ĉu vi estas Maria? Jes.

jes

ne

Sed

tabulo

Ĉu ĉevalo estas frukto? Ne, ĉevalo ne estas frukto, ĉevalo estas besto. Pomo estas frukto, sed3 ĉevalo estas besto.

Ĉu tio estas tablo? Ne, tio ne estas tablo, sed – tabulo4. Ĉu tabulo estas besto? Ne, tabulo ne estas besto, sed objekto.

seĝo paĝo 11

krajono

Ankaŭ Kato estas besto. Ankaŭ5 ĉevalo estas besto. Tabulo estas objekto. Ankaŭ libro estas objekto.

plumo

hundo

sur

Tio estas tablo.

Tio estas krajono7.

& kie?

sidas paĝo 12

Ĉu ankaŭ tio estas tablo? Ne, tio estas seĝo6. Ĉu ankaŭ tio estas krajono? Ne, tio ne estas krajono, sed plumo8.

Rozo estas floro. Ĉu ankaŭ libro estas floro? Ne, libro ne estas floro, sed objekto. Mi estas homo. Ankaŭ vi estas homo.

La

Kio estas tio? Tio estas plumo. La9 plumo estas objekto.

Tio estas hundo10. La hundo estas besto.

Kie?

– Sur

Tablo kaj libro. La libro estas sur11 la tablo. Kie12 estas la libro? – Sur la tablo. staras

 sur Maria sidas13. Kie sidas Maria? Maria sidas sur la seĝo.

Li

Peter staras14. Kie staras Peter? Sur la planko15.

Si li

Peter staras. 16 Li staras sur la planko.

Konversacio:

Maria sidas. Kie ŝi17 sidas? Ŝi sidas sur la seĝo.

– Maria, ĉu vi sidas? – Jes, Peter, mi sidas. – Kie vi sidas? – Mi sidas sur la seĝo. – Ĉu ankaŭ mi sidas? – Ne, vi ne sidas, vi staras. – Maria, kie estas la libro? – La libro estas sur la tablo. – Ĉu ankaŭ la krajono estas – Ne, la krajono ne estas sur sur la tablo? la tablo, sed sur la planko.

ŝi

 sur la tablo paĝo 13

Respondu (responda):

– Ĉu rozo estas floro? Ĉu ĉevalo estas besto? Ĉu ankaŭ krajono estas besto? Kie sidas Maria? Ĉu ankaŭ Peter sidas? Kie estas la libro? Kio estas sur la planko? Ĉu ankaŭ vi estas Peter?

 Kompletigu (complete):

............... estas besto. Kio ............... tio? ............... estas pomo. ............... la tablo estas floro? Ne, la tablo ................ estas floro, ............... objekto. La libro estas ............... la tablo. Peter staras ............... la planko. Maria sidas sur la ............... . Ŝi ne staras, ............... sidas. Hundo estas ............... kaj ............... kato estas besto. Tio ne estas pomo, ............... seĝo.

GRAMATIKO Ĉu tio estas pomo? ¿Es eso una manzana? Ĉu vi estas Maria? ¿Eres María? Ĉu vi sidas? ¿Estás sentado? Ĉu es una partícula interrogativa que indica el comienzo de una pregunta. No se traduce en español. Equivaldría al símbolo “¿”. No es necesaria cuando la pregunta comienza por un pronombre interrogativo (kiu?, kio?, ...)” .

Ĉu

Tio estas hundo. Eso es un perro. La hundo estas besto. El perro es un animal. Tio estas plumo. Eso es una pluma. La plumo estas sur la planko. La pluma está sobre el suelo. La es el único artículo (determinado) que existe en Esperanto. El artículo indeterminado no existe. La equivale a el, la, los, las. Indica que la cosa a la que precede es conocida, bien porque se ha hablado de ella, o la vemos, o se trata de una cosa concreta, claramente definida. No se usa delante de nombres propios.

La

U

Recuerde:

Ĉu rozo estas floro? – ¿La rosa es una flor? Ĉu la rozo estas sur la tablo? – ¿La rosa está sobre la mesa?

Vocabulario:

1 – Ĉu (principio de una pregunta. No se traduce en español)., 2 – Sí, 3 – pero (sino), 4 – tablero, 5 – también, 6 – silla, 7 – lápiz, 8 – pluma, 9 – el, la, los, las (artículos determinados), 10 – perro, 11 – sobre (encima), 12 – donde (dónde), 13 – está sentado, 14 – está de pie, 15 – el suelo. 16 – él, 17 – ella.

paĝo 14

3 TRIA LECIONO Kia? -a kia? nigra La tabulo estas nigra1. Kia2 estas la tabulo? – Nigra.

Kia estas la papero3? La papero estas blanka4.

blanka

Mal-

papero

Granda5 domo6.

Malgranda7 domo.

granda

Ŝi estas bela8. Ŝi estas malbela9. Ankaŭ Maria estas bela. malgranda

Bela domo.

Malbela domo.

bela, malbela paĝo 15

ĉokolado Ĉokolado10 estas bona11. bona

Bona plumo.

Malbona plumo.

estas granda besto. Ĉu ankaŭ kato estas  Ĉevalo granda besto? Ne, kato ne estas granda besto. Sur

granda tablo estas malgranda objekto. Tio estas bona hundo.

malbona

glaso

Kie?

Sur

Apud

Sub

En

Super

en



La tablo staras sur la planko. Sur la tablo estas glaso12. En13 la glaso estas akvo14. Apud15 la tablo estas seĝo. Sub16 la tablo estas kato. Super17 la tablo estas lampo18. estas la glaso? – La glaso estas sur la tablo.  Kie Kie estas la akvo? – La akvo estas en la glaso.

akvo

apud

Kie estas la seĝo? – La seĝo estas apud la tablo. Kie estas la kato? – La kato estas sub la tablo. Kie estas la lampo? – Super la tablo.

 Bela domo, ĉu ne?

sub

 super paĝo 16

Apud la domo estas malgranda ĝardeno19. En la ĝardeno estas arbo20 kaj sub la arbo sidas granda hundo. La hundo estas nigra.

Kiu?

Mi

Vi

Li

Ni

Vi

Ili

Ŝi

Ĝi lampo

ĝardeno Kiu21 estas mi? Mi estas Maria.

Kiu estas mi? Mi estas Peter.

arbo

Ni22 estas Maria kaj Peter.

Tio estas hundo. Li Ŝi Ĝi24 estas nigra.

Ŝi estas Maria kaj li estas Peter. Ili23 estas Maria kaj Peter.

Tio estas domo. Ĝi estas granda. Kie estas la tablo? Ĝi estas sur la planko. Kie estas la seĝo? Ĝi estas sur la planko, apud la tablo. Kie estas la kato? Ĝi estas sub la tablo.

kiu?

li

ŝi

ĝi

ĝi

ni paĝo 17

mi

li

ŝi

ĝi

ĝi

mi + vi = ni vi + vi = vi

ni li + ŝi = ili li + li = ili

vi

vi

ili

ŝi + ŝi = ili ĝi + ĝi = ili

Konversacio – Kiu vi estas? – Kie vi estas? – Kio estas apud la domo? – Kio estas en la ĝardeno? – Kia floro? – Ĉu ankaŭ mi estas bela? – Ĉu ankaŭ kato estas en la ĝardeno? – Ĉu ankaŭ vi estas sub la tablo? paĝo 18

– Mi estas Peter. – Mi estas en la domo. – Apud la domo estas malgranda ĝardeno. – En la ĝardeno estas granda arbo kaj sub ĝi estas bela floro. – Malgranda, bela rozo. – Jes Maria, ankaŭ vi estas bela. – Ne, ĝi estas en la domo, sub la tablo. – Ne. Mi staras apud vi.

¡Haga preguntas y respuestas!

Ejemplo: Kia estas la tabulo? – La tabulo estas nigra. Kia estas la …………? La ………… estas ………… ĝardeno ĉevalo papero

malgranda bona nigra

tabulo domo kato ĉokolado plumo

bela granda blanka malbona malbela

(responda):  Respondu Kie estas la ĝardeno? Kia estas la tabulo? Kie estas la lampo?

Kiu estas en la domo? Kie estas la seĝo? Kia estas la ĉokolado? Ĉu ĉevalo estas malgranda besto? Kio estas sur la tablo? Kie estas la akvo? Ĉu la lampo estas sub la tablo? Ĉu Maria estas bela?

&

Legu (lea):

Tio estas malbona plumo. Maria sidas sur la seĝo, apud la tablo. Sur la tablo estas granda libro. Rozo estas bela floro. Peter sidas sur blanka ĉevalo. Ĉu ankaŭ vi sidas sur ĉevalo?

GRAMATIKO -o

Libro, domo, ĉevalo, tablo, rozo, kato. Todos los nombres en Esperanto terminan en -o.

-a

Bela, granda, blanka, nigra, bona. Todos los adjetivos en Esperanto terminan en -a.

mal - Bela, malbela. Bonito (a), feo (a). Granda, malgranda. Grande, pequeño (a).

Añadiendo mal- al principio de una palabra esta se convierte en su contraria.

ĝi

Tio estas domo. Ĝi estas granda. Eso es una casa. Ella es grande. Tio estas kato. Ĝi sidas. Eso es un gato. Él está sentado. Los objetos y los animales tienen en Esperanto el género neutro, indicado con el pronombre ĝi.

Vocabulario:

1 – Negro (a), 2 – cómo (qué tipo de), 3 – papel, 4 – blanco (a), 5 – grande, 6 – casa, 7 – pequeño (a), 8 – bonito (a), 9 – feo (a), 10 – chocolate, 11 – bueno (a), 12 – vaso, 13 – en, 14 – agua, 15 – junto, junto a, 16 – bajo, debajo, 17 – sobre (por encima), 18 – lámpara, 19 – jardín, 20 – árbol, 21 – quien (quién), 22 – nosotros (as), 23 – ellos (as), 24 – ello (pronombre personal para cosas y animales).

paĝo 19

4 KVARA LECIONO Mia

mia

Via

Lia

Ŝia

Mi kaj mia1 libro. Tio estas mia libro.

Nia

Ilia

Vi kaj via2 libro. Tio estas via libro.

via

Li kaj lia3 libro. La libro estas lia.

lia

Ŝia4 libro. La libro estas ŝia.

ŝia

nia

ilia paĝo 20

Nia5 libro.



Via libro.

Ilia6 libro.

Nia domo estas bela. Apud nia domo estas malgranda ĝardeno. Ĉu tio estas via krajono? Ne, ĝi ne estas mia, sed ŝia. Tio estas mia plumo. Lia plumo estas malbona. Ili estas en nia ĝardeno. Ilia domo estas apud via domo. Ĉu nia hundo estas en via ĝardeno?

- ino

Peter estas knabo7. Maria estas knabino8. Li estas knabo kaj ŝi estas knabino.

knabo

knabino

patro Mi kaj mia patro9. Tio estas mia patro.

&

Mia patrino10. Tio estas mia patrino.

Mia patro ne estas knabo, li estas viro11. La patrino estas virino12. Ĉu ankaŭ Peter estas virino? Ne, li estas knabo. Maria estas bela kaj bona knabino. Kia estas la patrino? Ŝi estas bona.

-j Unu pomo kaj unu pomo estas du pomoj13.

patrino granda knabo viro granda knabino virino pomoj

Bela rozo.

Tri belaj rozoj.

Niaj libroj.

familio paĝo 21



Kato kaj hundo estas bestoj. En nia ĝardeno estas du grandaj arboj. Apud la tablo estas tri seĝoj. Sur la tablo estas bela libro. Ĉu ĝi estas via? – Jes, ĝi estas mia.

LA FAMILIO avo

avino

juna

maljuna paĝo 22

Tio estas mia familio: mi, Maria, la patro, la patrino, la avo14 kaj la avino15. Mi estas knabo kaj Maria estas knabino. La patro kaj la avo estas viroj. La patrino kaj la avino estas virinoj. Mi estas juna16. Ankaŭ Maria estas juna. Sed la avo kaj la avino estas maljunaj. Mia familio loĝas 17 en malgranda, sed bela domo. La domo estas en granda urbo18. Apud nia domo estas ĝardeno. En la ĝardeno estas arboj kaj floroj. En la domo loĝas mi, Maria, la patro, la patrino, la avo kaj la avino. En la domo estas kvar ĉambroj 19. En mia ĉambro estas tablo, seĝo, lito20, ŝranko21 kaj lampo. En la ĉambro estas ankaŭ pordo22 kaj du fenestroj23. Nia hundo ne loĝas en la domo. Ĝi loĝas en la ĝardeno. Nia familio estas granda. Ĉu ankaŭ via familio estas granda?

Respondu (responda):

Kie loĝas la familio? Kie estas la domo? Kio estas apud la domo? Kio estas en la ĝardeno? Kiu loĝas en la domo? Kio estas en la ĉambro? Ĉu ankaŭ la hundo loĝas en la domo?

 U

¡Hable de su familia! Memoru (recuerde):

Ĉu tio estas via plumo? ¿Es eso su pluma? Ne, ĝi ne estas mia. No, no es mía.

urbo

ĉambro lito

GRAMATIKO -a

Mia libro. Mi libro.Via plumo. Tu pluma.Lia patro. Su padre (de él). Ŝia avino. Su abuela (de ella). Nia domo. Nuestra casa. Ilia hundo. Su perro (de ellos). Unua, dua, tria... Primero (a), segundo (a), tercero (a)... Con la terminación -a se hacen no sólo los adjetivos, sino también los pronombres posesivos.

- ino

Knabo kaj knabino. Chico y chica. Viro kaj virino. Hombre y mujer. Con el sufijo -ino se obtiene el género femenino.

-j

Arbo, arboj. Árbol, árboles. Belaj floroj. Bonitas flores. Niaj libroj. Nuestros libros. Se forma el plural con la terminación -j.

ŝranko

fenestro

Vocabulario:

1 – mi, 2 – tu, 3 –su (de él), 4 – su (de ella), 5 – nuestro, 6 – su, 7 – chico, 8 – chica (-ino – terminación del género femenino), 9 – padre, 10 – madre, 11 – hombre, 12 – mujer, 13 – manzanas (-j – terminación del plural), 14 – abuelo, 15 – abuela, 16 – joven, 17 – vive (reside), 18 – ciudad, 19 – habitaciones, 20 – cama, 21 – armario, 22 – puerta, 23 – ventanas. Juguemos: Hagan frases de manera que, en cada una, se repita una palabra de la frase anterior.

pordo paĝo 23

5 KVINA LECIONO – Ĉu Peter sidas? – Ne, Peter ne sidas. – Ĉu li staras? – Ne, li ne staras. Peter iras1. Li iras sur la planko.

iras

al

Al

De

de Peter iras al2 la pordo. Maria iras de3 la pordo. parolas

Nun

nun Nun4 Peter sidas.

Nun li staras.

skribas

legas paĝo 24

Nun Peter iras de la pordo al la fenestro.

Nun Peter sidas kaj skribas5.

aŭskultas

Maria nun legas6. Ŝi parolas7 kaj Peter aŭskultas8 .

Kiu?

Tiu

Kie?

Nun estas la tria horo9.

Tie

horo

Kiu estas en la ĉambro? – En la ĉambro estas tiu10 knabo. Ĉu tiu viro estas via patro? – Jes, li estas mia patro. Kiu11 domo estas via? – Nia domo estas tiu apud via domo. Kie estas Maria? – Ŝi estas tie12, en la ĉambro. Kiu estas tie? – Tie estas via amiko13 Jozef. Kie estas mia plumo? – Ĝi estas tie, sur la tablo. Ĉu tiu libro estas via? Ne, ĝi ne estas mia, ĝi estas de mia patro. Tiu libro estas bona.

Havas

(legas, skribas, aŭskultas...)

tiu

tie

-n estas amikoj

Maria legas. Maria legas libron14.

Peter skribas. Peter skribas leteron15. letero

Peter havas16 libron.

„Mi amas17 vin18!“

amas paĝo 25

Mi amas mian patrinon. Ĉu vi havas bonan amikon? Jes, mi havas tri bonajn amikojn. Tiu knabino ne havas amikinojn. Nia avo havas belan hundon. Ĉu vi aŭskultas min? Jes, mi aŭskultas vin! Vi havas belan ĝardenon.

&

EN LA ĈAMBRO havas

Peter sidas sur la seĝo, apud la tablo. Maria iras al li. „Ĉu vi legas libron?“ – „Ne, Maria, mi skribas leteron.“ Peter skribas kaj apud li, sur la planko, estas la hundo. Maria nun iras al la fenestro. Sur la tablo staras glaso kaj vazo19. En la glaso estas akvo kaj en la vazo estas floro. Tiu floro estas rozo. Sur la tablo estas ankaŭ ĉokolado kaj plumo. La plumo estas nigra, la rozo estas ruĝa20 kaj la ĉokolado estas bruna21. Maria parolas, sed Peter ne aŭskultas ŝin. Li skribas leteron al amiko.

 vazo

ruĝa

Mi legas bela libro. Mia avo havas bela ĝardeno. Ĉu vi amas mi? Mi ne aŭskultas vi. Li skribas letero. Ŝi iras al la ĝardeno. Mi amas mia patrino. Li havas tri belaj libroj. Ŝia avo havas du blankaj ĉevaloj. Kio vi legas? Mi ne havas amikino. Ĉu vi amas tiu homo? Peter skribas letero al la patro.

U bruna

Kompletigu (complete con la terminación -n que falta):

Memoru (recuerde):

Kiu estas tiu homo? – ¿Quién es ese hombre? Kiu domo estas via? – ¿Qué casa es la tuya? Mi amas mian patrinon. – Yo amo a mi madre. Min amas mia patrino. – Me ama mi madre. (=Mi madre me ama.)

Respondu (responda):

Kie sidas Peter? Ĉu li legas libron? Kio estas apud li sur la planko? Kio estas sur la tablo? Al kiu Peter skribas leteron? Kia estas la plumo? Kia estas la rozo? Kia estas la ĉokolado? Ĉu vi havas hundon? Ĉu vi havas amikojn? Ĉu vi legas librojn? Ĉu vi amas vian patrinon?

paĝo 26



Skribu frazojn (escriba frases):

Tiu Juna Bona Bruna Malbona Granda Blanka Ruĝa Bela Mia

arbo floro libro knabo amiko ĉevalo hundo avino patro viro

Ekzemplo (Ejemplo): Mia amiko legas belan libron. Tiu amiko iras al nia domo.

iras estas loĝas legas skribas aŭskultas havas staras sidas amas

al de sur super apud sub en

via domo mia lito nigra muziko granda ĉambro malgranda ĝardeno -n malbela fenestro bruna ŝranko bela planko nia letero tiu vazo

-n

GRAMATIKO al

de

Mi iras al la domo. Yo voy a la casa. Mi skribas al mia patro. Yo escribo a mi padre. Al es una preposicion que expresa nuestro dativo o complemento indirecto (a (hacia) quién; a (hacia) qué). Mi iras de la pordo. Yo vengo de la puerta. La libro estas de via patro. El libro es de tu padre. De es una preposición que expresa dirección de dónde y posesión.

Mi sidas. Mi sidas sur seĝo. Mi legas. Mi legas libron. Yo estoy sentado. Yo estoy sentado en una silla. Yo leo. Yo leo un libro. Las principales partes de una oracion o frase en Esperanto son el sujeto (¿Quién?, ¿Qué?) y el verbo (lo que se hace). La otra parte de la oracion es el objeto, si lo hay. El objeto puede estar conectado con el resto de la oracion con una preposicion (sur seĝo / sobre una silla), o, si es un objeto directo, recibiendo la terminacion -n (acusativo). Por jemplo, kion li legas? (¿Qué lee?); li legas libron (lee un libro). Por tanto, en Esperanto sólo hay dos casos gramaticales: nominativo y acusativo. Para los otros casos, en Esperanto, se usan preposiciones..

-n

Vocabulario:

1 – va, 2 – a, 3 – de, 4 – ahora, 5 – escribe, 6 – lee, 7 – habla, 8 – escucha, 9 – hora, 10 – ése, ese, 11 – ¿quién?, quien, 12 – allí, 13 – amigo, 14 - libro (la terminación -n indica objeto directo), 15 – carta (con -n), 16 – tiene, 17 – yo amo, 18 – te, a tí, 19 – jarrón, 20 – rojo, 21 – marrón.

Juguemos: Que algún alumno diga una frase. Otro alumno la repite, pero agregando una palabra a la misma. paĝo 27

6 SESA LECIONO

 unu

du

tri

kvar

kvin

ses

sep

ok

naŭ

dek

Kiom?

1+1=2 kun

Unu kaj unu estas du. Kiom estas tri kaj kvar? Kiom estas du kaj ses? Kiom estas ses kaj tri?

Kun

?=1+1?

Kiom1 estas unu kaj unu? – Du. Tri kaj kvar estas sep. Du kaj ses estas ok. Ses kaj tri estas naŭ.

Sen

sen

haroj

per

Peter sidas apud la tablo. Maria sidas apud li. Peter sidas kun2 Maria.

& buŝo

Peter sidas apud la tablo, sed Maria ne sidas apud li. Peter sidas sen3 Maria.

La patro iras kun la hundo al la ĝardeno. Nun mi ne havas amikojn, mi estas sen amikoj. Tiu ĉambro ne havas fenestrojn: ĝi estas sen fenestroj. Mia avo estas sen haroj4. Li estas senhara.

Per orelo paĝo 28

Mi skribas. Mi skribas per5 plumo. Mi parolas per la buŝo6 kaj aŭskultas per la oreloj7. Maria skribas per ruĝa krajono.

LA HOMA KORPO8 Sur la homa korpo estas kapo9, du manoj10 kaj du Sur la kapo estas du oreloj, du 11 piedoj . okuloj12, nazo13, buŝo kaj haroj.

homa korpo

Sur la mano estas kvin fingroj14. Per la oreloj ni aŭskultas, per la okuloj ni rigardas kaj per la buŝo ni parolas. Kion ni faras16 per la manoj? Per la manoj ni laboras17. Kion ni faras per la piedoj? Per la piedoj ni iras. La kapo estas sur la kolo18. Sur la kapo estas haroj. Nia avo ne havas harojn. Ĉu ankaŭ via avo estas senhara?

&

15

U

Memoru (recuerde):



Kompletigu (complete: añada preposiciones):

kapo

mano

Ni parolas per la buŝo kaj aŭskultas per la oreloj. Hablamos con la boca y escuchamos con los oídos.

Mi skribas ...... la mano. Mi loĝas ..... mia patrino. Mi sidas ...... vi. Ni aŭskultas ...... la oreloj. La floro estas ...... la vazo. La seĝo estas ...... la tablo. La lampo estas ...... la tablo. Mi iras ...... la pordo. La kapo estas ...... la kolo. Mi parolas ...... la buŝo. La kato estas ...... la tablo. La avo estas ...... haroj.



piedo

okulo

Respondu (responda):

Kio estas sur la homa korpo? Kio estas sur la kapo? Kion ni faras per la manoj? Kion ni faras per la buŝo? (oreloj? okuloj? piedoj?) Kie estas la kapo? Kio estas sur la mano? Per kio ni skribas? Ĉu ni laboras per la piedoj? Ĉu ankaŭ bestoj havas piedojn? Ĉu ankaŭ ĉevalo havas buŝon?

nazo

fingro paĝo 29

GRAMATIKO kun rigardas

Mi iras kun la patro. Yo voy con el padre. Kun – Preposición que indica compañía.

per Mi skribas per plumo. Yo escribo con (por medio de) una pluma. Per kio? ¿Con qué? ¿Por medio de qué? Per plumo. Con una pluma. Por medio de una pluma. Per – preposición indicando el instrumento con el cual se hace algo.

sen laboras

La ĉambro estas sen fenestro. La habitación está sin ventana. Sen – Preposición que indica la ausencia de algo.

- as Estas, havas, sidas, staras... ¿Han notado que todos los verbos en presente terminan con -as?

Vocabulario: kolo

1 – ¿Cuántos?, 2 – con, 3 – sin, 4 – cabellos, 5 – con (instrumento), 6 – boca, 7 – orejas, 8 – el cuerpo humano, 9 – cabeza, 10 – manos, 11 – pies, 12 – ojos, 13 – nariz, 14 – dedos, 15 – nosotros miramos, 16 – nosotros hacemos, 17 – nosotros trabajamos, 18 – cuello.

ANEKDOTO Dek, naŭ, ok, sep, ses, kvin, kvar, tri, du, unu...

paĝo 30

7 SEPA LECIONO - as

- is

- os

trinkas

Kion li faras? Li trinkas1.

Kion faras Maria? Ŝi manĝas2 ĉokoladon.

manĝas

trinkos Li trinkos3.

Li trinkas.

Li trinkis4.

avo estas maljuna. Li estis juna, sed nun li estas  Nia maljuna. Peter estas juna, sed ankaŭ li estos maljuna.

hodiaŭ

Unu semajno5 havas sep tagojn6. La tagoj de la semajno estas: lundo7, mardo8, merkredo9, ĵaŭdo10, vendredo11, sabato12 kaj dimanĉo13. Kiu tago estas hodiaŭ14 (nun)? – Hodiaŭ estas ĵaŭdo. Hieraŭ15 estis merkredo kaj morgaŭ16 estos vendredo.

trinkis tago

semajno paĝo 31

(en) la nuna tago

Antaŭ

Post

hodiaŭ (en) la tago post hodiaŭ morgaŭ (en) la tago antaŭ hodiaŭ hieraŭ

Kie staras Peter? Ĉu li staras sur (apud, sub, super) la tablo? Ne, li staras antaŭ17 la tablo.

antaŭ

Ĉu ankaŭ Maria staras antaŭ la tablo? Ne, ŝi staras malantaŭ18 la tablo.

Malantaŭ = post. Maria staras malantaŭ Peter. Maria staras post19 Peter. Peter staras antaŭ Maria, kaj Maria staras post Peter.

malantaŭ malantaŭ post post tio poste

00:01

minuto

01:00 horo

paĝo 32

&

Antaŭ kvin minutoj20 mi sidis, sed nun mi staras. Post unu horo21 mi iros al nia ĝardeno. Hodiaŭ estas ĵaŭdo, hieraŭ estis merkredo kaj morgaŭ estos vendredo. Antaŭhieraŭ22 estis mardo, kaj postmorgaŭ23 estos sabato. Poste24 estos dimanĉo. Kio estis antaŭ mardo? Antaŭ mardo estis lundo. Lundo estas la unua tago en la semajno.

Kiel?

-e rapide

La hundo kuras25 rapide26. Kiel27 ĝi kuras? – Rapide.

Peter skribas. Li skribas bele28. Kiel li skribas? – Bele.

Ĉar Mi ne skribas, ĉar29 mi ne havas plumon. La avino iras malrapide, ĉar ŝi estas maljuna. Hodiaŭ mia patro ne laboras, ĉar estas dimanĉo. – Saluton30 Maria! Kiel vi fartas?31 – Saluton! Dankon32, mi fartas bone. – Ĉu ankaŭ vi fartas bone? – Jes, ankaŭ mi fartas bone. – Kaj kiel fartas via patrino? – Ankaŭ ŝi fartas bone.

Konversacio

– Saluton Peter! – Kie vi estis hieraŭ? – Kun kiu vi estis? – Ĉu ankaŭ via hundo estis kun vi? – Kion vi faris en la urbo? – Ĉu vi iris rapide? – Kion vi faris poste? – Ĉu ankaŭ via patrino estis kun vi?

malrapide

kuras

saluton

dankon – Saluton Maria! – Hieraŭ mi estis en la urbo. – Mi estis kun la patro. – Jes, ĝi kuris antaŭ ni. – Ni promenis33 kaj parolis. – Ne, ni iris malrapide. – Poste ni estis en restoracio34. Ni tie trinkis limonadon. – Ne, ni estis sen la patrino. Ŝi laboris en la ĝardeno.

fartas bone

fartas malbone paĝo 33

promenas

limonado

U

Memoru:



Respondu:



Kompletigu:

La avino iras malrapide, ĉar ŝi estas maljuna. La abuela va despacio, porque es vieja. Antaŭhieraŭ estis mardo kaj postmorgaŭ estos sabato. Anteayer era martes y pasado mañana será sábado. Kie estis Peter hodiaŭ? Kun kiu li estis? Kion ili faris? Kie estis la patrino? Kio estas hodiaŭ? Kio estos morgaŭ? Kio estis antaŭhieraŭ? Kio estos postmorgaŭ? Kiel skribas Peter? Ĉu la avo estas juna? Ĉu li estis juna? Ĉu vi estos maljuna? Kiel kuras hundo? Kiel vi fartas? Apud kiu vi sidas? Post kiu vi sidas? Kio estas sur la homa korpo? Hieraŭ est.... lundo, hodiaŭ est.... mardo kaj morgaŭ est.... merkredo. Kion vi far.... hieraŭ? Kie vi est.... antaŭ kvin minutoj? Antaŭ kvin minutoj mi sid...., sed nun mi star.... . Post unu horo mi ir.... kun mia amiko al la urbo. Morgaŭ mi skrib.... leteron al mia bona amiko.

restoracio

GRAMATIKO -as

-is

-os

Hieraŭ estis lundo, hodiaŭ estas mardo kaj morgaŭ estos merkredo. Ayer fue lunes, hoy es martes y mañana será miércoles. Los verbos en presente tienen la terminación -as, en pasado la terminación -is y en futuro la terminación -os.

-e Bone, bele, rapide, malrapide, poste. Bien, bellamente, rápidamente, lentamente, después. Se obtienen los adverbios añadiendo la terminación -e a la raíz.

Vocabulario:

1 – come, 2 – bebe, 3 – beberá, 4 – bebió, 5 – semana, 6 – día, 7 – lunes, 8 – martes, 9 – miércoles, 10 – jueves, 11 – viernes, 12 – sábado, 13 – domingo, 14 – hoy, 15 – ayer, 16 – mañana, 17 – delante o antes, 18 – detrás, 19 – después, 20 – minuto, 21 – hora, 22 – anteayer, 23 – pasado mañana, 24 – después, 25 – corre, 26 – deprisa, 27 – cómo o como, 28 –bellamente, 29 – porque, 30 – hola, 31 – ¿cómo estás?, 32 – gracias, 33 – nosotros paseamos, 34 – restaurante.

paĝo 34

8 OKA LECIONO -i

volas trinki

sata La knabo volas1 akvon. Li volas trinki2 akvon.

&

Ŝi ne volas manĝi, ĉar ŝi estas sata3.

Ĉu vi volas iri kun mi? Mi volas, sed mi ne povas4. Sen plumo mi ne povas skribi. Mi volas legi, sed mi ne povas, ĉar mi ne havas libron. Mi volas manĝi kaj trinki. Kion vi volas? ne povas iri

Hundo ne ŝatas5 katon. (Hundo ne amas katon.)

Maria ŝatas ĉokoladon. Ŝi ŝatas manĝi ĉokoladon.

ŝatas ne ŝatas

La infanoj6 ludas7. La infanoj ŝatas ludi.

Peter dormas8 en la lito. Li ŝatas dormi.

dormas paĝo 35

Ĉu Maria povas rigardi?

donu!

– Ne, ŝi ne povas rigardi, ĉar Peter havas la manojn antaŭ ŝiaj okuloj. ankoraŭ

- u! fermas Maria, donu9 al mi unu pomon!

malfermas

botelo Maria, donas al li unu pomon.

& botelo da lakto paĝo 36

Donu al mi ankoraŭ10 unu pomon!

La patrino diris11: „Skribu bele!“ Diru al mi, kiom estas unu kaj unu! Iru rapide! Kion vi diris? Estu bona!

multaj (multe da) Maria malfermas la fenestron.

Peter fermas12 la libron.

&

Malfermu la libron kaj legu! Fermu la pordon kaj malfermu la fenestron! Skribu malrapide! Fartu bone! Aŭskultu min!

gepatroj

Da

Glaso da13 akvo.

Glaso de akvo.

Botelo14 da lakto15.

Botelo de lakto. geavoj

Kiom da pomoj? Unu pomo. Du pomoj. Tri pomoj... Multaj16 pomoj. (Multe da pomoj.)

gefratoj 365 tagoj Multaj homoj. (Multe da homoj.) En nia urbo estas multe da homoj.

jaro

Bele diri: „donu!“

peti paĝo 37

da pomoj vi havas? Mi havas tri pomojn. & Kiom Kiom da fenestroj estas en via ĉambro? En mia

ĉambro estas kvar fenestroj. Kiom da ĉambroj estas en via domo? En mia domo estas kvin ĉambroj. Kiom da piedoj havas hundo? Ĝi havas kvar piedojn.

kilogramo

Ge-

LI + ŜI = GE- ... -OJ

1L litro

pano

Patro kaj patrino estas gepatroj17.

biero

& demando

respondo paĝo 38

Avo kaj avino estas geavoj.

Mi havas bonajn gepatrojn. Avo kaj avino estas geavoj. Amiko kaj amikino estas geamikoj. Ĉu vi havas multajn geamikojn? Jes, mi havas naŭ geamikojn: kvin amikojn kaj kvar amikinojn. Miaj gepatroj havas nun multe da laboro. Peter kaj Maria havas unu patron kaj unu patrinon. Peter kaj Maria estas frato18 kaj fratino: ili estas gefratoj. Kiom da gefratoj vi havas? Mi petas19, donu al mi kilogramon20 da pano21 kaj du litrojn22 da lakto. Kiom da jaroj23 havas viaj gefratoj?

Kial?

Ĉar

Maria ne volas manĝi, ĉar ŝi estas sata. Kial24 ŝi ne volas manĝi? Ĉar ŝi estas sata.

&

Kial vi ne skribas? Mi ne skribas, ĉar mi ne havas plumon. Kial vi ŝatas ĉokoladon? Ĉar ĝi estas bona. Kial vi ne ŝatas bieron25? Ĉar ĝi ne estas bona.

MALGRANDA KNABO

Filip estas malgranda knabo. Li havas multajn geamikojn. Li ŝatas ludi kun Oto, kiu estas lia bona amiko. „Filip, ĉu vi volas ludi?“ – demandas26 la patrino. „Jes, mi volas ludi kun Oto,“ – respondas27 Filip. – „Ne ludu kun Oto, li estas malbona knabo,“ – diras la patrino. – „Ĉu mi estas bona knabo?“ – demandas Filip. – „Jes, vi estas bona knabo,“ – respondas la patrino. – „Bone, mi ne ludos kun Oto, sed Oto ludos kun mi. Mi estas bona knabo kaj kun bona knabo li povas ludi.“

U

Memoru:

La infanoj ŝatas ludi. A los niños les gusta jugar. Multe da pomoj. Muchas manzanas. Mi havas bonajn gepatrojn. Yo tengo unos buenos padres.



Respondu:

&

Legu:

Kia knabo estas Filip? Kun kiu li ŝatas ludi? Kial Filip ne povis ludi kun Oto? Kion diris Filip al la patrino? Ĉu vi volas trinki limonadon? Ne, mi ne volas trinki limonadon, mi volas trinki lakton. Ĉu vi volas manĝi? Ne, ĉar mi estas sata. Mi ne havas gefratojn. En la urbo estas multe da homoj. Donu al mi glason da akvo! Malbonaj infanoj ne havas geamikojn. Mi ŝatas promeni en la ĝardeno. Hieraŭ mi ne povis iri kun vi, sed hodiaŭ mi povas. Ne manĝu multe! Nun mi ne povas diri tion al vi. Kiu volas ludi kun mi? Mi petas, fermu la fenestron! Malfermu la okulojn kaj bone rigardu! Aŭskultu min! Fartu bone! paĝo 39

GRAMATIKO -i

Esti, sidi, stari, trinki. Ser (estar), estar sentado, estar de pie, beber. El infinitivo tiene en Esperanto la terminación -i. Mi ŝatas dormi. A mí me gusta dormir. Infanoj ŝatas ludi. A los niños les gusta dormir. La composición “ŝatas + infinitivo” significa “me gusta hacer algo”.

-u

Estu, sidu, staru, trinku. Sea, siéntese, levántese, beba. El imperativo tiene la terminación -u.

da

Glaso da akvo. Un vaso de agua (esa cantidad de agua). Botelo da lakto. Botella de leche (esa cantidad de leche). Kiom da pomoj? ¿Cuantas manzanas? Kilogramo da pano. Un kilogramo de pan. Despues de una expresión de cantidad, se emplea la preposicion da. No se emplea después de números.

U

Ponga atención a la diferencia entre las preposiciones da y de.: botelo da lakto = una botella de leche botelo de lakto = una botella para la leche glaso da vino = un vaso de vino glaso de vino = un vaso para el vino

ge-

Gepatroj, geavoj, geamikoj, gefratoj. Los padres (padre y madre), los abuelos (abuelo y abuela), los amigos (amigo y amiga), los hermanos (hermano y hermana). Ge- es un prefijo que expresa los dos sexos a la vez.

Vocabulario:

1 – querer (desear), 2 – beber, 3 – lleno, 4 – poder, 5 – gustar, 6 – niños, 7 – jugar (interpretar), 8 – dormir, 9 – da, 10 – todavía, aún, 11 – decir, 12 – cerrar, 13 – de (cantidad), 14 – botella, 15 – leche, 16 – muchos, 17 – padres (padre y madre), 18 – hermano, 19 – pedir, 20 – kilogramo, 21 – pan, 22 – litro, 23 – año, 24 - ¿por qué?, 25 – cerveza, 26 – preguntar (presente), 27 – responder (presente).

Juguemos:

Un alumno debe decir una palabra en Esperanto. Otro alumno debe crear una frase con ella y decir una palabra nueva. Otro alumno continúa.

paĝo 40

9 NAŬA LECIONO -ejo Nia familio loĝas en kvar-ĉambra loĝejo1. En la loĝejo loĝas unu familio. Kiom da ĉambroj estas en via loĝejo?

loĝejo

La infanoj aŭskultas, legas kaj skribas. Ili lernas2. La infanoj lernas en la klaso3.

&

Lernejo estas domo, kie lernas infanoj. En nia lernejo estas multaj klasoj kaj granda manĝejo.

- isto

klaso

fabriko

laboristo

- anto traktoristo

lernanto Mia patro laboras en fabriko4. Li estas laboristo5.

Ankaŭ tiu viro estas laboristo. Li estas traktoristo.

instruisto paĝo 41

c ĉe

c  c inter

c el

bildo 5

Ĉu ankaŭ Peter estas laboristo? Ne, li ne laboras, sed – lernas. Li estas lernanto6. En la klaso sidas multaj lernantoj. Antaŭ ili staras instruisto. La instruisto instruas7 kaj la lernantoj lernas.

&

La instruisto diris al la lernanto: „Iru al la tabulo!“ Nia avo estas ĝardenisto. Ĉu vi estas esperantisto? Jes, mi estas esperantisto, ĉar mi lernas Esperanton.

Kie?

Ĉe

Inter

6 alta 5

Kie staras la lernanto? Li staras ĉe8 la tabulo.

Maria sidas ĉe la tablo kaj legas libron.

6 malalta



pli alta paĝo 42

Kie estas la tabulo? Ĝi estas inter9 la fenestro kaj la pordo. Ĝi estas inter ili.

mi estis ĉe mia amiko. Miaj geavoj loĝas ĉe ni. & Hieraŭ Inter lundo kaj merkredo estas mardo. Inter ses kaj



ok estas sep.

El

(de kie?) la plej alta

Li trinkas el10 la glaso.



tuta

Ŝi rigardas el la fenestro.

El kiu urbo vi estas? La infanoj iras el la lernejo. Tiu pomo estas el nia ĝardeno. Unu el miaj gefratoj ankoraŭ dormas. Mi estas el Slovakio. Ni eliris el la ĝardeno. Ĉu vi eltrinkis la lakton el la botelo?

Pli

Plej

eraro



alta malpli alta

 Sur la bildo estas tri domoj. La unua estas alta , sed la dua estas pli alta13. La tria domo estas la plej alta14. La dua domo estas pli alta ol15 la unua domo. La tria domo estas pli alta ol la dua domo. Ĝi estas la plej alta domo. 11

12

alta la malplej alta paĝo 43



unu homo el familio, kolektivo... ano



Peter estas pli alta ol Maria. Maria estas pli juna ol Peter.

pli maljuna pli aĝa infano (knabo) de... filo infano (knabino) de... filino

&

Vi estas mia plej bona amiko. Mi iras pli rapide ol vi. Filip estas la plej bona lernanto el16 la tuta17 klaso. Li lernas plej bone. Mi havas pli belan libron ol vi. Rozo estas la plej bela floro. Tokio estas la plej granda urbo. Pli bone estas ne fari ol erari18.

Malpli

Malplej

Peter estas pli granda ol Maria. Maria estas malpli granda19 ol Peter. Ĉevalo kuras pli rapide ol kato. Kato kuras malpli rapide ol ĉevalo. Bratislava estas malpli granda urbo ol Tokio. Maria estas la malplej alta20 el la tuta familio.

Numeraloj (numerales):

0 – nulo, 1 – unu, 2 – du, 3 – tri, 4 – kvar, 5 – kvin, 6 – ses, 7 – sep, 8 – ok, 9 – naŭ, 10 – dek, 11 – dek unu, 12 – dek du, 13 – dek tri ... 20 – dudek, 21 – dudek unu, 22 – dudek du, 30 – tridek, 40 – kvardek, 50 – kvindek, 99 – naŭdek naŭ, 100 – cent, 101 – cent unu, 146 – cent kvardek ses, 294 – ducent naŭdek kvar, 1000 – mil. paĝo 44

NIA FAMILIO

Nia familio havas ses anojn21. La plej juna el la familio estas mia fratino Maria. Ŝi havas ok jarojn. Mi estas pli aĝa22 ol ŝi, ĉar mi havas dek du jarojn. La patrino havas tridek unu jarojn. Ŝi estas pli juna ol la patro. La patro havas la aĝon de tridek kvin jaroj. La plej aĝa el la familio estas la avo. Lia aĝo estas sesdek tri jaroj. La avino estas pli juna ol la avo: ŝi estas 60-jara. Mi estas la filo23 kaj Maria estas la filino de la gepatroj. La patro estas pli juna ol la avo, ĉar li estas la filo de la avo. La avino estas la patrino de mia patro.

U

Memoru:

Peter eliris el la ĝardeno. Peter salió del jardín. Maria eltrinkis lakton. María bebió (completamente) la leche. Peter estas pli aĝa ol Maria. Peter es mayor que María (de más edad).

La respondojn skribu.  Respondu. Kiom da anoj havas la familio? Kiu estas la plej juna el la tuta familio? Kiom havas Maria? Kiomjara estas Peter? Ĉu li estas pli juna ol Maria?  daKieljaroj aĝaj estas la gepatroj? Kiu el la gepatroj estas pli juna?

Kian aĝon havas la geavoj? Kiu estas la plej aĝa el la tuta familio? Kiu estas la filo de la avo? Ĉu vi havas geavojn? Kiel aĝaj ili estas? Kiomjara vi estas? Kiom da anoj havas via familio? Kiu jaro estas nun? Kio estas inter sabato kaj lundo? Ĉu viaj geavoj loĝas kun vi?

 Kompletigu: Peter estas ..... ..... ol Maria. Rozo estas ..... ..... bela floro. Maria estas

..... ..... ol Peter. Bratislava estas ..... ..... ol Tokio. Mi iras ..... ..... ol vi. La patro estas ..... ..... ol la avo. Kato kuras ..... ..... ol ĉevalo. Tokio estas ..... ..... ..... urbo. Filip estas la ..... ..... lernanto. Maria estas la ..... ..... el la tuta familio. paĝo 45

&

Legu:



Skribu per ciferoj:

11, 18, 27, 9, 48, 365, 209, 108, 3863, 1982, 117, 401, 3085, 481, 587, 2400, 3333, 9831, 456, 99, 999, 1005, 3118, 2200. cent kvardek naŭ, kvarcent kvindek du, okcent, dumil ducent, sesdek sep, cent dek kvar, okcent ok, kvincent sesdek kvar.

GRAMATIKO Loĝejo, lernejo, manĝejo. Vivienda, colegio, comedor. Con el sufijo -ejo se forman nombres de lugares o habitaciones donde algo tiene lugar o está situado.

-ejo

-isto

Laboristo, traktoristo, instruisto. Obrero, tractorista, maestro. El sufijo -isto indica una profesión o una ocupación.

Lernanto, leganto, skribanto. Alumno, lector, escribiente (persona que está escribiendo). El sufijo -anto indica persona que realiza una actividad que no es su profesión. Es un participio activo substantivado.

- anto

Bona, pli bona, la plej bona. Bueno, mejor, el mejor. Malbona, pli malbona, la plej malbona. Malo, más malo, el más malo. plej Bone, pli bone, plej bone. Bien, mejor, lo mejor. La comparación se hace usando las palabras pli (más) y plej (el más). Para la comparación de los adjetivos se debe colocar la palabra la delante de plej: la plej bona, la plej granda.

pli

malpli malplej

Bona, malpli bona, la malplej bona. Bueno, menos bueno, el menos bueno. Rapide, malpli rapide, malplej rapide. Rápidamente, menos rápidamente, lo menos rápidamente. Los comparativos de inferioridad se hacen con las palabras malpli y malplej.

Vocabulario:

1 – vivienda, 2 – aprender, 3 – clase, 4 – fábrica, 5 – obrero, 6 – alumno, 7 – enseña, 8 – en, en casa de, 9 – entre (preposición), 10 – de (extracción), 11 – imagen, 12 – alto, 13 – más alto, 14 – el más alto, 15 – que (comparativo), 16 – de, 17 – de entre todos, 18 – equivocarse, 19 – menos grande. 20 – el menos alto, 21 – miembros (personas pertenecientes a algo), 22 – de más edad, 23 – hijo.

paĝo 46

10 DEKA LECIONO KALENDARO1 Unu semajno havas sep tagojn – kaj sep noktojn2.

estas

mateno Unu jaro havas 12 monatojn3: januaro4, februaro5, marto6, aprilo7, majo8, junio9, julio10, aŭgusto11, septembro12, oktobro13, novembro14 kaj decembro15. Unu monato havas 28, 29, 30 aŭ16 31 tagojn.

Kiam?

mi

vi vespero

(en kiu horo, tago, jaro...?) kato Peter dormas. Kiam17 li dormas? – En la nokto. Li dormas nokte18.

nokto ¶evalo komenco tablo

Kiam ni lernas kaj laboras? Ni lernas kaj laboras en la tago. Ni lernas kaj laboras tage.

fino libro paĝo 47

& ripozas 14.10.2006 dato

Kiam ni iras el la lito? – Matene. Mateno estas komenco19 de la tago. Kiam ni iras dormi? – Vespere. Vespero estas la fino20 de la tago. Matene lernantoj iras al la lernejo kaj gepatroj al laborejoj. Vespere la homoj iras dormi. Nokte ili dormas. Kiam laboras via patro? Li laboras lunde, marde, merkrede, ĵaŭde kaj vendrede. Mia patro laboras en labortagoj. Sabate kaj dimanĉe li ne laboras, sed ripozas. Sabato kaj dimanĉo estas ripoztagoj. Matene, vespere kaj nokte mi estas hejme21. Tage mi lernas kaj ludas kun la infanoj. Kiam vi naskiĝis22? Mi naskiĝis en la jaro 1999. Kiam estos sabato? – Morgaŭ.

Kiom arbo

Kiom? – Unu, du, tri, kvar... Kioma23? – Unua, dua, tria, kvara... Kiom da homoj estas sur la bildo? Sur la bildo estas du homoj: Peter kaj Maria. Peter staras la unua kaj Maria staras la dua. Kioma staras Peter? – La unua. Kioma staras Maria? – La dua.

arbaro

vagono vagonaro

haro

hararo paĝo 48

Kioma



Kioman lecionon ni lernas? Ni lernas la dekan lecionon. Kioma horo estas? Estas la deka horo. Sur kioma paĝo ni lernas? Sur la paĝo 48.

Je La infanoj iras al la lernejo, kiam estas la oka horo. Kiam ili iras al la lernejo? Matene, je24 la oka horo. Je kioma horo? – Je la oka. Kiam komencas labori via patro? Matene je la sesa horo. Je kioma horo? – Je la sesa.

&

Maria manĝis je la sepa horo. Mia frato estas je du jaroj pli juna ol mi. Vi estas je kapo pli alta ol mi. aŭto

DATO25

Kiu tago estas hodiaŭ? – Hodiaŭ estas mardo. Kiu dato estas hodiaŭ? – La 14-a de oktobro 2006. Kiu dato estos morgaŭ? – La 15-a de oktobro 2006. Kiam vi naskiĝis? – La 5-an de januaro 1999. Kiam naskiĝis via patro? – La 22-an de januaro 1970.

la aŭto ne iras, sed – veturas veturi



ĝis

-aro ricevi Tio estas arbaro26. En la arbaro estas multaj arboj.

lavi

rigardi Tio estas vagonaro. Kiom da vagonoj ĝi havas?



Apud nia urbo estas granda arbaro. Ĉu vi ŝatas veturi27 per aŭto aŭ vagonaro? Maria havas nigran hararon.

Ĝis

La vagonaro veturas de Bratislava ĝis28 Brno.

&

Mi estis ĉe mia amiko ĝis la vespero. Ĝis kioma horo? Ĝis la oka. Mia patro laboras de lundo ĝis vendredo. Ĝis hodiaŭ mi ne ricevis29 vian leteron. Ĝis revido30!

vidi doni kaj ricevi interŝanĝi interŝanĝi leterojn

korespondi

adreso paĝo 49

Si

Sia Mi lavas min. Vi lavas vin. Li Ŝi lavas sin. Ĝi Ni lavas nin. Vi lavas vin. Ili lavas sin.

longa

}

mallonga bona, kiun ni amas kara Peter, Maria, Eva...

Ŝi lavas31 sin32.

Ŝi lavas lin.

nomo

Mi ŝatas mian urbon. Vi ŝatas vian urbon. Li Ŝi ŝatas sian urbon. Ĝi Ni ŝatas nian urbon. Vi ŝatas vian urbon. Ili ŝatas sian urbon.

}

bildkarto

Li vidas33 sin.

Ŝi vidas lin.

legis mian libron kaj Maria legis sian libron. Unue ŝi & Mi lavis lin kaj poste ŝi lavis sin. Mia patro ŝatas veturi per

poŝtmarko

sia aŭto. La knabino havis en sia hararo floron. Je kioma horo veturos la vagonaro? Peter kaj Maria dormas nokte en sia lito. Mi estas je unu centimetro pli alta ol vi. Ĝis kioma horo vi estis en la arbaro? Aŭto estas maŝino34. Maria amas sian patrinon. Kiu rigardas, tiu vidas.

Peter skribas leteron

Peter volas korespondi35. De sia instruisto li ricevis adreson de hungara36 knabo. Nun li skribas sian unuan mallongan37 leteron en Esperanto:

Kara38 amiko,



mi estas 12-jara lernanto kaj mi volas korespondi kun vi. Mia nomo39 estas Peter kaj mi lernas en la sepa klaso. En nia klaso estas 30 gelernantoj. En kioma klaso vi lernas? Kiom da gelernantoj estas en via klaso? Mi havas multajn geamikojn kaj unu pli junan fratinon. Ŝia nomo estas Maria kaj ankaŭ ŝi lernas Esperanton. Mi sendas al vi bildkarton40 de nia urbo. Mi volas interŝanĝi41 kun vi poŝtmarkojn42. Salutas vin via slovaka amiko Peter. paĝo 50

U

Memoru:



Kompletigu:

Mia patro komencas labori je la kvina horo. Mi padre empieza a trabajar a las 5. Hodiaŭ estas la 14-a de oktobro 2006. Hoy es 14 de octubre de 2006. Mi naskiĝis la 7-an de aprilo 1999. Yo nací el 7 de abril de 1999. Mi amas .......... gepatrojn. La vagonaro veturas de Bratislava .......... Brno. Mi petas, diru al mi, .......... horo estas. Mia patro komencas labori .......... la sesa horo. Mi naskiĝis la 7-..... de januaro. Mi dormis de la hieraŭa vespero .......... la hodiaŭa mateno.

GRAMATIKO Je kioma horo? ¿Aqué hora? Je la sepa. A las 7. Li estas je centimetro pli alta. Él es un centímetro más alto. Je la komenco. Al principio. Je – Es una preposición con un significado no claramente definido. Se usa sobre todo para indicar la hora, o en expresiones en las que no hay otra preposición adecuada.

je

La 1-a (unua) de majo 2006. El 1 de mayo de 2006. La 16-a de junio 2007. El 16 de junio de 2007. Una fecha normalmente contiene el artículo determinado la + el día del mes expresado con un número ordinal + el nombre del mes + el año. Kiam? – La 1-an de majo 2006. ¿Cuándo? El 1 de mayo de 2006. Cuando se contesta a la pregunta ¿cuándo? al número ordinal de la fecha se le agrega la terminación -n.

dato

-aro

Arbo – arbaro. Árbol – bosque. Haro – hararo. Cabello – cabellera. El sufijo -aro se usa para crear nombres colectivos.

Peter lavas sin. Peter se lava. Ŝi amas sian patrinon. Ella ama a su madre (de ella). El Esperanto tiene el pronombre reflexivo si y el adjetivo posesivo reflexivo sia. Ambos son usados sólo en tercera persona del singular y del plural.

si

sia

Vocabulario:

1 – calendario, 2 – noche, 3 – mes, 4 – Enero, 5 – Febrero, 6 – Marzo, 7 – Abril, 8 – Mayo, 9 – Junio, 10 – Julio, 11 – Agosto, 12 – Septiembre, 13 – Octubre, 14 – Noviembre, 15 – Diciembre, 16 – o (conjunción), 17 – cuándo, cuando, 18 – por la noche, 19 – comienzo, 20 – fin, 21 – en casa, 22 – nacer, 23 – cuánto (adjetivo), 24 – preposición indefinida, 25 – fecha, 26 – bosque, 27 – viajar (en un medio de locomoción), 28 – hasta, 29 – recibir, 30 – hasta la vista, 31 – lavar, 32 – se (reflexivo), 33 – ver, 34 – máquina, 35 – mantener correspondencia, 36 – húngaro, 37 – corto (longa-largo), 38 – querido, 39 – nombre, 40 – tarjeta postal, 41 – intercambiar, 42 – sello postal.

paĝo 51

11 DEK-UNUA LECIONO Kio?

pakaĵo havas en la kapo scias

prenas ni ne scias kio io

}

tio + tio + tio... ĉio

}

nenio ni ne scias kiu iu tiu + tiu + tiu... ĉiu paĝo 52

Tio

Io

Ĉio

Nenio

Kio estas tio? Tio estas pakaĵo1. Kio estas en la pakaĵo? En la pakaĵo estas io2, sed ni ne scias3 kio.

&

Maria prenis4 ĉion5. Kio estas nun en la pakaĵo? – Nenio6. Ĉion havas Maria. Ĉio estas ŝia.

Tio estas ĉio, kion mi volis diri al vi. Ĉion mi donis al vi, nun mi havas nenion. Ĉu vi diris ion? Ne, mi diris nenion. Pli bona estas io ol nenio. Ĉu vi vidas ion? Ĉu tio estas ĉio?

Kiu?

Tiu

Iu

Ĉiu

Neniu

Kiu estas tiu homo? Li estas iu7, sed ni ne scias, kiu. Ĉu li havas kapon? Jes. Ĉu ankaŭ Maria havas kapon? Jes. Ĉiu8 homo havas kapon. Neniu9 homo povas vivi10 sen la kapo. Kiu lernas, tiu scias. En tiu domo loĝas iu homo. Ĉiu rozo estas floro, sed ne ĉiu floro estas rozo. Ĉu iu estas en la ĝardeno? Ne, en la ĝardeno estas neniu. Ĉiuj anoj de la familio estas hejme. La patrino donis pomojn al ĉiuj infanoj. Neniu homo scias ĉion. Kiu ne parolas, tiu ne eraras. Ĉiuj homoj estas unu granda familio.



ne estas iu

-ig-

neniu la homoj kaj la bestoj vivas vivi

La infano ne volas dormi. Kion faras la patrino? – Ŝi dormigas11 la infanon.

Ĉu tiu knabo estas pura12? Ne, li estas malpura. Kion faras Maria? Ŝi lavas lin. Ŝi purigas la knabon per akvo. estis varma , sed nun ĝi estas malvarma. Varmigu  Laĝin!lakto Purigu la tabulon! Mi estis malsata, sed la manĝo

li ne vivas

pura, malpura

13

satigis min. Maria beligis sian hararon per floroj.

-iĝIli estas amikoj. Ili amikiĝis14 antaŭ tri jaroj. (Ili komencis esti amikoj antaŭ tri jaroj.) La tago komenciĝas per mateno kaj finiĝas per vespero. Kiam mi naskiĝis, mia pli aĝa frato fariĝis lernanto. Mi fermis la libron. La libro fermiĝis. Miaj manoj malpuriĝis. La lakto malvarmiĝis, mi varmigos ĝin. La lernanto pliboniĝis. La glaso estis malplena15, sed mi plenigis ĝin per akvo. Nun ĝi estas plena. Mi multe laboris kaj nun mi estas laca16. Mi laciĝis. La laboro lacigis min. Vesperiĝas17. Kio komenciĝis, tio ankaŭ finiĝos.

varma

&

plena

malplena paĝo 53

fari ion ...-a igi

LA SEZONOJ

fari sin ...-a iĝi

laca

printempo

somero

La jaro havas kvar sezonojn18: printempo19, somero20, aŭtuno21 kaj vintro22. Printempo komenciĝas la 21-an de marto, somero la 21-an de junio, aŭtuno la 23-an de septembro kaj vintro la 21-an de decembro. Vintre la noktoj longiĝas kaj la tagoj mallongiĝas. Printempe floras23 floroj kaj aŭtune la arboj havas fruktojn. La arboj havas somere verdajn24 foliojn25. Kiu el la sezonoj estas la plej bela? Maria pleje26 ŝatas someron: somere ŝi povas bicikli, naĝi27 kaj promeni. Somere estas varme. Peter ŝatas vintron, ĉar vintre li povas skii28. La avino tre29 ŝatas printempon, ĉar printempe ĉio floras. La avo ŝatas aŭtunon: aŭtune maturiĝas30 fruktoj en la ĝardeno kaj aŭtuno havas belajn kolorojn31. Kiam la pomoj estas maturaj, ili estas ruĝaj kaj flavaj32. Verda pomo ne estas matura. Matura citrono estas flava. Nia avo estas maljuna. Li maljuniĝis. *** V. Setälä:

LA JARO

aŭtuno

vintro paĝo 54

Tridek tagoj en septembro, en april’ 33, juni’, novembro. Dudek ok en februaro, dudek naŭ en superjaro34. Restas35 sep monatoj, kiuj havas tridek unu ĉiuj...

LA SEMAJNO

Lundo, mardo kaj merkredo, poste ĵaŭdo kaj vendredo, sekvas36 sese la sabato kaj la sepa, la dimanĉo. En la kapo – sen eraro – la semajna kalendaro.

Memoru: U Mi havas nenion. No tengo nada. Mi diris nenion. No dije nada. En la domo estas neniu. En la casa no hay nadie. Para que la frase en Esperanto tenga un sentido negativo, solo puede haber una expresión negativa. Una doble negación da un sentido positivo. Mi ne povas ne iri = quiere decir tengo que ir.

printempo, somero, aŭtuno aŭ vintro sezono

Respondu:  Kion prenis Maria el la pakaĵo? Kio restis en la pakaĵo?

Ĉu ĉiu floro estas rozo? Kion faris la patrino, kiam ŝia infano ne volis dormi? Kiam vi amikiĝis kun via amiko? Per kio komenciĝas (finiĝas) la tago? Kiam vi fariĝis lernanto? Kiujn sezonojn havas la jaro? Kiam komenciĝas printempo? Kiam maturiĝas fruktoj? Kiun sezonon vi ŝatas? Kial? Kiu sezono estas la plej varma? Kiu sezono estas nun?

Kompletigu:



La jaro komenc.... la unuan de januaro kaj fin.... la 31-an de decembro. Kiu malpur.... la tabulon? Pur.... ĝin per akvo! Hodiaŭ mi havis multe da laboro kaj mi lac....  . La patrino plen.... botelon per akvo. Kio komenc.... , tio ankaŭ fin..... .

GRAMATIKO kio

tio

io

ĉio

nenio Qué, eso, algo, todo, nada.

kiu

tiu

iu

ĉiu

neniu

Quién, ese, alguien, todos (cada), nadie.

¿Han notado que todas estas palabras tienen algo en común? Por la letra k empieza una pregunta, las palabras demostrativas de respuesta por la letra t. Io, iu son partículas indefinidas (cualquier cosa, cualquiera), la totalidad ĉ y la negación nen-. Dormigi, purigi, varmigi. Dormir a alguien, limpiar, calentar. El sufijo -ig- significa “hacer o volver alguna cosa tal como lo que sugiere la raíz”. Ejemplo: “pura” = “limpio”; “purigi” = “volver limpio”, “limpiar”.

folio

folio estas verda verda

citrono

citrono estas flava flava ruĝa, verda, bruna, flava... koloro

-ig-

Amikiĝi, komenciĝi, fermiĝi. Hacerse amigo, empezar (intransitivo), cerrarse. El sufijo -iĝ- significa “hacerse o volverse una cosa lo que sugiera la raíz”. Ejemplo: “puriĝi” = “volverse limpio”, “limpiarse”.

biciklo

-iĝ-

naĝi paĝo 55

U

April’, juni’, juli’ (= aprilo, junio, julio). La terminación -o del substantivo puede ser suprimida en el lenguaje poético, y substituida por un apóstrofo, en el final de la palabra. En el artículo determinado la, la a puede ser asimismo omitida y substituida por un apóstrofo: de la homo = de l’ homo.

U

Eniri, eliri, kuniĝi, aliĝi, envagoniĝi, altabliĝi, kune, poste. Entrar, salir, unirse, adherirse, entrar en el vagón, sentarse a la mesa, juntos, después. Algunas preposiciones pueden ser usadas como prefijos y, así, crear nuevas palabras.

skii multe, forte tre

granda, plenaĝa matura

12-5=7

... restas 7 iras post, estas post sekvas

Vocabulario:

1 – paquete, 2 – algo, 3 – saber, 4 – coger, 5 – todo, 6 – nada, 7 – alguien, 8 – cada, todo, 9 – nadie, 10 – vivir, 11 – hacer dormir, 12 – limpio, 13 – caliente, 14 – hacerse amigo, 15 – vacio, 16 – cansado, 17 – anochece, 18 – estación del año, 19 – primavera, 20 – verano, 21 – otoño, 22 – invierno, 23 – florecer, 24 – verde, 25 – hoja, 26 – lo más, 27 – nadar, 28 – esquiar, 29 – muy, 30 – madurar, 31 – color, 32 – amarillo, 33 – abril, 34 – año bisiesto, 35 – quedar, 36 –seguir.

Juguemos: Escriba en un papel durante cinco minutos tantas palabras de Esperanto como pueda recordar. El ganador será el que haya escrito más palabras.

 .................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................

paĝo 56

12 DEK-DUA LECIONO Kia?

Tia

Ia

Ĉia

Nenia

Kia demando, tia1 respondo. Kia patrino, tia filino. Kia la vivo, tia la morto2. Kia la arbo, tia la frukto. Ne estu tia! Kiam ni ne scias kia, ni diras ia3. Antaŭ nia domo staras ia aŭto. Ĉia4 dono estas bono. Mi ne havas libron: mi havas nenian5 libron. La akvo havas nenian koloron.

Kie?

Tie

Ie

Ĉie

Nenie

Kie vi loĝas? – Mi loĝas tie, en tiu bela domo. La domo staras sur bela loko6. Kiam ni ne scias kie, ni diras ie7. Mi vidis ie tiun homon, sed mi ne scias kie. Mia amiko loĝas ie en la urbo. Ĉie8 mi havas amikojn, nenie9 mi havas malamikojn. Ĉie estas bone, sed hejme plej bone.

Kiam?

Tiam

Iam

Ĉiam

Neniam

Kiam mi estas en la lernejo, tiam10 mia patro laboras. Kiam ni ne scias kiam, ni diras iam11. Iam mi vidis tiun homon. Mi restos ĉiam12 via amiko. Mi ne scias naĝi, ĉar mi neniam13 naĝis. Pli bone iam ol neniam. Kiam la kato ne estas hejme, tiam la musoj14 dancas15. Ĉu vi iam skiis? – Ne, neniam.

-eg-

-et-

☞ -a tia

fino de la vivo morto

ni ne scias kia ia tia+tia+tia... ĉia kia? – nenia tio, kie io estas

loko sur iu loko ie

sur neniu loko nenie

minuto, horo, jaro... tempo en tiu tempo tiam en iu tempo Tio estas dometo16.

Tio estas domego17.

iam paĝo 57

en ĉiu tempo ĉiam en neniu tempo neniam

&

Granda domo estas domego. Granda urbo estas urbego. Tre bela estas belega. Tre varma estas varmega. Malgranda domo estas dometo. Malgranda urbo estas urbeto. Somere estas varme kaj varmege. Vintre estas malvarme kaj malvarmege. Tio estas mia libreto. Ega estas tre granda kaj eta estas tre malgranda. Kio estas: montego18, arbego, grandega, hundeto, knabeto, tabuleto, papereto, ĉambrego, altega?

muso

Ŝi ridetas19.

Ŝi ridas.

Ŝi ridegas.

Ŝi ploretas20.

Ŝi ploras.

Ŝi ploregas.

dancas

dometo

domego

ridas paĝo 58

MATENO

Estas mateno. La suno21 jam22 brilas23. Peter kaj Maria ankoraŭ kuŝas24 en sia lito kaj dormas. Estas la sepa horo kaj komenciĝas belega tago. Ĉu iuj familianoj ankoraŭ dormas? – Ne! Ĉiuj jam ellitiĝis, nur25 la infanoj estas ankoraŭ en siaj litoj. La patrino estas en la kuirejo26 kaj preparas27 matenmanĝon28. Nun ŝi iras al la ĉambro, kie dormas la infanoj. Ŝi malfermas la pordon kaj vekas29 ilin: „Bonan matenon, infanoj! Vekiĝu, jam estas la sepa horo!“ La unua eliras el la lito Maria. Ŝi iras al la banĉambro30. Tie ŝi lavas sin kaj purigas siajn dentojn31. Peter ŝatas kuŝi en la lito, sed kiam li vidas la malplenan liton de sia fratino, ankaŭ li ellitiĝas. La gefratoj lavis sin, vestis32 sin kaj nun ili iras al la kuirejo. Sur la tablo jam estas la matenmanĝo: en la tasoj33 estas varma lakto, sur la teleroj34 estas nigra pano, butero35 kaj fromaĝo36.

„Bonan apetiton37!“, diras la patrino. „Bonan apetiton!“, respondas la infanoj kaj komencas manĝi. Maria manĝas panon kun butero kaj trinkas lakton. Ĝi estis varmega, sed ĝi malvarmiĝis kaj nun estas varmeta. Peter manĝas panon kun marmelado38. Li ŝategas marmeladon. Maria prenas ankoraŭ fromaĝon. Peter ne ŝatas fromaĝon, neniam li manĝas ĝin. La patrino rigardas la horloĝon39: „Estas jam la sepa kaj tridek minutoj. Vi devas40 iri al la lernejo!“ Ĉiam la infanoj iras al la lernejo je la sepa tridek. Ankoraŭ ili donas kison41 al la patrino, salutas ŝin kaj iras.

PROVERBOJ42

Memoru:

Matenmanĝo, familiano, banĉambro, ripoztago. Desayuno, miembro de la familia, cuarto de baño, día de descanso. Se pueden crear nuevas palabras juntando varias palabras. La palabra con el significado principal (-manĝo, -ĉambro /comida, habitación) es la del final. De la primera palabra se quita la terminacion, pero sólo si la palabra compuesta es fácil de pronunciar (por ejemplo, manĝoĉambro (comedor). Aquí, no se quita la “o” de manĝo).

&

Legu:

Mi naskiĝis en urbeto, sed nun mi loĝas en urbego. Kiam mi estis eta knabo, mi iam ploris. Sed nun mi ne ploras. Viroj neniam ploras, ĉu ne? Printempe estas varmete, somere estas varme aŭ varmege, aŭtune estas malvarmete kaj vintre estas malvarme aŭ malvarmege. Komence mi kuretis, poste mi kuris pli kaj pli rapide kaj fine mi kuregis. Apud nia urbo estas montegoj. Nia hundeto ĉiam kuretas. Tiu knabino ĉiam ridetas.



jam



U

suno de nun



Kio komenciĝis, tio ankaŭ finiĝos. Ĉio havas sian „sed“. Nur tiu ne eraras, kiu neniam ion faras. Mano manon lavas. Kiu vivos, tiu vidos. Ĉie estas bone, sed hejme plej bone. Pli bona estas io ol nenio. Fino bona – ĉio bona. En arbaro sidas kaj arbojn ne vidas.

ploras

brilas kuŝas

kuirejo fari ĉion prepari

maldormigi veki

Respondu kaj la respondojn skribu:

Kion faris Peter kaj Maria matene? Kion faris la patrino? Kiu el la infanoj ellitiĝis la unua? Kion faris la infanoj en la banĉambro? Kion diris la patrino antaŭ la matenmanĝo?

banĉambro paĝo 59

Kio estis sur la tablo? Je kioma horo iris la infanoj al la lernejo? Je kioma horo vi hodiaŭ ellitiĝis? Kian koloron havas la akvo? Ĉu vi iam skiis? Ĉu vi neniam ploras?

GRAMATIKO

dento k t – ĉ nen

vestoj

taso

telero

i

o u a e am

Kio, tio, io, ĉio, nenio. Qué, eso, algo, todo, nada. Kiu, tiu, iu, ĉiu, neniu. Quién, ese, alguien, cada (todo), nadie. Kia, tia, ia, ĉia, nenia. Cómo (de qué clase), así (de esa clase), de alguna clase, de cualquier clase, de ninguna clase. Kie, tie, ie, ĉie, nenie. Dónde, allí, en algún sitio, en todas partes, en ninguna parte. Kiam, tiam, iam, ĉiam, neniam. Cuándo, entonces, alguna vez, siempre, nunca.

El conjunto de partículas “correlativas” crece. Ya conocemos 25 y las podemos recordar fácilmente: Una pregunta empieza por k-. Una respuesta o el mostrar algo, por t-. Una palabra indefinida empieza por i-. Una palabra de generalización o agrupamiento empieza por ĉ-. Y una negativa, con nen-. Las que indican un objeto terminan por -o, las que indican una persona o cosa concreta por -u, una cualidad por -a, un lugar por -e y un tiempo por -am.”

-eg-

-et-

Domego, urbego, belega. Casa grande, ciudad grande, bellísima. Dometo, urbeto, hundeto. Casita, ciudad pequeña, perrito. El sufijo -eg- hace el aumentativo, y -et- el diminutivo de una palabra.

Vocabulario: butero

horloĝo ne povi ne fari

1 – Así, tal, 2 – muerte, 3 – de algún tipo, 4 – de todo tipo, 5 – de ningún tipo, 6 – sitio, 7 – en algún sitio, 8 – en todas partes, 9 – en ningún sitio, 10 – entonces, 11 – a veces, 12 – siempre,13 – nunca, 14 – ratón, 15 – bailar, 16 – casita, 17 – casa grande, 18 – monte, 19 – sonreír, 20 – gimotear, 21 – sol, 22 – ya, 23 – brillar, 24 – está tumbado, 25 – solamente, 26 – cocina, 27 –preparar, 28 – el desayuno, 29 – despertar, 30 – el baño, 31 – dientes, 32 – vestir, 33 – taza, 34 – plato, 35 – mantequilla, 36 – queso, 37 – ¡Qué aproveche! 38 – mermelada, 39 – reloj, 40 – deber (verbo), 41 – beso, 42 – proverbio.

devi

fromaĝo paĝo 60

malmulte, ne pli ol

fari varman manĝon

nur

kuiri

kiso

13 DEK-TRIA LECIONO -ilo Ni tranĉas1 per tranĉilo2. La hararon ni kombas3 per kombilo. Per kudrilo ni kudras4 kaj per tondilo ni tondas5. Maria balaas6 la ĉambron per balailo.

tranĉilo kombilo kudrilo

Tranĉilo, kulero7 kaj forko8 estas manĝiloj (manĝilaro9). Per manĝilaro ni manĝas.

Plumo, krajono kaj kreto10 estas skribiloj. Kion ni faras per la skribiloj?



Sur la korto11 ludas infanoj per siaj ludiloj. Per ŝlosilo12 ni ŝlosas pordon. Mi volas tondi paperon, sed mi ne havas tondilon. La sonorilo13 sonoris kaj la lernantoj komencis lerni. Per kio ni fajfas14? Per fajfilo aŭ per la buŝo. Birdo15 estas besto, kiu havas du piedojn kaj du flugilojn16. Per la flugiloj ĝi povas flugi. Soldatoj17 pafas18 per pafiloj. En la kuirejo estas multaj kuiriloj. Aŭto kaj vagonaro estas veturiloj. Kion ni faras per laboriloj?

&

ek-

tondilo balailo kulero forko kreto loko antaŭ la domo korto ŝlosilo

pafilo

Ŝi staras.

Ŝi eksidas19.

Ŝi sidas.

sonorilo paĝo 61

La infano ekploris (= komencis plori). Je kioma horo vi eklaboros? Mi petas, eksidu! Mi ne povas ekdormi. Ni povas ekiri. Sur la strato20 mi ekvidis amikon. La vagonaro ekveturos post kvin minutoj.

&

Kies? (de kiu?) – mia, via, lia... soldato

fajfilo

Sur la tablo estas libro. Kies21 ĝi estas? – Ĝi estas mia. Kies patro laboras en fabriko? – Lia patro. Kies hundo estas antaŭ la domo? – Ŝia hundo. Kies filo vi estas? – Mi estas filo de miaj gepatroj. Kies voĉon22 vi aŭdis el telefono? Per kies plumo vi skribas? En kies ĝardeno vi estis?

Ke La patrino diris: „Maria ne estas hejme“. La patrino diris, ke23 Maria ne estas hejme.

birdo

Ŝi diris: „....“ = Ŝi diris, ke .... scias, ke vi estas mia bona amiko. Vi skribis, ke vi  Mi ricevis mian leteron. Mi aŭdis, ke vi estas malsana . 24

Ĉu vi pensas , ke tio estas bona? Mi pensas, ke jes. 25

flugilo

Oni

(iu, la homoj)

Tage oni26 (la homoj) laboras, nokte oni dormas. En tiu familio oni parolas Esperante. En Slovakio oni parolas slovake, en Hungario oni parolas hungare. Ne ĉio estas vero27, kion oni diras. Oni diras, ke vi estas malsana. Ĉion novan28 oni ŝatas. Oni diras, ke kato havas naŭ vivojn. ludiloj fermi per ŝlosilo ŝlosi komenci sidi (sidiĝi) eksidi paĝo 62

Kiu? – mi, vi, li, ŝi, ĝi, ni, vi, ili, oni (iu, la homoj)

Kiom?

Tiom

Iom

Kiom da kapoj, tiom29 da ĉapoj. Kiom da homoj, tiom da gustoj30. Kiam ni ne scias kiom, ni diras iom31. Iom estas ne

multe. Donu al mi iom da akvo! En ĉiu malbono estas iom da bono. Li estas iom pli alta ol mi. Iom post iom. Ĉu vi volas iom da kafo? Ne parolu tiom!

EN LA KLASO

La lernantoj sidas en la klaso. La klaso estas en malnova lernejo. Ĝi havas altan pordon kaj grandajn fenestrojn. En la klaso estas nigra tabulo, bruna tablo, du libroŝrankoj kaj multaj benkoj32. Sur la plafono estas lampo. Sur la muroj estas kelkaj33 bildoj, kiuj montras34 bestojn, florojn, sezonojn kaj la homan korpon. La lernantoj sidas kaj babilas35. La pordo malfermiĝas kaj venas la instruisto. La lernantoj ekstaras kaj la instruisto salutas ilin: „Bonan tagon, infanoj!“ Poste la lernantoj eksidas. Sur la planko kuŝas plumo. La instruisto demandas: „Kies plumo kuŝas sur la planko?“ – „Mia“, respondas la lernanto en la unua benko kaj prenas ĝin. La instruisto demandas: „Ĉu vi estas ĉiuj?“ – Ne, mankas unu lernanto“, respondas iu knabo. „Hieraŭ li malsaniĝis kaj hodiaŭ li ne povis veni al la lernejo“. Poste la instruisto demandas kaj la lernantoj respondas: „Kio estas skribiloj?“ – „Skribiloj estas iloj, per kiuj oni skribas.“ „Kio estas sur la homa korpo?“ – „Sur la homa korpo estas kapo, kolo, manoj, piedoj kaj – vestoj.“ „Kion ni havas sur la kapo?“ – „Okulojn, orelojn, nazon, buŝon, hararon kaj – ĉapon.“ „Kion ni faras per la buŝo?“ – „Per la buŝo ni manĝas, trinkas, parolas kaj fajfas.“ „Kiam la homoj manĝas?“ – „Kiam ili estas malsataj kaj – kiam ili havas ion bonan.“ „Kiujn sezonojn havas la jaro?“ – „Printempon, someron, aŭtunon kaj vintron“. „Kiujn laborilojn vi konas36?“ – La lernantoj ne scias kaj silentas37. „Ĉu la demando estas malfacila38?“ – „La demando estas facila, sed la respondo estas malfacila“.





Respondu kaj la respondojn skribu:

Kion oni faras per tranĉilo (kombilo, kudrilo, tondilo, ŝlosilo)? Kies filo aŭ filino vi estas? Kiam oni laboras kaj kiam oni dormas? Ĉu vi pensas, ke Esperanto estas facila? Ĉu via lernejo estas nova? Kiom da benkoj estas en via klaso? Je kioma horo vi naskiĝis? Ĉu vi estas sana?

sur ĝi veturas aŭtoj strato de kiu kies tio, kion ni aŭdas, kiam iu parolas voĉo

sana

malsana

laboras per la kapo pensas

iu, la homoj oni

tio, kio estas vero kio antaŭe ne estis (juna) nova paĝo 63

Haga frases con las palabras:

U

ne multe iom

 benko

ĝi estas inter du ĉambroj muro

☞

vidigi per fingro montri

ne multaj kelkaj interparoli babili

ne esti

Ekplori, eksidi, paroli, pensi, scii, ekdormi, ekveturi, ŝlosi, manki, silenti, malsaniĝi, ekfajfi, sonorilo, kudri, kombi, danci, malplenigi.

GRAMATIKO -ilo Tranĉi – tranĉilo, kudri – kudrilo, kombi – kombilo. Cortar-cuchillo, coser-aguja, peinar-peine. El sufijo -ilo indica instrumento o herramienta.

ekEkdormi, ekplori, ekstari. Empezar a dormir, empezar a llorar, ponerse de pie. El prefijo ek- indica el comienzo de una acción inmediata.

oni Oni parolas. Se habla. Nokte oni dormas. Se duerme por la noche. Oni – es un pronombre personal indefinido. Equivale al español “se”, que indica que el sujeto es desconocido.

manki

scii, ke estas koni

ne paroli silenti tia, ke ĉiu scias ĝin facila

scii kia ĝi estas koni

paĝo 64

Vocabulario:

1 – cortar (con cuchillo), 2 – cuchillo, 3 – peinar, 4 – coser, 5 – cortar con tijeras, 6 – barrer, 7 – cuchara, 8 – tenedor, 9 – cubertería, 10 – tiza, 11 – patio, 12 – llave, 13 – campana, 14 – silbar, 15 – pájaro, 16 – ala, 17 – soldado, 18 – disparar, 19 – sentarse, 20 – la calle, 21 - ¿de quién?, 22 – voz, 23 – que, 24 – enfermo, 25 – pensar, 26 – se (indefinido), 27 – verdad, 28 – nuevo, 29 – tanto, 30 – apetito, 31 – algo (de cantidad), 32 – banco (de sentarse), 33 – algunos, 34 – mostrar, 35 – charlar, 36 – conocer, 37 – callarse, 38 – dif ícil.

14 DEK-KVARA LECIONO -ido Infano de besto nomiĝas ido . Ido de ĉevalo estas ĉevalido kaj ido de hundo estas hundido. Ankaŭ birdoj havas idojn. Birdidoj ne scias flugi, ĉar ili havas malfortajn2 flugilojn. Miaj geavoj havas unu kokon3, tri kokinojn kaj kvar kokidojn. Ili havas ankaŭ bovinon4 kaj bovidon. La bovino donas al ili lakton kaj la kokinoj donas al ili ovojn5. Azeno6 havas azenidojn, porko7 havas porkidojn kaj ŝafo8 havas ŝafidojn. Ĉu vi ŝatas katidojn? 1

Kien?

infano de besto ido

ĉevalido

– ...-n hundido

➠ Kien9 li iras? Al la ĝardeno.

Kien li iras? En la ĝardenon10.

Kie li iras? En la ĝardeno.

Peter estas en la ĉambro (kie?) kaj iras al la fenestro (kien?). Maria estas en la pordo (kie?) kaj iras en la ĉambron (kien?). La kato iris sub la tablon (kien?) kaj nun ĝi kuras sub la tablo (kie?). La patro sidiĝis sur la seĝon (kien?) kaj nun li sidas sur ĝi (kie?). Kien vi rigardas? – Mi rigardas tien, kien vi. Kien vi iras? – Hejmen.

koko

kokino

Pri Hodiaŭ ni lernis pri11 ĉevalidoj, hundidoj, kokidoj kaj bovidoj. Tiu libro estas pri la vivo de bestoj. Pri kio vi pensas? – Pri nenio. Ĉu vi jam parolis pri tio kun viaj gepatroj? Mi legis en gazeto12 pri Esperanto. Mi ofte13 pensas pri vi. Pri kio vi korespondas kun viaj geamikoj? En lernejo infanoj lernas pri matematiko14, historio15 kaj geografio16. Tiun problemon17 ni devas priparoli. Ĉion bone pripensu!

kokido

bovino paĝo 65

Kial?

bovido

Kial vi ne venis? – Tial18, ĉar mi estis malsana. Hodiaŭ estas bela vetero19, tial ni iros en arbaron. Ŝi estas malfeliĉa20, tial ŝi ploras. La suno brilas kaj tial estas varme. La infano dormas, tial ĝi silentas.

Kiel?

azeno

Tial

Tiel

Kiel vi fartas? – Mi fartas tiel21 kiel vi. En Esperanto oni skribas tiel kiel oni parolas. Kial vi estas tiel malpura? Ŝi estas tiel bela kiel rozo. Li ne lernas tiel bone kiel ŝi. Kial vi estas tiel feliĉa? Mi estas tiel alta kiel vi, sed ne tiel alta kiel ŝi.

Ajn

forta

Mi povas fari ĉion, kion mi volas: mi povas fari kion ajn22. Venu iam ajn (= venu ĉiam, kiam vi volas). Povas veni kiu ajn. Kie ajn vi estos (= ĉie kie vi estos), pensu pri mi. Kiun libron vi deziras? – Kiun ajn. Mi volas legi kion ajn. Tion povas fari kiu ajn.

Ĉi malforta

Mi estas ĉi tie23 = mi estas apud vi. En ĉi tiu leciono ni lernis pri bestoj kaj iliaj idoj. Venu ĉi tien! (= Venu al mi!) Ĉi tio estas pli proksima ol tio. Ĉi tiu libro (tiu libro al kiu mi montras per fingro) estas bela.

VESPERO ovo

?

porko

➟

kien?

paĝo 66

Estas vespero. La suno jam ne brilas. Finiĝas la tago. En la ĉambro lumas24 lampo kaj en la forno25 brulas26 fajro27. Ĉiuj familianoj estas hejme. Antaŭ nelonge ili vespermanĝis kaj nun ili sidas en la ĉambro. La patro legas gazeton. La avo sidas en fotelo28 kaj ripozas. Hodiaŭ li laboris en la ĝardeno kaj li laciĝis. Peter legas interesan romanon29 kaj Maria rigardas koloran bildlibron pri bestoj. Ŝi diras al Peter: „Rigardu, kiel ĉarmaj30 katidoj estas ĉi tie! Unu estas blanka, unu estas nigra

➟ tien

ŝafo kaj unu katido estas kiel tigrido!“ – „Lasu min31“, respondas Peter. „Nun mi ne havas tempon!“ Maria estas malfeliĉa, ke Peter estas tia. Tial ŝi iras al la kuirejo, kie laboras la patrino. „Ĉu mi povas helpi32 al vi?“ – „Jes, iru ĉi tien. Ni kune lavos la manĝilarojn, tasojn kaj telerojn.“ Ili kune laboras kaj Maria rakontas33 al la patrino, pri kio ŝi lernis hodiaŭ en la lernejo. Poste la patrino rakontas ion al Maria. Tiel ili laboras kaj babilas. Kiam la patrino kaj Maria finis la laboron, ili venis en la ĉambron, kie estis la aliaj34 familianoj. Kion ili faros nun? – La gepatroj kaj la geavoj rigardos televidon35. La infanoj ludos ankoraŭ ĝis la naŭa horo en sia ĉambro. Poste ili lavos sin, diros al la gepatroj kaj la geavoj „Bonan nokton!“ kaj iros dormi. Kiam finiĝos la televida filmo36, ankaŭ la aliaj familianoj enlitiĝos.

gazeto

tiam+tiam +tiam+tiam... ofte

matematiko

PROVERBOJ

Bojas37 hundidoj, ĉar ankaŭ la hundo tiel faras. Kiu ne parolas, tiu ne eraras. Kiu ne laboras, tiu ankaŭ ne manĝu! En ĉiu malbono estas iom da bono. Ĉiu komenco estas malfacila. Kiu multe parolas, malmulte pensas. Ne vivu kiel vi volas, vivu tiel, kiel vi povas. Pli bona estas unu amiko malnova, ol du novaj. Nova balailo bone balaas.

U

Memoru:

Li kuris en ĝardeno. Ël corrió en un jardín. Li kuris en la ĝardenon. El corrió al jardín. Ĉion bone pripensu! ¡Piénselo todo bien! Ni tion ankoraŭ priparolos. Aún hablaremos de eso.

historio

geografio

brilas la suno = bela vetero vetero paĝo 67

ridetas, ĉar ĉio estas bona feliĉa volas havi deziras

☞

☞

tie – ĉi tie apuda proksima lampo lumas lumas

Respondu la demandojn:



Kiel nomiĝas infanoj de bestoj? Kion donas al la homoj bovinoj kaj kokinoj? Pri kiuj bestoj ni lernis en ĉi tiu leciono? Ĉu vi estas tiel alta kiel via patro? Ĉu vi ĉiam povas fari kion ajn vi volas? Ĉu vi havas hejme fornon? Rakontu, kion faris via familio hieraŭ vespere!

GRAMATIKO -ido Hundido, katido, ĉevalido. Cachorro de perro, cachorro de gato, potro. El sufijo -ido indica cría o descendiente.

Kien?

forno

– ... -n

Kie vi estas? – ¿Dónde estás? Kien vi iras? – ¿Adónde vas?” En la ĝardeno. En el jardín. En la ĝardenon. Al jardín. Para indicar la dirección a la que se va se pone la terminación -n. Las preposiciones al y de indican también dirección en si mismas, por eso no se usa -n con ellas.

Ajn fajro

Kiu ajn. El que sea. Kiam ajn. Cuando quiera que sea. Kiel ajn. De cualquier manera. Kiom ajn. La cantidad que sea. La partícula ajn equivale a “no importa (qué, cuándo, …)”.

Ĉi fotelo tre bela ĉarma labori kun helpi ne malhelpi lasi paroli pri io rakonti ne tiu ĉi, sed tiu alia paĝo 68

Tiu, ĉi tiu. Este, ese. Tia, ĉi tia. Ese tipo de, este tipo de. Tio, ĉi tio. Eso, esto. Tie, ĉi tie. Allí, aquí. La partícula ĉi indica cercanía a nosotros.Se puede colocar delante o detrás de la palabra a la que modifica.

Vocabulario:

1 – cría, descendiente, 2 – débil (no fuerte), 3 – gallo, 4 – vaca, 5 – huevo, 6 – burro, 7 – cerdo, 8 – carnero, 9 – adónde, 10 – al jardín ( fin del movimiento), 11 – acerca de, 12 – periódico, 13 – a menudo, 14 – matemáticas, 15 – historia, 16 – geograf ía, 17 – problema, 18 – por eso, 19 – tiempo (meteorológico), 20 – infeliz, 21 – así, de esta forma, 22 – cualquier cosa, 23 – aquí, 24 – iluminar, 25 – horno, 26 – arder, 27 – fuego, 28 – sillón, 29 – novela, 30 – encantador, 31 – dejar, 32 – ayudar, 33 – contar, narrar, 34 – otro, 35 – televisión, 36 – película, 37 – ladrar.

15 DEK-KVINA LECIONO



Por

por

➠ Tiuj floroj estas por1 vi.

Tio estas aŭto por kvar personoj2.



Libro por infanoj. Ĉambro por gastoj3. Por kio vi venis? – Mi venis por vidi vin4! (Mi venis, ĉar mi volis vidi vin.) Mi havas nenion por manĝi5. Ĉu vi havas ion por trinki? Nun mi ne havas tempon por ludi kun vi. Por kiu estas tiu ĉokolado? – Por ŝi. Ni estas amikoj por ĉiam. Ni ne vivas por manĝi, sed manĝas por vivi6.

&

Por ke ... -u

ke ... -u

Donu al mi plumon, por ke mi povu7 skribi. Parolu malrapide, por ke ĉiu komprenu8 vin. Ni lernas, por ke ni sciu. Mi volas, ke vi laboru9. (Mi volas: „Vi laboru!“) Ili volas, ke mi venu hodiaŭ. (Ili volas: „Mi venu... .“)

homo persono amiko en nia domo gasto havi en la kapo bildon pri tio, kion ni aŭskultas kompreni

tra

tunelo

Tra

ĉirkaŭ

La vagonaro veturas tra10 la tunelo11.

Tra la fenestro ŝi vidas la ĝardenon.

kravato paĝo 69

➠➠

kontraŭ volas legi, sed ne povas legus

&

Mi veturis per aŭto tra multaj urboj. Tra la fenestro brilas la suno. Li eniris12 tra unu pordo kaj eliris13 tra alia pordo. Ni longe iris tra arbaro. Ĉu vi jam tralegis14 la tutan libron? Ne, mi nur trarigardis ĝin.

Ĉirkaŭ

mono

havas multe da mono riĉa

flugmaŝino

La infanoj kuras ĉirkaŭ15 la domo.

&

La patro havas ĉirkaŭ la kolo kravaton. Ĉirkaŭ la domo estas ĝardeno. La domo estas ĉirkaŭ (plimalpli) dek metrojn alta. Venu ĉirkaŭ la sesa horo!

Kontraŭ kampo ankaŭ tiel, ĉi tiel same  mezo

12:00

tagmezo

post nelonge baldaŭ

➠

dekstre paĝo 70

La familio sidas ĉirkaŭ la tablo.

➠➠

Kontraŭ16 nia domo staras lernejo. La domoj staras unu kontraŭ la alia. Kion vi havas kontraŭ mi? Ĉu vi estas kun mi, aŭ kontraŭ mi?

Se ... -us Mi legus17, sed mi ne havas libron. (Mi volas legi, sed mi ne havas libron.) Mi legus, se18 mi havus libron. Se mi estus sana, mi estus feliĉa. Se estos bela vetero, mi venos. Sed se ne, mi restos hejme. Ĉu vi estus feliĉa, se vi havus multe da mono19? – Mi estus riĉa20, sed mi ne scias, ĉu mi estus feliĉa. Mi volus havi flugmaŝinon21. Se mi havus flug- maŝinon, mi estus feliĉa. Kion mi farus, se mi havus flugmaŝinon? Mi flugus super la urbo. Poste mi flugus ĉirkaŭ la urbo, super kampoj22 kaj arbaroj... Multaj homoj

&

diras: „Mi lernus Esperanton, se ĉiuj homoj lernus ĝin.“ Se ĉiu homo parolus same23, neniu lernus Esperanton. Sed se ĉiu homo lernus Esperanton, ĉiuj homoj komprenus sin...

TAGMANĜO24

Estas tagmezo25. Ĉiuj familianoj estas en la manĝo­ ĉambro. Hodiaŭ ili ne labo­ras, ĉar estas dimanĉo. La famili­ anoj sidas ĉirkaŭ la tablo kaj ili baldaŭ26 tagmanĝos. Dekstre27 sidas la patro kaj maldekstre, kontraŭ la patro, sidas la avo. Peter sidas apud Maria kaj kontraŭ ili sidas la avino. La patrino alportas28 la manĝojn sur la tablon. Sur la tablo estas blanka tablotuko29. Antaŭ ĉiu familiano kuŝas buŝtuko, manĝilaro kaj du teleroj: unu por supo30 kaj la alia por la dua manĝo. „Maria, ĉu vi scias, kion ni hodiaŭ tagmanĝos?“ – demandas Peter. – „Jes, mi scias. Por la tagmanĝo estos legoma31 supo, terpomoj32, brasiko33 kaj viando34. Poste ni manĝos kukojn35 kaj fruktojn.“ Kiam estas ĉio preta36, ili komencas manĝi. Unue ili manĝas supon. Maria ne ŝatas legoman supon, sed la patrino diras al ŝi: „Prenu almenaŭ37 iom, por ke vi ne estu malsata!“ Ĉiuj manĝas kun granda apetito. Post la manĝo ili prenas ankoraŭ fruktojn kaj kukojn. La gepatroj trinkas tason da nigra kafo. Iom da tempo ili ankoraŭ sidas ĉirkaŭ la tablo kaj babilas pri diversaj38 aferoj39. Estas bela vetero kaj tial ili iras al la ĝardeno. En la ĝardeno estas kelkaj benkoj, kie oni povas sidi, babili aŭ ripozi. Estas aŭtuno kaj en la ĝardeno maturiĝas diversaj fruktoj. Se iu volas manĝi pomojn, pirojn40 aŭ prunojn41, li povas preni iom ajn el la ĝardenaj fruktoarboj.

U

Memoru:

Mi havas nenion por manĝi. No tengo nada para comer. Mi venis por vidi vin. Vine para verte. Ni lernas, por ke ni sciu. Estudiamos para que sepamos. Diru al ŝi, ke ŝi eksidu. Dile a ella que se siente.

➠

maldekstre

havas en la manoj kaj iras portas

tablotuko

buŝtuko

supo

legomoj

terpomoj

brasiko

viando paĝo 71

Respondu la demandojn:

 kuko

jam estas, oni faris ĝin preta ne malpli ol almenaŭ multaj malsamaj, ĉiu estas alia diversaj tio, pri kio ni parolas afero

Ĉu vi ŝatas legoman supon? Kion vi havis hieraŭ por la tagmanĝo? Por kio ni lernas? Por kio ni manĝas? Kion vi farus, se vi havus flugmaŝinon?

GRAMATIKO Por ke ...-u

Por ...-i

Donu al mi plumon, por ke mi povu skribi. Dame una pluma para que yo pueda escribir. Ni lernas, por ke ni sciu. Aprendemos para que sepamos. La combinación de ke + imperativo se usa para convenir el propósito de una acción. Para que alguien haga algo (proposición causal). Ni lernas, por ke ni sciu = ni lernas por scii. Ni ne vivas, por ke ni manĝu = ni ne vivas por manĝi. En ciertos casos (si las dos oraciones tienen un sujeto común) la forma “por ke + infinitivo” puede abreviarse con “por + infinitivo”. Ni volas, ke vi laboru. Queremos que trabajes. Diru al li, ke li eksidu. Dile que se siente. Las proposiciones que indican una orden o un deseo pueden ser introducidas por medio de la conjunción subordinada ke, seguida del imperativo. Este ke substituye el uso directo de una orden o de una expresión de deseo (“ni volas, vi laboru”). El verbo en la oración subordinada aunque conserva la terminación -u funciona como una expresión directa. Mi volas, ke vi laboru = Mi volas: "Vi laboru!"

-us Mi legus, se mi havus libron. Yo leería si yo tuviera un libro. Se mi estus sana, mi estus feliĉa. Si yo estuviera sano, yo sería feliz.

piro

prunoj paĝo 72

Ke ...-u

El condicional tiene la terminación -us.

Vocabulario:

}

Est

Formas verbales:

-i infinitivo (ser, estar) -is pasado (era, estaba) -as presente (soy, eres, estoy, estás) -os futuro (seré, estaré ) -us condicional (sería, estaría) -u imperativo (sé, estés)

1 – para, 2 – persona, 3 – huésped, 4 – para verte, 5 – para comer, 6 – para vivir, 7 – para que yo pueda, 8 – comprender, 9 – que tú trabajes, 10 – a través de, 11 – túnel, 12 – entrar, 13 – salir, 14 – revisar (lectura),15 – alrededor de, 16 – contra, enfrente de, 17 – yo leería, 18 – si (condicional), 19 – dinero, 20 – rico, 21 – avión, 22 – campo, 23 – igualmente, 24 – almuerzo, 25 – mediodía, 26 – pronto, 27 – a la derecha, 28 – traer, 29 – mantel, 30 – sopa, 31 – de verdura, 32 – patata, 33 – berza, 34 – carne, 35 – pastel, 36 – listo, preparado, 37 – al menos, 38 – diferentes, 39 – cosas, 40 – pera, 41 – ciruela.

16 DEK-SESA LECIONO -ono 1/2

duono1

1/3

triono

2/3

du trionoj

3/4

tri kvaronoj

Kioma horo estas?

07:15 Estas la sepa kaj kvarono.

&

montriloj

08:45 Estas la oka kaj tri kvaronoj.

04:30 Estas la kvara kaj duono.

Kvar estas duono de ok. Du estas triono de ses. Kiom estas duono de dek du? Komenco bona, laboro duona. Kio estas duonhoro?

preĝejo

HORLOĜO

Kio estas horloĝo? – Horloĝo estas ilo por mezuri 2 la tempon. La horloĝo havas du montrilojn: longan kaj mallongan. La longa montrilo montras minutojn, la mallonga montras horojn. Kelkaj horloĝoj havas ankoraŭ unu montrilon, kiu montras sekundojn 3. Estas ankaŭ elektraj4 horloĝoj, kiuj ne havas montrilojn. Horloĝoj estas diversaj. Sur la turo5 de preĝejo6 estas turhorloĝo. Hejme ni havas grandan murhorloĝon. Sur la antaŭbrako7 ni portas brakhorloĝon. Matene nin vekas vekhorloĝo. Ĉu vi scias, kio estas sunhorloĝo? Kian horloĝon vi havas? Kioman horon ĝi montras?

turo

turhorloĝo

Po La patrino donis al la infanoj po8 du pomoj. (Ŝi donis al ĉiu infano du pomojn.) La homo havas sur ĉiu mano po kvin fingroj. Mi legas la libron po dek paĝoj ĉiutage. La gastoj

murhorloĝo paĝo 73

eltrinkis po du glasoj da vino9. La soldatoj staras po kvin en ĉiu vico10. En la klaso staras tri vicoj po du benkoj. Ni lernas ĉiutage po kvin horoj. Po kiom da horoj vi lernas?

-opo

☞ brako

brakhorloĝo

vekhorloĝo 30 minutoj duonhoro ekscii per ilo, kiom longa, alta... io estas mezuri

po du

Kio estas duopo11? – Duopo estas du homoj aŭ du objektoj kune. Duopo estas paro12. Kio estas triopo? – Triopo estas tri homoj aŭ tri objektoj kune. La lernantoj iras po du. Ili iras duope (en duopoj). La soldatoj iras kvarope (po kvar). En la parko promenis duopoj. Nia familio ĉiam vespermanĝas kvarope. Ni iris unuope (po unu).

-adEn la ĝardeno longe bojis hundo. Ni aŭskultis ĝian bojadon13. Antaŭhieraŭ mi ricevis leteron, hieraŭ mi ricevis leteron, hodiaŭ mi ricevis leteron... – ĉiutage mi ricevadas leteron. De longa irado min doloras14 la piedoj. Li longe legis. De longa legado lin doloras la okuloj. Ŝi ŝatas bicikladon kaj naĝadon. Ĉu la hodiaŭa instruado estis interesa?

-obl-

Duoble15 tri estas ses.

Duoble kvar estas ok. Trioble kvin estas dek kvin. En nia lernejo estas duoble pli da lernantoj ol en via lernejo. Hodiaŭ mi faris duoblan laboron. Ni havas kelkoble pli da mono ol vi. Kiu donas rapide, donas duoble. Kiom estas 3 x 3, 4 x 3, 4 x 4, 2 x 6?

-foje

Unufoje16 duopo (paro) paĝo 74

2x3=6

Dufoje

Kiomfoje? – Unufoje, dufoje, trifoje, kvarfoje, ... multfoje.

Oni povas morti17 nur unufoje. Dufoje mezuru, unufoje tondu! Mi trifoje kisis mian patrinon. Ĉiufoje, kiam mi estis ĉe vi, vi ne estis hejme. Venu alian fojon! Faru tion ankoraŭfoje! Mi jam dufoje diris al vi, ke vi devas pli bone lerni. Kelkfoje mi vidis tiun homon. Vivis foje reĝo18 kaj li havis tri filojn.

&

ofte aŭ longe ...-i -adi

EKSKURSO19 AL LA NATURO20

Foje diris la instruistino al la lernantoj: „Hodiaŭ ni faros ekskurson al la naturo!“ Ĉiuj infanoj ĝojis21: estas bela vetero kaj estas pli agrable22 ekskursi, ol sidi en la klaso. Kiam ili eliris el la lernejo, estis la oka horo kaj duono. La unua iris la instruistino. La lernantoj iris duope post ŝi. Unue ili ĉirkaŭiris23 malgrandan arbaron, kiu estas apud la lernejo. Poste ili iris tra la kampoj kaj haltis24 ĉe malgranda rivero25. „Ĉu vi scias, kie ni estas?“ – demandis la instruistino. „Jes, en la naturo“ – respondis iu lernanto. – „Kaj ĉu vi scias, kio estas la naturo?“ – „La naturo estas ĉio ĉirkaŭ ni, kion ne faris la homo: akvo, aero26, tero27, plantoj28 kaj animaloj29...“ – respondis alia lernanto. – „Jes, bonege!“, diris la instruistino. „La naturo estas belega kaj ni ne povus vivi sen ĝi.“ Estas bela printempa tago. La suno brilas kaj blovas30 varmeta vento31. La infanoj kuras sur la herbejo 32 kaj kolektas33 florojn.

doloras

duobla, triobla fini la vivon morti

reĝo

ANEKDOTO

La lernantoj lernas pri la sezonoj. La instruistino demandas knabon en la unua benko: „Ĉu vi scias, kiam oni kolektas fruktojn?“ – „Kiam en la ĝardeno ne estas hundo“, respondis la lernanto.

U MEMORU!

-ON5 estas duono de 10 10 estas dekono de 100 3 estas triono de 9

-OBL10 estas duoblo de 5 100 estas dekoblo de 10 9 estas trioblo de 3

longa promeno ekskurso ĉio ĉirkaŭ ni naturo

esti feliĉa ĝoji bona por ni agrabla paĝo 75

fini iri halti

U

Memoru:

Ni iris unuope. Fuimos de uno en uno. Faru tion ankoraŭfoje. Haz eso otra vez.

 Respondu: Kion diris foje la instruistino al la lernantoj? Kiam ili aero

eliris el la lernejo? Kion ili ĉirkaŭiris? Kie ili poste haltis? Kio estas naturo? Kio estas horloĝo? Kiajn montrilojn havas horloĝo? Kiajn horloĝojn vi konas? Ĉu la lernantoj en via klaso sidas unuope? Ĉu vi ofte ricevadas leterojn? Ĉu vi legis iun libron dufoje? Kiom estas trioble kvar? Kioma horo estas nun?

tero

GRAMATIKO

rivero birdoj flugas en ĝi ni iras sur ĝi

-­­­­ono

Duono, triono, kvarono. Mitad, un tercio, un cuarto. Con el sufijo -ono se hacen las fracciones.

arboj, floroj kaj herboj

-­opo

Duopo, triopo, kvaropo. Grupo de dos, grupo de tres, grupo de cuatro. Con el sufijo -opo se hacen los númerales colectivos.

bestoj kaj homoj

-­obl-

Duoble kvar estas ok. El doble de cuatro son ocho. Duobla – Doble. Triobla – Triple. Con el sufijo -obl- se hacen los múltiplos.

-ad-

Legadi, iradi, skribadi. Leer (largamente), marchar (largamente), escribir (largamente). El sufijo -ad- expresa continuación o repetición de una acción.

herbo

plantoj

animaloj

blovas

vento

kolekti paĝo 76

Vocabulario:

1 – mitad, 2 – medir, 3 – segundo, 4 – electrónico, 5 – torre, 6 – iglesia, 7 – brazo, 8 – a razón de (por persona), 9 – vino, 10 – fila, 11 – grupo de dos, 12 – par, 13 – un ladrar continuado. 14 – doler, 15 – doblemente, 16 – una vez, 17 – morir, 18 – rey, 19 – excursión, 20 – la naturaleza, 21 – disfrutar, 22 – agradable, 23 – ir alrededor de, 24 – detenerse, 25 – rio, 26 – aire, 27 – tierra, 28 – planta, 29 – animal, 30 – soplar, 31 – viento, 32 – sitio con hierba, 33 – coleccionar, hacer recolección.

17 DEK-SEPA LECIONO Rigardi – Vidi Maria rigardas el la fenestro kaj vidas hundon.

Aŭskulti – Aŭdi Peter aŭskultas radioaparaton1 kaj aŭdas2 muzikon3.

radioaparato

➠ aŭdas

Paroli – Diri Tiu viro parolas, sed ni ne komprenas lin. Ni ne scias, kion li diras, ĉar li ne parolas Esperante.

&

Mi rigardas, sed mi vidas nenion. Rigardu: ĉu vi vidas tiun birdon? Mi aŭskultas, sed mi aŭdas nenion. Mi aŭdis bonan anekdoton: aŭskultu, mi diros ĝin al vi. Tiu virino multe parolis, sed malmulte diris.

Rigardi = voli vidi. Aŭskulti = voli aŭdi. Paroli = voli diri.

muziko

objekto aŭ afero aĵo io nova novaĵo

io por trinki trinkaĵo

-aĵo Aĵo4 estas objekto aŭ afero. Skribaĵo estas tio, kion mi (aŭ iu alia) skribis. Legaĵo estas tio, kion ni povas legi. Novaĵo estas io nova, pri kio ni ankoraŭ ne aŭdis. Trinkaĵo estas tio, kion ni povas trinki. Akvo, limonado, kafo, biero, vino kaj lakto estas trinkaĵoj. Biero kaj vino estas alkoholaĵoj. Kio estas manĝaĵo? – Ĉio, kion ni povas manĝi. Ĉokolado, bombono5, kuko kaj sukero6 estas dolĉaj7 – ili estas dolĉaĵoj (sukeraĵoj). Infanoj ŝatas dolĉaĵojn. Kio estas ĉirkaŭaĵo, azenaĵo, bovaĵo, malagrablaĵo?

sukero

bona kiel sukero dolĉa io dolĉa dolĉaĵo kial?

pro kio? paĝo 77

Pro

alteco riĉa homo riĉulo tiu, kiu multe scias saĝa malsaĝa stulta

ie malproksime for

per la nazo ni spiras spiri

sen tio, plie krom nur unu, sen aliaj sola

devas havi bezonas ankaŭ ne nek ne tute, sed mankas malmulte preskaŭ paĝo 78

Pro8 kio ŝi ploras? Ŝi ploras, ĉar ŝi estas malfeliĉa. Pro kio vi venis? Pro tio, ĉar mi volis vidi vin. Pro unu arbo li arbaron ne vidas. Pro kio vi ridas? Pro tio, ĉar mi aŭdis bonan anekdoton. Li amas tiun knabinon pro tio, ke ŝi estas bona kaj bela. PRO KIO = KIAL PRO TIO = TIAL

-eco Eco9 de bona homo estas boneco. Eco estas kvalito de io. Mi amas vin pro via beleco (via eco estas, ke vi estas bela). Kian altecon vi havas? En unueco estas forto. Vivu10 la amikeco! Inter infaneco kaj matureco estas juneco. Mi ŝatas belecon kaj purecon. Ecoj: bona, bela, alta, granda, agrabla...

-ulo Bonulo11 estas bona homo. Riĉulo estas riĉa homo, kiu havas multe da mono. Malriĉulo havas malmulte da mono. Homo, kiu havas altan aĝon, estas altaĝulo (maljunulo). Malsana homo estas malsanulo. Bela knabino estas belulino. Ĉu vi scias, kio estas malsanulejo12? Karulo estas homo, kiun ni amas kaj kiu estas al ni kara. Saĝa13 homo (kiu multe scias) estas saĝulo kaj malsaĝa (stulta) homo estas malsaĝulo (stultulo). Homoj, kiuj estas kun ni, estas niaj kunuloj kaj homoj, kiuj estas kontraŭ ni, estas niaj kontraŭuloj.

For Estas for14 = estas ie malproksime, ne ĉi tie. Iru for = iru de ĉi tie, sur alian lokon. Mi ne loĝas kun miaj gepatroj: mi loĝas for de miaj gepatroj. Miaj geamikoj jam iris for. Ili jam foriris. La vagonaro forveturis antaŭ kvin minutoj. Kiu hodiaŭ forestas? For de la okuloj, for de la koro.

LA VIVO DE LA HOMO

Ĉiu homo devas manĝi, trinki kaj spiri15. Krom16 tio la homo devas labori, ripozi kaj dormi. La homo ne povas vivi sola17. Li bezonas18 amikojn, kiuj komprenas kaj amas lin. Kiam Peter naskiĝis, li estis tute malgranda. Li trinkis nur la patrinan lakton. Li ne sciis paroli, nek19 iri. Preskaŭ20 ĉiam li dormis. Li suĉis21 la patrinan lakton: li estis suĉinfano22 (bebo). Sed la tempo pasis23 kaj Peter kreskis24. Li lernis manĝi, iri kaj paroli. Kiam li estis trijara, li jam kuradis tra la loĝejo, mem25 vestadis sin kaj komencis vizitadi26 infanĝardenon27. Tie li ludadis kun aliaj infanoj kaj ĝojis, ke li baldaŭ fariĝos lernanto. Forpasis28 kelkaj jaroj kaj Peter estas lernanto. Nun li jam vizitadas la 7-an klason. Ĉiutage li lernas pri interesaj aferoj. Peter baldaŭ finos la lernejon kaj fariĝos studento29. Lia infaneco estos for. Li estos junulo (fraŭlo30) kaj poste matura homo. Li eble edziĝos31 kaj havos proprajn32 infanojn, pri kiuj li zorgos33, kiel nun zorgas pri li liaj gepatroj.

PROVERBOJ

Malbona novaĵo rapide kuras. Saĝulo scias ion, sed neniu scias ĉion. Riĉulo veturas, malriĉulo kuras. Juneco ne scias – maljuneco ne povas. For de la okuloj – for de la koro34. Dum la manĝado venas apetito. Pli bona estas saĝa malamiko, ol malsaĝa amiko. Pli bone zorgas unu patrino pri dek infanoj, ol dek infanoj pri unu patrino.

EN ZOOLOGIA ĜARDENO (ZOO) 35

Kion dirus ĉi tiu tigro, se ĝi scius paroli? – Antaŭ ĉio ĝi dirus, ke ĝi ne estas tigro, sed – leono36.

trinki lakton de la patrino suĉi

suĉinfano (bebo) ĉiam iri pasi grandiĝi kreski

nur li sola mem

iri en iun lokon viziti

lernejo por malgrandaj infanoj infanĝardeno juna viro junulo

la patro estas la edzo de la patrino edzo nur mia (lia, ŝia...) propra

paĝo 79

labori ĉirkaŭ infano

U

Memoru:



Respondu kaj la respondojn skribu:



Rakontu anekdoton en Esperanto!

zorgi

koro

leono

Ŝi ne venis pro malbona vetero. Ella no vino a causa del mal tiempo. Tio estas floroj por vi. Esto son flores para ti. Pro indica la razón o causa, por indica el destino u objetivo. Kio estas: skribaĵo, legaĵo, novaĵo, trinkaĵo, ĉirkaŭaĵo, stultaĵo? Kian altecon vi havas? Kio estas inter infaneco kaj matureco? Kio estas: bonulo, belulino, malsanulo, malsanulejo?

Diru kelkajn proverbojn!

GRAMATIKO -aĵo

Novaĵo, trinkaĵo, dolĉaĵo. Novedad, bebida, un dulce. Con el sufijo -aĵo se forman los nombres de objetos o asuntos.

-eco

Beleco, boneco, juneco. Belleza, bondad, juventud. El sufijo -eco expresa una cualidad o característica.

-ulo

Riĉulo, karulo, saĝulo. Un rico, cariño (persona querida), un sabio. El sufijo -ulo indica alguien con una cierta cualidad o característica.

Vocabulario:

1 – aparato de radio, 2 – oír, 3 – música, 4 – cosa, 5 – bombón, 6 – azúcar, 7 – dulce, 8 – a causa de, por, 9 – cualidad, 10 - ¡viva!, 11 – una buena persona, 12 – hospital, 13 – sabio , 14 – fuera, lejos, 15 – respirar, 16 – excepto, aparte de, 17 – solo, 18 – necesitar, 19 – ni, 20 – casi, 21 – chupar, 22 – un bebé, 23 – pasar, 24 – crecer, 25 – mismo, uno mismo, 26 – visitar, 27 – jardín de infancia, guardería, 28 – pasar, transcurrir; morir, 29 – estudiante, 30 – soltero, 31 – casarse (el hombre), 32 – propio, 33 – cuidar, ocuparse de, 34 – corazón, 35 – zoológico (adj.), 36 – león.

paĝo 80

18 DEK-OKA LECIONO Kvankam

Tamen

Kvankam1 brilis la suno, tamen2 estis malvarme. (Ankaŭ se brilis la suno, kontraŭ tio estis malvarme.) Kvankam li estas riĉa, tamen li ne estas feliĉa. Kvankam mi aŭskultas, tamen mi nenion aŭdas: estas silento3. Kvankam mi rigardas, tamen mi nenion vidas: estas mallumo. Kvankam li estas juna, tamen li estas saĝa.

-em-

Estas ema4 (emas) = ŝatas, volas ion fari. Laborema homo ŝatas kaj volas labori. Tiu, kiu timas5, estas timema. Ĉu vi estas dormema? – Ne, mi dormis sufiĉe6! Infanoj ŝatas ludi. Ili estas ludemaj. Ĉu vi estas ŝparema7? Eble8 = povas esti, ke jes, aŭ ne. Estas ...-ebla = oni povas ĝin ...-i. Videbla estas tio, kion ni povas vidi. Aŭdebla estas tio, kion ni povas aŭdi. Tiu letero ne estas legebla. Ĉu tiu akvo estas trinkebla? Mi ne kredas9, ĉar tio estas nekredebla. Tio ne estas ebla (tio ne povas esti). Eble mi venos, ankoraŭ mi ne scias. Tra fenestro ni vidas, ĉar vitro10 estas travidebla.

-ebl-

Refoje11 = ankoraŭfoje, denove. Reskribi = skribi ankoraŭfoje, la duan fojon. Reveni = veni al la sama loko, kie ni estis. Ĝis revido! Kiam vi revenos? Kiam vi redonos al mi la libron, kiun mi pruntis12 al vi?

Dis-

← → ← ←

→⊃ ←

← ←

Re-

Disiri13 = iri al diversaj lokoj. Disdoni = doni al diversaj homoj. Disdonu la librojn! La birdoj disflugis. Distranĉu la kukon! Leterportisto disportas leterojn kaj bildkartojn. Peter disdonis bombonojn.

ankaŭ se kvankam kontraŭ tio tamen kiu ŝatas labori laborema pensi, ke estos malbone timi

dormema tiom, kiom ni bezonas sufiĉe kolekti monon ŝpari tio, kion ni povas vidi videbla povas esti ke jes eble el ĝi estas glaso, botelo kaj fenestro vitro ankoraŭfoje, la duan fojon refoje paĝo 81

doni por ia tempo prunti

reveni iri al diversaj lokoj disiri ricevi kontraŭ mono aĉeti doni kontraŭ mono vendi

loko, kie ni povas aĉeti vendejo

granda vendejo

magazeno veni unu al la alia

renkonti

tial, sekve do

korbo paĝo 82

EN LA MAGAZENO14

Hodiaŭ matene diris al mi la patrino: „Mi petas, iru en la magazenon kaj aĉetu15 kelkajn manĝaĵojn! Aĉetu du litrojn da lakto, buteron, panon kaj fruktojn!“ Antaŭ la domo mi renkontis16 mian amikon, Roberton. Ankaŭ li iris al la sama magazeno, do 17 ni iris kune. En la magazeno mi prenis aĉetkorbon18 kaj serĉis tion, kion la patrino deziras. Baldaŭ mi trovis19 ĉion. Mi rememoris20, ke ni hejme ne havas sukeron, do mi aĉetis ankaŭ ĝin. Poste mi helpis al Robert serĉi21 tion, kion li volis aĉeti: fromaĝon, nigran kafon, limonadon kaj botelon da biero por la patro. Longe ni serĉis fruktojn, sed ni ne povis trovi ilin. Tial ni demandis la vendistinon22: „Kie troviĝas la fruktoj?“ – „Fruktoj ne estas aĉeteblaj en ĉi tiu magazeno“, respondis la vendistino. „Vi devas viziti la apudan vendejon“. Ni do pagis23 kaj ambaŭ24 iris al la fruktovendejo. – „Kiom kostas25 ĉi tiuj pomoj?“ – mi demandis kaj montris per la fingro al belaj ruĝaj pomoj. „Unu kilogramo kostas dudek kronojn26“, afable27 respondis la vendistino. Ni ambaŭ aĉetis po du kilogramoj da pomoj. Poste ni revenis hejmen. Antaŭ nia domo ni disiris, ĉar Robert loĝas en alia domo. „Vi forgesis28 diri al mi, ke mi aĉetu ankaŭ sukeron“, mi diris al la patrino, kiam ŝi malfermis la pordon. „Jes, mi tute forgesis pri tio. Bone, ke vi rememoris“, ŝi respondis.

LA HOMA KORPO

Hodiaŭ ni lernis pri la homa korpo. La instruistino desegnis29 sur la tabulo bildon de la homa korpo kaj diris: „La homa korpo havas tri ĉefajn30 partojn31: kapon, trunkon32 kaj membrojn33. Sur la kapo estas haroj kaj vizaĝo34. Sur la vizaĝo troviĝas frunto35, du okuloj, du oreloj, nazo, buŝo, du vangoj36 kaj mentono37. En la buŝo estas dentoj kaj lango38. Inter la kapo kaj la trunko estas kolo. Sur la trunko estas brusto39, ventro40 kaj dorso41. En la maldekstra flanko42 de la brusto estas koro. La homo havas kvar membrojn: du brakojn kaj du krurojn43. La brako finiĝas per mano kaj la kruro finiĝas per piedo. Sur la manoj kaj sur la piedoj estas po kvin fingroj. Poste la instruistino demandis: „Ĉu vi scias, kion ni faras per la unuopaj korpo-partoj?“ – La infanoj respondis unu post la

ekvidi, ekhavi trovi voli trovi

serĉi ankoraŭ scii, havi en la kapo memori trovi en la memoro rememori esti en iu loko troviĝi doni monon pagi

alia: „Per la kapo ni pensas.“ „Per la okuloj ni rigardas.“ „Per la oreloj ni aŭskultas.“ „Per la buŝo ni manĝas, parolas kaj kantas44.“ „Per la nazo ni spiras.“ „Per la kruroj ni iras, kuras, dancas kaj – ludas futbalon.“ „Per la fingro ni montras kaj per la koro ni amas...“ – „Kaj kion ni faras per la kolo?“ demandis la instruistino. „La kolon ni devas ĉiuvespere lavi“, respondis iu knabo.

U

Memoru:

Infanoj estas ludemaj. Los niños son juguetones. La vitro estas travidebla. El cristal es transparente. Iru reen! ¡Regresa! Eble. Quizás. Kiam vi revenos? ¿Cuándo volverás?



Respondu:



Desegnu sur la tabulon la homan korpon kaj skribu

Ĉu la koro estas aŭdebla? Ĉu katidoj estas ludemaj? Ĉu vi ofte aĉetas? Kio estas aĉetebla en magazeno? Kiom kostas unu kilogramo da sukero? Ĉu ĉiuj vendistinoj estas afablaj? Per kiu mano vi skribas? al la unuopaj korpopartoj, kiel ili nomiĝas.

ĉiuj du kune ambaŭ esti aĉetebla je ... kronoj kosti slovaka mono krono per belaj vortoj, kun rideto afable skribi bildon desegni supera ĉefa la tuto estas el partoj parto kruroj kaj brakoj; anoj membroj paĝo 83

dekstra aŭ maldekstra parto flanko

kanti

GRAMATIKO -em-

Laborema, dormema, timema, ŝparema. Trabajador, soñoliento, miedoso, ahorrador. El sufijo -em- indica predisposición o tendencia hacia algo.

-ebl-

Videbla, manĝebla, legebla, travidebla, nekredebla. Visible, comestible, legible, transparente, increíble. El sufijo -ebl- indica la posibilidad o la conveniencia de algo.

Re-

Reskribi, rememori, reveni, redoni, reen. Reescribir, recordar, regresar, devolver, de nuevo. El prefijo re- indica a) repetición de una acción, b) rehacer algo, hacer en sentido contrario

Vocabulario: 1 – aunque, 2 – sin embargo, no obstante, 3 – silencio, 4 – con tendencia a, 5 – temer, 6 – suficiente, 7 – ahorrador, 8 – quizás, 9 – creer, 10 – vidrio, 11 – de nuevo, otra vez, 12 – prestar, 13 – separarse, dispersarse, 14 – tienda, 15 – comprar, 16 – encontrarse, 17 – por tanto, 18 – cesta, 19 – encontrar, 20 – recordar, 21 – buscar, 22 – vendedora, 23 – pagar, 24 – ambos, 25 – costar, 26 – corona (moneda), 27 - amablemente, 28 – olvidar, 29 – dibujar, 30 – principal, 31 – parte, 32 – tronco, 33 – miembro, 34 – cara, 35 – frente, 36 – mejilla, 37 – barbilla, 38 – lengua, 39 – pecho, busto, 40 – abdomen, 41 – espalda, 42 – costado, 43 – pierna, 44 – cantar.

paĝo 84

19 DEK-NAŬA LECIONO -ant-

-at-

☞ leganta

☞ Peter estas lernanto. Li sidas kaj lernas. Kia estas Peter? – Sidanta1 kaj lernanta. Kiel lernas Peter? Li lernas sidante2.

&

Maria sidas kaj legas. Antaŭ ŝi estas libro. Kia estas Maria? – Sidanta kaj leganta. Kia estas la libro? La libro estas legata3.

Skribanto estas tiu, kiu skribas. Leganta homo (leganto) estas tiu, kiu legas. En la rivero fluas4 akvo. La akvo estas fluanta. Fluanta akvo estas pli pura ol akvo staranta. Mi manĝas pomon: mi estas manĝanta kaj la pomo estas manĝata. La patrino lavas infanon; ŝi estas lavanta kaj la infano estas lavata. Trinkante kafon mi legis gazeton. Tio estas mia ŝatata manĝaĵo. Tiun homon mi konas5, li estas mia konato.

BoMia frato Daniel edziĝis. Lia edzino havas patron kaj fraton. Ŝia patro nun estas la bopatro6 de Daniel kaj ŝia frato estas lia bofrato. Ĉu via patro amas sian bopatrinon? Bofilo estas edzo de la filino. Daniel nun estas bofilo de sia bopatro.

-estro Estro7 estas ĉefo aŭ direktoro. Ĉefo de urbo estas urbestro. Ĉefo de stacio8 estas staciestro. Direktoro de lernejo estas lernejestro. Sur ĉiu ŝipo9 estas ŝipestro. Kio estas hotelestro, vendejestro, ŝtatestro, estraro?

legata

☞ fluas

memoras la vizaĝon

konas patro de la edzo/edzino bopatro haltejo de vagonaro stacio ĉefo, direktoro estro

ŝipo paĝo 85

urbeto, kelkaj domoj

-ujo

vilaĝo

doni ion sur iun lokon meti

La sukero estas en sukerujo10.

& sukerujo

supujo

abelo, abelujo

salujo

monujo

homo el la sama familio parenco

paĝo 86

La supo estas en supujo.

La patrino metis11 sur la tablon supujon, sukerujon kaj salujon12. Abeloj13 vivas en abelujoj. Ĉu vi ne vidis mian monujon? – „Panjo, aĉetu por mi monujon!“ – „Aĉetu ĝin mem!“ – „Sed mi ne havas monon!“ – „Do vi ne bezonas monujon!“

LA PARENCOJ14

Ankoraŭ vi ne konas ĉiujn membrojn de nia familio. Vi jam konas miajn gepatrojn kaj geavojn. Sed nia familio havas ankoraŭ aliajn membrojn: la parencojn. Frato de mia patrino estas mia onklo15. Li estas bofrato de mia patro. Mia onklo estas staciestro. La avo estas la patro de mia patro. Li estas la bopatro de mia patrino. Mi estas lia nepo16. La patrino estas bofilino de mia avo. Filo de mia onklo estas mia kuzo17. La onklo kaj la kuzo ofte vizitas nin. Dum18 la onklo babilas kun la gepatroj, la kuzo Robert ĉiam ludas kun mi. Fratino de mia patro estas mia onklino. Ŝi estas vidvino19. Antaŭ du jaroj mortis ŝia edzo kaj ŝi restis sola. Frato de mia patro, la onklo Martin, ankoraŭ ne havas edzinon. Li estas fraŭlo, sed li havas fianĉinon20 kaj baldaŭ edziĝos.

PROVERBOJ

Ne ĉio brilanta estas diamanto. Dormantan hundon ne veku! Li estas preskaŭ mia frato: nepo de onklo de konato. En abelujon ne blovu! Eliris ridante, revenos plorante. Forveturis azenido, revenis azeno.

EN LA VILAĜO21 Finiĝas la semajno kaj antaŭ ni estas semajnofino22. Peter kaj Maria decidis23 viziti siajn geavojn. Ili vivas en vilaĝo. La vilaĝo ne estas granda. Ĝi havas nur kelkajn stratojn. La geavoj loĝas en simpla24 dometo ĉe la fino de la vilaĝo. Antaŭ la domo estas ĝardeneto, plena de diversaj floroj. Sub la fenestroj estas benko. En la korto estas porkejo kun du porkoj. En la stalo25 estas bovino. Ĉiutage ĝi donas al la geavoj freŝan26 lakton. Malantaŭ la domo estas kamparo kaj arbaro. Estas printempa mateno. La suno brilas pli kaj pli varme. La neĝo27 malaperas28 de sur la montoj. Sur la kampoj laboras maŝinoj. Maria kaj Peter iras tra la vilaĝo kaj ĝojas, ke ili baldaŭ revidos la geavojn. – Jen29, tie ili sidas, antaŭ la dometo! „Bonan matenon“, krias30 la infanoj. „Bonan matenon, gekaruloj“, respondas la geavoj. „Ni havas por vi novaĵon: hodiaŭ nokte naskiĝis al nia bovino malgranda bovido!“ La infanoj kuras al la stalo. „Kia ĝojo! Kia ĝojo!“ Ili karesas31 la bovidon kaj estas feliĉaj. Maria ne komprenas: la bovido naskiĝis nur antaŭ kelkaj horoj kaj jam ĝi staras. Dum Maria ludas kun la bovido, Petro iras al la rivereto, kiu fluas malantaŭ la domo. Antaŭ unu jaro li tie kaptis32 fiŝojn33 kun siaj amikoj el la vilaĝo. Sed nun ĉe la rivereto estas neniu, ĉiuj estas for. „Maria, ĉu vi volas helpi al ni?“, demandas la avino. „Estas sabato kaj ni havas multe da laboro“. „Jes, ni ambaŭ helpos“, respondas Maria. Ĉiuj eklaboras. La avino kaj Maria faras ordon34 en la kuirejo. Peter portas akvon al la ĝardeno. Poste ili helpos al la avo purigi la stalon. Post la tagmanĝo la infanoj iris al la proksima arbaro. Babilante ili kolektis fungojn35 kaj florojn. Hejmen ili revenis lacaj, sed feliĉaj. Sur la ĉielo36 jam brilis la steloj37 kaj la luno38. En la kuirejo atendis39 ilin bona vespermanĝo. Maria kaj Peter ŝatas la vivon en la vilaĝo. Ĝi estas tute alia ol la vivo en la urbo.

frato de la patro/patrino onklo filo de la filo aŭ de la filino nepo

la edzino de la filo bofilino filo de la onklo kuzo en la tempo de dum virino, al kiu mortis la edzo vidvino baldaŭ edzino fianĉino sabato kaj dimanĉo semajnofino pensi kaj diri: „tion ni faros“ decidi normala, ne komplika simpla domo de bovinoj aŭ ĉevaloj stalo nova, bona freŝa paĝo 87

blanka tero en vintro neĝo montri sin, fariĝi videbla aperi

rigardu, tie! jen! forte paroli krii kun amo meti la manon karesi rapide preni kapti

fiŝo ĉio pura kaj sur sia loko ordo

fungo „plafono“ super la tero ĉielo

U

Memoru:



Respondu:

Mi estas leganta kaj la libro estas legata. Yo estoy leyendo y el libro está siendo leído. Irante li fajfis. Él silbó caminando. Kie vivas la geavoj de Peter kaj Maria? Kia estas la vilaĝo? Kiujn bestojn havas la geavoj? Kion faris la infanoj ĉe la geavoj? Kio estas skribanto, leganto, manĝanto, ŝatata manĝaĵo? Ĉu la ĉevaloj dormas kuŝante? Kies frato estas via onklo? Kies filino estas via kuzino? Ĉu vi havas bopatrinon?

GRAMATIKO Leganta, manĝanta, sidanta. Leyendo, comiendo, estando sentado. El sufijo -ant- expresa la duración activa de una acción (-anta, participio presente activo). Lernanto, leganto. Alumno, lector. Con la terminación -ant- más -o se obtiene un participio substantivado. Indica alguien que está realizando una cierta actividad. Lernante, sidante. Aprendiendo, estando sentado. Con la terminación -ant- más -e se obtiene el gerundio.

-ant-

-at-

Legata, skribata, manĝata. Leído, escrito, comido. La forma adjetiva del presente pasivo se forma con la terminación -at-

más -a. Konato, amato. Un conocido, un ser amado. Con la terminación –at más –o se obtiene a partir del participio pasivo un substantivo (participio pasivo substantivado).

bo-

Bopatro, bofrato, bofilo. Suegro, cuñado, yerno. El prefijo bo- indica una relación familiar obtenida por medio del matrimonio.

Sukerujo, salujo, abelujo. Azucarero, salero, colmena. El sufijo -ujo indica el recipiente o contenedor de una substancia indicada en la raíz de la palabra que le acompañe.

-ujo

Vocabulario: steloj

luno paĝo 88

1 – que se sienta, 2 – estando sentado, 3 – leído, 4 – fluir, 5 – conocer, 6 – suegro, 7 – jefe, 8 – estación, 9 – barco, 10 – azucarero, 11 – poner, 12 – salero, 13 – abeja, 14 – pariente, 15 – tío, 16 – nieto, 17 – cuñado, 18 – mientras, 19 – viuda, 20 – novia, 21 – pueblo, 22 – fin de semana, 23 – decidir, 24 – simple, 25 – cuadra, 26 – fresco, 27 – nieve, 28 – desaparecer, 29 – he aquí, 30 – gritar, 31 – acariciar, 32 – atrapar, coger, 33 – pez, 34 – orden, 35 – seta, 36 – cielo, 37 – estrella, 38 – luna, 39 – esperar, aguardar.

20 DUDEKA LECIONO -ant-

-int-

-ont-

-at-

-it-

-ot-

trinkonta

Li trinkos bieron. Li trinkas bieron. Kia li estas? Kia li estas? 1 – Trinkonta . – Trinkanta. Kia estas la biero? Kia estas la biero? – Trinkota3. – Trinkata.

Li trinkis bieron. Kia li estas? – Trinkinta2. Kia estas la biero? – Trinkita4.

Mi skribos leteron: mi estas skribonta; la letero estas skribota. Mi skribas leteron: mi estas skribanta; la letero estas skribata. Mi skribis leteron: mi estas skribinta; la letero estas skribita.

&

Mi legas libron. Mi estas leganta kaj la libro estas legata. Mi sidas kaj legas: mi legas sidante. Mi finis la legadon kaj metis la libron sur la tablon. La legita libro estas nun metita sur la tablo. La patrino diris al mi: „Metu la legitan libron en la ŝrankon!“ En la ŝranko estas multaj libroj, kiujn mi jam legis: ili estas legitaj libroj. Sed tie estas ankaŭ libroj, kiujn mi ankoraŭ ne legis: ili estas nelegitaj libroj. Mi baldaŭ legos la librojn: ili estas legotaj.

PROVERBOJ

La tempo pasinta neniam revenos. Uzu5 la tempon estantan, antaŭvidu la estontan kaj memoru la estintan. Ĝi malaperis kiel pasintjara neĝo. Hundo vivanta fartas pli bone ol leono mortinta. La manĝota fiŝo estas ankoraŭ en la rivero. Pri la mortintoj oni ĉiam bone parolas. Al fiŝo kuirita eĉ malvarma akvo ne helpos. Kio estas: estinteco, estanteco, estonteco, pasinteco, malfermita, kaptito, venontjara, kolektanto, okazintaĵo6?

trinkanta

trinkinta

trinkota trinkata

trinkita fari ion per ilo: por skribi ni uzas plumon uzi

malfermita libro fariĝi okazi tio kio okazis okazintaĵo paĝo 89

nubo



ne nur, sed ankaŭ eĉ kredo, ke io bona okazos espero luma, blanka hela

 S sudo kontraŭ tio malgraŭ inter blanka  kaj nigra griza

mondo volas ĉion nur por si mem egoista feliĉa, ridetanta gaja

flamo paĝo 90

Kanto de l’ espero

7

M.C. Butler

Meze de vintro malvarma Meze de nigra nubaro9 kantas ankoraŭ birdeto; brilas ankoraŭ la suno; 8 kaj en la nokto malhela blovas la suda10 venteto lumas ankoraŭ steleto. malgraŭ11 la griza12 aŭtuno. Meze de mond’13 egoista14 batas la koro amanta; meze de horo malgaja15 ridas espero flamanta16.

SOMERO

Komenciĝas somero. En la ĝardenoj maturiĝas ĉerizoj17. Super la florantaj herbejoj ĝoje kantas birdoj. Laboremaj abeloj, flugante de floro al floro, kolektas dolĉan mielon18. El la blua19 ĉielo ridetas la suno. Nur kelkaj nuboj naĝas unuope super la horizonto. Ĉiuj ĝojas, sed precipe20 la infanoj: venis somero kaj proksimiĝas ferioj21! Maria kaj Peter forlasas la urbon. Babilante ili iras sur kampara vojo22. Kien ili iras? – En proksiman arbaron, por kolekti maturiĝantajn fragojn23. Alveninte en la arbaron ili eksidis apud rivereto por ripozi. Peter rigardas la fluantan akvon. Ĝi estas klara24 kaj sur la fundo25 estas briletantaj ŝtonoj26. Maria, ekvidinte belajn fragojn, tute forgesis pri la laceco kaj tuj komencis kolekti ilin. Post kelkaj minutoj ili iris plu27. Trasaltinte28 la rivereton

la infanoj malaperis en la arbaro. Kia agrabla ombro29 kaj freŝa aero estas sub la branĉoj30 de la arboj! Ili venis sur arbaran herbejon31. „Jen, rigardu!“, ekkriis Maria, ekvidinte ruĝajn fragojn. Ŝi kolektas kaj manĝas ilin. Peter metas la fragojn en glason. Kolektante la fragojn la gefratoj babilas pri la proksimiĝantaj ferioj. Unu monaton ili pasigos32 ĉe la geavoj en la vilaĝo. Poste la tuta familio vojaĝos33 al fremda34 lando35, en kiu la infanoj neniam estis: al Bulgario. Peter kaj Maria ankoraŭ ne vidis la maron36. Kompreneble ili tre ĝojas. Babilante la infanoj eĉ ne rimarkis37, ke iomete mallumiĝis kaj komencis blovi forta vento. Maria sentas38, ke io falis39 sur ŝian kapon. Pluvas40! La infanoj ekkuris kaj kaŝis41 sin sub granda arbo. Starante sub la arbo ili atendos, ĝis42 ĉesos pluvi. Poste ili revenos hejmen.

&

Se mi estus amata, mi estus feliĉa. Ĉio estas finita. Mi deziras, ke la laboro estu farita, kaj ne ke ĝi estu farota. Kiam mi eniris en la ĉambron, la patro estis leganta. Dormante ŝi ridetis. Kurante li falis. Mi tion faros volonte43. Mi estas baldaŭ forironta (= mi baldaŭ foriros).

U

Memoru:

Estonta tempo, estanta tempo, estinta tempo. Futuro, presente, pasado. Pasintjara neĝo. La nieve del año pasado. Proksimiĝantaj ferioj. Las vacaciones que se aproximan.

 Respondu: Kion faris Peter kaj Maria en la arbaro? Kio estis en

la rivereto? Kion faros Peter kaj Maria dum la ferioj? Kion vi faros dum la ferioj?

GRAMATIKO -ant-

-int-

-ont-

Leganta, leginta, legonta. Que está leyendo, que ha leído, que va a leer. Las formas del participio activo pueden estar en presente, pasado o futuro.

ĉerizoj sukeraĵo de abeloj mielo ĉielkolora blua ĉefe, antaŭ ĉio precipe liberaj tagoj ferioj strato en kampoj vojo

frago pura, hela, travidebla klara malsupro de rivero fundo

ŝtono pli kaj pli... plu

mallumo post objekto ombro paĝo 91

„brako“ de arbo branĉo veturi al alia urbo, lando... vojaĝi ne nia, fora, nekonata fremda

Bulgario estas lando lando granda sala akvo maro ekvidi rimarki rapide alteriĝi fali

-it-

-at-

-ot-

Skribata, skribita, skribota. Que está siendo escrito, que ha sido escrito, que va a ser escrito. Las formas del participio pasivo pueden estar en presente, pasado o futuro.

Kunmetitaj tempoj – Tiempos compuestos. ESTI

ESTOS

ESTAS

ESTIS

ESTUS

-ANTA -INTA -ONTA

-ATA

-ITA

-OTA

U

ESTU



Mi estis manĝonta, kiam vi venis. Iba a comer cuando viniste. Se mi estus sciinta, ke vi venos, mi estus preparinta por vi vespermanĝon. Si hubiera sabido que ibas a venir, hubiera preparado la cena para tí. Los tiempos compuestos se hacen con las formas de esti + más las terminaciones del participio.

Vocabulario: pluvi meti ien por ke aliaj ne trovu ĝin kaŝi kun bona volo volonte

paĝo 92

1 – que va a beber, 2 – que ha bebido, 3 – que está para ser bebido, 4 – que ha sido bebido, 5 – usar, 6 – ocasión (que ha tenido lugar), 7 – esperanza, 8 – obscuro, 9 – nube, 10 – sureño, 11 – a pesar de, 12 – gris, 13 – mundo, 14 – egoísta, 15 – triste, 16 – ardiente, 17 – cereza, 18 – miel, 19 – azul, 20 –sobre todo, 21 – vacaciones, 22 – camino, 23 – fresa, 24 – claro (comprensible), 25 – el fondo, 26 – piedra, 27 – más allá, 28 – saltando, 29 – sombra, 30 – rama, 31 – lugar con hierba, 32 – hacer pasar, 33 – viajar, 34 – forastero, 35 – país, 36 – mar, 37 – percibir, notar, 38 – sentir, 39 – caer, 40 – llover, 41 – esconder, 42 – hasta, 43 – con agrado, voluntariamente.

21 DUDEK-UNUA LECIONO -ind„Tiu libro estas tre bona. – Ĝi estas leginda1.“ (Ĝi estas bona por legi.)

„Li ridas, ĉar la filmo estas ridinda. (Ĝi estas bona por ridi.)

&

Tiu lando estas bela, estus bone viziti ĝin: ĝi estas vizitinda. Mi devis ridi, vidante tion, ĉar tio estis ridinda. En nia urbo estas multaj vidindaĵoj kaj memorindaĵoj2. Mi tion ne povas kredi, ĉar tio estas nekredinda. Tiu knabino estas aminda. Bedaŭrinde3 mi ne povas iri kun vi.

Ŝi sunumas5 sin.

Mi malsaniĝis pro malvarmo: mi malvarmumis6. Ŝi plenumos7 vian deziron: ŝi faros, kion vi deziras. Mi gustumis la kukon: mi prenis peceton8, manĝis ĝin kaj diris: „Ĝi estas bongusta!“ Kolumo9, manumo10 kaj

&

ĉemizo

kolumo fari ion plene, tute plenumi

-um-

Li gustumas4 la supon.

bona por ...-i ...-inda malĝoji, ke io okazis bedaŭri manĝi iomete por scii la guston gustumi parto de io peco

butono fermi per butonoj butonumi hejma nomo de Peter Peĉjo paĝo 93

hejma nomo de Maria Manjo en la loko de anstataŭ preskaŭ ne, mi ne kredas apenaŭ Esperanto estas lingvo lingvo preskaŭ kiel kvazaŭ havi bildon de, esti kiel... aspekti trinkis multe da biero ebria forta krio kontraŭ iu kolero

semi kolekti fruktojn rikolti

kaprino paĝo 94

butonoj11 estas partoj de ĉemizo12. Kiam ni vestas nin, ni butonumas13 la ĉemizon. Li rapide trarigardis la libron: li foliumis14 en ĝi.

-nj-

-ĉj-

Hejme la infanoj nomas la patron paĉjo15 kaj la patrinon panjo16. Mia fratino nomiĝas Maria, sed mi nomas ŝin Manjo. Mia nomo estas Peter, sed miaj familianoj nomas min Peĉjo. Mian onklon mi nomas oĉjo kaj la onklinon onjo.

Anstataŭ

Apenaŭ

Kvazaŭ

Li devas lerni, sed li dormas: anstataŭ17 lerni li dormas.

Ŝi estas tiel malproksime, ke ni apenaŭ18 vidas ŝin. &

La patro frapas19 al la pordo, kvazaŭ20 li estus fremdulo.

Anstataŭ lerni li ludas kun siaj geamikoj. Anstataŭ sukero oni povas uzi mielon. Anstataŭ helpi li malhelpas. Nia instruisto estas malsana. Anstataŭ li hodiaŭ venis alia instruisto. Li anstataŭis nian instruiston. Li apenaŭ scias legi (li preskaŭ ne scias legi). Apenaŭ ŝi venis, tuj ŝi devis foriri. Mi apenaŭ povos veni (mi ne kredas, ke mi povos veni). Mi lernas la anglan21 lingvon22, sed mi apenaŭ povus skribi angle leteron. Mi amas vin, kiel se vi estus mia frato: mi amas vin kvazaŭ vi estus mia frato. La ĉielo estis pura, kvazaŭ balaita. Vi aspektas23, kvazaŭ vi estus malsana. Li iris, kvazaŭ li estus ebria24. Ŝi parolas, kvazaŭ ŝi ĉion scius. Tiu homo aspektis, kvazaŭ li estus falinta el la luno.

PROVERBOJ

Senpova kolero25 – ridinda afero. Multe komencite, malmulte plenumite. Se Peĉjo ne semos26, Petro ne rikoltos27. Falinta floro ne revenos al la branĉo. Kia panjo, tia Kanjo.

LA SEP KAPRIDOJ28

(Fabelo 29) Estis foje arbaro, en la arbaro herbejo kaj sur la herbejo dometo. En la domo loĝis kaprino. Ĝi havis sep infanojn. Foje la patrino devis foriri por aĉeti lakton. Forirante ŝi diris al la kapridoj: „Kiam mi estos for, ne enlasu30 la lupon31! Vi ekkonos lin, ĉar li havas malaltan voĉon kaj nigrajn piedojn.“ La lupo aŭskultis sub la fenestro. Kiam la patrino estis for, li ekkriis: „Malfermu la pordon, karaj kapridoj! Mi estas via patrino.“ Sed la kapridoj respondis: „Vi ne estas nia patrino! Nia patrino havas altan voĉon!“ La lupo foriris al la forĝisto32. Tiu forĝis al la lupo pli altan voĉon. La lupo revenis, frapis al la pordo kaj diris per dolĉa voĉo: „Malfermu la pordon, karaj kapridoj! Mi estas via patrino.“ – „Montru al ni viajn piedojn!“, diris la kapridoj. La lupo montris sian piedon tra la fenestro. – „Vi ne estas nia patrino! Nia patrino havas blankajn piedojn, sed viaj piedoj estas nigraj!“ La lupo iris hejmen. Li prenis farunon33 kaj blankigis siajn piedojn. Poste li revenis, frapis al la pordo kaj diris per dolĉa voĉo: „Malfermu la pordon, karaj kapridoj! Mi estas via patrino.“ – „Montru al ni viajn piedojn!“ La lupo montris la piedojn. Ili estis blankaj. La kapridoj malfermis la pordon. Tiam la lupo saltis en la dometon kun malfermita buŝo kaj manĝis la kapridojn – krom unu, kiu sin kaŝis. La kaprino revenis hejmen kaj kion ŝi vidas! La pordo malfermita, ĉie malordo kaj la infanoj estas for. Ŝi vokas34: „Anjo, Peĉjo, Manjo, Joĉjo...“, sed neniu respondas. Poste ŝi trovis la plej junan kapridon, kiu ĉion

kaprido lasi eniri enlasi

lupo

forĝisto el ĝi oni faras panon faruno

krii la nomon voki

paĝo 95

rakontis. Kiam ili eliris el la dometo, sur la herbejo ili trovis la dormantan lupon. La patrino prenis tranĉilon, distranĉis la ventron kaj la kapridoj elsaltis vivaj kaj sanaj. Ili alportis ŝtonojn kaj plenigis per ili la ventron de la lupo. Kiam la lupo vekiĝis, li iris al la rivero. Kiam li volis trinki, li falis en la akvon. La kapridoj dancis kaj kantis. La malbona lupo neniam plu venos al ilia dometo.



Respondu la demandojn. La respondojn skribu:



Rakontu la fabelon „La sep kapridoj“.

Kio estas leginda libro? Kiam vi lastfoje malvarmumis? Kio estas kolumo kaj manumo? Kiel vi nomus viajn patron kaj patrinon, se vi hejme parolus Esperante?

GRAMATIKO -ind-

Vidinda, memorinda, ridinda. Digno de ser visto, memorable, ridículo. El sufijo -inda significa “digno de, que vale la pena".

-um-

Gustumi, plenumi, sunumi, kolumo. Degustar, llevar a cabo, tomar el sol, cuello (de la ropa). Con el sufijo -um- se crean palabras con diferentes significados. Es un sufijo sin un sentido definido.

-nj-

Panjo, paĉjo, Manjo, Peĉjo. Mamá, papá, Mari, Pedrito. Con el sufijo -nj- se crea el diminutivo, afectivo, de los nombres femeninos y con el sufijo -ĉj- el de los nombres masculinos. Se abrevia la raíz de la palabra. Estos sufijos se usan tambien para crear las formas intimas de llamar, y para llamarse entre parientes.

-ĉj-

Vocabulario:

1 – digno de ser leído, 2- recuerdos, cosas dignas de recordar, 3 – lamentablemente (bedaŭri – lamentar), 4 – degustar, 5 – tomar el sol, 6 – resfriarse, 7 – llevar a cabo, realizar, 8 – un trocito, 9 –cuello (de la ropa), 10 – puño de la camisa, 11 – botón, 12 – camisa, 13 – abotonar, 14 – hojear, 15 – papá, 16 – Mari, 17 – en vez de, 18 – apenas, 19 – golpear, llamar a la puerta, 20 – como si …, 21 – inglés, 22 – idioma, 23 – parecer, verse, 24 – borracho, 25 – cólera, ira, 26 – sembrar, 27 – cosechar, 28 – cabritillo (kaprino – cabra), 29 – cuento, fábula, 30 – permitir entrar, 31 – lobo, 32 - herrero, 33 – harina, 34 – llamar.

paĝo 96

22 DUDEK-DUA LECIONO Trans

tra

La knabo ĵetis1 la pilkon2 trans3 la barilon4.

&

La domo estas trans la rivero. Ĝi estas sur la transa bordo5.

Ameriko estas trans la maro. Ŝi loĝas kontraŭ nia domo, trans la strato. Trans la rivero loĝas bela knabino. Transa domo estas tiu sur la kontraŭa flanko de la strato.

Preter Preter 6 nia fenestro iras homoj: ili iras ĉirkaŭ la fenestro kaj poste plu. Li iris preter mi sen saluto. Ŝi preterkuris min. Preterkurante ŝi ridetis.

Laŭ

trans tero apud rivero bordo

Ekster Mi ne loĝas en la urbo, sed ekster 7 la urbo. Fiŝoj ne povas vivi ekster la akvo. En la domo estas varme, sed ekstere neĝas. Somere mi veturos al eksterlando. Ĉu vi korespondas kun eksterlandanoj?

Maria dancas tiel, kiel ludas la muziko: ŝi dancas laŭ8 la muziko. Morgaŭ ŝi ekskursos, aŭ ŝi restos hejme: laŭ la vetero. La infanoj iris laŭ la rivero. Laŭ la fruktoj oni arbon ekkonas.

ĵeti

pilko

➟ preter ne en, ne inter ekster

Ĵus Antaŭ momento mi venis: mi ĵus9 venis. En televido oni ĵus parolis pri novaĵoj el la mondo. Ĵus mi aŭdis pri tio.

laŭ antaŭ momento ĵus paĝo 97

diri sian nomon prezenti sin diri: „vi povas“ permesi

estu tiel bona kaj volu bonvolu en komenco frue surskribo (titolo)

➙

titolo de viro sinjoro malhelpi ĝeni ne koleri, forgesi pri io malbona pardoni

per forta voĉo laŭte respondo al: „mi dankas“ nedankinde domo, kie oni montras filmojn kinejo

Infano, kiun ĵus batis10 la patro: „Panjo, via edzo ne plaĉas al mi!“ Kritikisto: „Mi ĵus legis vian romanon“. Aŭtoro: „Ĉu la lastan?“ Kritikisto: „Mi esperas, ke jes!“ „Ĉu en via urbo naskiĝis multaj grandaj homoj?“ „Laŭ mia memoro nur infanetoj“.

LA ĈIUTAGA ESPERANTO Salutoj

Bonan matenon! Bonan tagon! Bonan vesperon! Bonan nokton! Fartu bone! Ĝis revido! Ĝis reaŭdo! Ĉion plej bonan! Agrablajn festotagojn11!

Prezento

Permesu12 al mi, ke mi prezentu13 min: mi estas ... . Mi ĝojas! Mi tre ĝojas, ke mi ekkonis vin! Ĉu vi estas sinjoro14 (sinjorino, fraŭlo, fraŭlino) ... ? Kiu estas tiu sinjoro? Kiel vi nomiĝas? Kiel nomiĝas tiu knabo (knabino)? Lia nomo estas ... .

Vizito

Kie loĝas sinjoro ... ? Ĉu sinjorino ... estas hejme? Jes, bonvolu15 eniri. Bedaŭrinde, li ne estas hejme. Kiam li revenos? Post unu horo. Bone, mi venos malpli frue16 (poste). Mi ĝojas, ke mi vidas vin! Bonvolu sidiĝi! Ĉu mi ne ĝenas17 vin? Ne, male, vi estas tre afabla. Estu tiel afabla kaj diru al mi ... . Pardonu18, mi petas. Ĉu vi komprenas min? Jes, mi bone komprenas vin. Parolu malrapide, ĉar mi ne komprenas. Parolu pli laŭte19. Kie vi loĝas? El kiu lando vi estas? Kie vi laboras? Kio vi estas? Kion vi faras ĉi tie? Kia estas via adreso? Via loĝejo estas tre bela. Mi dankas, ke vi vizitis min. Ĉu vi povas viziti min hodiaŭ posttagmeze? Bone, mi venos je la 15 – a horo.

Sur la strato aŭtobus-haltejo paĝo 98

Mi petas vin, kie estas ... ? Dankon! Mi dankas, ke vi helpis al mi. Vi estas tre afabla. Volonte20! Mi petas, diru al mi, kie

estas hotelo (teatro21, kinejo, stacidomo, aŭtobus – haltejo, magazeno22, kulturdomo).

Vojaĝado

Mi volas iri (vojaĝi, veturi) al ... . Ĉu tiu loko estas libera? Ĉu mi povas malfermi la fenestron? Kiel nomiĝas tiu ĉi stacio (urbo, vilaĝo, kvartalo23, strato)? Kiam ni venos al ... ? Kiom da kilometroj estas ĝis ... ? Kiel malproksime estas de ĉi tie al ... ? Kiom kostas la bileto?

Demandoj

Kio estas tio? Por kio ĝi estas? Kion vi deziras? Kial vi tion faris? Ĉu vi parolas Esperante? Ĉu vi komprenas min? Ĉu mi tion diris bone? Kie mi povas aĉeti gazeton? Kie estas restoracio? Kio okazis? Kion vi diris? Kion vi faras? Ĉu tio estas vero? (Ĉu vere?)

Tempo

Kiam? – Matene. Frumatene. Antaŭtagmeze. Tagmeze. Posttagmeze. Vespere. Nokte. Noktomeze. Ĉiutage. Hodiaŭ. Kioma horo estas? Je kioma horo? Proksimume24 je la sesa. Je la oka vespere. Antaŭ nelonge. Estas jam malfrue. Estas tro25 frue. Kiomjara vi estas? Mi estas ... – jara.

Vetero

Kia vetero estas hodiaŭ? La suno brilas. Pluvas. Ni malsekiĝos. Pluvetas. Estas varme. La pluvo jam ĉesis. Blovas vento. Neĝas. Varmiĝis. Malvarmiĝis. La suno jam leviĝas26 (malleviĝas = subiras). Sur la ĉielo estas nuboj. Vesperiĝas. Morgaŭ estos malvarme.

Surskriboj.

Eniro. Eliro. Fermu la pordon! Fermita. Atentu27! Unua etaĝo28. Ter – etaĝo29. Haltejo. Necesejo30. Lavejo. Por fumantoj31. Fumado malpermesita! Tiru32! Puŝu33! Alveno. Foriro.

Aliaj oftaj frazoj 34

Ĉu tio plaĉas al vi? Jes, tio estas tre bela. Vi pravas35. Vi eraras. Tio ne gravas36. Ne zorgu pri tio! Ĉu vi ŝatas modernan (klasikan) muzikon? Ĉu vi deziras bombonon (glaciaĵon37, cigaredon38)? Ne, mi ne volas. Mi ne ŝatas dolĉaĵojn. Mi ne fumas. Ĉu vi povas prunti al mi plumon? Kien vi iras? Ĉu vi jam estis en  ...  ?

domo, apud kiu haltas vagonaroj stacidomo parto de la urbo kvartalo pli-malpli proksimume pli ol estas bone, pli ol sufiĉe tro sen akvo seka malfali leviĝi bone rigardi kaj aŭskulti atenti parto de domo (1-a, 2-a...) etaĝo Ä

Å

necesejo diri veron pravi

cigaredo uzi cigaredon fumi eniri en vagonon envagoniĝi paĝo 99

atentinda grava

sidiĝi al la tablo altabliĝi komence de mateno frumatene

Ankoraŭ ne. Ni veturu per tramo39 (vagonaro, aŭtobuso, aŭto, ŝipo). Jam venas la aŭtobuso. Ni eniru! Ni envagoniĝu (altabliĝu, enlitiĝu).

VESTAĴOJ40

✎

✎

glaciaĵo

✎

tramo

tiri

puŝi

aŭtobuso

Prenu kolorajn krajonojn kaj kolorigu la vestaĵojn:

Maria havas verdan bluzon41, brunan jupon42, blankajn ŝtrumpetojn43 kaj brunajn ŝuojn44. Peter havas ruĝan puloveron45, bluan pantalonon46 kaj nigrajn ŝuojn. La patrino portas flavan robon47 kaj brunajn ŝuojn. Sub la brako ŝi havas brunan mansakon48. La patro havas oranĝkoloran ĉemizon, bluan kravaton, bluan jakon49 kaj nigran pantalonon. Sur la jako kaj sur la pantalono estas poŝoj50. Sub la brako li havas grizan mantelon51.

Memoru: bluzo paĝo 100

Li preterkuris min. Él me adelantó corriendo. Preterirante ŝi ridetis. Ella sonrió al pasarme. La patrino portas ruĝan puloveron. La madre lleva un jersey rojo.



Respondu kaj la respondojn skribu:

Kiajn vestaĵojn vi havas? Kiajn vestaĵojn portas viaj geamikoj (lernantoj en la klaso)? Kie estas Ameriko? Ĉu ekstere pluvas? Ĉu vi jam estis en eksterlando? Ĉu preter via urbo fluas rivero? Laŭ kio oni ekkonas la arbon? Ĉu vi ĵus vekiĝis? Kiom kostas bileto por aŭtobuso en via urbo? Kion vi havas en la poŝoj?

Vocabulario:

1 – arrojar, 2 – pelota, 3 – al otro lado de, tras, 4 – valla, 5 – orilla, 6 – por delante de, más allá de, 7 – fuera, 8 – perdonar, 9 – acaba de, recientemente, 10 – golpear, 11 – día festivo, 12 – permitir, 13 – presentar, 14 – señor, 15 – hacer el favor, permitir, 16 – temprano, 17 – molestar, 18 – perdonar, 19 – en voz alta, 20 – amablemente, 21 – teatro, 22 – almacén, 23 – barrio, 24 – aproximadamente, 25 – demasiado, 26 – elevarse, 27 – prestar atención, 28 – piso (planta de un edificio), 29 – piso bajo, 30 – el baño, 31 – fumador (fumi-fumar). , 32 – tirar, estirar, 33 – empujar, 34 – frase, 35 – tener razón, ser verdad, 36 – no importa, 37 – un helado, 38 – cigarrillo, 39 – tranvía, 40 – ropa, 41 – blusa, 42 – falda, 43 – calcetín, 44 – zapato, 45 – jersey, 46 – pantalón, 47 – el vestido (de mujer), 48 – el bolso, 49 – chaqueta, 50 – bolsillo, 51 – el abrigo.

jupo

ŝtrumpeto

ŝuo

pantalono mansako

➝

poŝo

robo

mantelo

jako

ruĝa, verda, bruna, flava... koloro paĝo 101

DICCIONARIO ESPERANTO – ESPAÑOL A

El número que sigue a las palabras españolas indican la primera lección en la que aparecen.

del participio presente activo9,19 -a – terminación antaŭ ante, delante, de los adjetivos, enfrente de7 pronombres apenaŭ apenas21 posesivos, y aperi aparecer19 números apetito apetito12 ordinales3, 4 aprilo abril10 abelo abeja19 apud junto a3 aĉeti pirkti18 arbo árbol3 -ad- sufijo que -ar- sufijo que indica continuación indica grupo o o repetición de una reunión10 acción16 -as terminación del adreso dirección10 presente de 16 aero aire los verbos6 afable aspekti aparentar21 amablemente18 -at- terminación del afero cosa, asunto15 participio presente agrable pasivo19 16 agradablemente atendi esperar, aĝa viejo, de edad9 aguardar19 aĝo edad9 atenti atender22 ajn cualquier14 aŭ o (conjunción)10 -aĵ- sufijo que indica aŭdi oir17 cosa u objeto17 aŭgusto agosto10 aĵo cosa17 aŭskulti escuchar5 akvo agua3 aŭto automóvil10 al a, hacia5 aŭtobuso autobús22 alia otro14 aŭtoro autor22 aliĝi adherirse, aŭtuno otoño11 inscribirse11 avo abuelo4 alkoholo alcohol17 azeno burro14 almenaŭ al menos15 alta alto9 ambaŭ ambos18 Ameriko América22 babili charlar13 balai barrer13 ami amar5 baldaŭ pronto15 amiko amigo5 bani bañar12 anekdoto chiste, 16 bati golpear20 agudeza 21 bebo bebé17 angla inglés bedaŭri lamentar21 animalo animal16 2 bela bonito, bello3 ankaŭ también 8 benko banco (de ankoraŭ todavía ano miembro, socio9 sentarse)13 anstataŭ en vez de21 besto animal1 bezoni necesitar17 -anta terminación

B

paĝo 102

biciklo bicicleta11 biero cerveza8 bildkarto tarjeta postal10 bildo cuadro, imagen9 bileto billete22 birdo pájaro13 blanka blanco3 blovi soplar16 blua azul20 bluzo blusa22 bo- prefijo que indica parentesco por el matrimonio19 boji ladrar14 bombono bombón17 bona bueno3 bonvoli hacer el favor22 bordo orilla22 botelo botella8 bovino vaca14 brako brazo16 branĉo rama20 brasiko coliflor15 brili brillar12 bruli arder14 bruna marrón5 brusto pecho, torax18 Bulgario Bulgaria21 buŝo boca6 buŝtuko servilleta15 butero mantequilla12 butono botón 21

C

cent cien9 cigaredo cigarrillo22 citrono limón11

Ĉ

ĉambro habitación4 ĉapo gorro6

ĉar porque7 ĉarma encantador14 ĉe en, alrededor de9 ĉefa principal18 ĉefo jefe19 ĉemizo camisa21 ĉerizo cereza20 ĉesi cesar20 ĉevalo caballo1 ĉi partícula que expresa proximidad14 ĉi tiu este, esta14 ĉia todo tipo de12 ĉiam siempre12 ĉie en todas partes12 ĉielo cielo19 ĉio todo11 ĉirkaŭ alrededor de15 ĉiu cada uno11 -ĉj- sufijo que hace las formas familiares e íntimas de los nombres masculinos21 ĉokolado chocolate3 ĉu partícula interrogativa para preguntas de sí o no2

D

da preposición que se usa para cantidades8 danci bailar12 danki agradecer17 dato fecha10 de preposición de, desde5 decembro diciembre10 decidi decidir19 dek diez6 dekstra derecho, a15 demandi preguntar8

dento diente12 desegni dibujar18 devi deber12 deziri desear14 diamanto diamante19 dimanĉo domingo7 direktoro director19 diri decir8 dis- prefijo que indica separación, dispersión18 diversa diversos15 do pues18 dolĉa dulce17 dolori doler16 domo casa3 doni dar8 dormi dormir8 dorso espalda18 du dos1 dum durante, mientras19

ekskurso excursión16 ekster fuera de22 ekstere afuera22 el de donde, de qué9 elektra eléctrico6 -em- sufijo que indica inclinación o tendencia hacia algo18 ema con inclinación hacia algo18 en en3 erari equivocarse9 espero esperanza20 esti ser, estar1 estro jefe, dirigente19 -et- sufijo para hacer los diminutivos12 eta pequeño12 etaĝo piso, planta22

E

F

-e terminación de adverbios7 -ebl- sufijo que denota posibilidad18 eble quizás18 ebria borracho21 -ec- sufijo que denota una característica o cualidad17 eco cualidad17 eĉ incluso20 edzo esposo17 -eg- sufijo para hacer los aumentativos12 ega muy grande 12 egoista egoísta20 -ej- sufijo que indica el lugar donde algo se encuentra u ocurre9 ek- prefijo que indica el comienzo de una acción13

fabelo fábula21 fabriko fábrica9 facila fácil13 fajfi silbar13 fajro fuego14 fali caer20 familio familia4 fari hacer6 farti estar de salud7 faruno harina21 februaro febrero10 feliĉa feliz14 fenestro ventana4 ferioj vacaciones20 fermi cerrar8 festo fiesta22 fianĉo novio19 filmo película14 filo hijo9 fingro dedo6 fino fin10 fiŝo pez19 flamo llama (fuego)20 flanko costado, lado18

flava amarillo11 floro flor1 flugi volar13 flui fluir19 foje a veces16 folio hoja11 for lejos de17 forgesi olvidar18 forĝi forjar21 forko tenedor13 forno horno14 forta fuerte14 fotelo sillón14 frago fresa20 frapi golpear21 frato hermano8 fraŭlo soltero17 frazo frase22 fremda extraño, extranjero20 freŝa fresco, reciente19 fromaĝo queso12 frua temprana22 frukto fruta1 frunto frente18 fumi fumar22 fundo fondo20 fungo seta19

G

gaja alegre20 gasto huésped15 gazeto revista14 ge- prefijo que indica ambos sexos a la vez8 geografio geograf ía14 glaciaĵo un helado22 glaso vaso3 gramatiko gramática1 granda grande3 grava importante22 griza gris20 gusto sabor13

Ĝ

ĝardeno jardín3

ĝeni molestar22 ĝi ello3 ĝis hasta10 ĝoji alegrarse16

H

halti detenerse6 haro cabello6 havi tener5 hejmo hogar10 hela clara20 helpi ayudar14 herbo hierba16 hieraŭ ayer 7 historio historia14 hodiaŭ hoy7 homo persona1 horizonto horizonte20 horloĝo reloj12 horo hora5 hotelo hotel19 hundo perro2

I

-i terminación del infinitivo8 ia algún tipo de12 iam alguna vez12 -id- sufijo que indica cría o descendencia14 ido cría, descendiente14 ie en alguna parte12 -ig- sufijo que expresa la idea de hacer algo11 -iĝ- sufijo que expresa la idea de hacerse algo a si mismo11 ili ellos, ellas3 -ilo sufijo que indica instrumento, aparato13 ilo medio, auxiliar13 -inda sufijo que indica que algo es digno de, vale la

paĝo 103

pena21 infano niño8 -ino sufijo que hace el femenino4 instrui enseñar9 -inta terminación del participio pasado activo20 inter entre9 interesa interesante14 interŝanĝi intercambiar10 io algo11 -io sufijo para los nombres de los países21 iom algo, un poco13 iri ir5 -is terminación del verbo en pasado7 -isto terminación para profesión, oficio9 -ita terminación del participio pasado pasivo20 iu alguien11

J

-j terminación del plural4 jako chaqueta22 jam ya12 januaro enero10 jaro año8 je preposición que no tiene un significado concreto10 jen he aquí19 jes sí2 julio julio10 juna joven4 junio junio10 jupo falda22

Ĵ

ĵaŭdo jueves7 ĵeti arrojar22 ĵus reciente22

paĝo 104

K

kafo café 11 kaj y1 kalendaro calendario10 kampo campo15 kanti cantar18 kapo cabeza6 kaprino cabra21 kapti capturar19 kara querido10 karesi acariciar19 kaŝi esconder20 kato gato1 ke que13 kelkaj algunos13 kia cómo, qué tipo de3 kial por qué8 kiam cuándo10 kie dónde2 kiel dónde7 kies de quién13 kilogramo kilógramo8 kilometro kilómetro22 kinejo sala de cine22 kio qué1 kiom cuánto6 kiso beso12 kiu quién3, 5 klara claro20 klaso clase9 knabo un chico4 kokino gallina14 kolekti reunir, coleccionar16 kolero cólera21 kolo cuello6 koloro color11 kombi peinar13 komenco comienzo10 komplika complicado19 kompletigi completar11 kompreni comprender15 koni conocer13 kontraŭ contra,

opuesto15 korbo cesto18 korespondi corresponder10 koro corazón18 korpo cuerpo6 korto patio13 kosti costar18 krajono lápiz2 kravato corbata15 kredi creer18 kreski crecer 17 kreto tiza13 krii gritar19 kritiki criticar22 krom además17 krono corona18 kruro pierna18 kudri coser13 kuiri cocinar12 kuko cocinar15 kulero cuchara13 kun con6 kuri correr7 kuŝi yacer12 kuzo primo19 kvalito calidad17 kvankam aunque18 kvar cuatro6 kvartalo barrio22 kvazaŭ como si21 kvin cinco6

L

la artículo determinado2 labori trabajar6 laca cansado11 lakto leche8 lampo lámpara3 lando país20 lango lengua (cuerpo)18 lasi dejar14 laŭ según22 laŭta alto (voz)22 lavi lavar10 leciono lección1 legi leer1 legomo verdura15 leono león17 lerni aprender9

letero carta5 levi levantar22 li él2 libera libre10 libro libro1 lingvo idioma21 lito cama4 litro litro8 loĝi habitar4 loko sitio12 longa largo10 ludi jugar, interpretar8 lumi iluminar14 lundo lunes7 luno Luna19 lupo lobo21

M

magazeno almacén18 majo mayo 10 mal- prefijo que indica lo contrario, lo opuesto3 malgraŭ a pesar de20 manĝi comer7 manki faltar 13 mano mano6 mansako bolso22 mantelo abrigo22 mardo martes7 marmelado mermelada12 maro mar20 marto marzo10 maŝino máquina10 matematiko matemáticas14 mateno la mañana10 matura maduro11 mem uno mismo17 membro miembro18 memori recordar18 (2)

mentono barbilla18 merkredo miércoles7 meti poner19 mezo el medio15

mezuri medir16 mi yo1 mielo miel20 mil mil16 minuto minuto7 moderna moderno22 momento momento22 monato mes10 mondo mundo20 mono dinero15 monto montaña12 montri mostrar13 morgaŭ mañana7 morto muerte12 multaj muchos8 muro pared13 muso ratón12 muziko música17

N

nokto noche10 nomo nombre10 nova nuevo13 novembro noviembre10 nubo nube20 nun ahora5 nur solamente12

O

-o terminación de los substantivos3 objekto objeto1 -obl- con el sufijo se forman los múltiplos16 ofte a menudo14 ok ocho6 okazi ocurrir20 oktobro octubre10 okulo ojo6 ol que (la segunda parte del comparativo)9 ombro sombra20 oni se (impersonal)13 onklo tío19 -ono con el sufijo se forman los partitivos16 -onta terminación del participio futuro activo20 -op- sufijo para hacer los números colectivos16 ordo orden19 orelo oreja6 -os terminación del futuro de los verbos7 -ota terminación del participio futuro pasivo20 ovo huevo14

-n terminación del complemento directo, dirección hacia donde y fecha5,10,14 naĝi nadar11 naskiĝi nacer10 naturo naturaleza16 naŭ nueve6 nazo naríz6 ne no1 neĝo nieve19 nek ni17 nenia ningún tipo de12 neniam nunca12 nenie en ninguna parte12 nenio nada11 neniu nadie11 nepo nieto19 ni nosotros, nosotras3 nigra negro3 -nj- con el sufijo se crean el diminutivo pafi disparar13 y el afectivo de pagi pagar18 los nombres 21 paĝo página1 femeninos

P

pakaĵo paquete11 pano pan8 pantalono pantalón22 papero papel3 pardoni perdonar22 parenco pariente9 paro par16 paroli hablar5 parto parte18 pasi pasar17 patro padre4 peco pieza, trozo21 pensi pensar13 per por medio de, con6 permesi permitir22 persono persona15 peti pedir8 piedo pie6 pilko pelota22 piro pera15 plaĉi gustar21 plafono techo13 planko suelo2 planto planta16 plej lo más (superlativo)9 plena lleno11 pli más (comparativo)9 plori llorar12 plu más, más allá20 plumo pluma, parkeris2 pluvo lluvia20 po partícula distributiva16 pomo manzana1 por para15 por ke para que …15 pordo puerta4 porko cerdo14 porti llevar15 post después7 poŝo bolsillo22 poŝtmarko sello de correos10 povi poder8 pravi tener razón22 precipe sobre todo20

preĝejo iglesia16 preni coger11 prepari preparar12 preskaŭ casi17 preta preparado15 preter más allá de22 prezenti presentar22 pri acerca de, sobre14 printempo pavasaris11 pro a causa de, por17 problemo problema14 proksima próximo14 promeni pasear7 propra propio17 proverbo proverbio12 pruno ciruela15 prunti prestar18 pulovero jersey22 pura limpio11 puŝi empujar22

R

radioaparato aparato de radio17 rakonti narrar14 rapide rápidamente7 re- prefijo que indica repetición18 reĝo rey16 renkonti reunir, encontrar18 respondi contestar8 respubliko república21 resti quedar, permanecer11 restoracio restaurante7 ricevi recibir10 riĉa rico15 ridi reir12 rigardi mirar6 rikolti cosechar21 rimarki darse cuenta20 ripozi descansar10

paĝo 105

rivero rio16 robo vestido22 romano novela14 rozo rosa1 ruĝa rojo5

S

sabato sábado7 saĝa sabio17 sako saco18 salti saltar20 saluto saludo7 saluton ¡Hola!7 same igualmente15 sana sano13 sata satisfecho8 scii saber11 se si (condicional)15 sed pero2 seĝo silla20 seka seco22 sekundo un segundo16 sekvi seguir11 semajno semana7 semi sembrar21 sen sin6 sendi enviar10 senti sentir20 sep siete6 septembro septiembre10 serĉi buscar18 ses seis6 sezono estación del año11 si pronombre reflexivo10 sia su, suyo (relativo a la tercera persona)10 sidi estar sentado2 silenti callar13 simpla simple19 sinjoro señor22 skii esquiar 11 skribi escribir5 slovaka eslovaco10 Slovakio Eslovaquia21 sola solo17

paĝo 106

soldato soldado13 somero verano11 sonori sonar13 spiri respirar17 stacio estación19 stalo establo19 stari estar de pie2 stelo estrella19 strato calle13 studento estudiante17 stulta tonto17 sub bajo, debajo de3 suĉi chupar17 sudo sur20 sufiĉe bastante18 sukero azúcar17 suno Sol12 super por encima, más arriba3 superjaro año bisiesto11 supo sopa15 sur encima2

Ŝ

ŝafo oveja14 ŝati gustar8 ŝi ella2 ŝipo barco19 ŝlosi cerrar (con llave)13 ŝpari ahorrar18 ŝranko armario4 ŝtono piedra 20 ŝtrumpo media (ropa)22 ŝuo zapato22

T

tablo mesa1 tablotuko mantel15 tabulo tablero, pizarra2 tago día7 tamen sin embargo18 taso taza12 teatro teatro22 telero plato12

televido televisión14 tempo tiempo12 tero tierra 16 terpomo manzana15 tia así, de esa clase12 tial por eso14 tiam entonces12 tie allí5 tiel así, de esa manera14 tigro tigre14 timi temer18 tio eso1 tiom tanto13 tiri estirar22 tiu ese5 tondi cortar con tijeras13 tra a través de15 traktoro tractor9 tramo tranvía22 tranĉi cortar con cuchillo13 trans al otro lado de22 tre muy11 tri tres1 trinki beber7 tro demasiado22 trovi encontrar18 trunko tronco18 tunelo túnel15 turo torre16 tuta completa, entera9

unu uno1 urbo ciudad4 -us terminación del condicional de los verbos15 uzi usar20

V

vagono vagón10 vango mejilla18 varma caliente11 vazo florero5 veki despertar12 vendi vender18 vendredo viernes7 veni venir13 vento viento16 ventro vientre18 verda verde11 vero verdad13 vespero la tarde10 vesto ropa12 vetero clima14 veturi viajar (en vehículo)10 vi tú, usted, vosotros, ustedes1 viando carne15 vico vez, fila16 vidi ver10 vidvo viudo19 vilaĝo pueblo19 vino vino16 vintro invierno11 viro hombre4 vitro cristal18 vivi vivir11 vizaĝo la cara18 viziti visitar17 -u terminación del voĉo voz13 imperativo8 -uj- sufijo que indica vojaĝi viajar20 vojo camino20 el recipiente19, 21 voki llamar21 -ul- sufijo que voli querer, desear8 indica persona con una cierta característica o cualidad17 zoologia parque -um- sufijo con zoológico17 un significado no 21 zorgi ocuparse de17 concreto

U

Z

DICCIONARIO ESPAÑOL – ESPERANTO El número que sigue a las palabras en Esperanto indica la primera lección en la que aparecen.

A

a pesar de malgraŭ20 a razón de po16 a través de tra15 a, hacia al5 abeja abelo19 abrigo mantelo22 abril aprilo10 abuelo avo4 acariciar karesi19 acerca de pri14 además de krom17 adherirse, asociarse aliĝi11 aficionado a ema8 agosto aŭgusto10 agradable agrabla16 agradecer danki7 agua akvo3 ahora nun5 ahorrar ŝpari18 aire aero6 al menos almenaŭ15 al otro lado de trans22 alcohol alkoholo17 alegrarse ĝoji16 alegre gaja20 algo io11 algo, un poco iom13 alguien iu11 algún tipo, alguna clase ia12 alguna vez iam12 algunos kelkaj13 allí tie5 almacén magazeno18 alrededor de ĉirkaŭ15 alto alta9 amable afabla18 amar ami5 amarillo flava11 ambos ambaŭ18 América Ameriko22 amigo amiko5 anécdota anekdoto16 animal animalo16

animal besto1 antes antaŭ7 año jaro8 año bisiesto superjaro11 aparecer aperi19 apenas apenaŭ21 apetito apetito12 aprender lerni9 aquí ĉi tie14 árbol arbo3 armario ŝranko4 arrojar ĵeti22 así tiel14 atención atento22 aunque kvankam18 autobús aŭtobuso22 autor aŭtoro22 ayer hieraŭ7 ayudar helpi14 azúcar sukero17 azul blua20

B

bailar danci12 bajo, debajo sub3 banco, asiento benko13 bañar bani12 barbilla mentono18 barco ŝipo19 barrer balai13 barrio kvartalo22 bastante sufiĉe18 bebé bebo, suĉinfano17 beber trinki7 beso kiso12 bicicleta biciklo11 billete bileto22 blanco blanka3 blusa bluzo22 boca buŝo6 bolsillo poŝo22 bombón bombono17 bonito bela3 borracho ebria21

botella botelo8 botón butono21 brazo brako16 brillar brili12 bueno bona3 burro azeno14 buscar serĉi18

C

caballo ĉevalo1 cabeza kapo6 cabra kaprino21 cada ĉiu11 caer fali20 café kafo11 calendario kalendaro10 calidad kvalito17 caliente varma11 callar silenti13 calle strato13 cama lito4 camino vojo20 camisa ĉemizo21 campo kampo15 cansado laca11 cantar kanti18 capitán kapitano17 capturar kapti19 cara vizaĝo18 característica eco17 carne viando15 caro kara10 carta letero5 casa domo3 casi preskaŭ17 cercano proksima14 cerdo porko14 cereza ĉerizo20 cerrar fermi8 cerrar con llave ŝlosi13 cerveza biero8 cesar, terminar ĉesi20 cesta korbo18 chaqueta jako22 charlar babili13

chocolate ĉokolado3 chupar suĉi17 cielo ĉielo19 cien cent9 cigarrillo cigaredo22 cinco kvin6 cine kinejo22 ciruela pruno5 ciudad urbo4 claro (luminoso) hela20 claro (comprensible) klara20 clase, aula klaso9 coche aŭto10 cocinar kuiri12 coger, tomar preni11 coleccionar, reunir kolekti16 cólera (ira) kolero21 coliflor brasiko15 colocar meti19 color koloro11 comer manĝi7 como (para adjetivo) kia3 como (para adverbio) kiel7 como si kvazaŭ21 completo tuta9 complicado komplika19 comprar aĉeti18 comprender kompreni15 con kun6 conocer koni13 contra kontraŭ15 corazón koro18 corbata kravato15 corona krono18 correr kuri7 cortar tranĉi13 cortar (con tijeras) tondi13 cosa aĵo17 cosa, asunto afero15 cosechar rikolti21

paĝo 107

coser kudri13 costar kosti18 crecer kreski17 creer kredi18 cría, descendiente ido14 cristal vitro18 criticar kritiki22 cuadra stalo19 cuadro, imagen bildo9 cualquiera que kiu ajn14 cuando kiam10 cuanto kiom6 cuatro kvar6 cuchara kulero13 cuello kolo6 cuerpo korpo6

D

dar doni8 de (origen) de5 de quien kies13 de, desde el9 deber devi12 decidir decidi19 decir diri8 dedo fingro6 dejar, abandonar lasi14 demasiado tro22 derecho dekstra18 descansar ripozi10 desear deziri14 despertar veki12 después post7 día tago7 diamante diamanto19 dibujar desegni18 diciembre decembro10 diente dento12 diez dek6 digno de -inda21 dinero mono15 dirección adreso10 director direktoro19 disparar pafi13 diverso diversa15 doler dolori16

paĝo 108

domingo dimanĉo7 dónde kie2 dormir dormi8 dos du1 dulce dolĉa17 durante dum19

E

egoísta egoista20 él li2 el cual kiu8 el más (superlativo) la plej9 electricidad elektra16 ella ŝi2 ello ĝi3 ellos ili3 empujar puŝi22 en en3 en alguna parte ie12 en ninguna parte nenie12 en todas partes ĉie12 en vez de anstataŭ21 en voz alta laŭte22 en, en casa de, junto a ĉe9 encantador ĉarma14 encontrar trovi18 encontrarse (de salud) farti7 enero januaro10 enseñar instrui9 entonces tiam12 entre inter9 enviar sendi10 equivocarse erari9 es que.. (partícula interrogativa) ĉu2 esconder kaŝi20 escribir skribi5 escuchar aŭskulti5 ese iu5 eslovaco slovaka10 eso tio1 espalda dorso18 esperanza espero20 esperar atendi19 esquiar skii11 estación(del año) sezono11

estación(de tren) stacio19 estado, nación ŝtato19 estar de pie stari2 estirar tiri22 estrella stelo19 estudiante studento17 excursión ekskurso16 extraño, extranjero fremda20

F

fábrica fabriko9 fábula fabelo21 fácil facila13 falda jupo22 faltar manki13 familia familio4 febrero februaro10 fecha dato10 feliz feliĉa14 fiesta festo22 fin fino10 flor floro1 fluir flui19 fondo fundo20 forjar forĝi21 frase frazo22 frecuentemente ofte14 frente (anatomía) frunto18 fresa frago20 fresco freŝa19 fruta frukto1 fuego fajro14 fuera, aparte de ekster22 fuerte forta14 fumar fumi22

G

gallina kokino14 gato kato1 geograf ía geografio14 golpear frapi21 gramática gramatiko1

grande granda3 gris griza20 gritar krii19 gustar, apreciar ŝati8 gustar, agradar plaĉi21 gusto gusto13

H

habitación ĉambro4 habitar loĝi4 hablar paroli5 hacer fari6 harina faruno21 hasta ĝis10 he aquí jen19 helado glaciaĵo22 hermano frato8 hierba herbo16 hijo filo9 historia historio14 hogar hejmo10 hoja folio11 hombre viro4 hora horo5 horizonte horizonto20 horno forno14 hortaliza legomo15 hotel hotelo19 hoy hodiaŭ7 huesped gasto15 huevo ovo14 Hungría Hungario10

I

idioma lingvo21 iglesia preĝejo16 iluminar lumi14 importante grava22 incluso eĉ20 instrumento, herramienta ilo13 intercambiar interŝanĝi10 interesante interesa14 invierno vintro11 ir iri5 ir en vehículo veturi10

J

jardín ĝardeno3 jarrón vazo5 jefe ĉefo19 jefe, directivo estro9 jersey pulovero22 joven juna4 jueves ĵaŭdo7 jugar ludi8 julio julio10 junio junio10 junto a apud3

K

kilogramo kilogramo8 kilómetro kilometro22

L

la mañana mateno10 la tarde vespero10 lado flanko18 ladrar boji14 lamentar bedaŭri21 lámpara lampo3 lápiz krajono2 largo longa10 lavar lavi10 lección leciono1 leche lakto8 leer legi5 (1) lejos, fuera for17 lengua (anatomía) lango18 león leono17 levantar levi22 libre libera10 libro libro1 limón citrono11 limpio pura11 litro litro8 llama flamo20 llamar voki21 llena plena11 llevar, transportar porti15 llorar plori12 lluvia pluvo20 lo mismo,

igualmente same15 lobo lupo21 lugar loko12 luna luno19 lunes lundo14

M

maduro matura mano mano6 mantel tablotuko15 mantener correspondencia korespondi10 mantequilla butero12 manzana pomo1 mañana morgaŭ7 máquina maŝino10 mar maro20 marido edzo17 marrón, moreno bruna5 martes mardo7 marzo marto10 más (comprarativo) pli9 más allá de preter22 más, a continuación plu20 matemáticas matematiko14 mayo majo10 media (ropa) ŝtrumpo22 medio (el) mezo15 medir mezuri16 mejilla vango18 mermelada marmelado12 mes monato10 mesa tablo1 miel mielo20 miembro membro20 miembro, socio ano, membro9 miércoles merkredo7 mil mil16 minuto minuto7 mirar rigardi6 molestar ĝeni22 momento momento22 monte monto12 11

mostrar montri13 muchacho knabo4 mucho multe (da)8 muerte morto2 mujer virino4 mundo mondo20 música muziko17 muy tre11

N

nacer naskiĝi10 nada nenio11 nadar naĝi11 nadie neniu11 nariz nazo6 narrar rakonti14 naturaleza naturo16 necesitar bezoni17 negro nigra3 ni nek17 nieto nepo19 nieve neĝo19 ningún tipo de nenia12 niño infano8 no ne1 noche nokto10 nombre nomo10 normal normala19 nosotros, nosotras ni3 novela romano14 noviembre novembro10 novio fianĉo19 nube nubo20 nueve naŭ6 nuevo nova13 nunca neniam12

O

o (conjunción) aŭ10 objeto objekto1 observar, notar rimarki20 ocho ok6 octubre oktobro10 ocurrir okazi20 oír aŭdi17 ojo okulo6 olvidar forgesi8 orden ordo19 oreja orelo6

orilla bordo22 otoño aŭtuno11 otro alia14 oveja ŝafo14

P

padre patro4 pagar pagi18 página paĝo1 país lando16 pájaro birdo13 pan pano8 pantalón pantalono22 papel papero3 paquete pakaĵo17 par paro16 para por 15 parar halti16 parecer aspekti21 pared muro13 pariente parenco19 parque zoológico zoologia ĝardeno (zoo)17 parte parto18 pasar pasi17 pasear promeni7 pastel kuko15 patata terpomo15 patio korto13 pecho brusto18 pedir peti8 peinar kombi13 película filmo14 pelo haro6 pelota pilko22 pensar pensi13 pequeño eta12 pera piro15 perdonar pardoni22 permitir permesi22 pero sed2 perro hundo2 persona homo1 persona persono15 pez fiŝo19 pie piedo6 piedra ŝtono20 pierna kruro18 piso, planta etaĝo22 planta planto16

paĝo 109

plato telero12 pluma plumo2 poder povi8 por alguien pro iu15 por eso tial14 por qué kial8 porque ĉar7 posiblemente eble18 postal bildkarto10 preguntar demandi8 preocuparse zorgi17 preparado preta15 preparar prepari12 presentar prezenti22 prestar prunti18 primavera printempo11 primo kuzo19 principal ĉefa18 principio komenco10 problema problemo14 pronto baldaŭ15 propio propra17 proverbio proverbo12 pueblo vilaĝo19 puerta pordo4 pues, por tanto do18

Q

que ke13 que (en comparativos) ol9 quedar resti11 quemar bruli14 querer voli8 queso fromaĝo12 quién kiu3

R

radio radioaparato17 rama branĉo20 rapidamente rapide7 ratón muso12 recibir ricevi10 recién ĵus22 recordar memori18(2) reir ridi12 rellenar kompletigi11 reloj horloĝo12

paĝo 110

respirar spiri17 responder respondi8(2) restaurante restoracio7 reunirse renkontiĝi18 revista gazeto14 rey reĝo16 rico riĉa15 rio rivero16 rojo ruĝa5 rosa rozo1

S

sábado sabato7 saber scii11 saco sako18 saltar salti20 saludo saluto7 sano sana13 satisfecho, saciado sata8 seco seka22 seguir sekvi11 según laŭ22 segundo (tiempo) sekundo16 seis ses6 sello poŝtmarko10 semana semajno7 sembrar semi21 sensato, inteligente saĝa17 sentarse sidi2 sentir senti20 señor sinjoro22 septiembre septembro10 ser, estar esti1 sería(yo) mi estus15 seta fungo19 si (condicional) se15 sí jes2 siempre ĉiam12 siete sep6 silbar fajfi13 silla seĝo2 sillón fotelo14 simple simpla19 sin embargo tamen18 sin sen6

sobre todo precipe20 sobre, encima sur2 sobre, por encima super3 sol suno12 solamente nur12 soldado soldato13 solo sola17 sólo nur12 soltero fraŭlo17 sombra ombro20 sombrero ĉapo6 sonar sonori13 sopa supo15 soplar (viento) blovi16 suelo planko2 sur sudo20

T

tablero tabulo2 tal, de tal clase tia12 también ankaŭ2 tanto tiom13 taza taso12 teatro teatro22 techo plafono13 televisión televido14 temer timi18 temprana frua22 tenedor forko13 tener havi5 tener a bien bonvoli22 tener razón pravi22 tiempo tempo12 tiempo(clima) vetero14 tierra tero16 tigre tigro14 tio onklo19 tiza kreto13 todavía, aún ankoraŭ8 todo ĉio11 todo tipo, toda clase ĉia12 tonto stulta, malsaĝa17 torre turo16 trabajar labori6

tractor traktoro9 tranvía tramo22 tres tri1 tronco trunko18 trozo, pieza peco21 tú, usted, vosotros (as), ustedes vi1 túnel tunelo15

U

uno unu1 usar uzi20

V

vaca bovino14 vacaciones ferioj20 vagón vagono10 vaso glaso3 vender vendi18 venir veni13 ventana fenestro4 ver vidi10 verano somero11 verdad vero13 verde verda11 vestido vesto12 vestido de mujer robo22 vez fojo16 vez, turno vico16 viajar vojaĝi20 viejo aĝa9 viento vento16 vientre ventro18 viernes vendredo7 vino vino16 visitar viziti17 viudo vidvo19 vivir vivi11 volar flugi13 voz voĉo13

Y

y kaj1 ya jam12 yacer kuŝi12 yo mi1

Z

zapato ŝuo22

Se puede encontrar más sobre el Esperanto consultando los siguientes: Asociación Universal de Esperanto: www.uea.org Federación Española de Esperanto: http://www.esperanto.es/hef/ Asociaciones hispanoamericanas de Esperanto: Meksika Esperanto-Federacio: www.esperanto-mexico.org Kolombia Esperanto-Ligo: www.esperantocolombia.org Argentina Esperanto-Ligo: www.esperanto.org.ar Perua Esperanto-Asocio: www.esperanto-peru.org Venezuela Esperanto-Asocio: www.esperanto-venezuela.org Ĉilia Esperanto-Asocio: www.esperanto.cl; http://chejo.blogspot.com (juventud); http://aprendesperanto.blogspot.com Kuba Esperanto-Asocio: www.esperanto-cuba.org; www.esperanto.cult.cu; Gvatemala Esperanto-Asocio: www.esperanto-guatemala.org Esperanto en Bolivio: www.esperanto-bolivia.org Nikaragva Esperanto-Asocio: www.esperanto-nicaragua.org Kostariko: http://esperantoencostarica.blogspot.com/ Información sobre el Esperanto en 63 idiomas: www.esperanto.net Cursos de Esperanto: www.lernu.net; www.cursodeesperanto.com.br; http://jubilo.ca/jub/kurso/ Juventud esperantista (TEJO): www.tejo.org Enlaces en Internet para profesores y alumnos: www.edukado.net; http://www.ilei.info Edukado@Interreto: http://www.ikso.net Wikipedia (Enciclopedia libre) en Esperanto: http://eo.wikipedia.org/ Literatura electrónica en Esperanto: http://esperantujo.org/eLibrejo/; http://donh.best. vwh.net/Esperanto/Literaturo/literaturo.html Literatura electrónica en Esperanto: www.uea.org/katalogo; http://retbutiko.esperanto.be/ Música en Esperanto: www.musicexpress.com.br/; http://www.vinilkosmo.com/ Información sobre el Esperanto: http://informado.net/; www.startu.net Google en Esperanto: www.google.com/intl/eo/ Servicio Pasaporte (Pasporta Servo): http://www.tejo.org/eo/ps Diccionarios: www.la-vortaro.net; www.purl.org/net/voko/revo El tiempo en el mundo en Esperanto: http://esperanto.wunderground Calendario de eventos en Esperanto: www.eventoj.hu/kalendar.htm Radio Polonia en Esperanto: www.radio.com.pl/polonia/audio.asp?rid=11 Emisiones de radio en Esperanto: www.tejo.org/uea/Radioj_En_Esperanto; www.radioarkivo.org DVD sobre el Esperanto: www.esperantodvd.net Bibliotecas y museos: www.esperanto.net/veb/;www.biblbut.org;www.ic-herzberg.de; www.uea. org/dokumentoj/bhh/reta_muzeo.html; www.aliaflanko.de/urbo/samarkand/muzeo.html. Centros culturales de Esperanto: www.kvinpetalo.org; www.ic-herzberg.de Servicio mundial de correspondencia: www.multimania.com/kosomo Proyecto de educación intercultural: www.interkulturo.net Prensa en Internet: www.liberafolio.org; www.abonu.com

paĝo 111

Enhavo – Indice Prólogo ..........................................................................................................................5 1. Unua leciono: Estas, kaj, ne, kio, tio. . .......................................................... 7 Alfabeto de Esperanto. Pronunciación y acento. 2. Dua leciono: ĉu, jes, ne, sed, ankaŭ, la, kie, sur, li, ŝi. ............................... 11 Konversacio. 3. Tria leciono: Kia, mal-, en, apud, sub, super, kiu, mi, vi, li, ŝi, ĝi, . .......... 15 ni, vi, ili. Konversacio. 4. Kvara leciono: Mia, via, lia, ŝia, nia, ilia, -ino, -j. ..................................... 20 La familio. Juguemos. 5. Kvina leciono: Al, de, nun, tiu, tie, havas ... -n. .............................................24 En la ĉambro. Juguemos. 6. Sesa leciono: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, kiom, kun, sen, per. ..................... 28 La homa korpo. Anekdoto. 7. Sepa leciono: -as, -is, -os, semajno, antaŭ, post, kiel, ...-e, ĉar. ................ 31 Konversacio. 8. Oka leciono: -i, -u, da, ge-, kial, ĉar. .......................................................... 35 Malgranda knabo. Juguemos. 9. Naŭa leciono: -ejo, -isto, -anto, ĉe, inter, el, pli, plej, ............................... 41 malpli, malplej. Numeraloj (numerales). Nia familio. 10. Deka leciono: Kalendaro, kiam, kiom, kioma, je, dato, ........................... 47 -aro, ĝis, si, sia. Peter skribas leteron. 11. Dek-unua leciono: Io, ĉio, nenio, iu, ĉiu, neniu, -ig-, -iĝ-. ....................... 52 La sezonoj. La jaro. La semajno. Juguemos. 12. Dek-dua leciono: Tia, ia, ĉia, nenia, ie, ĉie, nenie, iam, ........................... 57 ĉiam, neniam, -eg-, -et-. Mateno. Proverboj. 13. Dek-tria leciono: -ilo, ek-, kies, ke, oni, tiom, iom. .................................. 61 En la klaso. 14. Dek-kvara leciono: -ido, kien? –...-n, pri, tial, tiel, ajn, ĉi. ....................... 65 Vespero. Proverboj. Juguemos. 15. Dek-kvina leciono: Por, por ke ... -u, ke ... -u, tra, ĉirkaŭ, .........................69 kontraŭ, se ... -us. Tagmanĝo. 16. Dek-sesa leciono: -ono, po, -opo, -ad-, -obl-, -foje. ..................................73 Horloĝo. Ekskurso al la naturo. Anekdoto. paĝo 112

17. Dek-sepa leciono: Rigardi-vidi, aŭskulti-aŭdi, paroli-diri, . ......................77 -aĵo, pro, -eco, -ulo, for. La vivo de la homo. Proverboj. En zoologia ĝardeno (Zoo). 18. Dek-oka leciono: Kvankam, tamen, -em-, -ebl-, re-, dis-. ..........................81 En la magazeno. La homa korpo. 19. Dek-naŭa leciono: -ant-, -at-, bo-, -estro, -ujo. La parencoj. Proverboj. En la vilaĝo..................................................................85 20. Dudeka leciono: -int-, -ont-, -it-, -ot-..............................................................89 Proverboj. Kanto de l’ espero. Somero. 21. Dudek-unua leciono: -ind-, -um-, -nj-, -ĉj-, anstataŭ, apenaŭ, ................93 kvazaŭ. Proverboj. La sep kapridoj. 22. Dudek-dua leciono: Trans, preter, ekster, laŭ, ĵus. ......................................97 La ĉiutaga Esperanto. Vestaĵoj. Vocabulario Esperanto-español .........................................................................102 Vocabulario español-Esperanto .........................................................................107 Se puede encontrar más sobre el Esperanto consultando los siguientes enlaces .............................................................................................111 Índice del contenido................................................................................................112 Preposiciones ilustradas ...................................................................................114

Stano Marček

El Esperanto por el método directo

Editado por Stano Marček, Martin Mecanografiado y diseño gráfico por el autor Ilustraciones: Linda Marčeková Traducción: Augusto Casquero Revisión del texto español: Jesús M. García Iturrioz Primera edición en 2010 ISBN 978-80-89312-08-5

paĝo 113

Preposiciones ilustradas Al

Apud

Biciklo Citrono ©okolado

Domo

=

1+1 2

Estas

Ĉe

Ĉirkaŭ

®ardeno Hundo Jupo

|eti

Ekster

� M

Fi¥o

’

Arbo

Antaŭ

� A¢!

Da

Nazo Ovo

ondo

De

º Infano

Koro El

Glaso

En

Luno

Ĝis

Pomo Tabulo

Rozo InterSuno Je~ipo Kontraŭ

�

Unu

paĝo 114

ª

Aµto

Vazo Zoo

Kun

Malgraµ

Post

Pro

Super

Po

Preter

’

Por

Per

Sen

Sur

Tra

Pri

Sub

Trans

paĝo 115

ISBN 978-80-89312-16-0

paĝo 116