გეოგრაფია ბერძნული სიტყვაა ბერძნული სიტყვაა და დედამიწის აღწერას ნიშნავს. გეოგრაფია იყოფა გეოგრაფია
ფიზიკური საზოგადოებრივი
კარტოგრაფია საზოგადოებრივ საბუნებისმეტყველო საბუნებისმეტყველო დედამიწას გეოიდს უწოდებენ. იგი ბერძნული სიტყვაა ბერძნული სიტყვაა და დედამიწისებურს ნიშნავს. მისი ფართობი 510 000 000 კმ2. აქედან 149 მოდის ხმელეთზე მოდის ხმელეთზე, 361 კი წყალს უკავია . გლობუსი დედამიწის მოდელია და იგი შექმნა იგი შექმნა გერმანელმა მეცნიერმა ბეჰაინმა . ეკვატორი დედამიწას 2 ტოლ ნაწილად ყოფს: ჩრდილოეთ ნახევარსფერო და სამხრეთ და სამხრეთ ნახევარსფერო. მისი სიგრძე მისი სიგრძე 40076კმ. იგი ბერძენმა ერატოსთენემ გაზომა.
პირველი რუკები ბაბილონელებმა და ეგვიპტელებმა შექმნეს ეგვიპტელებმა შექმნეს. ძველ ქართულ რუკებს კირმები ეწოდებოდა. პირველი გეოგრაფიული რუკა შექმნა რუკა შექმნა ერატოსთენემ. კარტოგრაფიული პროექცია არის ამა თუ იმ ობიექტის სიბრტყეზე ობიექტის სიბრტყეზე გადატანა , მათემატიკური ხერხებით. ატლასი არის რუკების კრებული.
მსხვილმასშტაბიანი -- 10 000-დან 20 000-მდე. საშუალომასშტაბიანი საშუალომასშტაბიანი - 20 000-დან 1 000 000 წვრილმასშტაბიანი - 1 000 000-დან მეტი.
რიცხვითი - 1:600 000 სახელდებული - 1 სმ:6კმ ხაზოვანი -
რუკები შინაარსის რუკები შინაარსის მიხედვით არსებობს ზოგადგეოგრაფიული და თემატური
ეკვადორის ჩრდ. და სამხრ და სამხრ. პარალელურად გავლებულ წრეხაზებს პარალელი ეწოდება. თუ მას ავითვლით გრადუსებში 0-დან 900-მდე განედი ეწოდება. პოლუსების შემაერთებე პოლუსების შემაერთებელ ლ წრეხაზებს მერიდიანები ეწოდებათ. თუ მას გამოვსახავთ 0 გრადუსებში 0-დან 180 -მდე გრძედი ეწოდება. 23,50 პარალელებს ტროპიკები ეწოდებათ.
ეკვატორის ჩრდილოეთ და სამხრეთ და სამხრეთ 66,50 პარალელებს პოლარული წრეები ეწოდებათ. ზღვის დონიდან აზომილ სიმაღლეს აზომილ სიმაღლეს აბსოლუტური სიმაღლე აბსოლუტური სიმაღლე ეწოდება, ხოლო 2 აბსოლუტურ სიმაღლეს შორის სიმაღლეს შორის სხვაობას სხვაობას შეფარდებითი შეფარდებითი სიმაღლე სიმაღლე. კავკასია კავკასია მდებარეობს შავი მდებარეობს შავი, აზოვის და კასპიის ზღვებს შორის ზღვებს შორის. შედის ევროპაში. კავკასიონის ქედი გადაჭიმულია ტამანის ნახევარკუნძულიდან აბშერონის ნახევარკუნძულამდე. კავკასიის ჩრდილოეთ საზღვარი ჩრდილოეთ საზღვარი გადის ყუმა-მანიჩის ღრმულზე, სამხრეთი საზღვარი სამხრეთი საზღვარი კი საქართველოს სომხეთის საქართველოს სომხეთის და „აზერების“ პოლიტიკურ საზღვრებზე პოლიტიკურ საზღვრებზე და საზღვარს და საზღვარს იყოფს თურქეთთან და ირანთან. კავკასიის ფართობია 440 ათასი კმ2. იმიერ-კავკასიის - 250 ათასი კმ2. ამიერ -კავკასიის კი 190 ათასი კმ2. რუსეთის ფედერაციაში შედის ფედერაციაში შედის 2 მხარე: (კრასნოდარი და სტავროპოლი და სტავროპოლი) და 7 ავტონომიური რესპუბლიკა: ადეღეა (მაიკოპი ); ყარაჩაი-ჩერქეზეთი(ჩერკესკი ); ყაბარდობალყარეთი(ნალჩიკი); ჩრ-ოსეთი(ვლადიკავკაზი); ჩეჩნეთი(გროზნო); ინგუშეთი (ნაზრანი); დაღესტანი (მაჰაჩკალა). ამათგან ყველაზე დიდი საზღვარი დიდი საზღვარი საქართველოსთან საქართველოსთან ყარაჩაი-ჩერქეზეთს. კავკასიაში 8 გეომორფოლოგიური ერთეული გამოიყოფა: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
იმიერ კავკასია კავკასიონი კოლხეთის დაბლობი აღმოსავლეთ მთათაშორისი ბარი ჯავახეთ- სომხეთის მთიანეთი მცირე კავკასიონი ჰირკანი ჩრდილო შავიზღვისპი ჩრდილო შავიზღვისპირეთი რეთი
საქართველოს კოორდინატებია : ჩგ 410 07; და 430 35. აგ 400 04; და 460 44; ჩრდილოეთი - ნასოფლარი აიბგა (მდ. ფსოუს ნაპირას) სამხრეთი მთა ოკუზდაღი ( სომხეთის საზღვართან სომხეთის საზღვართან) აღმოსავლეთი - ალაზნის და აგრიჩაის შეერთების აგრიჩაის შეერთების ადგილი დასავლეთი - შავი ზღვის შეერთების ზღვის შეერთების ადგილი (დაბა ლესელიძესთან , მდინარე ფსოუს შესართავთან)
საქართველოს საზღვრების საქართველოს საზღვრების სიგრძეა სიგრძეა 1970კმ. სახმელეთოა 1660კმ საზღვაო 310კმ. საქართველო მოქცეულია ზომიერ და სუბტროპიკ და სუბტროპიკულ ულ-კლიმატურ სარტყელში კლიმატურ სარტყელში. ძვ.წ. II ათასწლეულში მდ. ჭოროხის აუზში შეიქმნა აუზში შეიქმნა დიაოხი(ტაო), შავი ზღვის სანაპიროზე ზღვის სანაპიროზე კი კოლხა. VIII საუკუნეში კი მდ. არაგვის - ალაზანის და იორის ზემო წელში კახეთის სამთავრო, ხოლო ქვემო წელში ჰერეთის( საინგილო საინგილო). თბილისის საამირო თბილისის საამირო მოიცავდა შიდა მოიცავდა შიდა და ქვემო ქართლს. XI-XII საუკუნეებში საუკუნეებში საქართველოს ფართობი იყო 145 ათასი კმ2.
საქართველოში 12 სამხარეო ერთეული გამოიყოფა: კახეთი ქვემო-ქართლი შიდა ქართლი მცხეთა-მთიანეთი სამცხე ჯავახეთი იმერეთი რაჭალეჩხუმ-ქვემოსვანეთი სამგრელო ზემოსავანეთი აჭარა გურია აფხაზეთი თბილისი
რეკორდები: უმაღლესი მწვერვალი: უმდაბლესი ადგილი: უგრძესი მდინარე : უმოკლესი მდინარე : 5. წყალუხვი მდინარე : ღრმა ტბა: ფართობით დიდი ტბა: დიდი წყალსაცავი: 9. მოცემულობით დიდი ტბა: დიდი მყინვარი: ნალექიანი ადგილი: 12. უნალექო: მაღალი ტემპერატურა 14. დაბალი ტემპ: 15. ღრმა უფსკრული : 16. ძველი ნაკრძალი:
(თელავი) (რუსთავი) (გორი) (მცხეთა) (ახალციხე ) (ქუთაისი ) (ამბროლაური) (ზუგდიდი) (ბათუმი) (ოზურგეთი ) ( სოხუმი სოხუმი) (თბილისი)
საქართველო მთიანი ქვეყანაა. 54% მთა 33% გორაკ-ბორცვი 13% დაბლობი 1. 2. 3. 4. 5.
500მ-მდე -კოლხეთის დაბლობი 501 – 1000მ-მდე -ქართლის და კახეთის კარი 1001 – 1500მ-მდე სამხ მდე სამხ. კავკასიონი და კავკასიონის საშუალო კავკასიონის საშუალო მთები. 1501 – 2000მ-მდე ჯავახეთის ზეგანი . 2001 – 2500მ-მდე კავკასიონის მაღალი მთები.
კავკასიის მთავარი წყალგამყოფი ქედი: 1)გაგრის; 2) ბზიფი; 3) ჩხალთა; 4) კოდორი; 5) სვანეთი სვანეთი; 6)ეგრისი; 7)ლეჩხუმი ; 8) შოდა შოდა-კედელა; 9)რაჭის; 10) ლიხის; 11) ბერმუხის ; 12) ხარულის; 13) ალევის ; 14)მთიულეთის; 15) პირიქითის; 16) ხოხის; 17) გუდამაყრის; 18) ქართლის; 19)კახეთის; 20)გომბორი; 21)მაკრატელა . მცირე კავსაკიონი : 1) აჭარა-იმერეთის ქედი (მესხეთის ); 2)თრიალეთი; 3) ლოქის ჯავახეთ- სომხეთის ქედები: 1) ერუშეთის; 2) სამსარის სამსარის; ჯავახეთის; 4) არსიანის ;
1) გაგრის - არაბიკა; 3) ლეჩხუმის - სამერცხლე 5) რაჭის - ლეთა 7) ხოხის - მყინვარწვერის 9) კახეთის - ტბასთანა 11) აჭარა-იმერეთის - მეფისწყარო 13) ერუშეთს - გუმბათი 15) არსიანის - კენჭაული
1)აგეფსთა 2)დიმბაი -ულმვენი 3)უშბა 4) შხარა შხარა 5)თეთნულდი 6)ფასის მთა
აფხაზეთი
სამეგრელო-ზემო სვანეთი ზემო სვანეთი
. სვანეთი რაჭა. ქვ სვანეთი
1)მარუხის 2)ქლუხორი
6)წანერის 7)მამისონის
3)ნაკრის
8)ზეკარის
4)ბეჩოს 5)მესტიის
2) სავანეთის - ლაჰილი 4) შოდა-კედელას - შოდა 6) ლიხის - პერანგა 8) ქართლის - ჭიქო 10) გომბორის - ცივი 12) თრიალეთის - არჯევანი 14) სამსარის - დიდი აბული
9)როკის 10)აბანოს
11)ახალსოფელი 12)ყადორის
კავკასიონი
რაჭის ქედი - ნაქერალა ლიხის ქედი - რიკოთი მთიულეთის ქედი - ჯვრის გომბორის ქედი - გომბორი აჭარა იმერეთის ქედი - ზეკარი თრიალეთის ქედი - ცხრაწყარო არსიანის ქედი - გოდერძის
1)კოლხეთის 2)ალაზანის 3) შიდა შიდა ქართლის 4)ქვემო ქართლის
1)რაჭის 2)მთიანეთის 3)ლეჩხუმის 4)თბილისის
5) ელდარის დაბლობი 6) ივრის ზეგანი 7)იმერეთის მაღლობი
5) ახალციხის
ძირითად რელიეფ-წარმომქმნელ ფაქტორებს ეკუთვნის: ენდოგენური ( შინაგანი შინაგანი) და ეგზოგენური(გარეგანი ) ძალები. წარმოშობის მიხედვით გვაქვს: 1) ტექნიკური: (ვერთიკ. მოძრაობასთან არის დაკავშირებული) - ქედები, ტერასები 2) ვულკანური: პლატოები, კონუსები , ლავური ნაკადები (არსიანის ; ერუშეთის ; სამსარის; ჯავახეთის; ყაზბეგი) 3) გლაციალური: მყინვარები 4) პალეოგლაციური: მყინვარული ცირკები, ტროგები, კარებები 5) ეროზიული: (გვხვდება ყველგან) - ხევები, ტერასები , ხეობები 6) გრავიტაციული: მეწყერები; კლდეზვავები 7) კასტრული : რელიეფის უარყოფითი ფორმები - მღვიმეები ძაბრები, უფსკრულები. იქ სადაც წყალში ადვილად ხსნადი ადვილად ხსნადი ქანებია:მაგ: იმერეთი, აფხაზეთი, სამეგრელო, რაჭა) (იქ სადაც
8) პეტროგენული: სხვადასხვა სხვადასხვა, სიმკვრივის ქანების მონაცვლეობით - მოქანავე ლოდები 9) ანთროპოგენული: კლდეში ნაკვეთი ქალაქები, არხები, ხელოვ.ტერასები 10) სპელოლოგია: მეცნიერება მღვიმეების შესახებ მღვიმეების შესახებ
მიწისძვრა 12 სკალიანი ბალით (რიხტერის სკალით რიხტერის სკალით) იზომება . საქართველოში 7-9 მადიანი რისკის ზონაშია. 1) 1991 წელი - რაჭა იმერეთის მიწისძვრა 2) 1988 წელი - სპიტაკის მიწისძვრის
მიწისძვრის ეპიცენტრში ინერგიის რაოდენობას გვიჩვენებს მაგნიტუდა , ხოლო დამანგრეველი ძალის მაჩვენებლად ბალს იყინებენ.
ფართობი: 420 ათასი კმ2 მარილიანობა: ნაპირებთან 2-3 %0
პრომილი - %0
ცენტრში 18%0-მდე მას 2- სართულიან ზღვას უწოდებენ. ფსკერზე გოგირდწყალბადია და ის მძიმეა . 200მ სიღრმიდან ტემპერატურა მუდმივია და +9C0- ს აღწევს. ნოვოროსიისკიდან ქრის ჩრ.აღ. ქარები და მას ბორას ეძახიან . შავი ზღვა უწოდეს თურქებმა მე-14 საუკუნეში საუკუნეში. მასში წყალი მოძრაობს საათის მოძრაობს საათის ისრის საწინააღმდ ისრის საწინააღმდეგოდ ეგოდ. შავი ზღვის აუზის ქვეყნებია: საქართველო, თურქეთი, უკრაინა , რუსეთი , ბულგარეთი, რუმინეთი.
საქართველო მდებარეობს ზომიერ და სუბტროპიკ და სუბტროპიკულ ულ კლიმატურ სარტყელებში კლიმატურ სარტყელებში. მზის ნათების ხანგრძლივობით ნათების ხანგრძლივობით გამოირჩევა გარდაბანი. ნაკლებობით კი საირმე კი საირმე. მზის სხივების მზის სხივების არეკვლას სიდიდეს არეკვლას სიდიდეს ალბედო ჰქვია. იგი ყველაზე მაღალია ანტარქტიკაზე და გრენლანდიაზე . მზის სხივების მზის სხივების შემოსვლასა შემოსვლასა და გასავალს შორის გასავალს შორის სხვაობას სხვაობას რადიაციული ბალანსი ქვია. პირად და გაბნეულ რადიაციის ჯამს ჯამური რადიაცია ქვია. რადიაცია კკალ / სმ სმ2 იზომება. ატმოსფეროს ცირკულაცია ეს არის ჰაერის მასების მოძრაობა. საქართველოს ჰაერის მასების გავრცელების 4 გზაა: აღმოსავლეთ , დასავლეთი ორმხრივი და სამხრეთი და სამხრეთი (ცხელი).
პასატი - მუდმივი ქარი რომელიც ქრის 300-იანი პარალელებიდან ეკვატორის მხარეს. მუსონი - დროებითი ქარია რომელიც ზამთარ ზაფხულს იცვლის მიმართულებას. ზღვა
ხმელეთი
ბრიზი - დროებითი დღეღამური ქარებია. ფიონი - ადგილობრივი ქარი რომელიც აღმოსავლეთ ლიხის ქედს გადმოლახავს და ქრის დასავლეთში. განსაკუთრებით ძლიერი იმერეთში და მდ.რიონის შუაწელში რიონის შუაწელში. ქარის სიჩქარე ქარის სიჩქარე იზომება ანემომეტრით . ძალა და მიმართულება კი ფლუგერით სიმაღლის ფლუგერით სიმაღლის მატებასთან ერთად ტემპერატურა და წნევა ეცემა. ტემპერატურა იზომება თრემომეტრით, წნევა კი ბარომეტრით ნორმალური წნევაა 760მმ
ძლიერი ქარი - ხხხხხ (ლიხის ქედთან) ღრუბლიანობა - საირმე აორთქლება - კოლხ. დაბლობი აორქლებადობა - ელდარის ველი მსოფ. დიდი ნალექი - ჩერაპუნჯა (ინდოეთი) წელიწადში დროთა ცვლილებას იწვევს, დედამიწის დახრილობა 66,50 ამპლიტუდა - უმაღლეს და უმდაბლეს ტემპერატურის სხვაობა ტემპერატურის სხვაობა. საქართველოს მთათა შორის მთათა შორის დადაბლებას საქართველოს დადაბლებას საქართველოს დერეფანი ეწოდება. ღრუბლიანობა იზომება ბალებში. საქართველოში მდინარეთა მთავარი წყალგამყოფია ლიხის ქედი, საქართველოში 26060 მდინარეა. აღმოსავლეთ საქართველოში აღმოსავლეთ საქართველოში მდინარეები მტკვრის აუზს მიეკუთვნებიან. დასავლეთის კი შავი კი შავი ზღვის აუზს. შავი ზღვის აუზის მდინარეებია: 1) რიონი (ტეხურა , ცხენისწყალი , მყვირალა, ძირულა, დუმალა) 2) ჭოროხი (აჭარის წყალი) 3) ფსოუ 4) ბზიფი 5)კოდორი 6)ენგური 7) სუფსა სუფსა 8) ხობი ხობი 9)კინტრიში
აღმოსავლეთ საქართველოს აღმოსავლეთ საქართველოს მდინარეები : 1) ალაზანი - 407 კმ (ლოპოტი , სტორი) 2) მტკვარი (ფარავანი, უჯარეთი, ძამა, ტანა, თეძამი, ალგეთი, ხრამი, არაგვი, ქსანი, ლეხურა, ლიახვი, ფრონე, ქვაბლიანი) 3) ჩრდილოეთის მდინარეებია: თერგი , ასა, არღუმი - სათავე საქართველოში სათავე საქართველოში მიედინებიან იმიერ კავკასიაში.
საქართველოში 860 ტბაა: 1)ფარავანი (ვულკ)
2)ტაბაწყური(ვულკ)
5)პალასტომის ( შთენელი შთენელი) 6)ამტყელი 9)მადათაფის 13)ყაჯირის
10)) საღამოს 10 საღამოს
3)რიწა(ზვავური) 7)ბებესირი 11)ბაზალეთის
4) ყელის(ვულკ) 8) ხანჩალის ხანჩალის 12) ჯანდარის
საქართველოში 44 წყალსაცავია ამათგან მნიშვნელოვანია: 1) მდ. ენგურზე - ჯვრის 2) მდ. რიონზე - ვარციხის 3) მდ. შარაულა - შაორის 4) მდ. ლაჭანურზე - ლაჯანურის 5) მდ. აჭარის წყალზე - ანწესი 6) მდ. არაგვზე - ჟინვალი 7) მდ. იორზე - სიონი 8) მდ. ალგეთი - ალგეთის 9) მდ. ერისწყალზე - გალის
სამეგრელო - აბაშისა და ტობის აფხაზეთის - ბეგისა და კლიჩის ყაზბეგი - არშის და გველეთის კახეთი - ლაგოდეხის ნაკრძალი - აკრძალულია ყოველგვარი სამეურნე ყოველგვარი სამეურნეო ო საქმიანობა, მხოლოდ სამეურნეო მხოლოდ სამეურნეო
დაკვირვებისთვისაა. - აკრძალულია სამეურნე აკრძალულია სამეურნეო ო საქმიანობა, გამოიყენება რეკრეაციისთვის(ტურიზმი ) - მცირე ტერიტორია, სადაც არის მოქანავე ლოდები მღვიმეები და ა შ .შ.
ყურადღება მახვილდება გარეულ ფლორაზე და ფაუნაზე. - ნადირობა და თევზჭერა სეზონურა თევზჭერა სეზონურად დ დასაშვებია. - ველური სახეობების ველური სახეობების დაცვა - ბუნებრივი რესურსის მდგრადი გამოყენება
ყველაზე ძველი ნაკრძალი საქართველოს ძველი ნაკრძალი -
(ა შ . შ შ .შ. კალიფორნია. გეიზერების დაცვა)
1) რიწის - აფხაზეთი
8) ლიახვი - შიდა ქართლი
2) ბიჭვინთა - მაისურის (აფხ.)
9) ბაწარას
3) ფსხუ გუმისთა (ყველაზე დიდი) -
10) ბაბანეული
აფხაეთი
11) მარიამჯვრის
4) სათაფლია (პატარა ) - იმერეთი
12) თუშეთის
5) კინტრიში - აჭარა
13) ლაგოდეხის
6) ქობულეთი - აჭარა
14) ვაშლოვანი
7) ბორჯომი - სამცხე ჯავახეთი
კახეთი
1) კოლხეთის - გადამფრენი ფრინველების ტრასა 2) ბორჯომ ხარაგაულის ბორჯომ ხარაგაულის 3) ყაზბეგი 4) თუშეთის 5) ვაშლოვანის 6) თბილისის 7) ალგეთის 8) მტირალა 1) აჯამეთი - იმერეთი 2) ილტო - კახეთი 3) იორი - კახეთი 1)500მ-მდე საზღვაო მდე საზღვაო და ბალნეოლოგიური 2)500-700-მდე ბალნეოლოგიურ სამკურნა ბალნეოლოგიურ სამკურნალო ლო 3)700-1000-მდე ბალნეოლოგიურ-კლიმატური (წყლები და ვაკეები) 4)1000-2000-მდე - სამთო კლიმატური (ჰავა) 5)2000 - მეტი სამთო მეტი სამთო სათხილამუ სათხილამურო რო 1) აფხაზეთი - ავადჰარა , გავრა, ბიჭვინთა, ახალი ათონი 2)იმერეთი - საირმე, წყალტუბო, ზვარე, ნუსუსი, სულორი 3) სამცხე-ჯავახეთი - ბორჯომი, ბაკურიანი, ცემი, წაღვერი, ლიკანი . 4) რაჭა - უწერა, შოვი 5) გურია - ბახმარო , გუმის მთა ნაბეღლავი, ურეკი 6)მცეთა-მთიანეთი - გუდაური 7)კახეთი - ახტალა (ვულკანური ტალახები) 8) სამარგალო სამარგალო-ზემოსვანეთი - ანაკლია , ლებარდე, მენჯი, ცაიში 9)აჭარა - ბათუმი, ქობულეთი, ბეშუმი 10) შიდა ქართლი - სურამი 11) ქვემო ქართლი - კიკეთი , კოჯორი
1)მანქ . მშნებლობა 2) ქიმ. მრეწველობა
1)განათლება 2) ტურიზმი 3)ჯანდაცვა 4) სპორტი
პირველი თბო ელექტრო სადგური ელექტრო სადგური 1887 წელს ჭავჭავაძის თაოსნობით თბილისში შეიქმნა თბილისში შეიქმნა. პირველი ჰესი 1998 ბორჯომის ხეობაში ბორჯომის ხეობაში.
დღესდღეისობით მოქმედებს 2 შავი მეტალურგიული ქარხანა ესენია : 1) რუსთავი 2) რუსთავი (ფეროშენადნობი) ქარხანა და 1 ფერადი მეტალის მადნეულის (კაზრეთის ) ქარხანა. ცემენტის ქარხანა - კასპი (რუსთავი) ქიმიური მრეწველობა - ბათუმი და რუსთავი ელმავალთმშენებელი - თბილისი
1)ენგურჰესი 2) ვარციხეჰესი, რიონჰესი , გუმათჰესი 3)ჯინვალჰესი 4) ხრამჰესი ხრამჰესი 5) შაორჰესი შაორჰესი 6)რაჯანუნჰესი 7)აწჰესი 8) სიონჰესი 9) ხადორჰესი ხადორჰესი 10) ზაჰესი , ორთაჭალაჰესი , ჭითახევჰესი -
ზონალურობის მიხედვით : 1) 0- 250 მ - სუბ კულტურები და მეცხოველეობა 2)250-500მ - მებაღეობა, მებოსტნეობა, მევენახეობა 3) 500- 1000 - თავტავიანი კულტურები 4)1000- 1500 - სათიბები, საძოვრები, მეცხოველეობა 5) 1500-2000 - სათიბები, საძოვრები 7) 2000-მეტი გამოუყენებელი მიწები აღმოსავლეთ საქართველო აღმოსავლეთ საქართველო, რაიონი რომელსაც უწოდებენ საქართველოს ბეღელს გავრცელებული ჯიშებია: 1)ვარძია, ზანდური, ემირი. დასავლეთ საქართველო დასავლეთ საქართველო - ჯავახეთი - (ტექნიკური კულტ.) გავრცელებულია შიდა გავრცელებულია შიდა ქართლში, აგარაში - კახეთში - სამსუნი, ტრაპიზონი - კახეთში , შავიზღვისპირეთი შავიზღვისპირეთი, ქვემო ქართლი - დასავლეთ საქართველო დასავლეთ საქართველო ზღვის დონიდან 400-500მ
- საფერავი, რქაწითელი, მწვანე , ხიხვი, ჩხავერი - ჩინური, გურული მწვანე , თავკვერი, ბუდეშური - ციცქა, ცოლიკაური, ალადასტური , კრახუნა , ძველშავი - ალექსანდროული, ვუჯარეთული ( ხვანჭკარა ხვანჭკარა) - უსახელაური, ოჯალეში - კლარჯული, იზაბელა , ადესა , ალადასტური
- ყულარის (მარნეული) ცხენსაშენში. ცნობილი ჯიშებია: თუშური და
მეგრული - აღმოსავლეთ საქართველოს აღმოსავლეთ საქართველოს მთიულეთში, თუშეთში, ხევში, ქართლსა და
კახეთში, ცნობილი ჯიშებია თუშური და იმერული
1922 წელს შეიქმნა წელს შეიქმნა სსრკ სსრკ, რომელშიც 15 რესპუბლიკა იყო გაერთიანებული.
- აფრიკის წელიწადად არის გამოცხადებული, რადგან ქვეყანამ მიიღო დამოუკიდებლობა. - გაერთიანდა
და
გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკა
გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა
გაიყო 2 ნაწილად - ჩეხეთად და სლოვაკეთად და სლოვაკეთად.
მაკედონია სერბია ბოსნია ჰერცოგინია სლოვენია ხორვატია(მონტენეგრო ) კოსოვო
1)რუსეთი 2) კანადა 3) აშშ
4)ჩინეთი 5)ბრაზილია 6)ავსტრალია
7)ინდოეთი 8)არგენტინა 9)ალჟირი
10)ალჟირი
ჩინეთი ინდოეთი აშშ ინდონეზია ბრაზილია
პაკისტანი ნიგერია ბანგლადეში რუსეთი იაპონია
მექსიკა
რესპუბლიკა საპარლმანეტო საპარლმანეტო
მონარქიული საპრეზიდენტო საპრეზიდენტო
დუალისტური
ამბსოლიტური მონარქია
კონსტიტუციური მონარქია
ანდორა, ბელგია, ნიდერლანდები, ლუქსემბურგი, ლიხტენშტეინი , დანია , დიდი ბრიტანეთი, ესპანეთი , მონაკო , ნორვეგია, შვედეთი. ვატიკანი არაბთა გაერთიანებული ემირატები, ბახრყინი, საუდის არაბეთი, ომინი, ყატარი და ბუტანი . ბრუნეი იაპონია, კამბოჯა , მალაიზია , ნეპალი , ტაილანდი , ქუვეითი, იორდანია ავსტრალია კანადა
-
ტერიტორიული მოწყობის მიხედვით ქვეყანა იყოფა: (როცა ქვეყნები დაყოფილია შტატებად დაყოფილია შტატებად, რომელთაც გააჩნია ავტონიმია კანონმდებლობაში) ფედერაციული ქვეყნებია: ავსტრია ბელგია ბოსნია-ჰერცოგოვინა გერმანია რუსეთი შვეიცარია არაბთა გაერთიანებული ემირატები , ინდოეთი, პაკისტანი , ჩინეთი : არგენტინა , ბრაზილია , მექსიკა , კანადა
მოსახლეობის რაოდენების ცვლილებას დინამიკა ეწოდა. - არის სიკვდილიანობა არის სიკვდილიანობასს და შობადობას და შობადობას შორის შორის სხვაობა სხვაობა. - არის შემოსულ არის შემოსულ და გასულ მოსახლეობას შორის მოსახლეობას შორის სხვაობა სხვაობა.
ქვეყნიდან გასულს ეწოდება
, შემოსულს
ქვეყნიდან წასულს და უკან დაბრუნებულს ეწოდება. თუ ქვეყანაში ემიგრანტთა რაოდენობა მეტია იმიგრანტთა რაოდენობაზე ბუარყოფითია, პირიქით კი დადებითი. - პირი რომელიც ომის ან რაიმე უბედურების დროს იძულებულია დატოვოს
საცხოვრებელი და წავიდეს სხვა წავიდეს სხვა ქვეყნებში. - ტოვებს საცხოვრებელს ტოვებს საცხოვრებელს და გარბის :D ( ტოვებს საცხოვრებელს ტოვებს საცხოვრებელს და არა ქვეყანას) მოსახლეობის რაოდენობა აღწერით დგინდება ყოველ 10 წელიდაწდი ერთხელ. - არის 1კმ2 მცხოვრებთა რაოდენობა. მსოფლიოს ყველაზე დიდი სიმჭიდროვეა დიდი სიმჭიდროვეა მონაკოში. აღწარმოება - თაობათა მუდმივი ცვლა. სულ არსებობს 4 ფაზა მოსახლეობის დიდი ნამატით გამოირჩევა II ფაზა და ტოლფერდა სამკუთხედს გავს. არქტიპი - მითვისებითი მეურნეობა ტრადიციული - აგრარული მეურნეობა თანამედროვე - ინდუსტრიული და პოსტინდუსტრიული მეურნეობა დემოგრაფიული აფეთქება - მოსახლეობის სწრაფი მოსახლეობის სწრაფი ზრდა.
1)ევროპეიდული 3)მონღოლოიდური
2)ნეგროიდული 4)ავსტრალოიდული
გარდამავალი რასებია : მულატი, მეტისი , სამბო. რასიზმი - უფლებების შელახვა უფლებების შელახვა
მსოფლიო რელიგია ბუდიზმი ქრისტიანობა ისლამი
ეროვნული რელიგია სინტოიზმი კონფუციონიზმი იუდაიზმი
- პიროვნების ან ორგანიზაციის მიერ მოხმარებული საქონელი მოხმარებული საქონელი, გამოსახული ფულად ერთეულებში. პიროვნება თავის თავს თვითონ უდგენს . - მინიმალური თანხა რომელიც აუცილებელია ადამიანის არსებობისათვის 1 თვის განმავლობაში, მას ადგენს სახელმწიფო ადგენს სახელმწიფო. - ქალაქის ან ქალაქის მოსახლეობის ზრდა. საშუალო ურბანიზაცია - 50%მდე მაღალი ურბანიზაცია - 51% და ზემოთ
- დასახლებული პუნქტების თავმოყრა, რომლებიც ერთმანეთთან მჭიდრო ეკონომიკურ და კულტურულ კავშირშია. - არის აგლომერაციების თავმოყრა.
საქართველოში პირველი აღწერა 1926 წელს ჩატარდა. დამოუკიდებელ საქართველოში დამოუკიდებელ საქართველოში კი 2202 წელს. 1989 წელს საქართველოში წელს საქართველოში მოსახლეობამ მაქსიმუმს მიაღწია . საქართველოში
სოფელია.
უდიდესი ქალაქებია : 1)თბილისი 2)ქუთაისი 3)ბათუმი 4)რუსთავი
ევროპა - 10 მლნ კმ2 უმაღლესი მწვერვალი - იალბუზი (კავკასიონი ) – 5642მ გრძელი მდინარე - ვოლგა დიდი ტბა - ლადოგი მაღალი ჩანჩქერი - უტიგარდი (ნორვეგია) 800მ დიდი კუნძული - დიდი ბრიტანეთი დიდი ნახ. კუნძული - სკანდინავია სკანდინავია დიდი ყურე - ბისკაი გრძელი სრუტე გრძელი სრუტე - ლამანში დიდი ქვეყანა - რუსეთი პატარა ქვეყანა - ვატიკანი დიდი ქალაქი - პარიზი ან მოსკოვი ევროპის ნახევარ კუნძულები : ყირიმის, ბალკანეთის, აპენინის , პირინეის, იუტლანდიის , სკანდინავიის სკანდინავიის, კოლის. ევროპის კუნძულები: კვიპროსი, კრეტა, სიცილია, სარდინია, კორსიკა, მალტა, ბალეარის, კანარის, აზორის, დიდი ბრიტანეთის, ირლანდია , ისლანდია , , ფრანც-იოსების, ახალი მიწა, შპიცბრენგერის მთები: ურალის, სკანდინავიის სკანდინავიის, პირინეის, ალპები, კარპატები , აპენინის , ყირიმის, კავკასიონის ვაკეები: აღმოსავლეთ ევროპის(ევროპის), ცენტრალური (გერმანია, პოლონეთი), დნეპრის პირა დაბლობი, დუნაის დაბლობი, ლომბარდის (პოს) დაბლობი, კოლხეთის დაბლობი, კასპიისპირა დაბლობი, ჩრდილოეთ საფრანგეთი ჩრდილოეთ საფრანგეთისს დაბლობი. მდინარეები: რაინის(გერმანია ); თემზა(ინგლისი); სენა, ლუარა, რონა ( საფრანგეთი საფრანგეთი); ტახო, პეჟო(ესპანეთი ); პო, ტიბრი (იტალია ); ვოლგა, დონი (რუსეთი); დნეპრი(რუსეთი); დნესტრი (უკრაინია ) დუნაი (გერმანია );
ტბები: 1) ლადოგი, ინები - რუსეთი 2) ვენერნი, ვეტერნი - შვედეთი 3) ბალატონი - უნგრეთი 4) გარდა - იტალია 5) ბოდენი -გერმანია 6) ჟენევის ტბა - საფრანგეთი - შვეიცარია.
