Intelektwalisado na ba ang wikang filipino? Answer: ANG INTELEKTWALISASYON NG WIKANG FILIPINO
!"istian Geo"ge # F"an$is$o Kagawaran ng Filipino at Panitikan
[email protected]
Layunin ng papel na ito na ipakita ang proseso ng pagpaplanong pangwika, paraan ng pag-iistandardays, pagmomodernays, mga salik sa pag-iintelektwalays ng wika gayundin ang gamit ng wikang Filipino sa edukasyong Pilipino sa kasalukuyang panahon.
Ayon kay onstantino onstantino !"##$%, ang ang wika ang siyang siyang pangunahing pangunahing instrumen instrumento to ng komunikasyong panlipunan. &ilang instrumento, maaaring matamo sa pamamagitan nito ang mga instrumental at sentimental na pangangailangan ng tao. Ang wika ay 'ehikulo para makisangkot at maki'ahagi ang tao sa mga gawain ng lipunan upang matamo ang mga pangangailangang ito. (amakatuwid, ang pahayag na ito ni onstantino ay nagpapatunay lamang na napakahalaga ng papel na ginagampanan ng wika sa pang-araw-araw na 'uhay ng tao. )amit ang wika, nagagawa ng tao na masatisfay ang kanyang mga pangangailangan maging ito man ay pansosyal o
pampersonal. *agiging instrumento ang wika upang makisangkot ang tao sa mga nangyayari sa kanyang paligid. +ahil dito, mahalaga para sa isang tao na maging maalam siya sa kanyang wikang ginagamit upang ito ay magamit niya sa paraang tiyak at planado.
Para sa mga taong aral sa wika, hindi na 'ago ang katawagang pagpaplanong pangwika o language planning. (a larangang ito, tinatanaw ang mga maaaring pagpiliang wika mula sa isang komunidad para gawing estandardisado. (entro rin ng pag-aaral ng PP ang konsyus na paggamit ng isang wika sa isang lipunan, kung saan, ito ay kinapapaloo'an ng pagkalap ng mga datos o informasyon upang 'umuo ng desisyon kaugnay sa kung anong wika ang pinakaangkop na gagamitin sa isang lipunan !astman, "#%.
Ang PP ay 'inu'uo rin ng dalawang mahalagang mey/or komponent. (a komponent na ito mahihinuha natin ang mga konkretong 'atayan sa maayos na pagpili ng isang wikang sasailalim sa estandardisasyon. 0na, ang patakarang dapat sundin1 ikalawa, pagpili ng wika kaugnay sa napagkasunduang patakaran. Ang una ay 'inu'uo ng apat na mahahalagang salik. Ang mga ito ay ang sumusunod:
".
FO%&'LASYON - 2to ang yugto ng deli'erasyon at3o pagdedesisyon kaugnay sa wikang pipiliin. 4ahalagang isaalang-
alang dito ang layunin ng mga gagamit nito. . KO(IFIKASYON - 2to ang yugto kung saan nagkakaroon ng teknikal na preparasyon ang mga language academies ng napagkasunduang patakaran. 4ahalaga namang tingnan dito ang pananaw, paniniwala, saloo'in ng kapwa magpapatupad at tatanggap ng napagkasunduang patakaran. 5.
ELA)O%ASYON - 2to ay pinaiiral ng ahensyang pangwika na kung saan inihahanda na ang mga materyal na kakailanganin sa pagpapalawak ng gamit ng piniling wika.
6.
I&PLE&ENTASYON - 2to naman ang yugto ng pagtanaw sa epekto ng plinanong pag'a'ago sa wikang pinili.
4ay inilahad pa rin si astman !"#% kaugnay sa paraan ng pagpili ng wika. (a katunayan, may sampung kategorya kung saan maaaring makapamili ng isang wika na sasailalim sa estandardisasyon:
". Indigeneo*s Lang*age - 7ikang sinasalita ng mga sinaunang tao na nakapanirahan sa isang lugar. . Ling*a
F"an$a - 7ikang gamitin ng mga taong may magkai'ang unang wika na
may tiyak na layunin sa paggamit. 5. &ot!e"
Tong*e - 7ikang naakwayr mula sa pagka'ata.
6. National
Lang*age - 7ikang ginagamit sa politika, sosyal at kultural na
pagkakakilanlan. 8. Offi$ial
lang*age - 7ikang ginagamit sa transaksyong pampamahalaan.
$. Pidgin - !Nabuo
sa pamamagitan ng paghahalu-halo ng wika %
7ikang kadalasang ginagamit ng mga taong may magkai'ang pinagmulang wika. 9. %egional Lang*age - Komong wika na ginagamit ng mga taong may magkai'ang wikang pinagmulan na naninirahan sa isang partikular na lugar. . Se$ond
Lang*age - 7ikang natutunan 'ilang karagdagan sa unang wika.
#. +e"na$*la"
Lang*age - 7ika ng isang sosyal na grupo na nadomina ng i'ang
wika. ".
Wo"ld Lang*age - 7ikang ginagamit sa malawak na saklaw ng mundo.
Alinman sa mga nailahad na ito ay maaaring mapagpilian o maging 'atayan tungo sa pag-iistandardays ng wikang napagkasunduan.
(amantala, ang estandardisasyon ng wika naman o language standardi;ation ay isang
sangay ng pagpaplanong pangwika na konsern sa kaisahan sa likod ng linggwistikong pagkakai'a-i'a ng mga wika. Ayon kay astman !"#% mula kay
=ungo sa pag-iistandardays ng wika, mahalagang makapamili muna ng wika, makodifay ito sa pamamagitan ng paghahanda ng teknikal na preparasyon o ng mga kagamitan !libro,
ensaklopidya at iba pang mga nasusulat na materyal %. 4atapos
nito, kinakailangan na maging malawakan ang pagpapagamit nito sa i'a>t i'ang domeyn tulad ng: sim'ahan, paaralan, pamahalaan, midya at i'a pa. 4alaki ang papel ng domeyn sa estandardisasyon dahil ito ang susukat sa lawak ng gamit ng wika.
(a kaso naman ng modernisasyon, 'inigyang paliwanag ni astman !"#% na ito ay ang paglago ng popular na pagkakakilanlan ng isang estandardisadong pam'ansang wika mula sa mga gumagamit nito. (a ka'ilang 'anda, inilahad naman sa /ornal ng Komisyon ng 7ikang Filipino ang dalawang yugto para masa'ing modernisado ang isang wika. Ang una ay tinawag na Popularly 4oderni;ed Language o P4L at ang pangalawa ay ang 2ntellectually 4oderni;ed Language o 24L. Ayon dito, ang wika ay maaaring maging moderno su'alit hindi intelektwalisado. Ang wika na ginagamit sa enterteynment ay pwedeng tawaging moderno su'alit hindi ito masasa'ing intelektwalisado, gayundin naman ang wikang ginagamit sa ta'loyd ay hindi rin maaaring iklasipika na intelektwalisado. (a ka'ilang 'anda, masasa'i nating intellectually moderni;e ang isang wika kung ito ay nagagamit sa mga matataas na karunungan gaya ng agham, teknolohiya, negosyo, kalakalan, industriya, medisina at i'a pa. =unguhin ng dalawang yugtong ito na maintelektwalays ang wikang ginagamit ng isang partikular na lipunan.
4alaki rin ang magiging am'ag ng mga larangang pangwika tungo sa pagpapalakas ng intelektwalisasyon. 4aaaring sumailalim ang isang wika sa mga sumusunod na larangan:
".
La"angang pangwika na nagkokont"ol !Controlling domains of language% - Ang wika at ?arayti ng wikang ginagamit dito ay dinidikta kapwa pasulat at pasalita. *angangahulugan ito ng katiyakan at wastong gamit ng mga salita. Kadalasan itong ginagawa sa matataas na antas ng karunungan gaya ng: sima'ahan, 'atas, midya, paaralan, pamahalaan, industriya, negosyo, komersiyo at i'a pa. +ahil nga nagiging diktador kung ano ang wikang gagamitin, nadede?elop ang isang wika tungo sa tinatatawag na estandardisado at intelektwalisado.
.
Nagkokont"ol nang ba!ag,a sa la"angang pangwika !Semi-controlling domains of language% - Ang wika at ang mga ?arayting ginagamit naman dito ay pasulat su'alit tanging tagapakinig lamang ang mga gumagamit nito. +i-tulad ng nauna, hindi kasinghigpit ang paggamit ng wika rito. 2pinahihintulot rin nito ang pakiki'ahagi ng tao sa i'a>t i'ang gawain su'alit hindi kinakailangan na maging dalu'hasa ang isang tao sa paggamit ng wika.
5.
(i-nagkokont"ol na .ga la"angan ng wika !Non-controlling domains of language% - Ang wikang gamit dito ay pasalita lamang na kadalasang makikita sa tahanan at lingua franca ng isang 'ansa.
)ayumpaman, ang salitang intelektwalisasyon ay nagdudulot pa rin ng pagkalito mula sa i'a>t i'ang taong sangkot sa paggamit ng wika. (a paliwanag ni (i'ayan !"###%, ang wika ay intelektwalisado kung ito ay nasusulat. t i'ang 'alon ng karunungan !li'ro, ensaklopidya at i'a pa% na magagamit ng tao tungo sa paglago ng kanyang kaalaman. (a kaso ng Filipino, ani (i'ayan, ang pag-iintelektwalays dito ay nararapat ifokus sa mga lawak na kumokontrol
na wika o controlling domains of language, mga lawak na ayon sa kanya ay nagdidikta ng wikang inaasam at pinapa'oran ng mga taong gumagamit ng wikang iyan.
(a paliwanag naman nina spiritu at atacataca !8%, nakaankla sa pagpaplanong pangwika ang salitang intelektwalisasyon. 2to ay pumapaloo' sa apat na dimensyon: seleksyon, estandardisasyon, diseminasyon at kulti'asyon. (a kulti'asyon papasok ang konsepto ng intelektwalisasyon. Ani *eustupny !"#9%, ang kulti'asyon ay isang proseso na nagmumula sa kodifikasyon ng wika tungo sa kulti'asyon at ela'orasyon nito. (a ka'uuan, nangangahulugan lamang na ang tanging layunin ng intelektwalisasyon ay upang magampanan ng wika ang kanyang mga tungkulin sa mga gumagamit nito.
(amantala, inilahad ni Acuna !"##6% na ang mga pam'ansang wika sa 'uong mundo ay maaaring iuri sa tatlo: 2ntellectuali;ed languages of wider communication1 confined, independent and intellectuali;ed national languages1 and de?eloping national languages. Ang unang uri ay tumutukoy sa popular na mga internasyunal na wika gaya ng: 2ngles, Pranses, Aleman at spanyol. Ang mga wikang ito ay ginagamit 'ilang mga kontroling na domeyn sa paggawa !work% at i'a pa. (amantala, ang ikalawang uri naman ay tumutukoy sa mga intelektwalisadong wika na saklaw lamang ang 'ansang pinaggagamitan nito. Ang wikang ito ay sapat na upang magamit sa lahat ng domeyn ng isang 'ansa.
*gayon, ano naman ang hinaharap ng wikang Filipino kaugnay sa isyu ng estandardisasyon at intelektwalisasyon Ang tanong na ito ay nagdulot ng mga kalituhan sa maraming Pilipino, kahit mga dalu'wika ay patuloy na nagdede'ate kung estandardisado o intelektwalisado 'a ang Filipino. Kadalasang sagot na maririnig sa kanila ay ganito: Ang Filipino ay patuloy pa sa pagde?elop tungo sa estandardisasyon at intelektwalisasyon nito. Ang pahayag na ito ay totoo. (apagkat ayon na rin sa Konstitusyon sa ilalim ng Artikulo B2C ng (eksyon $:
D Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay dapat payabungin at pagyamanin pa batay sa iba pang mga wika sa Pilipinas.D
*angangahulugan lamang ito na ang Filipino ay kailangang umasa sa mga intelektwalisadong wika hindi lamang sa mga wika sa Pilipinas. 2sang magandang halim'awa na nito ay ang wikang 2ngles. Ang 2ngles man ay umasa rin sa mga intelektwalisadong wika tulad ng )riyego, Latin at Pranses. (a ka'ilang 'anda, tinukoy sa /ornal ng K7F ang mga kadahilanan kung 'akit kailangan ng Filipino na umasa sa 2ngles. *arito ang mga kadahilanan:
".
(a madaling salita, para masa'ing intelektwalisado ang wikang Filipino, kinakailangan na magamit ito sa pagtuturo sa mga Pilipino sa halos lahat ng larangan o antas.
Kung kaya, ani spiritu at atacataca !8% mula kay (i'ayan !"#%, para maisakatuparan ito, pangunahing pangangailangan sa intelektwalisasyon ang manunulat sa kurikulum at mga teks'uk at isang idyomang pedago/ikal sa Filipino. Ang idyomang pedago/ikal ay ang ka'uuan ng mga ginradong teksto, mga sanggunian, patnu'ay at i'a pang mga kagamitang panturo na magagamit mula sa unang 'aytang sa elementarya hanggang antas tersyarya isinulat ng mga ekspertong manunulat ng mga teks'uk at kagamitang pangkurikulum at mga iskolar at mga eksperto sa pamamaraan ng pagtuturo. Kung 'a'alikan natin ang unang pahayag ni (i'ayan, ang wika ay kailangang *A(0(0LA= para masa'ing intelektwalisado ito.
)ayumpaman, may apat na katangian ang isang intelektwalisadong wika. 0na, akti'o, marami at malawak ang gumagamit ng wika partikular na ang pasulat na anyo kaysa pasalita. Pangalawa, ang wika ay estandardisado. 2'ig sa'ihin, walang kalituhan kaugnay sa pala'ay'ayan nito, nararapat na ito ay kodipikado sa mga diksyonaryo at i'a pang referensiya. Pangatlo, ang wika ay nararapat na may kakayahan na maisalin sa i'a pang intelektwalisadong wika. At panghuli, ang wika ay nararapat na maunlad at tanggap sa i'a>t i'ang re/ister na ang i'ig sa'ihin ay nagagamit ito sa i'a>t i'ang larangan o 'ahaging-larangan. 4ahalaga ito sa konsepto ng intelektwalisasyon dahil tumutukoy ito sa lawak ng gamit ng wika.
(amantala, iminungkahi naman ni (i'ayan ang mga tiyak na referensiya upang masu'ok kung intelektwalisado 'a talaga ang wikang Filipino.
".
*agagamit 'a ang Filipino 'ilang pangunahing wika ng instruksyon mula sa kindergarten hanggang le?el pampamantasan
.
Ang Filipino 'a ay ang pangunahing wika sa tra'aho kung saan 2ngles ang kasalukuyang gamit
5.
Ang Filipino 'a ay ang nais at mithiing wika ng mga Pilipino upang magamit sa kanilang sosyo-ekonomiko at intelektwal na pagunlad
Ani (i'ayan, mahirap makamit ito su'alit ito ang mga katangian ng isang intelektwalisadong wika na maaring magamit 'ilang kontroling na domeyn ng isang 'ansa. (a kasalukuyan, ang Filipino ay kinakaharap ang napakaraming pro'lema, kung kaya, hindi maiiwasang maging ma'agal ang tinatahak nitong landas tungo sa intelektwalisasyon. 2lan sa mga pro'lema ay ang mga sumusunod:
". Kulang ang Dpolitical willD sa pag-iintelektwalays nito. . Kulang ang suportang i'ini'igay ng mga nasa industriya, komersyo, negosyo at i'a pa. 2ngles pa rin ang ginagamit sa mga larangang ito 'ilang pangunahing midyum ng komunikasyon. 5. Kulang sa pondo mula sa pamahalaan kaugnay sa pagpapalawak ng gamit ng Filipino sa i'a>t i'ang ahensiya nito gayundin ang mga sapat na treyning. 6. 4ismong ang akademiya ay may kakulangan tungo sa intelektwalisasyon ng Filipino. 2to ay sa apektong pagde?elop ng mga li'ro na naka-Filipino. 8. +agdag pa ang mismong Pangulo ng 'ansa na nagnanais na i'alik ang 2ngles 'ilang pangunahing midyum ng pagtuturo. 4ula ito sa kanyang E " na pagpapalakas sa gamit ng 2ngles.
Ang mga ito ay refleksyon ng realidad na kasalukuyang kinakaharap ng wikang Filipino. 2sang nakakalungkot na pangyayari dahil hindi masalamin ang kahalagahan ng pagkakaroon ng isang pam'ansang wika na siyang makapag'u'uklod at mag'i'igkis sa isang kulturang maka-Pilipino na kakikitaan sana ng ating identidad.
2sang hamon sa kasalukuyan sa mga Pilipino partikular na sa mga akademisyan kung paano 'a maiintelektwalays ang wikang Filipino 4ay iminungkahi kaugnay rito si (i'ayan.
".
Kinakailangan ng mga tagatangkilik at tagapagpaunlad nito.
.
Kinakailangan ng mga praktisyuner at employer na naniniwala sa epekti'ong gamit ng Filipino sa anyong pasulat hindi lamang sa pagtuturo gayundin sa pagkatuto.
5.
6.
Kinakailangan ng mga pa'lisher na handang maglathala ng mga pu'likasyon sa Filipino.
8.
Kinakailangan din ng mga taong handang ponduhan ang
programang pang-intelektwalisasyon. $. Ang Filipino ay kailangang tanggap ng nakararaming 'ilang ng mga Pilipino lalo na sa erya ng kontroling na domeyn ng wika. 9.
Pagkamahinahon ay higit na kailangan din. Ang Filipino ang hindi magiging ganap na intelektwalisado sa madaling panahon.
.
Ang mga mungkahing ito na inilahad ni (i'ayan ay ang mga maaaring mapagnilayan ng 'awat Pilipino ha'ang patuloy na dinidi?elop ang wikang Filipino. 4agsil'i sana ito ga'ay nating lahat tungo sa ma'ilis at malawakang estandardisasyon at intelektwalisasyon ng ating wika - ang wikang magsisil'ing tagapag'uklod sa lahat ng mamamayan ng 'ansang ito tungo sa iisang mithiin maka'ansa. Retrieve at: http://wiki.answers.com/Q/Intelektwalisado_na_ba_ang_wikang_flipino
